PAHULAM
Bisan unsang butang, ilabina kuwarta, nga temporaryong gipagamit, ug gilaomang mahibalik o mabayloan ug katumbas nga bili.
Sagad taas kaayo ug tubo ang gipangayo sa mga nasod sa karaang kapanahonan, ug ang mga tawo nga dili makabayad sa ilang mga gihulam gitratar nga maharason. Gikan sa karaang mga rekord nasayran nga gihimo ang pagpangayo ug tubo nga katunga sa abot sa usa ka tawo bugti sa paggamit sa uma, ug ang gibaod nga ang usa ka magpapatigayon magbayad ug doble sa iyang gihulam wala isipa nga supak sa balaod. (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. Pritchard, 1974, pp. 168, 170) Usahay ang pagtratar ngadto sa usa ka utangan maharason kaayo.—Livy, II, XXIII, 2-7; itandi ang Mat 18:28-30.
Apan, sa karaang Israel ang kahimtang lahi. Kasagaran ang mga pagpahulam ug kuwarta o kalan-on gihimo ngadto sa kabos nga mga isigka-Israelinhon kinsa mga biktima sa kapit-os sa pinansiyal, ug ang Balaod nagdili sa pagpangayo ug tubo gikan kanila. Ang pagdawat sa usa ka Israelinhon ug tubo gikan sa usa ka kabos nga isigka-Israelinhon maoy pagpahimulos sa iyang kalisdanan. (Ex 22:25; Lev 25:35-37; Deu 15:7, 8; 23:19) Hinuon, ang mga langyaw mahimong obligahon sa pagbayad ug tubo. Bisan pa niana, kini nga probisyon sa Balaod tingali mapadapat lamang sa mga pagpahulam alang sa negosyo ug dili sa mga kahimtang sa aktuwal nga kawalad-on. Sagad nga ang mga langyaw moestar sa Israel ingong dili-permanenteng mga negosyante ug natural lamang nga dahomon nga sila mobayad ug tubo, sanglit sila magpahulam usab nga may tubo ngadto sa uban.—Deu 23:20.
Gisaway sa Hebreohanong Kasulatan ang nanghulam nga magdumili sa pagbayad (Sal 37:21) ug sa samang higayon nagdasig sa pagpahulam niadtong anaa sa kawalad-on. (Deu 15:7-11; Sal 37:26; 112:5) Nag-ingon ang Proverbio 19:17: “Siya nga nagapakitag kaluoy sa timawa nagapahulam kang Jehova, ug Siya magabayad kaniya sa iyang gibuhat.”
Ang kahimtang ni Ana nagpakita nga si Jehova dagayang magabalos. Human ‘ipahulam’ ang iyang bugtong nga anak nga lalaking si Samuel ngadto kang Jehova aron mag-alagad didto sa sangtuwaryo sa pagtuman sa iyang panaad, si Ana gipanalanginan, dili lamang ug laing anak nga lalaki, kondili tulo pa gayod ka anak nga lalaki ug duha ka anak nga babaye.—1Sa 1:11, 20, 26-28; 2:20, 21.
Samtang dinhi pa sa yuta, si Kristo Jesus nagpabanaag sa mahinatagong espiritu sa iyang Amahan nga si Jehova ug nagtudlo sa uban sa pagbuhat usab sa ingon. Nagpatin-aw labot sa pagpahulam, si Jesus miingon: “Kon magpahulam kamo nga walay tubo niadtong gilaoman ninyo nga may madawat kamo, unsay dungog niini kaninyo? Bisan ang mga makasasala magapahulam nga walay tubo sa mga makasasala aron maulian sila sa samang kantidad. Sa kasukwahi, magpadayon . . . sa pagpahulam nga walay tubo, nga dili maglaom ug bisan unsang balos; ug dako unya ang inyong ganti, ug kamo mahimong mga anak sa Labing Hataas, tungod kay siya maluloton ngadto sa mga dili-mapasalamaton ug sa daotan.”—Luc 6:34, 35.
Ang Hudiyong mga mamiminaw ni Jesus giobligar sa Balaod sa pagpahulam nga walay tubo ngadto sa kabos nga mga isigka-Israelinhon. Gani, dili ikatingala nga bisan ang mga makasasala magpahulam nga walay tubo ngadto sa mga tawo nga makahimo sa pagbayad. Ang maong pagpahulam nga walay tubo mahimong buhaton aron makabaton ug pabor gikan sa nanghulam sa umalabot nga panahon. Sa laing bahin, ang usa nga buot mosundog sa Diyos mobuhat ug labaw pa sa gibuhat sa usa ka makasasala, pinaagi sa pagpahulam ngadto sa mga kabos kansang kahimtang lisod kaayo nga tungod niana sila dili gayod makaarang sa pagbayad.
Siyempre limitado ang kapadapatan sa mga pulong ni Jesus tungod sa mga sirkumstansiya. Pananglitan, ang obligasyon sa pag-atiman sa mga panginahanglan sa mga membro sa pamilya angayng hatagan ug prioridad. Busa sayop gayod alang kang bisan kinsa nga magpahulam nga tungod niana dili na niya matuman ang iyang obligasyon sa pagtagana sa mga panginahanglan sa kinabuhi sa iyang pamilya. (Mar 7:11-13; 1Ti 5:8) Dugang pa, ang tinamdan ug mga kahimtang sa mangutang angay usab nga konsiderahon. Siya ba nanginahanglan tungod sa iyang pagkairesponsable, pagkatapolan, ug pagkadili-buot motrabaho bisan tuod adunay mga trabaho nga makahimo siya sa pagbuhat? Kon mao, ang mga pulong ni apostol Pablo mapadapat: “Kon adunay dili buot magtrabaho, ayaw usab siya pakan-a.”—2Te 3:10; tan-awa ang UTANG, UTANGAN; TUBO.