Pag-anhi ni Jesus o Pagkaanaa ni Jesus—Hain Niini?
“Unsa man unya ang ilhanan sa imong pagkaanaa ug sa katiklopan sa sistema sa mga butang?
1. Unsay papel sa mga pangutana diha sa ministeryo ni Jesus?
ANG hanas nga paggamit ni Jesus sa mga pangutana nakapukaw sa iyang mga mamiminaw sa paghunahuna, gani sa pagtimbangtimbang sa mga butang gikan sa bag-ong mga panglantaw. (Marcos 12:35-37; Lucas 6:9; 9:20; 20:3, 4) Kita mapasalamaton nga iyang gitubag usab ang mga pangutana. Ang iyang mga tubag naghatag ug kahayag sa mga kamatuoran nga malagmit dili nato unta mahibaloan o masabtan.—Marcos 7:17-23; 9:11-13; 10:10-12; 12:18-27.
2. Unsang pangutana ang atong hisgotan karon?
2 Diha sa Mateo 24:3, atong makita ang usa sa labing importanteng mga pangutana nga natubag ni Jesus sukad. Sa nagkaduol na ang kataposan sa iyang yutan-ong kinabuhi, mao pay pagpasidaan ni Jesus nga malaglag ang templo sa Jerusalem, nga magtimaan sa kataposan sa Hudiyohanong sistema. Ang asoy ni Mateo nagdugang: “Samtang naglingkod siya sa Bungtod sa mga Olibo, nanuol kaniya ang mga tinun-an nga silasila ra, nga nag-ingon: ‘Sultihi kami, Kanus-a man kining mga butanga mahitabo, ug unsa man unya ang ilhanan sa imong pagkaanaa [“pag-anhi,” King James Version] ug sa katiklopan sa sistema sa mga butang?’”—Mateo 24:3.
3, 4. Unsa ang dakong kalainan nga makita sa kon giunsa paghubad sa mga Bibliya ang yawing pulong sa Mateo 24:3?
3 Milyonmilyong mga magbabasa sa Bibliya nahibulong, ‘Nganong gisukna sa mga tinun-an kanang pangutanaha, ug sa unsang paagi ang tubag ni Jesus makaapektar kanako?’ Diha sa iyang tubag si Jesus naghisgot bahin sa dagway sa mga dahon nga nagpakita nga ang ting-init “haduol na.” (Mateo 24:32, 33) Busa, daghang iglesya nagtudlo nga ang mga apostoles nangayog ilhanan sa “pag-anhi” ni Jesus, ang ilhanan nga nagpamatuod nga haduol na ang iyang pagbalik. Sila nagtuo nga ang “pag-anhi” mao ang eksaktong yugto nga iyang pagadalhon ang mga Kristohanon ngadto sa langit ug unya ipadangat ang kataposan sa kalibotan. Nagtuo ka ba nga husto kini?
4 Imbes hubaron ug “pag-anhi,” ang ubang mga bersiyon sa Bibliya, lakip ang New World Translation of the Holy Scriptures, nagagamit sa pulong “pagkaanaa.” Posible ba kaha nga ang gipangutana sa mga tinun-an ug ang tubag ni Jesus lahi gikan nianang gitudlo sa mga iglesya? Unsa man gayod ang gipangutana? Ug unsa man ang tubag ni Jesus?
Unsay Ilang Gipangutana?
5, 6. Unsay atong ikahinapos bahin sa panghunahuna sa mga apostoles sa dihang gisukna nila ang pangutana nga atong mabasa diha sa Mateo 24:3?
5 Labot sa giingon ni Jesus bahin sa templo, ang mga tinun-an lagmit naghunahuna bahin sa Hudiyohanong kahikayan sa dihang nangayo sila ug ‘ilhanan sa iyang pagkaanaa [o, “pag-anhi”] ug sa katiklopan sa sistema sa mga butang [sa literal, “panahon”].’—Itandi ang “kalibotan” diha sa 1 Corinto 10:11 ug Galacia 1:4, KJ.
6 Niining puntoha ang mga apostoles diyutay lamag nasabtan sa mga pagtulon-an ni Jesus. Maoy una nilang pagsabot nga “ang gingharian sa Diyos magapadayag sa kaugalingon niini dihadiha.” (Lucas 19:11; Mateo 16:21-23; Marcos 10:35-40) Ug bisan human sa panagsultihay diha sa Bukid sa mga Olibo, apan una pa sa pagkunsad sa balaang espiritu, sila nangutana kon ipasig-uli ba ni Jesus ang Gingharian ngadto sa Israel sa maong panahon.—Buhat 1:6.
7. Nganong gipangutana sa mga apostoles si Jesus bahin sa iyang umaabot nga papel?
7 Bisan pa, sila nahibalo nga siya mobiya, kay mao pay iyang pag-ingon: “Ang kahayag maanaa taliwala kaninyo sa kadiyot na lang nga panahon. Lakaw samtang anaa pa kaninyo ang kahayag.” (Juan 12:35; Lucas 19:12-27) Busa sila nahibulong gayod, ‘Kon si Jesus mobiya, sa unsang paagi mahibalo kita sa iyang pagbalik?’ Sa dihang mitungha siya ingon nga Mesiyas, ang kadaghanan wala makaila kaniya. Ug kapin sa usa ka tuig sa ulahi, ang mga pangutana nagpabilin bahin sa kon iya ba kahang tumanon ang tanan nga pagahimoon sa Mesiyas. (Mateo 11:2, 3) Busa ang mga apostoles may katarongan sa pagpangutana bahin sa umaabot. Apan, sa makausa pa, sila ba nangayo ug ilhanan nga sa dili madugay siya moanhi o sa usa ka lahi nga butang?
8. Ang mga apostoles malagmit nagsulti ug unsa nga pinulongan kang Jesus?
8 Handurawa nga usa ikaw ka langgam nga namati sa panagsultihay diha sa Bukid sa mga Olibo. (Itandi ang Ecclesiastes 10:20.) Lagmit nadungog nimo si Jesus ug ang mga apostoles nga nagsultig Hebreohanon. (Marcos 14:70; Juan 5:2; 19:17, 20; Buhat 21:40) Bisan pa, lagmit makamao usab sila sa Grego nga pinulongan.
Kon Unsay Gisulat ni Mateo—Sa Grego
9. Diha sa unsa gibase sa kadaghanang modernong mga hubad ang Mateo?
9 Ang mga rekord nga pinetsahan balik pa sa ikaduhang siglo K.P. nagpaila nga sa sinugdan gisulat ni Mateo ang iyang Ebanghelyo sa Hebreohanon. Dayag nga sa ulahi iyang gisulat kini sa Grego. Daghang manuskrito sa Grego ang nakalahutay hangtod sa atong panahon ug nagsilbing basehanan sa paghubad sa iyang Ebanghelyo sa mga pinulongan karon. Unsay gisulat ni Mateo sa Grego bahin nianang panagsultihay diha sa Bukid sa mga Olibo? Unsay iyang gisulat bahin sa “pag-anhi” o “pagkaanaa” nga gipangutana sa mga tinun-an ug nga gikomentohan ni Jesus?
10. (a) Unsang Gregong pulong alang sa ‘anhi’ ang kanunayng gigamit ni Mateo, ug unsa ang mga kahulogan niini? (b) Unsang laing Gregong pulong ang makapukawg kaikag?
10 Diha sa unang 23 ka kapitulo sa Mateo, kapin sa 80 ka higayon nga atong makita ang komon nga Gregong berbo alang sa ‘anhi,’ nga erʹkho·mai. Sagad may ideya kini nga nagsingabot o nagkahiduol, sama diha sa Juan 1:47: “Nakita ni Jesus si Natanael nga nagpaingon kaniya.” Depende sa gamit, ang berbong erʹkho·mai mahimong magkahulogang “pag-abot,” “pag-adto,” “pag-abot didto,” “pagdangat,” o “pagpadulong.” (Mateo 28, 11; 8:28; Juan 4:25, 27, 45; 20:4, 8; Buhat 8:40; 13:51) Apan diha sa Mateo 24:3, 27, 37, 39, si Mateo migamit ug lahi nga pulong, usa ka nombre nga dili makita bisan asa diha sa mga Ebanghelyo: pa·rou·siʹa. Sanglit ang Diyos nagdasig sa pagsulat sa Bibliya, nganong iyang gipalihok si Mateo sa pagpili niining Gregong pulong niini nga mga bersikulo sa dihang nagsulat sa iyang Ebanghelyo diha sa Grego? Unsay kahulogan niini, ug nganong buot kita nga masayod?
11. (a) Unsa ang kahulogan sa pa·rou·siʹa? (b) Sa unsang paagi ang mga pananglitan sa sinulat ni Josephus nagsuportar sa atong pagsabot sa pa·rou·siʹa? (Tan-awa ang potnot.)
11 Sa laktod, ang pa·rou·siʹa nagkahulogang “pagkaanaa.” Ang Expository Dictionary of New Testament Words ni Vine nag-ingon: “PAROUSIA, . . . sa lit[eral], pagkaanaa, para, uban, ug ousia, ingong (gikan sa eimi, pagkahimo), nga nagpasabot ug pag-abot ug pagkaanaa. Pananglitan, diha sa usa ka sulat sa papiro usa ka babaye naghisgot bahin sa pagkagikinahanglan sa iyang parousia sa usa ka dapit aron sa pag-atiman sa mga butang labot sa iyang propiedad.” Ang ubang mga leksikon nagpatin-aw nga ang pa·rou·siʹa nagpasabot sa ‘pagduaw sa usa ka magmamando.’ Busa, dili lamang kini ang yugto sa pag-abot, kondili sa pagkaanaa nga molungtad gikan sa pag-abot paunahan. Makaiikag, mao kanay paggamit sa Hudiyohanong magsusulat sa kasaysayan nga si Josephus, usa ka katalirongan sa mga apostoles, sa pa·rou·siʹa.a
12. Sa unsang paagi ang Bibliya motabang kanato sa pagpanghimatuod sa kahulogan sa pa·rou·siʹa?
12 Ang kahulogan sa “pagkaanaa” dayag nga makita sa karaang basahon, apan ang mga Kristohanon mas interesado kon giunsa paggamit sa Pulong sa Diyos ang pa·rou·siʹa. Ang tubag mao ra gihapon—pagkaanaa. Atong makita kana gikan sa mga pananglitan diha sa mga sulat ni Pablo. Pananglitan, siya misulat ngadto sa mga taga-Filipos: “Sa paagi nga kamo kanunay nagmasinugtanon, dili lamang sa panahong ako anaa, kundili labi pa gayod karon sa panahong ako wala diha, padayong panlimbasogi ang inyong kaugalingong kaluwasan.” Naghisgot usab siya bahin sa pagpabilin uban kanila aron sila magmaya “pinaagi sa [iyang] pagkaanaa [pa·rou·siʹa] pag-usab uban [kanila].” (Filipos 1:25, 26; 2:12) Ang ubang mga bersiyon mabasa “sa akong pagkaanaa na usab uban kaninyo” (Weymouth; New International Version); “sa dihang makauban ninyo ako pag-usab” (Jerusalem Bible; New English Bible); ug “sa dihang mahiuban na usab ako sa inyong taliwala.” (Twentieth Century New Testament) Diha sa 2 Corinto 10:10, 11, gitandi ni Pablo ang ‘iyang pagkaanaa sa personal’ uban sa ‘pagkawala diha.’ Niini nga mga pananglitan wala gayod siya maghisgot bahin sa iyang pagsingabot o pag-abot; iyang gigamit ang pa·rou·siʹa sa diwa sa pagkahimong anaa.b (Itandi ang 1 Corinto 16:17.) Apan, komosta ang mga pangutlo may kalabotan sa pa·rou·siʹa ni Jesus? Kini ba may diwa sa iyang “pag-anhi,” o kini ba nagpaila sa pagkaanaa sa dugay nga panahon?
13, 14. (a) Nganong makaingon kita nga ang pa·rou·siʹa molapas pa sa maong panahon? (b) Unsay ikaingon bahin sa gidugayon sa pa·rou·siʹa ni Jesus?
13 Ang dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon sa mga adlaw ni Pablo interesado sa pa·rou·siʹa ni Jesus. Apan gipasidan-an sila ni Pablo nga dili ‘magpatay-og gikan sa ilang gahom sa pagpangatarungan.’ Kinahanglang motungha una ang “tawo sa kalapasan,” nga mao ang klero sa Kakristiyanohan. Nagsulat si Pablo nga “ang pagkaanaa sa malinapasong usa maoy sumala sa pagpalihok ni Satanas uban ang tanang gamhanang mga buhat ug bakak nga mga ilhanan.” (2 Tesalonica 2:2, 3, 9) Dayag, ang pa·rou·siʹa, o pagkaanaa, sa “tawo sa kalapasan” dili lamang daklit nga pag-abot; kini molapas pa sa maong panahon, nga sa maong panahon ang bakak nga mga ilhanan motungha. Nganong hinungdanon kini?
14 Palandonga ang bersikulo una pa gayod niana: “Ang malinapasong usa mapadayag, si kinsa patyon sa Ginoong Jesus pinaagi sa espiritu sa iyang baba ug wagtangon pinaagi sa pagpadayag sa iyang pagkaanaa.” Maingon nga ang pagkaanaa sa “tawo sa kalapasan” molungtad sa taastaas nga yugto sa panahon, ang pagkaanaa ni Jesus molungtad sa dugaydugay nga panahon ug mosangko sa pagkalaglag nianang malinapason nga “anak sa kalaglagan.”—2 Tesalonica 2:8.
Mga Bahin sa Hebreohanong Pinulongan
15, 16. (a) Unsang partikular nga pulong ang gigamit sa daghang hubad sa Mateo ngadto sa Hebreohanon? (b) Sa unsang paagi gigamit ang bohʼ sa Kasulatan?
15 Ingon sa nahisgotan na, dayag nga unang gisulat ni Mateo ang iyang Ebanghelyo sa Hebreohanong pinulongan. Busa, unsang Hebreohanong pulong ang iyang gigamit diha sa Mateo 24:3, 27, 37, 39? Ang mga bersiyon sa Mateo nga gihubad sa modernong Hebreohanon may usa ka matang sa berbo nga bohʼ, diha sa pangutana sa mga apostoles ug sa tubag ni Jesus. Kini motultol sa mga pagbasa sama sa: “Unsa man unya ang ilhanan sa imong [bohʼ] ug sa katiklopan sa sistema sa mga butang?” ug, “Maingon kaniadto sa mga adlaw ni Noe, mao man usab unya ang [bohʼ] sa Anak sa tawo.” Unsay kahulogan sa bohʼ?
16 Bisan pag adunay nagkalainlaing kahulogan, ang Hebreohanong berbo nga bohʼ sa paninugdan nagkahulogang “anhi.” Ang Theological Dictionary of the Old Testament nag-ingon: ‘Makita sa 2,532 ka beses, ang bohʼ mao ang usa sa mga berbo nga gigamit kanunay sa Hebreohanong Kasulatan ug mao ang pangunang berbo nga gigamit sa pagpahayag ug aksiyon.’ (Genesis 7:1, 13; Exodo 12:25; 28:35; 2 Samuel 19:30; 2 Hari 10:21; Salmo 65:2; Isaias 1:23; Ezequiel 11:16; Daniel 9:13; Amos 8:11) Kon migamit pa si Jesus ug ang mga apostoles sa pulong sa ingon niini nga mga kahulogan, ang diwa mahimong lantugionon. Apan migamit ba sila niining pulonga?
17. (a) Nganong ang modernong Hebreohanong mga hubad sa Mateo wala kinahanglanang magpaila kon unsay giingon ni Jesus ug sa mga apostoles? (b) Unsa pang laing tuboran nga makita nato ang timaan kon unsa ang mahimong gigamit nga pulong ni Jesus ug sa mga apostoles, ug sa unsang lain pang katarongan nga kini nga tuboran makaiikag kanato? (Tan-awa ang potnot.)
17 Hinumdomi nga ang modernong mga bersiyong Hebreohanon maoy mga hubad nga mahimong wala magpadayag sa eksaktong gisulat ni Mateo diha sa Hebreohanon. Ang tinuod mao nga mahimong migamit si Jesus ug laing pulong gawas sa bohʼ, usa nga mohaom sa diwa sa pa·rou·siʹa. Atong makita kini diha sa 1995 nga librong Hebrew Gospel of Matthew, ni Propesor George Howard. Gipasiugda sa libro ang ika-14ng-siglo nga pag-atake batok sa Kristiyanidad sa Hudiyohanong doktor nga si Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut. Gipresentar niana nga dokumento ang Hebreohanong teksto sa Ebanghelyo ni Mateo. Adunay pamatuod nga imbes gihubad gikan sa Latin o Grego sa panahon ni Shem-Tob, kini nga teksto sa Mateo karaan na kaayo ug sa orihinal gisulat diha sa Hebreohanon.c Busa ang atong mabasa dinhi mahimo nga mao gayod ang giingon diha sa Bukid sa mga Olibo.
18. Unsang makaiikag nga Hebreohanong pulong ang gigamit ni Shem-Tob, ug unsay kahulogan niini?
18 Diha sa Mateo 24:3, 27, 39, ang Mateo ni Shem-Tob wala mogamit sa berbong bohʼ. Hinunoa, gigamit niini ang nalangkit nga nombre nga bi·ʼahʹ. Kana nga nombre makita sa Hebreohanong Kasulatan diha lamang sa Ezequiel 85, diin kini nagkahulogang “ganghaan.” Imbes nagpahayag sa aksiyon mismo sa pag-abot, ang bi·ʼahʹ didto naghisgot sa pultahan sa usa ka tinukod; kon ikaw anaa sa pultahan o anaa sa tangkaan, ikaw anaa sa sulod sa tinukod. Lain pa, ang dili-Biblikanhon relihiyosong mga dokumento nga lakip sa mga Linukot sa Patayng Dagat sagad migamit sa bi·ʼahʹ may kalabotan sa pag-abot o pagsugod sa mga katungdanan sa pagkasaserdote. (Tan-awa ang 1 Cronicas 24:3-19; Lucas 1:5, 8, 23.) Ug ang 1986 nga hubad ngadto sa Hebreohanon sa karaang Syriac (o, Aramaiko) nga Peshitta migamit ug bi·ʼahʹ sa Mateo 24:3, 27, 37, 39. Busa adunay pamatuod nga sa karaang mga panahon ang nombreng bi·ʼahʹ hayan may diwa nga may pagkalahi gikan sa berbong bohʼ nga gigamit diha sa Bibliya. Nganong makapukaw kinig kaikag?
19. Kon si Jesus ug ang mga apostoles migamit sa pulong bi·ʼahʹ, unsay atong ikahinapos?
19 Ang mga apostoles sa ilang pangutana ug si Jesus sa iyang tubag tingali migamit niining nombre nga bi·ʼahʹ. Bisan pa kon ang anaa sa hunahuna sa mga apostoles mao ang yanong ideya sa umaabot nga pag-abot ni Jesus, lagmit gigamit ni Kristo ang bi·ʼahʹ aron maapil ang labaw pa kay sa ilang gihunahuna. Mahimong naghisgot si Jesus sa iyang pag-abot aron sugdan ang bag-ong katungdanan; ang iyang pag-abot maoy sinugdanan unya sa iyang bag-ong papel. Mohaom kini sa diwa sa pa·rou·siʹa, nga maoy sunod nga gigamit ni Mateo. Ang ingon niana nga paggamit sa bi·ʼahʹ, sa pagkatinuod, nagpaluyo sa dugay na kaayong gitudlo sa mga Saksi ni Jehova, nga ang daghag-bahin nga “ilhanan” nga gihatag ni Jesus maoy sa pagpakita nga siya anaa na.
Naghulat sa Kinatayuktokan sa Iyang Pagkaanaa
20, 21. Unsay atong makat-onan gikan sa komento ni Jesus bahin sa mga adlaw ni Noe?
20 Ang atong pagtuon sa pagkaanaa ni Jesus angay nga makaimpluwensiya sa atong kinabuhi ug sa atong mga ginapaabot. Giawhag ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga magpabiling matukawon. Siya mihatag ug ilhanan aron ang iyang pagkaanaa mahibaloan, bisan pag ang kadaghanan dili magpakabana: “Maingon kaniadto sa mga adlaw ni Noe, mao man usab unya ang pagkaanaa sa Anak sa tawo. Kay ingon nga sila niadtong mga adlawa sa wala pa ang baha, nanagpangaon ug nanagpanginom, nanagpangminyo ang mga lalaki ug ang mga babaye gipanghatag diha sa kaminyoon, hangtod sa adlaw nga misulod si Noe sa arka; ug wala sila magmatikod hangtod nga ang baha miabot ug mibanlas kanilang tanan, mao man usab unya ang pagkaanaa sa Anak sa tawo.”—Mateo 24:37-39.
21 Sa mga adlaw ni Noe, ang kadaghanan sa mga tawo niana nga kaliwatan nagpadayon lamang sa ilang normal nga mga kalihokan. Si Jesus nagtagna nga ingon niini “ang pagkaanaa sa Anak sa tawo.” Ang mga tawo libot kang Noe tingali nagtuo nga walay mahitabo. Nahibalo ka kon unsa gayoy nahitabo. Kadtong mga adlawa, nga miabot ug pipila ka panahon, misangpot sa kinatayuktokan, “ang baha miabot ug mibanlas kanilang tanan.” Gipresentar ni Lucas ang samang asoy diin gitandi ni Jesus ang “mga adlaw ni Noe” sa “mga adlaw sa Anak sa tawo.” Si Jesus nagtambag: “Sa samang paagi mao man usab unya nianang adlawa dihang ang Anak sa tawo igapadayag.”—Lucas 17:26-30.
22. Nganong interesado kita ilabina sa tagna ni Jesus sa Mateo kapitulo 24?
22 Kining tanan adunay linain nga kahulogan alang kanato tungod kay kita nagkinabuhi sa usa ka panahon nga atong nakita ang mga hitabo nga gitagna ni Jesus—mga gubat, linog, kamatay, kakulang sa pagkaon, ug paglutos sa iyang mga tinun-an. (Mateo 24:7-9; Lucas 21:10-12) Ang ingon niana nga mga kahimtang mao nay nakita sukad sa nagbag-o-sa-kasaysayan nga gubat nga makahuloganong ginganlag Gubat sa Kalibotan I, bisan tuod nga gitagad kini sa kadaghanang tawo ingong normal nga bahin sa kasaysayan. Ang matuod nga mga Kristohanon, hinunoa, nakasabot sa kahulogan niining dagkong mga hitabo, sama sa pagkasabot sa mga tawong matukawon nga haduol na ang ting-init tungod sa pagpanahon sa kahoyng igira. Si Jesus nagtambag: “Niining paagiha kamo usab, inigkakita ninyo niining mga butanga nga magakahitabo, hibaloi nga ang gingharian sa Diyos duol na.”—Lucas 21:31.
23. Ngadto kang kinsa nga may linain nga kahulogan ang mga pulong ni Jesus sa Mateo kapitulo 24, ug ngano?
23 Ang kadaghanan sa tubag ni Jesus diha sa Bukid sa mga Olibo gipatumong ngadto sa iyang mga sumusunod. Sila mao ang makigbahin sa nagaluwas-ug-kinabuhi nga buluhaton sa pagsangyaw sa maayong balita sa tibuok yuta sa dili pa moabot ang kataposan. Sila mao ang makasabot sa ‘dulumtanang butang nga magpahinabog pagkaawaaw . . . nagabarog diha sa balaang dapit.’ Sila mao ang mosanong pinaagi sa “pagkalagiw” sa dili pa ang dakong kasakitan. Ug sila unya ang maapektohan gayod sa dugang nga mga pulong: “Gawas kon kanang mga adlawa pamub-on, walay unod nga maluwas; apan gumikan sa mga pinili kanang mga adlawa pagapamub-on.” (Mateo 24:9, 14-22) Apan unsa man gayoy kahulogan niadtong makasubong mga pulong, ug nganong ikaingon nga kini nahimong atong basehanan sa pagbaton ug dugang kalipay, pagsalig, ug kadasig karon? Ang sunod nga pagtuon sa Mateo 24:22 mohatag sa mga tubag.
[Mga footnote]
a Mga pananglitan gikan kang Josephus: Diha sa Bukid sa Sinai ang kilat ug dalugdog “nagpadayag sa Diyos nga anaa didto [pa·rou·siʹa].” Ang milagrosong pagpadayag diha sa tabernakulo “nagpakita sa pagkaanaa [pa·rou·siʹa] sa Diyos.” Pinaagi sa pagpakita sa alagad ni Eliseo sa naglibot nga mga karo, ang Diyos “nagpakita sa iyang alagad sa iyang gahom ug pagkaanaa [pa·rou·siʹa].” Sa dihang ang Romanong opisyal nga si Petronius misulay sa paglukmay sa mga Hudiyo, si Josephus nag-ingon nga ang ‘Diyos nagpakita sa iyang pagkaanaa [pa·rou·siʹa] kang Petronius’ pinaagi sa pagpadalag ulan. Wala ipadapat ni Josephus ang pa·rou·siʹa sa yanong pagduol o daklit nga pag-abot. Kini nagkahulogan ug usa ka nagpadayon, dili pa gani makita, nga pagkaanaa. (Exodo 20:18-21; 25:22; Levitico 16:2; 2 Hari 6:15-17)—Itandi ang Antiquities of the Jews, Basahon 3, kapitulo 5, parapo 2 [80]; kapitulo 8, parapo 5 [202]; Basahon 9, kapitulo 4, parapo 3 [55]; Basahon 18, kapitulo 8, parapo 6 [284].
b Diha sa A Critical Lexicon and Concordance to the English and Greek New Testament, si E. W. Bullinger nag-ingon nga ang pa·rou·siʹa nagkahulogang ‘ang pagkaanaa o pagkahimong presente, busa, pagkaanaa, pag-abot; pag-anhi nga may ideya sa permanenteng pagpuyo sukad sa pag-abot padayon sa unahan.’
c Usa ka pamatuod mao nga kini naundan sa Hebreohanong ekspresyong “Ang Ngalan,” nga gisulat o gipamubo, sa 19 ka higayon. Si Propesor Howard nagsulat: “Ang kamatuoran nga mabasa ang Balaang Ngalan diha sa Kristohanong dokumento nga gikutlo sa Hudiyohanong tig-atake talagsaon kaayo. Kon Hebreohanon pa kini nga hubad sa usa ka Grego o Latin nga Kristohanong dokumento, ang usa makadahom nga makakitag adonai [Ginoo] diha sa teksto, dili simbolo alang sa dili-malitok nga balaang ngalang YHWH. . . . Alang kaniya ang pagdugang sa dili-malitok nga ngalan morag dili-katuohan. Ang pamatuod lig-ong nagsugyot nga nadawat ni Shem-Tob ang iyang kopya sa Mateo nga may Balaang Ngalan nga anaa na sa sulod sa teksto ug tingali iyang gipabilin kini imbes mahimong sad-an sa pagkuha niana.” Gigamit sa New World Translation of the Holy Scriptures—With References ang kang Shem-Tob nga Mateo (J2) sa pagpaluyo sa paggamit sa balaang ngalan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan.
Unsay Imong Tubag?
◻ Nganong hinungdanong makita ang kalainan kon giunsa paghubad sa mga Bibliya ang Mateo 24:3?
◻ Unsay kahulogan sa pa·rou·siʹa, ug nganong angay kining hatagag pagtagad?
◻ Unsang posibleng katumbas ang tingali makita sa Mateo 24:3 diha sa Grego ug sa Hebreohanon?
◻ Unsang katin-awan labot sa panahon ang angay natong mahibaloan aron masabtan ang Mateo kapitulo 24?
[Hulagway sa panid 10]
Ang Bukid sa mga Olibo, nga nagbantaaw sa Jerusalem