‘Daghang Lawas sa mga Balaan ang Nabangon’
“ANG yuta nauyog, ug ang mga pangpang nangasip-ak. Ug nangaabli ang handumanang mga lubnganan ug daghang lawas sa mga balaan nga nangatulog nabangon, (ug ang mga tawo, nga naggikan sa handumanang mga lubnganan tapos sa iyang pagkabanhaw, misulod sa balaang siyudad,) ug sila nadayag sa daghang tawo.” (Mateo 27:51-53) Ang Katolikong eskolar si Karl Staab nagtawag niining hitaboa nga nahitabo sa pagkamatay ni Jesus “labing misteryoso.” Unsay nahitabo?
Si Epiphanius ug ang ubang unang mga Amahan sa Simbahan nagtudlo nga ang mga balaan literal nga nabuhi ug mikuyog sa nabanhawng Jesus ngadto sa langit. Si Augustine, Theophylactus, ug si Zigabenus nagtuo nga ang maong mga patay nagdawat ug temporaryong pagkabanhaw apan sa ulahi nahibalik sa ilang mga lubnganan. Ugaling, ang naulahing opinyon, “wala dawata nga kaylap,” mikomento ang eskolar nga si Erich Fascher. Sa naghubad sa Mateo 27:52, 53, daghang modernong hubad sa Bibliya nagahatag sa impresyon nga nahitabo ang usa ka pagkabanhaw. Ang New World Translation wala maghatag sa maong impresyon, nga nagapunting sa mga epekto sa usa ka linog. Ngano?
Nahauna, kon kinsa man “ang mga balaan,” si Mateo wala mosulti nga sila nabanhaw. Siya miingon nga ang ilang mga lawas, o mga patayng lawas, maoy nabangon. Ikaduha, siya wala mag-ingon nga ang maong mga lawas nabuhi. Siya miingon nga sila nabangon, ug ang Gregong berbong e·geiʹro, nga nagkahulogan “pagbangon,” wala kanunay magtumong sa pagkabanhaw, kini, apil sa ubang butang, mahimong magkahulogan usab sa “pag-alsa” gikan sa usa ka gahong o “pagtindog” gikan sa yuta. (Mateo 12:11; 17:7; Lucas 1:69) Ang linog sa panahon sa pagkamatay ni Jesus nag-abli sa mga lubnganan, nga nag-itsa sa waykinabuhing mga lawas ngadto sa gawas. Ang maong mga hitabo panahon sa mga linog gikataho sa ikaduhang siglo K.P. sa Gregong manunulat si Aelius Aristides ug mas bag-o pa, sa 1962, sa Colombia.
Kining hunahunaa bahin sa hitabo nahauyon sa mga pagtulon-an sa Bibliya. Sa 1 Corinto kapitulo 15, si apostol Pablo nagahatag sa makapatuong pamatuod sa pagkabanhaw, apan siya bug-os wala magtagad sa Mateo 27:52, 53. Mao usab ang tanang ubang manunulat sa Bibliya. (Buhat 2:32, 34) Ang mga patayng lawas nga nabangon sa panahon sa pagkamatay ni Jesus dili mahimong nangabuhi sa paagi nga gihunahuna ni Epiphanius, kay sa ikatulong adlaw tapos niadto, si Jesus nahimong “ang panganay gikan sa mga patay.” (Colosas 1:18) Ang dinihogang mga Kristohanon, nga gitawag usab “mga balaan,” gisaaran sa usa ka bahin sa unang pagkabanhaw panahon sa presensiya ni Kristo, dili sa unang siglo.—1 Tesalonica 3:13; 4:14-17.
Ang kadaghanang komentarista sa Bibliya maglisod sa pagpatin-aw sa bersikulo 53, bisan pag ubay-ubay kanila nagapaila nga ang bersikulo 52 nagabatbat sa pagkaabli sa mga lubnganan tungod sa linog ug nagpadayag sa bag-ong nalubong nga mga minatay. Pananglitan, ang Alemang eskolar si Theobald Daechsel nagahatag sa mosunod nga hubad: “Ug ang mga lubnganan nangaabli, ug daghang patayng lawas sa mga santos nga gilubong ang naalsa.”
Kinsa man kadtong “misulod sa balaang siyudad” sa ulahing panahon, nga mao tapos nga mabanhaw si Jesus? Sumala sa makita sa ibabaw, ang nadayag nga mga lawas nagpabiling walay kinabuhi, busa si Mateo nagatumong gayod ngadto sa mga tawo nga miduaw sa mga lubong ug nagdala sa balita bahin sa hitabo ngadto sa Jerusalem. Sa ingon, ang paghubad sa New World Translation nagapalalom sa pagsabot sa Bibliya ug dili makapalibog sa mga magbabasa mahitungod sa pagkabanhaw.