Umaabot sa Relihiyon Tungod sa Iyang Kagahapon

Bahin 23: 1945 paunahan—Ang Panahon sa Paghusay Haduol Na

“Ang unang kinahanglanon alang sa kalipay sa katawhan mao ang pagpapas sa relihiyon.”—Karl Marx, ika-19ng-siglo Alemang sosyologo ug ekonomista

BISAN pag may ubay-ubayng Hudiyong rabinikal nga katigulangan sa duha ka bahin sa pamilya, si Karl Marx nabawtismohang Protestante sa sayes anyos. Apan sa linghod nga panuigon, nawad-an siyag kasibot sa relihiyon ug sa politika. Miergo siya nga aron ang katawhan makakab-ot sa kalipay, kinahanglang usbon kaayo ang duruha.

Ang Bibliya nagauyon niini. Apan samtang ang dagkong kausaban nga gisugyot ni Marx wala magdalag tinuod nga kauswagan, ang gitagna sa Bibliya nga mahitabo sa atong kaliwatan purongpurongag malungtarong kalamposan. Walay pagduhaduha mahitungod niini.

Ilabina sukad sa 1914, ang pagkasad-an sa dugo sa bakak nga relihiyon nakaabot sa kinatas-ang mga sukod. Sukad niadto ang bakak nga relihiyon gisakit usab sa nagadakong kawalay-pagtagad ug nagkamenos popular nga suportar. (Tan-awa ang nag-unang duha ka artikulo niining seryeha.) Sa kasukwahi kaayo, ang matuod nga relihiyon nagmalamboon nga labi pang ilado sa tuig-tuig.

Apan unsa pay umaabot? Karon ilabina, angayang isukna, Unsa ang umaabot sa relihiyon tungod sa iyang kagahapon?

Unsay Ginaingon sa Bibliya?

Ang mga hitabo sa unang siglo sa atong Komung Panahon mihatag kalamdagan sa ulohan. Kay misagop sa bakak nga relihiyon, giatubang sa Israel ang gitagnang umaabot nga ang tayuktok mao ang pagsilot sa Diyos sa maong nasod. Apan gihimo ang tagana alang niadtong nagatuman sa matuod nga relihiyon aron makaikyas sa kalaglagan uban sa Hudiyonhong sistema. Giingnan ni Jesus ang iyang mga tinun-an: “Inigkakita ninyo nga ang Jerusalem giliyokan sa nagkampong kasundalohan, nan hibaloi ninyo nga haduol na ang iyang kalaglagan. Dayon kadtong anaa sa Judea pakalagiwa ngadto sa kabukiran, ug kadtong anaa sa taliwala kaniya papahawaa.”—Lucas 21:20, 21.

Niadtong 66 K.P., giliyokan sa Romanong kasundalohan ang Jerusalem. Ang siyudad mipatim-awng malaglag na. Apan sa kalit ang kasundalohan misibog, nga mihatag sa mga Kristohanon ug higayon nga mokalagiw ngadto sa luwas nga dapit. Ang bisan unsang hunahuna nga nakaikyas ang apostatang Israel sa silot, hinuon, nahilom upat ka tuig sa ulahi sa dihang namalik ang mga Romano, nga miatake na usab sa siyudad, ug sa kataposan nagbihag niana sa makalilisang nga kapildihan sa kinabuhi niadtong diha sa sulod. Ang Masada, ang kataposang Hudiyong kuta, napukan tulo ka tuig sa ulahi. Ang matuod nga relihiyon, hinunoa, sumala sa gituman sa matinuohong mga Kristohanon, naluwas.

Karon, sa atong kaliwatan, ang tibuok nga imperyo sa bakak nga relihiyon sa kalibotan nagaatubang sa katalagman. Sa makausa pa ang “nagkampong kasundalohan” nagaandam sa pagpatuman sa balaang hukom. Sama sa Romanong kasundalohan sa unang siglo nga gilaraw nga mopalungtad sa Pax Romana (Romanhong Kalinaw), ang nagkampong kasundalohan karong adlawa maoy usa usab ka instrumento sa paghupot sa kalinaw. Ang tagna sa Bibliya nagapaila nga ang militarisadong mga puwersa taliwala sa membrong mga nasod sa HK mao unya ang instrumento ni Jehova sa paghusay sa kataposan sa modernong-adlawng Jerusalem, ang Kakristiyanohan, ingon man ang nahibilin sa Dakong Babilonya.—Pinadayag 17:7, 16.

Kanus-a ba kini mahitabo? Ang 1 Tesalonica 5:3 nagatubag: “Sa diha nga sila magaingon: ‘Pakigdait ug kasegurohan!’ unya ang kalit nga kalaglagan mahidangat kanila sama sa mga kasakitan sa usa ka babayeng talianak; ug sila dili gayod makaikyas.”

“Ang Epidemya Bahin sa Pakigdait”

Sa 1988 ang kanhing sekretaryo sa estado sa T. B. nga si George Schultz miingon nga “ang pakigdait nadayag sa bisan diin.” Ang usa ka eksperto sa langyawng polisa namulong bahin sa “epidemya bahin sa pakigdait.” Ang dungganong Alemang senemanang magasing Die Zeit nangutana: “Mahimo kaha, sa siglo nga nakaagom ug mga katalagman, nga ang kataposang dekada niini magtimaan sa kataposan sa panglaglag ug sinugdanan sa usa ka panahon sa makigdaitong pagpanukod?” Ug ang magasing Time miingon: “Ang pakigdait bumubutho sa Iran-Iraq, Kampuchea, Afghanistan, habagatang Aprika ug bisan sa Sentral Amerika.”

Ang tuig 1989, nga karon talitapos na, puno usab sa sabutsabot bahin sa pakigdait. Sa Pebrero ang Alemang mantalaang Süddeutsche Zeitung mikomento sa editoryal niini: “Sukad sa mga 1985 kita nagakinabuhi sa usa ka yugto diin ang dagkong mga gahom naghimog labaw pa kay sa paghipos sa ilang mga kuko. . . . Karong adlawa walay usa ka dapit sa yuta diin ang duha ka dagkong gahom wala magtigom. . . . Sa bisan unsang paagi, wala pa sukad masukad nga ang mga timailhan maayo kaayo, nga ang duruha ka kiliran seryoso kaayo, ug daghan kaayong lakang ang gihimo sa samang panahon sa hustong direksiyon.”

Sa bag-o pang unom ka tuig nga miagi, ang kahimtang dili kaayo masanagong tan-awon. Ang magsusulat si Roy Larson miingon nga “sa tibuok 1983 ang relihiyosong mga pangulo sa tibuok kalibotan mipatugbaw sa ‘pakigdait, pakigdait,’ apan walay pakigdait.” Ang katingad-anang mga panghitabo sukad niadto maoy katumanan ba sa 1 Tesalonica 5:3? Dili kita makasulti sa tino niana. Bisan pa niana, dayag nga karong adlawa, sa Disyembre 1989, ang “pakigdait ug kasegurohan” hapit nang matuman kay sa nangagi.

Relihiyosong mga Pangulo Naningkamot Kaayo—Alang sa Unsa?

Sumala sa ginapakita ni Larson, ang relihiyosong mga pangulo dili kay dili-aktibo sa pagtinguha sa pakigdait. Sa pagpadayon sa iyang pagtulotimbang sa 1983, gihisgotan niya ang “balaang pagduaw alang sa pakigdait” ngadto sa Sentral Amerika ug sa Caribbean nga gihimo ni Juan Paulo II. Sulod usab sa tuig, ang Nasodnong Komperensiya sa T.B. sa Katolikong mga Obispo misagop ug pastoral nga sulat nga nag-ulohang “Ang Hagit sa Pakigdait.” Wala madugay human niadto, ang mga hawas sa kapig 300 ka simbahan gikan sa 100 ka nasod nagtigom sa ikaunom Heneral nga Asembliya sa Konsilyo sa mga Iglesya sa Kalibotan ug miaprobar sa susamang resolusyon. Daghang Protestanteng mga ebanghelikal nalangkit usab sa gitawag ni Larson nga “ang tibuok-kalibotang pagkalinga sa pakigdait.”

Sa pagtukod niini niadtong 1948 ug sa iyang 1966 nga komperensiya, ang Konsilyo sa Kalibotan sa mga Iglesya kusganong mipahayag supak sa paggamit sa modernong mga hinagiban sa pagpanglaglag. Nahiuyon niana, ang dinosenang klerigo ug teologo mibakyaw sa mga armas alang sa pakigdait, mga tawong sama sa Alemang Protestanteng teologo si Helmut Gollwitzer. Sayo karong tuiga, sa okasyon sa iyang ika-80ng adlawng-natawhan, gidayeg siya sa usa ka Swisong Protestanteng senemanang magasin ingong “teologo nga nakiglangkit sa politika, nga kanunay nangagpas sa pakigdait,” si kinsa “pinaagi sa iyang pagpanudlo ug politikanhong pakigsaad nakaimpluwensiya kaayo sa daghang teologo ug usab sa kalihokan bahin sa pakigdait sulod sa iglesya.”

Busa, dili katingad-ang ang Dakong Babilonya aktibong nagsuportar sa 1986 Internasyonal nga Tuig sa Pakigdait, nga ginganlang ingon sa organisasyong Hiniusang Kanasoran, nga ang karta niana nag-awhag niini “sa paghupot sa internasyonal nga pakigdait ug kasegurohan.” Sulod nianang tuiga, ang Katolikong papa, ang Anglikanong Arsobispo sa Canterbury, ug 700 ka ubang relihiyosong pangulo, apil ang nag-angkong mga Kristohanon, Buddhista, Hindu, Muslim, Aprikanong animista, nitibong mga Amerikano (mga Indian), Hudiyo, Sikh, Zoroastrian, Shintoist, ug Jain, nagtigom sa Assisi, duol sa Roma, sa pag-ampo alang sa pakigdait.

Dili pa dugay, sa Enero 1989, ang Sydney, Australia, Sunday Telegraph misulat nga ang mga sakop sa “Buddhistang pagtuo, Kristohanon, Hindu, Hudiyo, Muslim, Sikh, Unitarian, Baha’i, Confucian, Jain, Shinto, Tao, Raja Yoga ug Zoroastrian” nagtigom sa Melbourne alang sa ikalimang asembliya sa Komperensiya sa Relihiyon ug Pakigdait sa Kalibotan. Makahuloganon, ang “kapin sa 600 ka delegado gikan sa mga 85 ka nasod . . . miila nga ang mga sulirang gipahinabo sa relihiyosong mga kalainan dugay nang gipahimudsan ingong usa sa dagkong mga hinungdan sa gubat.”

Ang relihiyosong pagkalangkit sa pagpangitag pakigdait nagalig-on sa kanhi giingon ni Dag Hammarskjöld, kanhi sekretaryo-heneral sa Hiniusang Kanasoran: “Ang organisasyong [UN] ug ang mga iglesya nagatapad ingong mga tigsalmot sa paningkamot sa tanang tawo nga maayog kabubut-on, nga walay sapayan sa ilang kredo o dagway sa pagsimba, sa pagtukod sa pakigdait sa yuta.”

Bisan pa niana, ang mga martsa sa protesta sa Dakong Babilonya, iyang publikong mga demonstrasyon, ug iyang ubang mas malalangong mga paagi sa relihiyosong panghilabot sa politikanhong kahikayan mosangko sa iyang kadaotan.a Kini nakapahinabo nag dakodakong panagbingkil, sumala sa bag-ong giadmitar ni Albert Nolan, usa ka Dominicanong prayle nga taga-South Africa, nga miingon: “Ang bugtong epektibong paagi sa pagkab-ot sa pakigdait nga nahiuyon sa kabubut-on sa Diyos mao ang pag-apil sa away. . . . Aron makab-ot ang pagmenos sa armas, ang mga pakigbangi batok sa gobyerno halos dili kalikayan.”

Pasagding ipadayon sa Dakong Babilonya ang pagpatugbaw alang sa pakigdait. Pasagding ang papa mopadayon sa paghatag sa iyang naandang Urbi et orbi (alang sa siyudad [Roma] ug sa kalibotan) pagbendisyon panahon sa Pasko ug Easter. Pasagdi nga siya mopadayon sa pagtuo—sama sa gituohan niya sa miaging Mayo—nga ang presenteng kahupayan sa politikanhong mga suliran mao ang tubag sa Diyos sa “Kristohanon” nga mga pag-ampo. Ang paglitok sa mga pulong sa pakigdait ug pag-angkon sa iyang kaugalingon sa panalangin sa Diyos dili makaabsuwelto sa Dakong Babilonya gikan sa iyang dugoong kagahapon. Kini nagatimaan niya ingong kinadak-ang babag sa pakigdait tali sa mga tawo, ingon man tali sa mga tawo ug sa Diyos, nga nagalungtad sa kanunay. Sa laktod o dili-laktod, ang tanang suliran sa katawhan masubay ngadto sa iyang pultahan!

Pagkakatingad-an nga ang bakak nga relihiyon nagapadayon sa pagpaningkamot, duyog sa HK, sa pagpatungha sa mismong “pakigdait ug kasegurohan” nga maoy mopadali sa iyang kalaglagan! Ang kalaglagan sa bakak nga relihiyon maoy mobayaw sa Diyos sa matuod nga relihiyon, nga nagaingon: “Ayaw kamo pagpalimbong: ang Diyos dili mabiaybiay. Kay bisan unsa ang ginapugas sa usa ka tawo, kini usab ang iyang pagaanihon.”—Galacia 6:7.

Ayaw Usiki ang Panahon—Kalagiw Alang sa Imong Kinabuhi!

Ang panahon aron husayon ang bakak nga relihiyon haduol na! Ang bugtong paagi sa paglikay nga mawad-an sa kinabuhi mao ang pagbulag kaniya sa walay langan. (Pinadayag 18:4) Ang kataposang ihap paubos ngadto sa kalaglagan nagsugod na.

Tapos mahinloan ang matahom nga yuta sa Diyos sa mini nga relihiyon ug daw-relihiyosong nasyonalismo, magpabilin ang bugtong matuod nga relihiyon ubos sa balaang kagamhanan. Makapahinam gayod ang palaaboton sa mga tawong makalabang niining dagkong kausaban! Mahiapil ka ba kanila? Buot ba nimong maglipay sa walay kataposan sa “Ang Walay-Kataposang mga Katahom sa Matuod nga Relihiyon”? Kon mao, sayra sa unsang paagi pinaagi sa pagbasa sa kataposang artikulo niining seryeha diha sa Disyembre 22, 1989, Pagmata!

[Mga footnote]

[Letrato sa panid 25]

Hedkuwarter sa UN sa New York ug usa ka estatwa sa pakigdait—tawo nga nagasalsal sa espada ngadto sa punta sa daro