Ang Madasigong mga Saksi ni Jehova Nagmauswagon!
ANG unang siglong mga saksi ni Jehova maoy mga tawo nga maisogon ug madasigong aksiyon. Maikagon nilang gituman ang sugo ni Jesus: “Panglakaw kamo . . . himoang tinun-an ang mga tawo sa tanang kanasoran.”—Mateo 28:19, 20.
Apan unsaon nato pagkasayod nga ang unang mga tinun-an seryosong nagtuman sa sugo ni Kristo? Aw, ang basahon sa Bibliya nga mga Buhat sa mga Apostol nagpamatuod nga sila maoy madasigong mga saksi ni Jehova, nga tinuod nagmauswagon!
MGA KAAYOHAN UG UBANG MGA BAHIN
Ang kaamgiran sa pinulongan ug estilo sa ikatulong Ebanghelyo ug sa basahon sa Buhat nagpaila nga usa ra ang magsusulat—si Lucas, “ang minahal nga mananambal.” (Colosas 4:14) Ang usa sa talagsaong mga bahin niini mao ang mga panaghisgot ug mga pag-ampo nga napreserbar diha sa Buhat. Duolan sa 20 porsiento sa basahon maoy mga pakigpulong, sama nianang gihatag ni Pedro ug Pablo sa pagpalig-on sa matuod nga pagtuo.
Ang basahon sa Buhat gisulat sa Roma sa mga tuig 61 K.P. Maoy hinungdan nga wala hisgoti niini ang pag-atubang ni Pablo kang Cesar o ang paglutos nga gihimo ni Nero batok sa mga Kristohanon sa 64 K.P.—2 Timoteo 4:11.
Sama sa Ebanghelyo ni Lucas, ang Buhat gipunting kang Teofilo. Kadto gisulat aron sa paglig-on sa pagtuo ug taho bahin sa pagkaylap sa Kristiyanidad. (Lucas 1:1-4; Buhat 1:1, 2) Ang basahon nagpamatuod nga ang kamot ni Jehova anaa sa iyang maunongong mga alagad. Kini nagpaamgo kanato sa gahom sa iyang espiritu ug nagpalig-on sa atong pagsalig diha sa dinasig sa Diyos nga tagna. Ang Buhat nagtabang usab kanato sa pag-antos sa paglutos, nagapalihok kanato nga mahimong masakripisyohon-sa-kaugalingong mga Saksi ni Jehova, ug nagatukod sa atong pagtuo diha sa paglaom sa Gingharian.
HISTORIKAL NGA PAGKATUKMA
Ingong kauban ni Pablo, gitala ni Lucas ang ilang mga panaw. Siya usab nakigsulti sa mga nakasaksi. Kining mga butanga ug ang bug-os nga panukiduki naghimo sa iyang mga sinulat nga usa ka obra-maestra kon bahin sa historikal nga pagkatukma.
Busa miingon ang eskolar nga si William Ramsay: “Si Lucas maoy usa ka batid kaayo nga historyador: dili lamang ang iyang mga pahayag sa kamatuoran kasaligan, siya nakabaton ug tinuod historikal nga hunahuna . . . Kini nga awtor angayng ilakip sa labing bantogang mga historyador.”
SI PEDRO—USA KA KASALIGANG SAKSI
Ang hinatag-Diyos nga buluhaton sa pagmantala sa maayong balita molampos lamang pinaagi sa gahom sa balaang espiritu ni Jehova. Busa, sa dihang ang mga sumusunod ni Jesus nakadawat sa balaang espiritu, sila nahimong iyang mga saksi sa Jerusalem, Judea, ug Samaria ug “hangtod sa kinatumyang bahin sa yuta.” Sa Pentekostes 33 K.P., sila napuno sa balaang espiritu. Sanglit kadto alas 9:00 pa lamang sa buntag, sila dili gayod mga hubog, nga maoy gihunahuna sa uban. Si Pedro mihatag ug usa ka makapaukyab nga pamatuod, ug 3,000 ang gibawtismohan. Ang relihiyosong mga magsusupak misulay sa pagpahilom sa mga magmamantala sa Gingharian, apan ingong tubag sa pag-ampo, ang Diyos nagtabang sa iyang mga saksi sa pagsulti sa iyang pulong nga maisogon. Gihulga pag-usab, sila mitubag: “Among sugton ang Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.” Ang buluhaton nagpadayon samtang sila nagpadayon sa pagsangyaw sa balay ug balay.—1:1–5:42.
Ang pagsalig sa espiritu ni Jehova nagpaarang sa iyang mga saksi sa paglahutay sa paglutos. Busa, human nga ang matinumanong si Esteban gibato hangtod nga namatay, ang mga sumusunod ni Jesus nagakatibulaag, apan kini nagpakaylap lamang sa pulong. Si Felipe nga ebanghelisador ang una nga miadto sa Samaria. Sa katingalahan, ang mabangis nga tiglutos nga si Saulo sa Tarsus nakombertir. Ingong apostol Pablo, gibati niya ang kainit sa paglutos sa Damasco apan nakaikyas sa mga plano sa mga Hudiyo sa pagpatay kaniya. Sa makadiyot, si Pablo nakig-uban sa mga apostol sa Jerusalem ug unya mipadayon sa iyang ministeryo.—6:1–9:31.
Ang kamot ni Jehova anaa sa iyang mga Saksi, ingon sa padayong gipakita sa Buhat. Gibanhaw ni Pedro si Dorcas (Tabitha) gikan sa patay. Misanong sa panawag, sa Cesarea siya nagmantala sa maayong balita ngadto kang Cornelio, sa iyang panimalay, ug kahigalaan. Sila gibawtismohan ingong unang Hentil nga nahimong mga tinun-an ni Jesus. Ang “kapitoan ka semana” natapos, nagdala kanato ngadto sa 36 K.P. (Daniel 9:24) Wala magdugay human niadto, gipatay ni Herodes Agrippa I si apostol Santiago ug gipadakop si Pedro. Apan ang apostol gipagawas sa bilanggoan sa manulonda, ug ‘ang pulong ni Jehova mitubo ug mikaylap.’—9:32–12:25.
ANG TULO KA MISYONARYONG PANAW NI PABLO
Ang mga panalangin moagos ngadto kanila nga nagamakugihon sa pag-alagad sa Diyos, sama sa gibuhat ni Pablo. Ang iyang unang misyonaryong panaw nagsugod sa Antioquia, Syria. Diha sa isla sa Sipro, ang gobernador nga si Sergio Paulo ug daghan pang uban nahimong mga magtutuo. Sa Perga sa Panfilia, si Juan Marcos migikan ngadto sa Jerusalem, apan si Pablo ug Bernabe nagpadayon sa Antioquia sa Pisidia. Sa Listra, ang mga Hudiyo nanghulhog ug paglutos. Bisag gibato ug gituohan nga patay na, si Pablo naulian ug nagpadayon sa iyang ministeryo. Sa kataposan, siya ug si Bernabe mipauli sa Antioquia sa Syria, nga nagtapos sa unang panaw.—13:1–14:28.
Sama sa unang-siglong katugbang niini, ang Nagamandong Lawas karong adlawa nagasulbad sa mga pangutana uban sa pagtultol sa balaang espiritu. Ang sirkunsisyon wala malakip sa “hinungdanong mga butang,” nga nag-apil sa “paglikay gikan sa mga butang nga gikadulot sa mga diyos-diyos ug gikan sa dugo ug gikan sa mga mananap nga naluok ug gikan sa pakighilawas.” (15:28, 29) Samtang si Pablo misugod sa misyonaryong panaw, giubanan siya ni Silas, ug sa ulahi miuban kanila si Timoteo. Gisanong dayon ang usa ka panawag sa pagduaw sa Macedonia. Sa Filipos, ang pagwali miresultag kagubot ug pagkabilanggo. Apan si Pablo ug Silas gipagawas sa bilanggoan pinaagig usa ka linog ug giwalihan ang magbalantay sa bilanggoan ug ang iyang panimalay, ug sila nahimong bawtismadong mga magtutuo.—15:1–16:40.
Ang mga alagad ni Jehova kinahanglang makugihong mga estudyante sa iyang Pulong, sama kang Pablo ug sa nagasusi-sa-Kasulatan nga mga taga Berea. Diha sa Areopago sa Atenas, siya naghatag ug pamatuod bahin sa pagkamaglalalang ni Jehova, ug pipila nahimong mga magtutuo. Dihay dakong interes nga gipakita diha sa Corinto nga tungod niana siya nagpabilin sa maong siyudad sulod sa 18 ka bulan. Samtang atua didto, iyang gisulat ang Una ug ang Ikaduhang Tesalonica. Mibulag kang Silas ug Timoteo, ang apostol milawig ngato sa Efeso, ug mikawas sa Cesarea ug mipanaw paingon sa Jerusalem. Sa dihang mibalik siya sa Antioquia sa Syria, ang iyang ikaduhang misyonaryong panaw natapos.—17:1–18:22.
Sumala sa gipakita ni Pablo, ang balay-ug-balay nga pagsangyaw maoy usa ka hinungdanong bahin sa Kristohanong ministeryo. Ang ikatulong panaw sa apostol (52-56 K.P.) sa dakong bahin nagsubay lang ug balik sa iyang ikaduhang biyahe. Ang ministeryo ni Pablo nakapupaw ug pagsupak sa Efeso, diin didto iyang gisulat ang Unang Corinto. Ang Ikaduhang Corinto gisulat sa Macedonia, ug siya nagsulat sa Roma samtang didto sa Corinto. Sa Mileto, si Pablo nakigkita sa mga ansiano sa Efeso ug naghisgot bahin sa iyang pagtudlo kanila sa publiko ug gikan sa balay ug balay. Ang iyang ikatulong panaw natapos sa iyang pag-abot sa Jerusalem.—18:23–21:14.
PAGLUTOS WALA MOLAMPOS
Ang paglutos wala magpatak-om sa mga ngabil sa matinumanong mga saksi ni Jehova. Busa sa dihang may kagubot batok kang Pablo diha sa templo sa Jerusalem, siya maisogong nagpamatuod ngadto sa nangasukong manggugubot. Ang laraw sa pagpatay kaniya napakyas sa gidala siya ngadto kang Gobernador Felix sa Cesarea nga may nagbantay nga sundalo. Si Pablo gibilanggo sulod sa duha ka tuig samtang naghulat si Felix ug hiphip nga wala moabot. Ang iyang sumusunod, si Festo, nakadungog nga si Pablo miapelar ngadto kang Cesar. Sa wala pa moadto sa Roma, hinunoa, ang apostol mihimog makapukaw nga depensa atubangan ni Haring Agrippa.—21:15–26:32.
Walay kahadlok sa pagsulay, ang mga alagad ni Jehova nagpadayon sa pagsangyaw. Kini tinuod gayod sa kahimtang ni Pablo. Tungod sa iyang pag-apelar kang Cesar, ang apostol migikan padulong sa Roma uban kang Lucas sa mga 58 K.P. Sa pag-abot sa Mira sa Licia, sila mibalhin ug laing barko. Bisag nalunod ang ilang barko ug nahadunggo sa pulo sa Malta, gidala sila sa laing barko ngadto sa Italya. Bisag binantayan ug sundalo sa Roma, nagpasulod si Pablo ug mga tawo ug nagmantala sa maayong balita ngadto kanila. Niini nga panahon sa pagkabilanggo, siya misulat sa mga taga Efeso, Filipos, Colosas, Filemon, ug Hebreohanon.—27:1–28:31.
PADAYONG NAGMAUSWAGON
Ang basahon sa Buhat nagpasundayag nga ang buluhaton nga gisugdan sa Anak sa Diyos matinumanong gipadayon pinaagi sa mga Saksi ni Jehova sa unang siglo. Oo, ubos sa gahom sa balaang espiritu sa Diyos, sila nagpamatuod nga madasigon.
Tungod kay ang unang mga sumusunod mainampoong misalig sa Diyos, ang iyang kamot maoy uban kanila. Busa libolibo ang nahimong mga magtutuo, ug ‘ang maayong balita gikamantala sa tanang binuhat sa silong sa langit.’ (Colosas 1:23) Sa pagkamatuod, kaniadto ug karon, ang matuod nga mga Kristohanon napamatud-ang madasigon nga mga saksi ni Jehova nga nagmauswagon!
[Kahon/Hulagway sa panid 25]
SI CORNELIO NGA SENTURYON: Si Cornelio maoy usa ka opisyal sa mga sundalo, o usa ka senturyon o kapitan. (10:1) Ang suweldo sa usa ka senturyon sa usa ka tuig maoy duolan sa lima ka pilo kay sa usa ka sundalong magbabaklay, o mga 1,200 ka denaryo, o mas dako pa. Sa pagretiro, siya makadawat ug gasa nga salapi o yuta. Ang iyang uniporme sa militar maoy mabulokon, gikan sa salukot nga plata ngadto sa samag kilt nga sapot, usa ka pino nga delanang kupo, ug nagsul-ob ug dayandayan nga taming sa batiis. Ang gidaghanon sa sundalo nga sakop sa senturyon gibanabana nga gilangkoban ug 100 ka sundalo, apan usahay mga 80 lamang o kapin pa. Ang mga tinawag alang sa “Italyanong grupo sa sundalo” hayan nagagikan sa mga lungsoranon sa Roma ug sa mga tawong gawasnon sa Italya.
[Kahon/Hulagway sa panid 25]
PAG-AMPO DIHA SA ATOP SA BALAY: Si Pedro wala magpakaaron-ingnon sa nag-ampo nga nag-inusara diha sa atop sa balay. (10:9) Ang ali palibot sa patag nga atop hayan nakasalipod niya. (Deuteronomio 22:8) Ang atop maoy dapit usab nga pahingalayan ug sa pagpalayo sa kabanha sa dalan inigkagabii.
[Kahon sa panid 25]
GITUOHANG DIYOS DIHA SA TAWHANONG PORMA: Ang pag-ayo ni Pablo sa bakol nga tawo nakapatuo sa mga molupyo sa Listra nga ang mga diyos nagpakita sa dagway sa tawo. (14:8-18) Si Zeus, ang pangulo sa diyos sa Grego, adunay templo nianang siyudara, ug ang iyang anak nga lalaki nga si Hermes, ang mensahero sa mga diyos, nabantog sa kalarino nga mosulti. Sanglit ang mga tawo nagtuo nga si Pablo mao si Hermes tungod kay siya ang nanguna sa pagpakigsulti, ilang gilantaw si Bernabe nga mao si Zeus. Kostumbre niadto nga purong-purongan ang diyos-diyos nga mga idolo ug sa mga girnalda nga mga bulak o mga dahon sa sipres o pino, apan gisalikway ni Pablo ug Bernabe ang maong idolatrosong pagtagad.
[Kahon/Hulagway sa panid 25]
MITUO ANG MAGBALANTAY SA BILANGGOAN: Sa giablihan sa linog ang mga pultahan sa bilanggoan ug gitangtang ang mga tanikala sa mga binilanggo, ang taga Filipos nga magbalantay sa bilanggoan buot maghikog sa iyang kaugalingon. (16:25-27) Ngano man? Tungod kay ang Romanhong balaod nagmando nga ang magbalantay sa bilanggoan maoy moantos sa silot sa mga binilanggo nga nakaeskapo. Ang magbalantay sa bilanggoan mipili na lang nga magpakamatay imbes antuson ang kamatayon pinaagig pagsakit, nga tingali maoy naghulat sa ubang mga binilanggo. Hinunoa, siya midawat sa maayong balita, ug “siya uban sa iyang tibuok panimalay nagpabawtismo nga walay paglangan.”—16:28-34.
[Kahon/Hulagway sa panid 26]
USA KA PAG-APELAR NGADTO KANG CESAR: Ingong usa ka Romanhong lungsoranon gikan sa pagkatawo, si Pablo adunay katungod nga moapelar ngadto kang Cesar ug husgahan sa Roma. (25:10-12) Ang Romanhong lungsoranon dili bilanggoon, latigohon, o silotan nga walay paghusay.—16:35-40; 22:22-29; 26:32.
[Credit Line]
Musei Capitolini, Roma
[Kahon/Hulagway sa panid 26]
ANG MAGBALANTAY SA TEMPLO NI ARTEMIS: Naglagot sa pagsangyaw ni Pablo, ang platiro nga si Demetrio nagpukaw ug kagubot. Apan giabog sa kalihim sa siyudad ang mga tawo. (19:23-41) Ang mga platiro tighimog gagmayng mga plata nga ampoanan sa labing sagradong bahin sa templo nga nahimutangan sa daghag-suso nga diyosa sa pertilidad nga si Artemis. Ang mga siyudad nag-indigay sa usag usa alang sa kadungganan nga mahimong iyang ne·o·koʹros, o “magbalantay sa templo.”
[Kahon/Hulagway sa panid 26]
ANG BAGYO SA DAGAT: Sa dihang ang barko nga gisakyan ni Pablo gilambalamba sa makusog nga bagyo nga gitawag ug Euroaquilo, ‘sila naglisod sa pagtangtang sa bote diha sa pupa.’ (27:15, 16) Ang bote maoy usa ka gamayng sakayan nga kasagarang guroyon sa usa ka barko. Ang barko adunay mga pisi nga ikalig-on palibot sa kasko aron kini dili madaot tungod sa paglabyog-labyog sa palo sa panahon sa bagyo. (27:17) Giariya sa mga sakayanon ang upat ka angkla ug gipaluagan ang kabig sa timon, o mga bugsay, nga maoy mogiya sa barko. (27:29, 40) Ang barko nga Alexandria adunay tawotawo nga “mga Anak ni Zeus” diha sa panulong—si Castor ug Pollux, nga giilang mga patron sa mga sakayanon.—28:11.