Pagpabiling Maligdong Diha sa Punog-Bisyo nga Kalibotan
“Padayong buhata ang tanang butang nga walay mga pagbagulbol ug mga panag-ergo, aron kamo mahimong walay-ikasaway ug inosente, mga anak sa Diyos nga walay lama taliwala sa baliko ug lubag nga kaliwatan.”—FILIPOS 2:14, 15.
1, 2. Nganong nagsugo ang Diyos sa pagpatay sa mga Canaanhon?
ANG mga sugo ni Jehova wala maghatag ug higayon alang sa pagkompromiso. Talisulod na ang mga Israelinhon sa Yutang Saad sa dihang gisultihan sila ni manalagnang Moises: “Laglaga gayod ninyo sila, ang mga Hitihanon ug ang mga Amorihanon, ang mga Canaanhon ug ang mga Perisihanon, ang mga Hibihanon ug ang mga Jebusihanon, ingon sa gisugo kaninyo ni Jehova nga inyong Diyos.”—Deuteronomio 7:2; 20:17.
2 Sanglit si Jehova maoy usa ka Diyos nga maluluy-on, nganong nagsugo man siya sa pagpatay sa mga molupyo sa Canaan? (Exodo 34:6) Usa ka katarongan mao nga ‘aron ang mga Canaanhon dili makatudlo sa Israel sa pagbuhat sa tanang dulumtanang mga butang nga ilang gibuhat ngadto sa ilang mga diyos ug sa ingon makasala batok kang Jehova nga Diyos.’ (Deuteronomio 20:18) Si Moises nag-ingon usab: “Tungod sa pagkadaotan niining mga nasora nga giabog sila ni Jehova gikan sa inyong atubangan.” (Deuteronomio 9:4) Ang mga Canaanhon maoy larawan sa bisyo. Ang seksuwal nga kalaw-ayan ug idolatriya maoy pangunang bahin sa ilang pagsimba. (Exodo 23:24; 34:12, 13; Numeros 33:52; Deuteronomio 7:5) Ang pagpakigsekso sa suod nga paryente, pagpakigsekso sa managsamang sekso, ug pagpakigsekso sa mga mananap mao ‘ang dalan sa yuta sa Canaan.’ (Levitico 18:3-25) Ang wala pay buot nga kabataan mabangisong gihalad ngadto sa bakak nga mga diyos. (Deuteronomio 18:9-12) Dili ikatingala nga gihukman ni Jehova bisan ang paglungtad lamang niining mga nasora nga usa ka kapeligrohan sa pisikal, moral, ug espirituwal nga kahimsog sa iyang katawhan!—Exodo 34:14-16.
3. Unsay misangpot tungod sa pagkapakyas sa mga Israelinhon sa pagtuman sa mga sugo sa Diyos bahin sa mga molupyo sa Canaan?
3 Sanglit wala man tumana sa bug-os ang mga sugo sa Diyos, daghang molupyo sa Canaan wala mamatay sa pag-atake sa Israel sa Yutang Saad. (Maghuhukom 1:19-21) Sa ngadtongadto, ang malalangong impluwensiya sa Canaan nabati, ug kini ang ikaingon: “Sila [ang mga Israelinhon] nagpadayon sa pagsalikway sa kabalaoran [ni Jehova] ug sa iyang pakigtugon nga iyang gihimo uban sa ilang mga amahan ug sa iyang mga pahinumdom nga iyang gipasidaan kanila, ug ilang gisunod ang walay hinungdang mga diyosdiyos ug sila nangahimong walay hinungdan usab, bisan sa pagsunod sa mga nasod nga naglibot kanila, nga mahitungod kanila si Jehova nagsugo kanila nga dili sila magbuhat sama sa ilang ginabuhat.” (2 Hari 17:15) Oo, sa daghang katuigan gihimo sa daghang Israelinhon ang mismong mga bisyo nga nagtukmod sa Diyos sa pagsugo sa pagpatay sa mga Canaanhon—idolatriya, paghingapin sa sekso, ug bisan paghalad ug bata!—Maghuhukom 10:6; 2 Hari 17:17; Jeremias 13:27.
4, 5. (a) Unsay nahitabo sa dili-matinumanong Israel ug Juda? (b) Unsang tambag ang gihatag sa Filipos 2:14, 15, ug unsang mga pangutana ang gipatugbaw?
4 Busa si manalagnang Oseas miingon: “Pamatia ang pulong ni Jehova, Oh mga anak sa Israel, kay si Jehova adunay legal nga kaso batok sa mga molupyo sa yuta, kay walay kamatuoran ni mahigugmaong-kalulot ni kahibalo sa Diyos diha sa yuta. Adunay pagpanunglo ug pagpamakak ug pagpamatay ug pagpangawat ug pagpanapaw nga midagsang, ug ang mga buhat sa pag-ulag-dugo nakatandog sa ubang mga buhat sa pag-ulag-dugo. Maoy hinungdan nga ang yuta magbangotan ug ang tanang molupyo mangamatay lakip ang ihalas nga mga mananap sa kapatagan ug ang mga langgam sa kalangitan, ug bisan gani ang mga isda sa kadagatan pagatigomon diha sa kamatayon.” (Oseas 4:1-3) Sa 740 W.K.P., ang dunot nga amihanang gingharian sa Israel gilaglag sa Asirya. Mga kapin sa usa ka siglo sa ulahi, ang dili-matinumanong habagatang gingharian sa Juda gipukan sa Babilonya.
5 Kining mga hitaboa nag-ilustrar kon unsa ka peligrosong magpadaog kita sa bisyo. Ang Diyos nagdumot sa pagkadili-matarong ug dili magpalabay niini taliwala sa iyang katawhan. (1 Pedro 1:14-16) Tinuod nga kita nagkinabuhi “sa karong tuman-kadaotan nga sistema sa mga butang,” diha sa usa ka kalibotan nga dugang nga nagakadunot. (Galacia 1:4; 2 Timoteo 3:13) Bisan pa, ang Pulong sa Diyos nagtambag sa tanang Kristohanon sa pagpadayon sa paglihok sa paagi nga sila mahimong “walay-ikasaway ug inosente, mga anak sa Diyos nga walay lama taliwala sa baliko ug lubag nga kaliwatan, nga taliwala kanila [sila] nagasidlak ingong mga magbabanwag sa kalibotan.” (Filipos 2:14, 15) Apan sa unsang paagi kita makapabiling maligdong diha sa punog-bisyo nga kalibotan? Posible ba gayod ang paghimo niini?
Ang Punog-Bisyo nga Romanong Kalibotan
6. Nganong ang unang-siglong mga Kristohanon nag-atubang ug hagit sa pagpabiling maligdong?
6 Nag-atubang ang unang-siglong mga Kristohanon ug hagit sa pagpabiling maligdong tungod kay kaylap ang bisyo sa tanang bahin sa katilingbang Romano. Ang Romanong pilosopo nga si Seneca miingon bahin sa iyang mga katalirongan: “Ang mga tawo nakigbisog sa gamhanang pag-indigay sa pagkadaotan. Matag adlaw ang tinguha sa paghimog-daotan nagkadako, ang kahadlok niana nagkamenos.” Iyang gitandi ang katilingbang Romano sa “usa ka komunidad sa ihalas nga mga mananap.” Nan, dili ikatingala nga agig kalingawan pinangita sa mga Romano ang mananapong mga tigiay sa mga gladyador ug ang malaw-ayng mga pasundayag sa teatro.
7. Sa unsang paagi gibatbat ni Pablo ang mga bisyo nga komon taliwala sa daghan sa unang siglo K.P.?
7 Tingali anaa sa hunahuna ni apostol Pablo ang nagkaus-os nga panggawi sa mga tawo sa unang siglo sa dihang siya nagsulat: “Ang Diyos nagtugyan kanila ngadto sa makauulawng seksuwal nga mga gana, kay ang ilang mga babaye nag-usab sa kaugalingon nilang kinaiyanhong gamit ngadto sa usa nga sukwahi sa kinaiyahan; ug sa sama usab bisan gani ang mga lalaki mibiya sa kinaiyanhong paggamit sa babaye ug nanag-uros-uros diha sa ilang kaulag sa usag usa, mga lalaki sa mga lalaki, nga nagabuhat sa kon unsay law-ay ug nagadawat diha sa ilang kaugalingon sa bug-os nga bayad, nga angay sa ilang sayop.” (Roma 1:26, 27) Nagtinguha sa pagpangagpas sa mahugawng unodnong mga pangibog, ang katilingbang Romano natuphan sa bisyo.
8. Sa unsang paagi ang kabataan sagad gipahimuslan sa Grego ug Romano nga katilingban?
8 Ang kasaysayan wala kaayoy gibatbat kon unsa ka kaylap ang homoseksuwalidad taliwala sa mga Romano. Apan, tino, sila naimpluwensiyahan sa ilang Gregong mga mag-uuna, nga taliwala kanila kini kaylap nga ginahimo. Batasan sa gulanggulang nga mga lalaki ang pagpadunot sa batan-ong mga lalaki, kuhaon sila ilalom sa ilang pag-atiman agig estudyante-magtutudlo nga relasyon nga sagad mag-agak sa mga batan-on ngadto sa yabag nga seksuwal nga batasan. Walay duhaduha, si Satanas ug ang iyang mga demonyo maoy nagpaluyo sa maong bisyo ug pag-abuso sa kabataan.—Joel 3:3; Judas 6, 7.
9, 10. (a) Sa unsang paagi ang 1 Corinto 6:9, 10 naghukom labot sa nagkalainlaing matang sa bisyo? (b) Unsa ang naagian sa uban diha sa kongregasyon sa Corinto, ug unsang kausaban ang nahitabo sa ilang kahimtang?
9 Nagsulat ilalom sa pagdasig sa Diyos, gisultihan ni Pablo ang mga Kristohanon sa Corinto: “Unsa! Wala ba kamo mahibalo nga ang mga tawong dili-matarong dili makapanunod sa gingharian sa Diyos? Ayaw pagpahisalaag. Walay mga makihilawason, ni mga tigsimbag idolo, ni mga mananapaw, ni mga lalaking nahuptan alang sa dili-kinaiyanhong mga katuyoan, ni mga lalaking nakigdulog sa mga lalaki, ni mga kawatan, ni mga tawong dalo, ni mga palahubog, ni mga tigsultig pasipala, ni mga mangingilkil nga makapanunod sa gingharian sa Diyos. Ug gani ingon niana ang pipila kaninyo kaniadto. Apan kamo hinlo nang nahugasan, apan kamo nabalaan na, apan kamo napahayag na nga matarong sa ngalan sa atong Ginoong Jesu-Kristo ug sa espiritu sa atong Diyos.”—1 Corinto 6:9-11.
10 Busa gihukman sa dinasig nga sulat ni Pablo ang seksuwal nga imoralidad, nga nag-ingon nga ang “mga makihilawason” “dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.” Hinunoa, human naglista sa pipila ka bisyo, si Pablo nag-ingon: “Ingon niana ang pipila kaninyo kaniadto. Apan kamo hinlo nang nahugasan.” Uban sa tabang sa Diyos posible na alang sa mga mamumuhat ug daotan nga mahimong mahinlo diha sa iyang mga mata.
11. Unsay kahimtang sa unang-siglong mga Kristohanon diha sa daotang palibot sa ilang adlaw?
11 Oo, ang kaligdong sa Kristohanon milambo bisan diha sa punog-bisyo nga kalibotan sa unang siglo. Ang mga magtutuo ‘nag-usab pinaagi sa pagbag-o sa ilang kaisipan.’ (Roma 12:2) Ilang gitalikdan ang ilang ‘kanhing paagi sa panggawi’ ug ‘nagbag-o diha sa puwersa nga nagapalihok sa ilang kaisipan.’ Busa sila mikalagiw gikan sa mga bisyo sa kalibotan ug ‘nagasul-ob sa bag-ong pagkatawo nga gilalang sumala sa kabubut-on sa Diyos diha sa matuod nga pagkamatarong ug pagkamaunongon.’—Efeso 4:22-24.
Ang Punog-Bisyo nga Kalibotan Karon
12. Unsang kausaban ang midangat sa kalibotan sukad sa 1914?
12 Komosta ang atong adlaw? Ang kalibotan nga atong gikinabuhian mas tugob sa bisyo kay sa niadto. Ilabina sukad sa 1914 nga misugod pag-us-os ang moral sa tibuok kalibotan. (2 Timoteo 3:1-5) Nagsalikway sa tradisyonal nga mga ideya bahin sa kaligdong, moralidad, dungog, ug paggawi, daghan ang nangahimong makikaugalingon sa ilang panghunahuna ug “nawad-an na sa tanang moral nga pagbati.” (Efeso 4:19) Ang magasing Newsweek nag-ingon: “Kita nagkinabuhi sa usa ka panahon nga ang pagtamod sa maayong pamatasan nagadepende sa matag indibiduwal,” nga nagdugang nga ang naglungtad nga kahimtang sa moral “naghimo sa tanang mga ideya bahin sa husto ug sayop ingong personal, emosyonal o kultural nga kagustohan.”
13. (a) Sa unsang paagi gipalambo sa kadaghanang kalingawan karon ang bisyo? (b) Unsang daotang epekto sa dili-angay nga kalingawan ang mahitabo diha sa mga indibiduwal?
13 Sama sa unang siglo, ang malaw-ayng kalingawan komon karon. Ang telebisyon, radyo, mga sine, ug mga video nagtagana ug padayong suplay sa materyal nga pulos sekso. Ang bisyo nakasulod pa gani sa mga sistema sa kompiyuter. Sumala sa usa ka pagtuon sa unibersidad, ang pornograpiya diha sa kompiyuter karon mao ang “usa sa labing dako (kon dili man kinadak-an) nga kalingawan sa mga tiggamit sa mga sistema sa kompiyuter.” Unsay mga epekto niining tanan? Nag-ingon ang usa ka kolumnista sa mantalaan: “Sa dihang ang dugo ug kapintasan ug mahilayong sekso motuhop sa atong popular nga kultura, kita maanad na sa dugo ug kapintasan ug mahilayng sekso. Kita makubalan. Ang kalaw-ayan anam-anam nga madawat tungod kay dili na kaayo kita ngil-aran niana.”—Itandi ang 1 Timoteo 4:1, 2.
14, 15. Unsay ebidensiya nga nagkaus-os ang seksuwal nga moralidad sa tibuok-kalibotan?
14 Tagda kining taho diha sa The New York Times: “Ang giisip niadto nga mangil-ad sa 25 ka tuig kanhi karon nahimong dinawat na nga kahikayan sa pagkinabuhi. Ang gidaghanon sa mga parisan kinsa mipili sa pakigpuyopuyo imbes magpakasal misaka sa 80 porsiyento [sa Tinipong Bansa] tali sa 1980 ug 1991.” Dili lamang sa Amihanang Amerika kini nagakahitabo. Ang magasing Asiaweek nagtaho: “Usa ka debate sa kultura ang gisangka sa mga nasod sa tibuok [Asia]. Ang isyu maoy bahin sa seksuwal nga kagawasan kontra tradisyonal nga pamatasan, ug ang pagpamugos alang sa kausaban anam-anam nga nagkadako.” Ang estadistika nagpakitag usa ka nagtubong pagdawat sa pagpanapaw ug sekso una pa ang kasal diha sa daghang kayutaan.
15 Ang Bibliya nagtagna nga ang satanasnong kalihokan mosamot sa atong adlaw. (Pinadayag 12:12) Nan, dili kita angay matingala nga ang bisyo makapakurat nga mikaylap. Pananglitan, ang seksuwal nga pagpahimulos sa kabataan nakadangat sa epidemya nga gidaghanon.a Ang United Nations Children’s Fund nagtaho nga ang “komersiyal nga pagpahimulos sa sekso nagdaot sa kabataan sa halos matag nasod sa kalibotan.” Matag tuig “kapin sa 1 ka milyong kabataan sa tibuok-kalibotan ang gitaho nga gipugos sa pagpamampam nga bata pa, ginegosyo ug gibaligya alang sa seksuwal nga mga katuyoan, ug gigamit sa paggamag pelikulang pornograpiya sa kabataan.” Ang homoseksuwalidad komon usab, duyog sa ubang mga politiko ug relihiyosong mga lider nga maoy nagapanguna sa pagpalambo niana ingong “kapiliang estilo-sa-kinabuhi.”
Pagsalikway sa mga Bisyo sa Kalibotan
16. Unsay baroganan sa mga Saksi ni Jehova labot sa seksuwal nga moralidad?
16 Ang mga Saksi ni Jehova wala moduyog sa koro sa mga tawong nagaendorsar sa haluag nga mga sukdanan sa seksuwal nga moralidad. Ang Tito 2:11, 12 nag-ingon: “Ang dili-takos nga kalulot sa Diyos nga nagadala ug kaluwasan sa tanang matang sa tawo gipadayag na, nga nagtudlo kanato sa pagsalikway sa pagkadili-diyosnon ug sa kalibotanong mga tinguha ug sa pagkinabuhi uban ang pagkamabuot sa hunahuna ug pagkamatarong ug diyosnong pagkamahinalaron taliwala niining karong sistema sa mga butang.” Oo, atong ugmaron ang tinuod nga pagdumot, kasilag, sa maong mga bisyo sama sa sekso una pa ang kasal, panapaw, ug homoseksuwal nga mga buhat.b (Roma 12:9; Efeso 5:3-5) Si Pablo naghatag niining tambaga: “Pabiyaa sa pagkadili-matarong ang matag usa nga nagangalan sa ngalan ni Jehova.”—2 Timoteo 2:19.
17. Sa unsang paagi gilantaw sa matuod nga mga Kristohanon ang paggamit sa alkoholikong mga ilimnon?
17 Ang matuod nga mga Kristohanon nagsalikway sa hunahuna sa kalibotan sa daw ginagmayng mga bisyo. Pananglitan, daghang tawo karon naglantaw sa pag-abuso sa alkoholikong ilimnon ingong kahimut-anang kalingawan. Apan ang katawhan ni Jehova nagpatalinghog sa tambag sa Efeso 5:18: “Ayaw kamo pagpakahubog sa bino, diin niini adunay pagpatuyang, apan padayong magpakapuno sa espiritu.” Kon gustong moinom ang Kristohanon, moinom siya sa makasaranganon.—Proverbio 23:29-32.
18. Sa unsang paagi ang mga prinsipyo sa Bibliya nagagiya sa mga alagad ni Jehova sa ilang pagtratar sa mga sakop sa pamilya?
18 Ingong mga alagad ni Jehova, isalikway usab nato ang panghunahuna sa uban sa kalibotan nga ang pagsinggit ug pagsingka sa imong kapikas ug sa mga anak o palabtikan sila ug masakit nga mga pulong maoy madawat nga batasan. Uban sa determinasyon sa pagtinguhag usa ka maligdong nga dalan, ang Kristohanong mga bana ug mga asawa magtinabangay sa pagpadapat sa tambag ni Pablo: “Kuhaa gikan kaninyo ang tanang mapangdaoton nga kayugot ug kasuko ug kapungot ug sininggitay ug maabusohong sinultihan uban sa tanang pagkadaotan. Apan magmaluloton ngadto sa usag usa, magmabination uban ang kalumo, bukas nga magapasaylo sa usag usa maingon nga ang Diyos usab pinaagi kang Kristo bukas nga mipasaylo kaninyo.”—Efeso 4:31, 32.
19. Unsa ka kaylap ang bisyo diha sa kalibotan sa negosyo?
19 Ang panglimbong, panikas, pagpamakak, walay prinsipyong mga pamaagi sa negosyo, ug pagpangawat komon usab karon. Usa ka artikulo diha sa magasin sa negosyo nga CFO nagtaho: “Sa usa ka surbi sa 4,000 ka trabahante . . . nakita nga 31 porsiyento sa mga tawong gisurbi nakakitag ‘seryosong dili-angayng batasan’ sulod sa miaging tuig.” Ang maong dili-angayng batasan naglakip sa pagpamakak, pagpalsipikar sa mga rekord, seksuwal nga panghasi, ug pangawat. Aron kita makapabiling mahinlo sa moral sa mga mata ni Jehova, likayan gayod nato ang maong batasan ug magmatinud-anon sa atong pinansiyal nga mga pagpakigsabot.—Miqueas 6:10, 11.
20. Nganong ang mga Kristohanon kinahanglang nahigawas sa “gugma sa salapi”?
20 Tagda ang nahitabo sa usa ka tawo nga nagtuo nga siya makabaton ug dugang panahon sa pag-alagad sa Diyos kon siya makasapig dako sa usa ka palakaw sa negosyo. Iyang gidani ang uban sa pagsulod ug negosyo pinaagi sa pagpasobra sa ilang umaabot nga ganansiya. Sa dihang kini napakyas, nagkabuang siya sa pagtapal sa dakong kapildihang naagoman nga iyang gikawat ang kuwarta nga gisalig kaniya. Tungod sa iyang mga buhat ug dili-mahinulsolong tinamdan, siya gipalagpot sa Kristohanong kongregasyon. Tinuod gayod ang pasidaan sa Bibliya: “Silang kinsa determinadong madato mangahulog sa tintasyon ug sa lit-ag ug sa daghang binuang ug makadaot nga mga tinguha, nga nagabanlod sa mga tawo sa kalaglagan ug pagkagun-ob. Kay ang gugma sa salapi maoy usa ka gamot sa tanang matang sa makadaot nga mga butang, ug sa pagpangab-ot niini nga gugma ang pipila napahisalaag gikan sa pagtuo ug lukop nga nagtusaktusak sa ilang kaugalingon sa daghang kasakit.”—1 Timoteo 6:9, 10.
21. Unsang batasan ang komon taliwala sa mga tawo nga anaa sa gahom diha sa kalibotan, apan sa unsang paagi kadtong anaa sa responsableng mga posisyon diha sa Kristohanong kongregasyon nagagawi sa ilang kaugalingon?
21 Ang kalibotanong mga tawong may gahom ug impluwensiya kasagaran kulag kaligdong ug nagapasundayag sa kamatuoran sa panultihon, ‘Ang gahom makapadunot.’ (Ecclesiastes 8:9) Diha sa pipila ka kayutaan, ang paghiphip ug ubang matang sa kadunotan maoy paagi sa kinabuhi taliwala sa mga huwes, mga polis, ug mga politiko. Apan, kadtong nagapanguna sa Kristohanong kongregasyon kinahanglang maligdong ug dili magharihari sa uban. (Lucas 22:25, 26) Ang mga ansiyano, maingon man ang ministeryal nga mga alagad, dili mag-alagad “tungod sa gugma sa limbong nga kinitaan.” Sila kinahanglang dili magpadala sa bisan unsang mga pagtinguha nga daoton o impluwensiyahan ang ilang desisyon baylo sa personal nga kaayohan.—1 Pedro 5:2; Exodo 23:8; Proverbio 17:23; 1 Timoteo 5:21.
22. Unsay hisgotan sa sunod nga artikulo?
22 Sa katibuk-an, ang mga Kristohanon malamposong nakasagubang sa presenteng-adlawng hagit sa pagpabiling maligdong niining atong punog-bisyo nga kalibotan. Bisan pa, ang maligdong nga pamatasan naglangkit ug labaw pa kay sa yanong paglikay sa pagkadaotan. Hisgotan sa sunod nga artikulo kon unsa gayoy gikinahanglan sa pag-ugmad sa kaligdong.
[Mga footnote]
a Tan-awa ang mga seryal nga “Panalipdi ang Imong mga Anak!,” nga migula sa Pagmata! sa Oktubre 8, 1993.
b Kadtong nakahimog homoseksuwal nga mga buhat sa nangaging panahon makabag-o sa ilang panggawi, sama sa gihimo sa pipila sa unang siglo. (1 Corinto 6:11) Ang makatabang nga impormasyon gipakita diha sa Pagmata! sa Marso 22, 1995, mga panid 21-3.
Mga Punto Agig Repaso
◻ Nganong nagsugo si Jehova sa pagpatay sa mga Canaanhon?
◻ Unsang mga bisyo ang komon sa unang siglo, ug unsay kahimtang sa mga Kristohanon sa maong palibot?
◻ Unsay pamatuod nga ang kalibotan nakakita ug pag-us-os sa moralidad sa tibuok-kalibotan sukad sa 1914?
◻ Unsang komong mga bisyo ang kinahanglang isalikway sa mga katawhan ni Jehova?
[Hulagway sa panid 9]
Ang unang-siglong mga Kristohanon maligdong, bisag nagkinabuhi sila diha sa punog-bisyo nga kalibotan
[Hulagway sa panid 10]
Ang bisyo mikaylap bisan sa mga sistema sa kompiyuter, nga naghimo sa daghang batan-on ug sa uban nga makakita sa pornograpikong materyal
[Hulagway sa panid 12]
Ang mga Kristohanon kinahanglang magpabiling maligdong, nga dili mosundog sa malimbongong mga kalaki sa uban