Gipaninguha Mo ba ang Kaligdong?

“Bisan unsang pagkahamili nga anaa ug bisan unsang dalayegong butang nga anaa, padayong isipa kining mga butanga.”​—FILIPOS 4:8.

1. Unsa ang bisyo, ug nganong wala kini makapadunot sa pagsimba ni Jehova?

ANG bisyo maoy kahilayan ug kadunotan sa moral. Kini kaylap sa kalibotan nga atong gipuy-an. (Efeso 2:​1-3) Apan, si Jehova nga Diyos dili motugot nga madunot ang iyang mahinlong pagsimba. Ang Kristohanong mga publikasyon, mga tigom, mga asembliya, ug mga kombensiyon naghatag kanato ug tukma-sa-panahong mga pasidaan batok sa dili-maayong batasan. Kita nagadawat ug maayong Kasulatanhong tabang sa ‘paghawid sa kon unsa ang maayo’ sa mga mata sa Diyos. (Roma 12:9) Busa, ingong usa ka organisasyon, ang mga Saksi ni Jehova nagapaningkamot nga mahimong mahinlo, maligdong. Apan komosta kita ingong mga indibiduwal? Sa pagkamatuod, gipaninguha mo ba ang kaligdong?

2. Unsa ang kaligdong, ug nganong gikinahanglan ang paningkamot aron makapabiling maligdong?

² Ang kaligdong maoy maayong moral, pagkamaayo, hustong paglihok ug paghunahuna. Kini dili kay di-aktibo nga kalidad, kondili aktibo gayod, positibo. Ang kaligdong naglangkit ug labaw pa kay sa paglikay sa sala; kini nagkahulogan sa pagtinguha sa maayo. (1 Timoteo 6:11) Gitambagan ni apostol Pedro ang isigka-Kristohanon: “Ipuno sa inyong pagtuo ang pagkahamili [o kaligdong].” Sa unsang paagi? Pinaagi sa “paghatag ninyog tanang matinuorong paningkamot ingong sanong [sa hamiling mga saad sa Diyos].” (2 Pedro 1:5) Tungod sa atong makasasalang kinaiyahan, nagkinahanglag tinuod nga paningkamot aron makapabiling maligdong. Bisan pa, ang mahinadlokon-sa-Diyos nga mga indibiduwal sa nangagi nakapabiling maligdong, bisan sa atubangan sa dagkong kababagan.

Iyang Gipaninguha ang Kaligdong

3. Unsang daotang mga buhat nga sad-an si Haring Ahaz?

³ Ang Kasulatan nasudlan ug daghang asoy bahin sa mga tawong naninguha sa kaligdong. Pananglitan, tagda ang maligdong nga Hezekias. Ang iyang amahan, si Haring Ahaz sa Juda, dayag nga nagsimba kang Molek. “Kaluhaan ka tuig ang panuigon ni Ahaz sa pagsugod niya sa pagmando, ug napulog-unom ka tuig siyang naghari sa Jerusalem; ug wala niya buhata ang matarong diha sa mga mata ni Jehova nga iyang Diyos sama kang David nga iyang amahan. Ug siya nagpadayon sa paglakat sa dalan sa mga hari sa Israel, ug bisan ang iyang kaugalingong anak nga lalaki iyang gipaagi sa kalayo, sumala sa mga buhat nga dulumtanan sa mga nasod nga giabog ni Jehova tungod sa mga anak sa Israel. Ug siya nagpadayon sa paghalad ug nagsunog ug mga insenso sa hatag-as nga mga dapit ug sa ibabaw sa mga bungtod ug sa tagsatagsa ka malunhawng kahoy.” (2 Hari 16:​2-4) Ang uban nag-ingon nga ang ‘pagpaagi diha sa kalayo’ nagpasabot ug usa ka matang sa rituwal nga paghinlo ug dili tawhanong halad. Apan, ang librong Molech​—A God of Human Sacrifice in the Old Testament, ni John Day, nag-ingon: “Adunay ebidensiya sa klasikal ug Puniko [Carthagiano] nga mga tuboran, maingon man ebidensiya sa arkeolohiya, nga ginahalad ang tawo . . . sa Canaanhong kalibotan, ug busa walay katarongang magduhaduha sa Daang Tugon sa paghisgot [bahin sa paghalad ug tawo].” Dugang pa, ang 2 Cronicas 28:​3 espesipikong nag-ingon nga si Ahaz “nagsunog sa iyang mga anak nga lalaki sa kalayo.” (Itandi ang Deuteronomio 12:​31; Salmo 106:​37, 38.) Pagkadaotang mga buhat!

4. Unsay paggawi ni Hezekias diha sa punog-bisyo nga palibot?

⁴ Unsay kahimtang ni Hezekias niining punog-bisyo nga palibot? Ang ika-119 sa Salmo makaiikag, kay ang uban nagtuo nga si Hezekias ang nagsulat niini, nga gisulat kini samtang usa pa ka prinsipe. (Salmo 119:​46, 99, 100) Busa ang iyang mga kahimtang maila pinaagi sa mga pulong: “Bisan ang mga prinsipe nanglingkod; ako ilang gidaot. Bahin sa imong alagad, siya nagapalandong sa imong kabalaoran. Ang akong kalag walay katulog tungod sa kaguol.” (Salmo 119:​23, 28) Gilibotan sa mga tawong nagabatasan sa bakak nga relihiyon, si Hezekias tingali nahimong tumong sa pagbiaybiay taliwala sa mga sakop sa harianong banay, nga tungod niana ang pagkatulog malisod. Bisan pa, siya nagpabiling maligdong, sa ngadtongadto nahimong hari, ug “nagpadayon sa pagbuhat sa kon unsay matarong diha sa mga mata ni Jehova . . . Kang Jehova nga Diyos sa Israel siya misalig.”​—2 Hari 18:​1-5.

Sila Nagpabiling Maligdong

5. Unsang mga pagsulay ang giatubang ni Daniel ug sa iyang tulo ka kauban?

⁵ Ang maayong panig-ingnan usab sa kaligdong mao si Daniel ug ang iyang tulo ka Hebreohanong kauban, nga ginganlag Ananias, Misael, ug Azarias. Sila gipugos pagkuha gikan sa ilang yutang-natawhan ug gidestiyero sa Babilonya. Ang upat ka batan-on gihatagan ug mga ngalang Babilonyanhon​—Beltsasar, Sadrak, Mesak, ug Abednego. Sila gihatagan ug “mga lamiang mga kalan-on sa hari,” lakip sa mga pagkaon nga gidili sa Kasugoan sa Diyos. Dugang pa, sila gipugos sa pagsulod sa tulo ka tuig nga kurso sa pagbansay labot sa “sinulat ug sinultihan sa mga Caldeanhon.” Kini naglangkit ug labaw pa kay sa yanong pagtuon ug laing pinulongan, kay malagmit ang terminong “mga Caldeanhon” dinhi nagpaila sa edukadong hut-ong. Busa, ang tulo ka Hebreohanong mga batan-on naladlad sa balikong mga pagtulon-an sa Babilonya.​—Daniel 1:​1-7.

6. Nganong makaingon kita nga gitinguha ni Daniel ang kaligdong?

⁶ Bisan pa sa dakong pag-ipit sa pagsunod, si Daniel ug ang iyang tulo ka kauban mipili sa kaligdong kay sa bisyo. Ang Daniel 1:​21 nag-ingon: “Si Daniel nagpadayon hangtod sa unang tuig ni haring Siro.” Oo, si Daniel “nagpadayon” ingong maligdong nga alagad ni Jehova kapin sa 80 ka tuig​—latas sa pagtindog ug pagkapukan sa daghang gamhanang mga hari. Siya nagpabiling matinumanon sa Diyos bisan pa sa mga intriga ug mga laraw sa dunot nga mga opisyal sa kagamhanan ug sa seksuwal nga bisyo nga kaylap sa Babilonyanhong relihiyon. Padayong gipaninguha ni Daniel ang kaligdong.

7. Unsay makat-onan gikan sa dalan nga gisubay ni Daniel ug sa iyang tulo ka kauban?

⁷ Daghan kitag makat-onan gikan sa mahinadlokon-sa-Diyos nga Daniel ug sa iyang mga kauban. Ilang gipaninguha ang kaligdong ug midumili sa pagsunod sa kultura sa Babilonya. Bisag gihatagan ug Babilonyanhong mga ngalan, wala gayod mawala kanila ang ilang pagkahimong mga alagad ni Jehova. Ngani, mga 70 ka tuig sa ulahi, gisangpit sa Babilonyanhong hari ang Hebreohanong ngalan ni Daniel! (Daniel 5:13) Sa tibuok niyang hataas nga kinabuhi, si Daniel midumili sa pagkompromiso bisan sa gagmayng mga butang. Sa bata pa, siya “mihukom diha sa iyang kasingkasing sa dili paghugaw sa iyang kaugalingon sa mga lamiang kalan-on sa hari.” (Daniel 1:8) Kining walay-pagkompromiso nga baroganan nga gihimo ni Daniel ug sa iyang tulo ka kauban tino nga nagpalig-on kanila sa pagkaluwas sa kinabuhi-ug-kamatayon nga mga pagsulay nga ilang giatubang sa ulahi.​—Daniel, mga kapitulo 3 ug 6.

Pagtinguha sa Kaligdong Karon

8. Sa unsang paagi ang Kristohanong mga batan-on nagadumili sa pagsunod sa kalibotan ni Satanas?

⁸ Sama kang Daniel ug sa iyang tulo ka kauban, ang katawhan sa Diyos karon nagadumili sa pagsunod sa daotang kalibotan ni Satanas. (1 Juan 5:19) Kon usa ikaw ka Kristohanong batan-on, tingali nag-antos ka sa kusog nga pagpamugos sa mga higala sa pagsundog sa ilang dili-makasaranganong estilo sa pamesti, pamostura, ug musika. Imbes mosunod sa matag uso o moda nga mahimong popular, hinunoa, barog nga malig-on, ug ayaw tugoti nga ikaw ‘mapaumol sumala niining sistemaha sa mga butang.’ (Roma 12:2) ‘Isalikway ang pagkadili-diyosnon ug ang kalibotanong mga tinguha ug . . . magkinabuhi uban ang pagkamabuot sa hunahuna ug pagkamatarong ug diyosnong pagkamahinalaron.’ (Tito 2:​11, 12) Ang importante mao ang pag-uyon dili sa imong mga higala kondili kang Jehova.​—Proverbio 12:2.

9. Unsang kalisod ang mahimong atubangon sa mga Kristohanon sa kalibotan sa negosyo, ug unsa ang angay nilang panggawi?

⁹ Ang hamtong nga mga Kristohanon usab nagaatubang ug mga kalisod ug kinahanglang magmaligdong. Ang Kristohanong mga negosyante basig matental sa paggamit ug kuwestiyonableng mga paagi o dili magtagad sa mga reglamento sa kagamhanan ug sa mga balaod sa buhis. Apan, bisan unsa pay panggawi sa mga kakompetensiya sa negosyo o sa mga kauban sa trabaho, ‘kita buot managgawi mismo nga matinud-anon sa tanang butang.’ (Hebreohanon 13:18) Kita gisugo sa Kasulatan nga magmatinud-anon ug makataronganon sa mga amo, mga empleyado, mga kustomer, ug sekular nga mga kagamhanan. (Deuteronomio 25:​13-16; Mateo 5:​37; Roma 13:​1; 1 Timoteo 5:​18; Tito 2:​9, 10) Maningkamot usab kita nga magmahusay sa atong nga kalihokan sa negosyo. Pinaagi sa paghupot ug tukmang mga rekord ug sa pagsulat sa mga kasabotan, atong malikayan kanunay ang mga di-pagsinabtanay.

Padayon sa Pagbantay!

10. Nganong kinahanglang padayong ‘magbantay’ kon bahin sa atong pagpilig musika?

¹⁰ Gipasiugda sa Salmo 119:​9 ang laing hinungdanong bahin sa pagpabiling maligdong sa panan-aw sa Diyos. Ang salmista miawit: “Sa unsang paagi mahinloan sa batan-ong lalaki ang iyang dalan? Pinaagi sa padayong pagbantay sa imong pulong.” Ang usa sa labing epektibong hinagiban ni Satanas mao ang musika, nga adunay gahom sa pagpukaw sa mga emosyon. Ikasubo, ang ubang mga Kristohanon napakyas sa ‘pagpadayon sa pagbantay’ kon bahin na sa musika, ug ilang nakaplagan ang ilang kaugalingon nga nadala sa hingaping mga matang niana, sama sa rap ug heavy metal. Ang uban tingali mangatarongan nga ang maong musika dili makadaot kanila o nga sila wala mamati sa mga pulong. Ang uban miingon nga sila malingaw lang sa kusog nga kompas o sa tingog sa kusog nga mga sista. Alang sa mga Kristohanon, hinunoa, ang isyu maoy dili kon ang usa ka butang makalingaw. Ang ilang pagakabalak-an mao kon kini “dalawaton sa Ginoo.” (Efeso 5:10) Sa katibuk-an, ang musikang heavy metal ug rap nagpasiugda sa mga bisyo sama sa pagpamalikas, pakighilawas, ug bisan Satanismo​—mga butang nga tinong walay dapit taliwala sa katawhan sa Diyos.a (Efeso 5:3) Mga batan-on o tigulang, maayong palandongon sa matag usa kanato kining pangutanaha, Pinaagi sa akong pagpilig musika, ginatinguha ko ba ang kaligdong o ang bisyo?

11. Sa unsang paagi ang usa ka Kristohanon padayong magbantay kon bahin sa mga programa sa telebisyon, mga video, ug mga sine?

¹¹ Daghang programa sa telebisyon, mga video, ug mga sine nagpasiugda sa bisyo. Sumala sa usa ka iladong eksperto sa mental nga panglawas, ‘ang hedonismo, seksuwalidad, kapintasan, kahakog, ug pagkadalo’ maoy naglabi sa kadaghanan sa mga sine nga ginahimo karon. Busa, ang pagpadayong pagbantay naglakip sa pagkahimong mapilion bahin sa atong pilion nga pagatan-awon. Ang salmista nag-ampo: “Ilikay ang akong mga mata sa pagtan-aw sa kakawangan.” (Salmo 119:37) Gipadapat sa usa ka Kristohanong batan-on nga ginganlag Joseph kining prinsipyoha. Sa dihang usa ka pelikula misugod sa pagpasundayag sa tatawng sekso ug kapintasan, migawas siya sa sinehan. Naulaw ba siya sa paghimo niini? “Wala, wala gayod,” miingon si Joseph. “Gihunahuna ko pag-una si Jehova ug ang pagpahimuot kaniya.”

Ang Bahin sa Pagtuon ug Pagpamalandong

12. Nganong ang personal nga pagtuon ug pagpamalandong gikinahanglan sa pagtinguha sa kaligdong?

¹² Dili igo ang paglikay sa daotang mga butang. Ang pagtinguha sa kaligdong usab naglangkit ug pagtuon ug pagpamalandong sa maayong mga butang nga narekord sa Pulong sa Diyos aron ang matarong nga mga prinsipyo niini ikapadapat sa kinabuhi. “Gihigugma ko gayod ang imong kasugoan!” mipatugbaw ang salmista. “Kini ang akong gipalandong sa tibuok adlaw.” (Salmo 119:97) Ang personal nga pagtuon sa Bibliya ug sa Kristohanong mga publikasyon nahimo bang bahin sa imong senemanang eskedyul? Tinuod, ang paggahin ug panahon sa kuging pagtuon sa Pulong sa Diyos ug mainampoong pagpamalandong niana malisod. Apan kasagaran posibleng mapahimuslan ang panahon gikan sa ubang mga kalihokan. (Efeso 5:​15, 16) Tingali ang mga oras sa buntag sayo maoy maayong panahon kanimo alang sa pag-ampo, pagtuon, ug pagpamalandong.​—Itandi ang Salmo 119:​147.

13, 14. (a) Nganong hinungdanon kaayo ang pagpamalandong? (b) Makatabang kanato sa pagkasilag sa seksuwal nga imoralidad ang pagpamalandong sa unsang mga kasulatan?

¹³ Ang pagpamalandong bililhon kaayo, kay kini motabang kanato sa paghinumdom sa atong nakat-onan. Labawng hinungdanon, kini makatabang sa pagpalambo sa diyosnong mga hunahuna. Sa pag-ilustrar: Usa ka butang ang pagkahibalo nga gidili sa Diyos ang pagpakighilawas apan laing butang ang ‘pagkasilag sa tuman-kadaotan ug sa paghawid sa maayo.’ (Roma 12:9) Atong mabati gayod ang paagi sa pagbati ni Jehova bahin sa seksuwal nga imoralidad pinaagi sa pagpamalandong sa yawing mga teksto sa Bibliya, sama sa Colosas 3:​5, nga nag-awhag: “Busa, patya ang inyong mga sangkap sa lawas nga anaa sa yuta maylabot sa pakighilawas, pagkadili-hinlo, seksuwal nga gana, makadaot nga tinguha, ug hakog nga pangibog, nga maoy idolatriya.” Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Unsang matanga sa seksuwal nga gana ang kinahanglan nakong patyon? Unsa ang angay nakong likayan nga basig makapukaw sa akong mahugaw nga pangibog? Aduna bay mga kausaban nga kinahanglan nakong himoon sa paagi nga ako nakiglabot sa kaatbang nga sekso?’​—Itandi ang 1 Timoteo 5:​1, 2.

¹⁴ Giawhag ni Pablo ang mga Kristohanon sa paglikay sa pagpakighilawas ug magpugong sa kaugalingon aron “walay usa nga moabot sa punto nga magadaot ug magalapas sa mga katungod sa iyang igsoon.” (1 Tesalonica 4:​3-7) Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Nganong ang pagpakighilawas makadaot? Unsang kadaot ang mapaagom nako sa akong kaugalingon o sa uban kon makasala ako niining bahina? Sa unsang paagi maapektohan ako sa espirituwal, emosyonal, ug sa pisikal? Komosta ang mga indibiduwal diha sa mga kongregasyon nga nakalapas sa kasugoan sa Diyos ug dili-mahinulsolon? Unsay midangat kanila?’ Ang pagpatalinghog sa giingon sa Kasulatan bahin sa maong paggawi makapalalom sa atong pagkasilag sa daotan diha sa mga mata sa Diyos. (Exodo 20:​14; 1 Corinto 5:​11-13; 6:​9, 10; Galacia 5:​19-21; Pinadayag 21:8) Si Pablo nag-ingon nga ang makihilawason “wala-magapanumbaling, dili sa tawo, kundili sa Diyos.” (1 Tesalonica 4:8) Kinsa bang matuod nga Kristohanon ang dili-magapanumbaling sa iyang langitnong Amahan?

Kaligdong ug Panag-ubanay

15. Unsay bahin sa panag-ubanay diha sa atong pagtinguhag kaligdong?

¹⁵ Ang laing tabang sa pagpabiling maligdong mao ang maayong panag-ubanay. Ang salmista miawit: “Kauban ako sa tanan nga nahadlok kanimo [Jehova], ug sa nanagtuman sa imong mga lagda.” (Salmo 119:63) Kinahanglan nato ang maayong panag-ubanay nga gitagana diha sa Kristohanong mga tigom. (Hebreohanon 10:​24, 25) Kon ilain nato ang atong kaugalingon, basin mahimo kitang makikaugalingon sa atong panghunahuna, ug dali kitang maapsan sa bisyo. (Proverbio 18:1) Apan, ang mainit nga Kristohanong panag-ubanay makapalig-on sa atong desisyon nga magpabiling maligdong. Sa pagkamatuod, kinahanglang magbantay usab kita batok sa daotang panagkauban. Kita mahimong mahigalaon sa mga silingan, mga kauban sa trabaho, ug sa isigkaestudyante. Apan kon kita tinuod gayod nga nagalakaw nga maalamon, maglikay kita nga makigsuod kaayo sa mga tawo nga wala magtinguha sa Kristohanong kaligdong.​—Itandi ang Colosas 4:5.

16. Sa unsang paagi ang pagpadapat sa 1 Corinto 15:​33 makatabang kanato sa pagtinguha sa kaligdong karon?

¹⁶ Si Pablo nagsulat: “Ang daotang pakig-uban nagadaot sa mapuslanong mga batasan.” Sa pagsulti niini, siya nagpasidaan sa mga magtutuo nga mahimong mawala nila ang ilang pagtuo pinaagi sa pagpakig-uban sa nagaangkong mga Kristohanon kinsa dili modawat sa pagtulon-an sa Kasulatan bahin sa pagkabanhaw. Ang prinsipyo sa likod sa pasidaan ni Pablo aplikado sa atong mga panag-ubanay sa gawas ug sa sulod sa kongregasyon. (1 Corinto 15:​12, 33) Natural, dili nato buot likayan ang atong espirituwal nga mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye tungod kay dili sila mouyon sa pipila ka bug-os personal nga hunahuna nga atong gituohan. (Mateo 7:​4, 5; Roma 14:​1-12) Bisan pa niana, kinahanglang magbantay kon ang pipila diha sa kongregasyon nagapakigbahin sa kuwestiyonableng panggawi o nagpasundayag ug hinawayon o reklamador nga espiritu. (2 Timoteo 2:​20-22) Maalamong magpakigsuod sa mga tawo kinsa kita malipay nga ‘magdinasigay.’ (Roma 1:​11, 12) Kini motabang kanato sa pagtinguha sa maligdong nga dalan ug magpabilin diha sa “dalan sa kinabuhi.”​—Salmo 16:11.

Padayon sa Pagtinguha sa Kaligdong

17. Sumala sa Numeros kapitulo 25, unsang katalagman ang nahitabo sa mga Israelinhon, ug unsang leksiyon ang nahatag niini alang kanato?

¹⁷ Sa hapit nang panag-iyahon sa mga Israelinhon ang Yutang Saad, libolibo kanila mipili sa pagtinguha sa bisyo​—ug nag-antos sa katalagman. (Numeros, kapitulo 25) Karong adlawa, ang katawhan ni Jehova nagbarog na sa ngilit sa matarong nga bag-ong kalibotan. Ang pagsulod diha niana maoy bulahang pribilehiyo niadtong kinsa magpadayon sa pagsalikway niining mga bisyo sa kalibotan. Ingong mga tawong dili-hingpit, tingali kita adunay sayop nga mga kiling, apan ang Diyos makatabang kanato sa pagsunod sa matarong nga mga pagtultol sa iyang balaang espiritu. (Galacia 5:​16; 1 Tesalonica 4:​3, 4) Busa patalinghogan nato ang tambag ni Josue ngadto sa Israel: “Kahadloki ninyo si Jehova ug alagara siya nga walay-ikasaway ug sa kamatuoran.” (Josue 24:14) Ang matahaong kahadlok nga mapasuko si Jehova motabang kanato sa pagtinguha sa maligdong nga dalan.

18. Mahitungod sa bisyo ug kaligdong, unsa ang angay nga determinasyon sa tanang mga Kristohanon?

¹⁸ Kon maoy tinguha sa imong kasingkasing ang pagpahimuot sa Diyos, magmadeterminado sa pagpatalinghog sa tambag ni Pablo: “Bisan unsang mga butang matuod, bisan unsang mga butang nga ugdang talagdon, bisan unsang mga butang matarong, bisan unsang mga butang putli, bisan unsang mga butang hiligugmaon, bisan unsang mga butang nga ginaingong maayo, bisan unsang pagkahamili nga anaa ug bisan unsang dalayegong butang nga anaa, padayong isipa kining mga butanga.” Kon imong himoon kini, unsay moresulta? Miingon si Pablo: “Buhata kini sila; ug ang Diyos sa kalinaw magauban kaninyo.” (Filipos 4:​8, 9) Oo, uban sa tabang ni Jehova ikaw makahimo sa pagsalikway sa bisyo ug makahimo sa pagtinguha sa kaligdong.

[Mga footnote]

Mga Punto Agig Repaso

◻ Unsay gikinahanglan aron tinguhaon ang kaligdong?

◻ Ubos sa unsang mga kahimtang nga nagpabiling maligdong si Hezekias, Daniel, ug ang tulo ka Hebreohanon?

◻ Sa unsang paagi kita mahisama kang Daniel sa pagsukol sa mga laraw ni Satanas?

◻ Nganong kinahanglang padayong magbantay ang mga Kristohanon bahin sa kalingawan?

◻ Unsay bahin sa pagtuon, pagpamalandong, ug panag-ubanay diha sa pagtinguhag kaligdong?

[Hulagway sa panid 15]

Gitinguha sa batan-ong Hezekias ang kaligdong bisan pag gilibotan siya sa mga magsisimba ni Molek

[Hulagway sa panid 17]

Ang mga Kristohanon kinahanglang padayong magbantay kon bahin sa kalingawan