Usa ka Lapad nga Dalan nga Gamayg Kagawasan

Usa ka pamilyang tulog sakop​—amahan, inahan, ug batang babaye—​diha ra sa balay sa Sydney, Australia, sa dihang nasunog ang balay. Naningkamot sila nga molukso agi sa mga bentana, apan kadto may rehas. Tungod sa rehas nga salipod, wala sila maluwas sa mga bombero. Tungod sa aso ug kalayo ang inahan ug amahan namatay. Ang batang babaye sa ulahi namatay sa ospital.

MAKAPASUBO gayod nga ang maong pamilya namatay tungod sa gitaod nga salipod nga mao untay manalipod kanila! Kasagarang ikomento mahitungod sa atong kapanahonan nga kadtong pamilyaha wala mag-inusara sa pagsalipod sa balay niini pinaagi sa rehas ug mga kandado sa seguridad. Daghan sa mga silingan may mga balay usab ug mga lote nga morag mga kuta. Ngano? Gitinguha nila ang seguridad ug kalinaw sa hunahuna. Usa ka dakong kadaot sa “gawasnon” nga katilingban sa dihang ang mga tawo mobati lamang nga luwas sa dihang masikop samag mga piniriso sa ilang kaugalingong mga balay! Sa nagkadaghang mga silinganan, ang mga bata dili na luwas nga makadula sa duol nga parke o makabaktas padulong sa eskuylahan nga walay kaubang ginikanan o laing hamtong. Sa daghang bahin sa pagkinabuhi, ang kagawasan daling mahanaw sama sa yamog sa kabuntagon.

Nausab nga Paagi sa Kinabuhi

Lahi ang kapanahonan sa atong mga apohan. Ingong mga bata, sila kasagarang makadula bisan diin nila gusto nga walay kahadlok. Ingong mga hamtong, sila wala malinga sa mga kandado ug mga rehas. Mibati silang gawasnon, ug sa usa ka sukod may kagawasan sila. Apan nakita sa atong mga apohan nga ang kinaiyahan sa katilingban nausab sulod sa ilang pagkinabuhi. Kini nahimong mas dili matinagdanon, mas hakog; sa daghang dapit ang kahadlok sa silingan mipuli sa gugma sa silingan, nga nakaamot sa makapasubong hitabo nga gihisgotan sa itaas. Ang inanayng pagkadaot sa moral nga mga sukdanan miduyog niining nagdakong kawalay-kagawasan. Ang katilingban nahaylo sa usa ka “bag-ong moralidad,” apan sa pagkatinuod, nahiabot na karon ang usa ka kahimtang diin lisod nga makita ang moralidad.

Usa ka kanhing tiglektura sa edukasyon sa University of Queensland, si Dr. Rupert Goodman, misulat: “Naladlad karon ang mga batan-on sa lahi, ampay-ug-kalingawan . . . nga estilo sa kinabuhi diin ang ‘kaugalingon’ mao ang panguna: pagpatuyang-sa-kaugalingon, kaamgohan-sa-kaugalingon, katagbawan-sa-kaugalingon, interes-sa-kaugalingon.” Miingon usab siya: “Ang mga prinsipyo sama sa pagpugong-sa-kaugalingon, paghikaw-sa-kaugalingon, pagkugi sa trabaho, pagdaginot, pagtahod sa awtoridad, gugma ug pagpasidungog sa mga ginikanan . . . maoy di-sinating mga ideya alang sa daghan.”

Sa Pagkamatuod Haluag nga Dalan

Kadtong nasayod sa tagna sa Bibliya dili matingala niining kaylap nga pagkamahunahunaon-sa-kaugalingon, kay gipasidan-an ni Jesu-Kristo ang iyang mga mamiminaw: “Lapad ug luag ang dalan padulong ngadto sa kalaglagan, ug daghan ang mga nanagpanulod agi niini; samtang sigpit ang ganghaan ug hagip-ot ang dalan padulong ngadto sa kinabuhi, ug diyutay ra ang mga nakakaplag niini.” (Mateo 7:13, 14) Ang unang dalan, nga adunay igong luna alang sa daghang magpapanaw, maoy “lapad” tungod kay dili kini pinig-otan pinaagi sa pagpamando sa mga prinsipyo sa Bibliya sa moralidad ug sa adlaw-adlawng pagkinabuhi. Kini madanihon niadtong gustong maghunahuna kon unsay gusto nila ug gustong magkinabuhing independente​—walay mga lagda, walay mga obligasyon.

Tinuod, daghan nga nagpili sa luag nga dalan nangangkon nga nagtagamtam sa ilang kagawasan. Apan kadaghanan kanila gitukmod sa kaylap nga mahakogong tinamdan. Ang Bibliya nag-ingon nga sila gimandoan sa “espiritu nga karon naglihok diha sa mga anak sa pagkamasupilon.” Kining espirituha nagtukmod kanila sa pagkinabuhi “nga nahiuyon sa . . . unod, nga nagabuhat sa mga butang nga gimbut-an sa unod,” kon kaha kana imoralidad, pag-abusar sa mga droga, o mapintasong pangagpas sa bahandi, dungog, o gahom.​—Efeso 2:2, 3.

Ang Lapad nga Dalan nga Motultol sa Katalagman

Matikdi nga kadtong nagasubay sa lapad nga dalan natukmod sa pagbuhat sa “mga butang nga gimbut-an sa unod.” Kini nagpadayag nga sila dili tinuod nga gawasnon​—sila adunay agalon. Sila maoy mga ulipon sa unod. Ug ang pag-alagad sa maong agalon mahimong motultol sa daghang suliran​—mga epidemya sa mga sakit nga ipasa sa pakigsekso, nabungkag nga mga panimalay, mga lawas ug mga kaisipang masakiton gumikan sa pag-abusar sa droga ug alkoholikong ilimnon, sa paghisgot sa pila ka sangpotanan. Bisan ang mga buhat nga mapintason, pagpangawat, ug panglugos naggikan sa mahunahunaon-sa-kaugalingong kaisipan nga gipasiugda niining matugotong lapad nga dalan. Ug, samtang nagpadayon paglungtad kining “dalan nga motultol sa kalaglagan,” ang mga bunga niini mahimong mas makadaot pa.​—Proverbio 1:22, 23; Galacia 5:19-21; 6:7.

Tagda ang duha ka tinuod-kinabuhing panig-ingnan gikan sa Australia. Nagpadaog si Mary sa tentasyon, nga migamit ug makagiyang mga droga ingon man mihimog imoralidad.a Apan ang kalipay nga iyang gitinguha wala niya maangkon. Bisan human makaanak ug duha, ang iyang kinabuhi daw haw-ang. Siya nahidangat sa iyang labing ubos nga punto sa nasayran niya nga siya natakdag AIDS.

Si Tom nadaot sa laing paagi. “Nagtubo ako sa usa ka misyon sa simbahan sa amihanang Queensland,” siya misulat. “Sa 16 anyos, ako misugod pag-inom nga hinobra. Ang akong amahan, mga uyoan, ug mga higala ngatanan maoy mga palainom kaayog alkoholikong ilimnon, mao nga kadto morag kinaiyanhong butang nga buhaton. Nahidangat ako sa ang-ang diin ako moinom ug bisan unsa, gikan sa serbesa ngadto sa mga ilimnong sinaktag alkohol. Misugod usab akog pamusta sa mga karera sa kabayo, nga usahay mapildihan sa kadaghanan sa akong hinagoan-kaayong suweldo. Dili kadto gamayng kantidad, kay ang akong trabaho sa pagtapas ug tubo dakodakog suweldo.

“Unya ako naminyo ug nakabaton kamig mga anak. Inay atubangon ang akong mga responsabilidad, gibuhat ko ang gibuhat sa akong mga higala​—pag-inom, pagsugal, ug pagpakig-away. Kanunay akong mapriso. Apan bisan kadto walay epekto kanako. Nagkadaot ang akong kinabuhi. Puno kadtog mga suliran.”

Oo, tungod sa pagpadaog sa daotang mga pangibog, si Tom ug Mary nagdaot dili lamang sa ilang kaugalingon apan sa ilang mga pamilya usab. Ikasubo, daghang ubang batan-on lagmit madani sa way-limitasyon, sayop-pagkagiya nga espiritung gitanyag diha sa lapad nga dalan. Maayo untag hikit-an sa mga batan-on ang takoban, ang malimbongong dagway. Maayo untag hikit-an nila ang mga katinuoran sa lapad nga dalan​—ang mapait nga sangpotanan nga sa kataposan pagabayran sa tanang nagasubay niana. Tinuod, kini lapad ug sayong masulod. Apan ang pagkalapad mismo niini maoy tunglo niini. Ang dalang maalamon mao ang paghunahunang ugdang sa di-ikalimod nga kamatuorang “siya kinsa nagapugas alang sa iyang unod moani ug pagkadunot gikan sa iyang unod.”​—Galacia 6:8.

Hinuon, adunay mas maayong pagpili. Kini ang sigpit nga dalan. Apan unsa ka mapig-oton, unsa ka hagip-ot ug ka sigpit kining dalana? Ug asa mosangko kini?

[Footnote]