Karon, sa atong kaliwatan, ang tibuok nga imperyo sa bakak nga relihiyon sa kalibotan nagaatubang sa katalagman. Sa makausa pa ang “nagkampong kasundalohan” nagaandam sa pagpatuman sa balaang hukom. Sama sa Romanong kasundalohan sa unang siglo nga gilaraw nga mopalungtad sa Pax Romana (Romanhong Kalinaw), ang nagkampong kasundalohan karong adlawa maoy usa usab ka instrumento sa paghupot sa kalinaw. Ang tagna sa Bibliya nagapaila nga ang militarisadong mga puwersa taliwala sa membrong mga nasod sa HK mao unya ang instrumento ni Jehova sa paghusay sa kataposan sa modernong-adlawng Jerusalem, ang Kakristiyanohan, ingon man ang nahibilin sa Dakong Babilonya.—Pinadayag 17:7, 16.

Kanus-a ba kini mahitabo? Ang 1 Tesalonica 5:3 nagatubag: “Sa diha nga sila magaingon: ‘Pakigdait ug kasegurohan!’ unya ang kalit nga kalaglagan mahidangat kanila sama sa mga kasakitan sa usa ka babayeng talianak; ug sila dili gayod makaikyas.”

“Ang Epidemya Bahin sa Pakigdait”

Sa 1988 ang kanhing sekretaryo sa estado sa T. B. nga si George Schultz miingon nga “ang pakigdait nadayag sa bisan diin.” Ang usa ka eksperto sa langyawng polisa namulong bahin sa “epidemya bahin sa pakigdait.” Ang dungganong Alemang senemanang magasing Die Zeit nangutana: “Mahimo kaha, sa siglo nga nakaagom ug mga katalagman, nga ang kataposang dekada niini magtimaan sa kataposan sa panglaglag ug sinugdanan sa usa ka panahon sa makigdaitong pagpanukod?” Ug ang magasing Time miingon: “Ang pakigdait bumubutho sa Iran-Iraq, Kampuchea, Afghanistan, habagatang Aprika ug bisan sa Sentral Amerika.”

Ang tuig 1989, nga karon talitapos na, puno usab sa sabutsabot bahin sa pakigdait. Sa Pebrero ang Alemang mantalaang Süddeutsche Zeitung mikomento sa editoryal niini: “Sukad sa mga 1985 kita nagakinabuhi sa usa ka yugto diin ang dagkong mga gahom naghimog labaw pa kay sa paghipos sa ilang mga kuko. . . . Karong adlawa walay usa ka dapit sa yuta diin ang duha ka dagkong gahom wala magtigom. . . . Sa bisan unsang paagi, wala pa sukad masukad nga ang mga timailhan maayo kaayo, nga ang duruha ka kiliran seryoso kaayo, ug daghan kaayong lakang ang gihimo sa samang panahon sa hustong direksiyon.”

Sa bag-o pang unom ka tuig nga miagi, ang kahimtang dili kaayo masanagong tan-awon. Ang magsusulat si Roy Larson miingon nga “sa tibuok 1983 ang relihiyosong mga pangulo sa tibuok kalibotan mipatugbaw sa ‘pakigdait, pakigdait,’ apan walay pakigdait.” Ang katingad-anang mga panghitabo sukad niadto maoy katumanan ba sa 1 Tesalonica 5:3? Dili kita makasulti sa tino niana. Bisan pa niana, dayag nga karong adlawa, sa Disyembre 1989, ang “pakigdait ug kasegurohan” hapit nang matuman kay sa nangagi.

Relihiyosong mga Pangulo Naningkamot Kaayo—Alang sa Unsa?

Sumala sa ginapakita ni Larson, ang relihiyosong mga pangulo dili kay dili-aktibo sa pagtinguha sa pakigdait. Sa pagpadayon sa iyang pagtulotimbang sa 1983, gihisgotan niya ang “balaang pagduaw alang sa pakigdait” ngadto sa Sentral Amerika ug sa Caribbean nga gihimo ni Juan Paulo II. Sulod usab sa tuig, ang Nasodnong Komperensiya sa T.B. sa Katolikong mga Obispo misagop ug pastoral nga sulat nga nag-ulohang “Ang Hagit sa Pakigdait.” Wala madugay human niadto, ang mga hawas sa kapig 300 ka simbahan gikan sa 100 ka nasod nagtigom sa ikaunom Heneral nga Asembliya sa Konsilyo sa mga Iglesya sa Kalibotan ug miaprobar sa susamang resolusyon. Daghang Protestanteng mga ebanghelikal nalangkit usab sa gitawag ni Larson nga “ang tibuok-kalibotang pagkalinga sa pakigdait.”

Sa pagtukod niini niadtong 1948 ug sa iyang 1966 nga komperensiya, ang Konsilyo sa Kalibotan sa mga Iglesya kusganong mipahayag supak sa paggamit sa modernong mga hinagiban sa pagpanglaglag. Nahiuyon niana, ang dinosenang klerigo ug teologo mibakyaw sa mga armas alang sa pakigdait, mga tawong sama sa Alemang Protestanteng teologo si Helmut Gollwitzer. Sayo karong tuiga, sa okasyon sa iyang ika-80ng adlawng-natawhan, gidayeg siya sa usa ka Swisong Protestanteng senemanang magasin ingong “teologo nga nakiglangkit sa politika, nga kanunay nangagpas sa pakigdait,” si kinsa “pinaagi sa iyang pagpanudlo ug politikanhong pakigsaad nakaimpluwensiya kaayo sa daghang teologo ug usab sa kalihokan bahin sa pakigdait sulod sa iglesya.”

Busa, dili katingad-ang ang Dakong Babilonya aktibong nagsuportar sa 1986 Internasyonal nga Tuig sa Pakigdait, nga ginganlang ingon sa organisasyong Hiniusang Kanasoran, nga ang karta niana nag-awhag niini “sa paghupot sa internasyonal nga pakigdait ug kasegurohan.” Sulod nianang tuiga, ang Katolikong papa, ang Anglikanong Arsobispo sa Canterbury, ug 700 ka ubang relihiyosong pangulo, apil ang nag-angkong mga Kristohanon, Buddhista, Hindu, Muslim, Aprikanong animista, nitibong mga Amerikano (mga Indian), Hudiyo, Sikh, Zoroastrian, Shintoist, ug Jain, nagtigom sa Assisi, duol sa Roma, sa pag-ampo alang sa pakigdait.

Dili pa dugay, sa Enero 1989, ang Sydney, Australia, Sunday Telegraph misulat nga ang mga sakop sa “Buddhistang pagtuo, Kristohanon, Hindu, Hudiyo, Muslim, Sikh, Unitarian, Baha’i, Confucian, Jain, Shinto, Tao, Raja Yoga ug Zoroastrian” nagtigom sa Melbourne alang sa ikalimang asembliya sa Komperensiya sa Relihiyon ug Pakigdait sa Kalibotan. Makahuloganon, ang “kapin sa 600 ka delegado gikan sa mga 85 ka nasod . . . miila nga ang mga sulirang gipahinabo sa relihiyosong mga kalainan dugay nang gipahimudsan ingong usa sa dagkong mga hinungdan sa gubat.”

Ang relihiyosong pagkalangkit sa pagpangitag pakigdait nagalig-on sa kanhi giingon ni Dag Hammarskjöld, kanhi sekretaryo-heneral sa Hiniusang Kanasoran: “Ang organisasyong [UN] ug ang mga iglesya nagatapad ingong mga tigsalmot sa paningkamot sa tanang tawo nga maayog kabubut-on, nga walay sapayan sa ilang kredo o dagway sa pagsimba, sa pagtukod sa pakigdait sa yuta.”

Bisan pa niana, ang mga martsa sa protesta sa Dakong Babilonya, iyang publikong mga demonstrasyon, ug iyang ubang mas malalangong mga paagi sa relihiyosong panghilabot sa politikanhong kahikayan mosangko sa iyang kadaotan.a Kini nakapahinabo nag dakodakong panagbingkil, sumala sa bag-ong giadmitar ni Albert Nolan, usa ka Dominicanong prayle nga taga-South Africa, nga miingon: “Ang bugtong epektibong paagi sa pagkab-ot sa pakigdait nga nahiuyon sa kabubut-on sa Diyos mao ang pag-apil sa away. . . . Aron makab-ot ang pagmenos sa armas, ang mga pakigbangi batok sa gobyerno halos dili kalikayan.”

Pasagding ipadayon sa Dakong Babilonya ang pagpatugbaw alang sa pakigdait. Pasagding ang papa mopadayon sa paghatag sa iyang naandang Urbi et orbi (alang sa siyudad [Roma] ug sa kalibotan) pagbendisyon panahon sa Pasko ug Easter. Pasagdi nga siya mopadayon sa pagtuo—sama sa gituohan niya sa miaging Mayo—nga ang presenteng kahupayan sa politikanhong mga suliran mao ang tubag sa Diyos sa “Kristohanon” nga mga pag-ampo. Ang paglitok sa mga pulong sa pakigdait ug pag-angkon sa iyang kaugalingon sa panalangin sa Diyos dili makaabsuwelto sa Dakong Babilonya gikan sa iyang dugoong kagahapon. Kini nagatimaan niya ingong kinadak-ang babag sa pakigdait tali sa mga tawo, ingon man tali sa mga tawo ug sa Diyos, nga nagalungtad sa kanunay. Sa laktod o dili-laktod, ang tanang suliran sa katawhan masubay ngadto sa iyang pultahan!

Pagkakatingad-an nga ang bakak nga relihiyon nagapadayon sa pagpaningkamot, duyog sa HK, sa pagpatungha sa mismong “pakigdait ug kasegurohan” nga maoy mopadali sa iyang kalaglagan! Ang kalaglagan sa bakak nga relihiyon maoy mobayaw sa Diyos sa matuod nga relihiyon, nga nagaingon: “Ayaw kamo pagpalimbong: ang Diyos dili mabiaybiay. Kay bisan unsa ang ginapugas sa usa ka tawo, kini usab ang iyang pagaanihon.”—Galacia 6:7.

Ang Pagtinguha sa Pakigdait ug Kasegurohan

Ang kadaghanang tawo may kinaiyanhong tinguha sa pakigdait ug kalinaw, apan kanang tinguhaa napakyas sa kinadak-ang bahin sa kasaysayan sa tawo. Sa katuigang dili pa dugay, hinunoa, nakita ang pila ka talagsaong kauswagan sa pagtinguha sa tawo sa pakigdait, sumala sa gipakita sa mosunod nga talaan.

1985: (Oktubre) Ang Hiniusang Kanasoran nagsaulog sa ika-40ng adlawng-natawhan ug nagmantala sa 1986 ingong Internasyonal nga Tuig sa Pakigdait.

(Nobyembre) Unang tigom sa dagkong gahom sa unom ka tuig samtang si Gorbachev ug Reagan nagkita; si Reagan naghisgot sa “bag-ong sinugdanan.”

1986: (Enero) Si Gorbachev miawhag sa pagdili sa tanang nukleyar nga armas sa pagkatuig 2000.

(Septiyembre) Komperensiya Bahin sa mga Lakang sa Pagtukod sa Pagsalig ug Kasegurohan ug Disarmamento sa Uropa (35 ka nasod, apil ang Tinipong Bansa, Canada, Unyon Sobyet, ug tibuok Uropa gawas sa Albania) mipirmag kasabotan sa pagkunhod sa kapeligrohan sa di-tinuyong gubat.

(Oktubre) Tigom ni Reagan ug Gorbachev sa Iceland napakyas, bisan pag si Gorbachev miingon nga sila diha na sa ngilit sa “dagko, mohimog-kasaysayang mga desisyon.”

1987: (Enero) Polisa sa glasnost (pagkadayag) daw nagapunting sa bag-ong panahon sa Unyon Sobyet.

(Marso) Unang pagduaw sa usa ka Britanikong primer ministro ngadto sa Moscow sa 12 ka tuig.

(Disyembre) Si Gorbachev ug Reagan mipirma sa INF (Intermediate-range Nuclear Forces) nga kasabotan sa pagwagtang sa intermediate-range nukleyar nga mga missile.

1988: (Marso) Ang Nicaragua ug supak-Komunistang contras mipirma sa hunong-sa-pinusilay, nagsugod sa mga kasabotan aron makab-ot ang permanenteng paghusay.

(Abril) Unyon Sobyet nagpahibalo sa pagsibog sa mga sundalo gikan sa Afghanistan sa pagka Pebrero 1989; Etiopia ug Somalia nagkauyon sa pagtapos sa away.

(Mayo) Vietnam nagpahibalo sa pagsibog sa 50,000 ka sundalo gikan sa Kampuchea sa dili pa matapos ang tuig, ang uban sa pagka 1990.

(Hunyo) Australianong Primer Ministro si Bob Hawke miingon bahin sa Gorbachev-Reagan nga tigom sa Moscow: “Sa unang panahon sa tibuok tapos-gubat nga yugto, adunay tinuod nga mga ilhanan nga motungha ang usa ka kalibotan nga mahimo ang pagkinabuhing matukoron diha sa pakigdait.”

(Hulyo) Iran mipahibalo sa pagdawat sa resolusyon sa HK nga nag-awhag sa hunong-sa-pinusilay sa otso-anyos Iran-Iraq nga gubat.

(Agosto) Ang Tinipong Bansa miuyon sa pagbayad sa gihawirang mga amot ngadto sa HK, usa ka lihok nga gihimo na sa mga Sobyet, sa ingon nakatabang sa pagtapos sa pinansiyal nga kalisod sa HK ug naghatag nianang bag-ong barog.

(Septiyembre) Ang Morocco ug Polisario nga mga gerilya nagdawat sa HK nga plano sa pagtapos sa 13 anyos nga gubat sa Kasadpang Sahara.

(Oktubre) Ang HK maghuhupot-sa-kalinaw nga mga sundalo gigantihan sa Premyong Nobel Alang sa Pakigdait; ang Libya ug Chad pormal nga nagtapos sa dugay nang paggubatay.

(Disyembre) Sa HK, si Gorbachev nagpahibalo sa dako usag-kiliran nga pagkunhod sa Sobyet nga mga puwersa sulod sa duha ka tuig ug pagpasibog sa mga sundalo ug mga tangke gikan sa Czechoslovakia, Hungaria, ug Alemang Demokratikong Republika; ang Habagatang Aprika, Namibia, ug Cuba nagkauyon sa pagpatuman sa HK nga resolusyon sa Abril 1, 1989, nga naghatag sa Namibia sa independensiya ug nagtapos sa 22 anyos nga gubat; katunga sa 50,000 ka Cubanong sundalo sa Angola pasibogon sa pagka Nobyembre 1, ang nabilin sa pagka Hulyo 1, 1991; ang Tinipong Bansa miuyon nga makigsulti sa Palestine Liberation Organization human nga mipasalig si Yasser Arafat sa katungod sa Israel “nga maglungtad diha sa pakigdait ug kasegurohan.”

1989: (Enero) 149 ka nasod nga mitambong sa Paris nga Komperensiya Bahin sa Kemikal nga mga Hinagiban miawhag sa dinaliang lihok sa pagdili sa pag-ugmad, paggama, pagpondo, ug paggamit sa kemikal nga mga hinagiban.

(Pebrero) Costa Rica, Honduras, El Salvador, Nicaragua, ug Guatemala nagpirmag kasabotan bahin sa pagtino sa pakigdait sa Sentral Amerika; ang kinadak-ang rebeldeng grupo sa Colombia, ang FARC (Colombian Revolutionary Armed Forces), mipahibalo sa hunong-sa-pinusilay, nga naghatag paglaom nga ang 35 ka tuig nga gubat sa mga gerilya basin duol nang matapos.

(Marso) Mga ministro sa langyaw nga kahikayan gikan sa 35 ka nasod nagsugod sa mga sabutsabot sa Vienna bahin sa CFE (Negotiations on Conventional Armed Forces in Europe), nga gilaraw sa pagkunhod sa militaryong mga puwersa sa Uropa.

(Abril) Vietnam mipahibalo sa katibuk-ang pagsibog sa mga sundalo gikan sa Kampuchea sa pagka Septiyembre 30.

(Mayo) Hungaria misugod sa pagkuha sa iyang 40-anyos nga alambreng babag sa Austrianong utlanan; sa unang tigom sa Sobyet ug Insek nga mga pangulo sa kapig 30 anyos, gipahibalo sa mga Sobyet ang mga pagkunhod sa Asyanhong mga kasundalohan; ang mga Sobyet nagsugod sa usag-kilirang pagpasibog sa kasundalohan ug hinagiban gikan sa Silangang Uropa.

(Hunyo) Awhag ni Bush sa dagkong mga kunhod sa mga tropa, mga tangke, artileriya, ug ayroplano sa Uropa sa pagka 1992 mitultol sa magasin sa balita sa pag-ingon: “Kini basin magbukas gayod sa ganghaan ngadto sa labing makahuloganong mga pagkunhod sa armas sukad sa kataposan sa Gubat sa Kalibotan II.”

(Agosto) Lima ka Sentral Amerika nga kanasoran nagkauyon sa usa ka plano nga taposon ang mga pagkontrahanay sa Nicaragua.