Bugay—Unsay Pag-isip sa mga Kristohanon Niini?

ANG kustombre sa karaan sa paghatag ug bugay ginapraktis gihapon diha sa daghang mga nasod. Diha sa kadaghanang kahimtang, ang pagbayad maoy sa porma sa salapi, lakip sa mga mahalong gasa. Ang kantidad dili-managsama sa nagkalainlaing dapit ug gikan sa pamilya ug pamilya, depende sa pagkabutang diha sa katilingban, edukasyon, ug ubang mga butang. Gihimo kining balaod sa ubang mga nasod, apan diyutay lamang ang mohatag ug tino nga kantidad.

Ang mainampingong pagpalandong nagpakita nga ang modernong kustombre naglakip ug labaw pa kay sa paghatag ug bugay. Busa, maalamong palandongon kon sa unsang paagi kini makaapekto kanimo ingong Kristohanon.

Diha sa Papua New Guinea, ang paghatag ug bugay maoy sama sa pagbalhin sa mga kabtangan gikan sa usa ka grupo sa pamilya, sa kaparyentihan sa pamanhonon, ngadto sa kaatbang nga grupo sa kiliran sa pangasaw-onon diha sa kaminyoon. Ang bayad maoy gikan sa $100 ngadto sa $46,000, depende sa pagkabutang sa pamilya sa pamanhonon. Didto sa Sri Lanka, baliskad ang kahimtang. Ang mga ginikanan sa pangasaw-onon ang mohatag bugay sa pamanhonon. Mahimong maglakip kinig alahas, kabtangan, balay, ug kuwarta. Aron dili makagawas ang kabtangan sa pamilya, kustombre ang pagminyo sa ig-agaw igtagsa.

Diha sa kadaghanang bahin sa Aprika, ang paghatag bugay maoy usa sa naandang kinahanglanon aron ang kasamiyento makompleto ug balido. “Taliwala sa mga Igbo,” miingon ang taga Nigeria nga amahan kansang anak nga babaye giandam sa kasal, “ang bugay hinungdanon aron ang kasal ilhon. Ang pagdawat niini maoy timaan sa pagsugot sa pamilya sa babaye. Kini makapatagbaw sa ideya sa mga tawo bahin sa kaminyoon. Tungod niini nga katarongan, bisan gihimo ang kasal diha sa simbahan ug narehistro sa gobyerno dili kini ilhon diha sa lokal nga komunidad gawas kon mahatag ang bugay.”

Sa Unsang Paagi Kini Makaapektar sa Amahan

Taliwala sa mga tawong Aprikano, ang paghatag bugay niadto maoy simbolikong lihok sa pagpasundayag sa katakos sa tawo sa pagbaton ug pamilya. Ang mga membro sa iyang pamilya moduaw sa mga ginikanan sa babaye aron sa paghangyo sa kantidad sa bugay. Diha sa daghang dapit dili na kini mao ang kahimtang, sanglit ang mga amahan karon sa aktuwal mohangyo sa labing dakong kantidad nga ilang makuha. Ang kantidad gikan sa mga $12, nga gihatag sa balaod sa ubang mga dapit sa Nigeria, ngadto sa $1,400 o kapin pa ang gipangayo. Ang kuwarta o mga gasa laoman gani sa dili pa ang unang pagduaw sa mga ginikanan sa maghahalad. Dayon, sama didto sa Zaire, dako pa ang ihatag aron sa “pagbuka sa baba sa amahan,” sa ato pa, sa paghaylo kaniya sa pakigsabot sa kantidad sa iyang anak nga babaye. Bisag mahatag na ang usa ka kantidad, ubang mga bayad ug mga gasa ang pangayoon. Kining mga batasana makadasig sa kadalo sa salapi. Apan, ang Bibliya nag-ingon: “Ang gugma sa salapi mao ang gamot sa tanang makadaot nga mga butang.” (1 Timoteo 6:10) Tungod sa kadalo, ang mga tawo mahimong mga hukhukan, ug kini mohatag kasuko sa Diyos. Ang Bibliya nagpahayag kanato nga walay “tawong dalo​—sa ato pa tigsimbag diyosdiyos​—ang makapanunod sa gingharian ni Kristo ug sa Diyos.”​—Efeso 5:5; itandi ang Proverbio 20:21; 1 Corinto 5:11; 6:10.

Bisan pa, walay daotan sa paghatag ug bugay ngadto sa amahan agig balos sa amahan sa pagkawala sa usa ka anak nga babaye nga iyang gimatuto ug gipaeskuyla. Ang umaabot nga umagad nga lalaki hustong makalantaw niini nga bayad ingong simbolo sa iyang apresasyon sa pagbansayng nahatag sa iyang pangasaw-onon. Apan, ang ubang mga ginikanan gustong makabawi sa tanan nga ilang nagasto, mobati nga ang ilang minyong mga anak nga babaye dili na motabang sa pagpaedukar sa manghod nga mga anak. Kining maong mga ginikanan mangayog dakong kantidad kon maarangan, nga daw ang ilang mga anak nga babaye maoy mga butang nga igbabaligya. Apan utang nila sa ilang mga anak ang maayong pagmatuto. Ang ilang garbo mao ang pagtuman niini nga obligasyon, dili ang pagtan-aw kon pilay ilang makuha diha salapi o kadungganan pinaagi sa sobra ka dako nga kantidad sa bugay. Inay motultol sa mga ginikanan sa paghunahuna sa materyal nga mga bentaha nga mahatag sa mga anak, ang Bibliya nag-ingon: “Ang mga anak dili man maoy magatagana alang sa ilang mga ginikanan, kondili ang mga ginikanan hinoon alang sa ilang mga anak.”​—2 Corinto 12:14.

Ang mga ginapangayo nga gihimo sa ubang mga amahan nga nagaangkong Kristohanon wala manumbaling sa pinansiyal nga pagkabutang sa batan-ong Kristohanong mga maghahalad. Gani, dunay mga kaso diin ang maong mga amahan mibalibad sa makataronganong tanyag sa Kristohanong mga igsoong lalaki tungod kay nagtanyag ug mas dako ang kalibotanong mga lalaki! Pasagdan sa pipila ang mga pakigsabot sa kalibotanong mga paryenti, kinsa mangayog dako kaayong kantidad. Samtang nagapadayon kining paghangyoay, makatulod sa mga batan-on kining situwasyona sa pakighilawas. Mao kini ang nagahitabo tali sa kalibotanong mga tawo. Sagad mahitabo kini dihang gamiton sa nawad-ag paglaom nga magkaparis sa paggamit sa pagsabak ingong labing masayong paagi sa pagpugos sa pamilya sa babaye sa pagdawat nianang maarangang ihatag sa maghahalad.

Ang mga Kristohanon dili angay molihok niining paagiha. Ang Pulong sa Diyos nagdili sa pakighilawas, ug kadtong nagahimo niini mahimong ipalagpot gikan sa kongregasyon. (1 Corinto 6:9; Hebreohanon 13:4) Ang amahan dili makagawas sa tulobagon kon ang iyang sobrang mga pangayo nakaamot sa pagkahulog sa iyang anak nga babaye sa imoralidad. Ang maong tulobagon seryosong makaapektar sa iyang baroganan diha sa kongregasyon. Maingon man, ang pagdawat ug bugay sa bisan pila nga kantidad gikan sa kalibotanong mga tawo aron makaminyog usa ka dedikadong Kristohanong anak nga babaye dili-teokratikanhon. Ang paghimo niini makadiskuwalipikar sa igsoon sa labing menos sa pipila ka linain nga mga pribilehiyo sa kongregasyon. Ang Kristohanong mga ginikanan nagatinguha nga ang ilang mga anak magpabilin diha sa Kristohanong kongregasyon ug kinahanglang tabangan sila aron padayong mahuptan ang putling paggawi. Maoy ilang tinguha nga ang ilang mga anak nga babaye malipayong maminyo “diha lamang sa Ginoo,” ngadto sa mga bana nga nahigugma usab kang Jehova ug dunay lalom nga pagtahod sa iyang mga balaod ug mga prinsipyo.​—1 Corinto 7:39.

Dili-kristohanon ang paglantaw sa bugay ingong paagi nga makuwartahan ang kaugalingong anak, mangayog sobra kay sa unsa ang husto. Kinahanglang bantayan sa Kristohanong amahan ang kadalo ug pagkahakog, sanglit seryosong makaapektar kini sa iyang espirituwalidad ug sa mga pribilehiyo nga iyang gitagamtam diha sa kongregasyon.​—1 Corinto 6:9, 10.

Makalilipay, daghang Kristohanong mga amahan nagpakitag konsiderasyon sa ilang ginapangayo ingong bugay, ug kini nagapadayag ug maayong tinamdan. Mipili gani ang pipila nga dili na lang mangayog bugay, aron dili maabusohan ang kustombre ug mopahinabog espirituwal nga mga suliran.

Kon sa Unsang Paagi Makaapektar Kini sa Pangasaw-onon ug sa Pamanhonon

Ang kadalo sa babaye, sa daghang mga kaso, nakaimpluwensiya sa kantidad nga ihatag sa ginikanan ingong bugay. Dunay mangayog en-grande ug maluhong kasal, nga sigeg reklamo sa ilang mga ginikanan niini. Ang uban nagapangayo nga palitan sila sa ilang mga ginikanan ug mahalong mga kasangkapan nga magamit diha sa bag-ong panimalay. Aron maabot ang ilang mga ginapangayo, tingali bation sa amahan ang panginahanglan sa pagpadako sa kantidad sa bugay.

Kini, sa baylo, makapugos sa pamanhonon sa pagsugod sa iyang minyong kinabuhi ilalom sa palas-anon sa mga utang nga nautang alang sa en-grande nga kasal ug mahalong muwebles. Ang Pulong sa Diyos nag-ingon nga “ang kaalam gikan sa kahitas-an . . . makataronganon.” Kinahanglang ipakita sa batan-ong parisan ang ilang “pagkamakataronganon sa tanang tawo” pinaagi sa pagplano ug kasal nga dili makahatag mabug-at nga palas-anon sa pinansiyal kang bisan kinsa.​—Santiago 3:17; Filipos 4:5.

Human sa kasal, ang asawa mosugod sa pagsukod sa gugma sa iyang bana sa kantidad nga gibayad sa iyang bana ingong bugay. Tingali siya mobati nga walay-kasegurohan kon gamay rang kantidad ang gihatag sa iyang bana. Siya makapangatarongan nga kon mapul-an na ang iyang bana kaniya ug papahawaon siya, ang bana makahimo niini, nga andam sa pagpildi sa gamayng kantidad nga iyang nahatag. Tinuod nga gihatag ug balik sa ubang mga bana ang ilang mga asawa sa ilang mga ginikanan alang sa daghang katarongan, sama sa dili-pagpanganak o sa pagpakitag rebelyosong espiritu. Kini sa wala-tuyoa ang gidasig sa mga tawo kinsa miingon sa usa ka batan-ong lalaki nga bag-o pa lang mihatag ug bugay: “Nakapalit kag asawa.” Kon dakong kantidad ang iyang gihatag, siya madala sa pag-isip sa iyang asawa ingong pinalit nga ulipon inay ang iyang labing suod nga higala. Lain pa, alang sa daghang mga katarongan, gibalik sa mga amahan ang bugay ug gipugos ang ilang mga anak sa pagbiya sa ilang mga bana.

Dunay makiglalis nga ang dakong bugay makatabang nga dili kini mahitabo tungod sa kalisod sa pagbawi o sa pag-uli sa dakong kantidad nga kuwarta. Ilang gibati usab nga ang dakong kantidad makasumpo sa sayo nga mga kaminyoon, sanglit nagkinahanglag taas nga panahon aron makatigom ang lalaki sa pakigminyo. Kining mga pagtimbangtimbang, ilang gibati, maoy resulta sa hamtong ug responsabling mga bana ug mas malig-ong mga kaminyoon.

Bisag tinuod kini diha sa pila ka kaso, ang kalig-on sa Kristohanong kaminyoon kinahanglang dili ipasukad niining materyalistikong mga paghunahuna. Ang pagkamatinumanon sa Kristohanong bana dili magadepende sa iyang napilding materyal kon mabungkag ang kaminyoon. Hinunoa, kinahanglang pagamandoan siya sa Kasulatanhong prinsipyo: “Ang sa Diyos gihiusa, sa tawo dili pagabulagon sila.” (Mateo 19:6) Inay lantawon ang mga asawa ingong pinalit nga kabtangan, ang mga bana gisugo sa ‘pagpasidungog kanila.’ (1 Pedro 3:7) Si Jesus miingon nga ang lalaki ug babaye mahimong “usa ka unod” sa dihang magminyo sila. (Mateo 19:5; Genesis 2:24) Ang Bibliya nagtambag sa mga bana sa paghigugma sa ilang mga asawa, sa pagmahal kanila ug sa pag-alima kanila, sama sa ilang himoon sa ilang kaugalingong mga lawas. (Efeso 5:28, 29) Dugang pa, ang tinuod nga sukod sa gugma sa lalaki mao ang paagi sa iyang pagtratar sa iyang asawa sa mga tuig human sa adlaw sa kasal. Nakabayad man o wala ang bana ug bugay, kon atimanon niya pag-ayo ang iyang asawa ug maunongon sa iyang gugma, may makaduhaduha ba nga iyang gihigugma siya?

Ang bugay makaapektar usab sa paagi sa pag-isip sa bana sa mga ginikanan sa iyang asawa. Sanglit nakahatag ug dakong bugay, siya makaingon nga wala na siyay utang pa kanila, bisag magkinahanglan sila. Apan, ang Bibliya nag-ingon: “Kon ang babayeng balo dunay mga anak o mga apo, patun-a una sila sa ilang pagpraktis sa diyosnong debosyon diha sa ilang kaugalingong panimalay ug sa paghatag ug balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan, kay kini pagakahimut-an sa panan-aw sa Diyos.” (1 Timoteo 5:4) Sundon sa mga Kristohanon kining tambaga, apan motungha ang suliran kon tugotan sa bana ang kamatuoran nga siya nakahatag bugay aron sa pagdaot sa iyang panghunahuna bahin sa responsabilidad.

Padayong Hupti ang Timbang nga Kaisipan

Ang pila ka praktis nga nalangkit sa bugay makamugnag linaing mga suliran alang sa usa ka batan-ong lalaki nga makigminyog espirituwal nga igsoong babaye kansang mga ginikanan dili mga Saksi. Sila basin mohangyo kaniya sa pakigbahin sa mga rituwal nga gibase diha sa pagsimba sa katigulangan ug sa pagtuo sa pagkadili-mamatay sa kalag. (Ecclesiastes 9:5, 10; Ezekiel 18:4) Apan mahimo ba niya kini nga dili mawala ang kahimuot sa Diyos ug sa panalangin nga itagana ni Jehova alang niadtong ‘nakapaputli sa ilang mga kalag pinaagi sa ilang pagkamasinugtanon sa kamatuoran’? (1 Pedro 1:22; Pinadayag 18:4) Ang pag-atubang ug ingon niining mga pangayo, kinahanglang determinado ang dedikadong mga Kristohanon sa “pagsugot sa Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.”​—Buhat 5:29.

Ang nag-unang mga komento bahin sa paghukhuk, paglikay sa pakighilawas, ug pagminyo sa kaubang mga magtutuo lamang aplikado usab sa dihang ang pamilya sa pangasaw-onon mao ang mohatag ug bugay. Ang batan-ong Kristohanong babaye ug ang iyang mga ginikanan dili angay magpagiya sa kalibotanong mga sukdanan sa pagpilig mga bana. Ang pakigminyog dili-Kristohanon maoy usa ka buhat sa pagsupak sa Diyos. Pinaagi kang Moises, Iyang gisultihan ang mga Israelinhon: “Dili ka magbuhat ug mga pagminyo uban kanila. Ang imong anak nga babaye ayawg ihatag sa iyang anak nga lalaki, ug dili ka magkuha sa iyang anak nga babaye alang sa imong anak nga lalaki.” (Deuteronomio 7:3, 4; 1 Corinto 7:39) Sa dayag, dili-angay alang sa batan-ong Kristohanong mga lalaki ug babaye sa pagpaanunsiyo sa ilang kaugalingon diha sa publikong mga mantalaan nga nagapangitag takos nga mga kapikas sa kaminyoon. Diha taliwala sa ilang Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye lamang nga sila mangitag takos nga mga kapikas.

Ang kaminyoon maoy usa ka balaang kahikayan ni Jehova, ug kitang tanan angay matultolan pinaagi sa mga butang nga iyang gisulti diha sa iyang Pulong. Ang mainit nga gugma alang kang Jehova, sa atong mga anak, ug sa atong kaubang mga magtutuo angay motultol kanato sa pagpahilayo gikan sa tanang batasan nga nagalapas sa matarong ug sa maayo. (Salmo 119:105; Hebreohanon 4:12) Ang panalangin ni Jehova tino nga magpadayon niadtong kinsa nagpagiya sa iyang Pulong sa mga desisyon dili lamang bahin sa bugay kondili sa tanan pang ubang mga kalihokan sa kinabuhi.—Proverbio 10:22.