Kaguol sa Hunahuna​—Dihang Motakboy Kini sa Kristohanon

ANG mga espeyalista sa utok miingon nga tingali 1 sa 5 ka tawo sa Tinipong Bansa nag-antos sa usa ka matang sa mailang sakit sa utok. Ang World Health Organization midugang nga hayan dunay duolan sa 40 ka milyong mga kaso nga wala tambaling sakit sa utok diha sa nagakaugmad nga mga nasod. Ang sakit sa utok nadiskobrehan taliwala sa pila ka mga molupyo sa samag-paraiso nga mga isla sa Pasipiko.

Busa dili ikatingala kanato nga daghang mga Kristohanon karong adlawa nakasinatig sakit o emosyonal nga mga kadaot gikan sa yanong kabalaka ug dili kaayo grabeng depresyon ngadto sa seryosong mga sakit sama sa major depression, bipolar disorders (manic-depression), mga kahadlok, ug schizophrenia. Ang uban duna niining mga problemaha sa wala pa mahimong mga Saksi, samtang ang uban nagsugod sa pag-antos sa sakit diha sa ilang pagkatigulang.

Kon Nganong Matakboyan ang mga Kristohanon

Usa ka Kristohanong babaye nga dunay kapin sa 20 ka tuig nga dedikadong pag-alagad mitaho nga gisakit sa kusog ug walay-hunong nga mga tingog nga madungog. “Maghunahuna ako sa bisan unsang butang,” miingon siya, “ug dayon moabot ang tingog nga moingon, ‘paghikog.’ . . . Balikbalik kang makadungog niining mga tingoga hangtod nga dili ka na makaagwanta,” Sa unsang paagi posibleng mag-antos ang matinumanong Kristohanon niining paagiha? Dili ba ang 2 Timoteo 1:7 nag-ingon: “Kita wala hatagi sa Diyos sa espiritu sa katalaw, kondili sa espiritu sa gahom ug sa gugma ug sa kalinaw sa hunahuna”?

Oo, apan ang kalinaw sa hunahuna sa katibuk-an walay kalabotan sa sikolohikal nga kahimsog kay sa katakos sa usa ka Kristohanon sa paggamit sa binase sa Bibliya nga paghukom. Dili sama sa tawo sa kalibotan kansang “pagpanabot gingitngitan,” o “dunot ug panghunahuna,” ang Kristohanon kinahanglan ‘magbag-o sa salabotan’ pinaagi sa pagtuon sa Pulong sa Diyos. (Efeso 4:17, 18; 2 Timoteo 3:8; Roma 12:2) Kini sa walay duhaduha makatabang sa pagkatimbang sa emosyon ug sa panghunahuna sa usa ka Kristohanon, apan dili kini makahimo kaniya nga dili-mahutdan sa mga sakit sa utok. Ang ubang matinumanong mga alagad sa Diyos sa panahon sa Bibliya, sama kang Epaprodito, nag-antos ug mga porma sa sakit sa utok.​—Filipos 2:25, 26; Lucas 2:48.

“Diha kang Adan ang tanan mangamatay,” gipahinumdoman kita ni apostol Pablo. (1 Corinto 15:22) Daghan kanato dunay makitang pisikal nga mga sakit. Ang uban nag-antos gikan sa mental ug sa emosyonal nga sakit.

Ang mga Hinungdan sa Sakit sa Utok

Ang pisikal nga mga butang ang mopatim-awng mao ang gamot sa daghang mga kaso sa sakit sa utok. Pananglitan, nag-asoy ang Bibliya bahin sa usa ka tawo kansang mga mata “makakitag katingalahang mga butang.” Ang hinungdan sa maong misteryosong mga taligmata? “Ang kanunay nga pag-inom ug bino”! (Proverbio 23:29-33) Sa matin-aw, ang alkohol mopahimo sa utok nga makapatiligmata. Ang mga doktor miingon nga sa samang paagi, ang daot nga kemistriya sa utok, ang gene nga napanunod, ug tingali ang ginakaon mopahinabog pagkadaot sa utok. Ang mental ug emosyonal nga problema ang moresulta.a

Ang grabeng presyor sa hunahuna, sama sa kalisdanan, makapukaw usab ug emosyonal nga mga problema. Bisan ang pagpaningkamot nga mahuptan ang kahinlo sa moral ug ang Kristohanong personalidad niining “kritikal nga panahon nga malisod sagubangon” mahimong tuboran usab sa kalisdanan. (2 Timoteo 3:1-5) Gani, si Lot “nakapasakit sa iyang matarong nga kalag” tungod sa pagkadaotan nga siya naladlad sa adlaw-adlaw diha sa Sodoma! (2 Pedro 2:8) Dugang pa, ang ubang mga Kristohanon naapektohan sa hunahuna tungod kay nalugos, giabusohan sa sekso, o tungod sa nangaging mga buhat sa kalaw-ayan o pag-abuso sa droga. Kining mga butanga mohatag makahahadlok nga sangpotanan sa kahimsog sa hunahuna sa usa ka tawo.

Kon Unsay Mahimo sa mga Ansiano

Ang mga ansiano nabalaka sa pagbantay sa tanang panon nga gisalig kanila​—lakip niadtong nag-antos sa emosyonal nga kalisod. (1 Pedro 5:2; Isaias 32:1, 2) Tinuod, sila dili mga doktor, ug sila dili makaayo sa mga tawo sa ilang mga sakit sama sa pag-ayo ni apostol Pablo kang Epaprodito sa iyang pisikal nga sakit o sa balikbalik nga depresyon. (Filipos 2:25-29) Bisan pa, pinaagi sa pagpakitag tinuod nga kabalaka ug kaluoy sa isigkatawo, dako silag mahimo sa pagtabang ug sa pagdasig kanila.​—1 Pedro 3:8.

Nan, komosta kon ang usa ka igsoon mosugod sa paghimog katingalahang mga lihok o moreklamog emosyonal nga kagubot? Kinahanglan awhagon una sa mga ansiano ang nag-antos sa papakigsulti, aron matino kon unsay nakatugaw kaniya. Duna bay personal nga kalamidad kun tagsaong kahimtang nga nakahatag kalisod​—tingali pagkawala sa trabaho o kamatayon sa usa ka minahal—​nga temporaryong nakakuha sa iyang hustong panimbang sa hunahuna? (Ecclesiastes 7:7) Ang naapektohan ba nabalakag diyutay tungod sa kamingaw ug busa nagkinahanglan nga dunay “molipay” kaniya? (1 Tesalonica 5:14) O dili ba kaha nabalaka ang igsoon sa pila ka personal nga kakulangan? Ang pagpasalig sa gugma ug kaluoy sa Diyos​—inubanan sa haom nga tambag—​tingali makatabang sa paghupay sa iyang mga kabalaka. (Salmo 103:3, 8-14) Dako ang mahimo sa yanong pag-ampo uban sa nabalakang igsoon.​—Santiaho 5:14.

Ang mga ansiano makapaambit usab sa praktikal nga kaalam sa nag-antos. (Proverbio 2:7) Pananglitan, kita nahibalo nga ang ubang emosyonal nga problema nalangkit sa ginakaon. Ang mga ansiano makasugyot sa igsoon sa pagkaon ug makahimsog nga kalan-on ug likayan ang ginadiling pagkaon. O tingali nakamatikod sila nga ang natugaw nga tawo nailalom sa dakong kalisdanan sa iyang trabaho ug makabatog dakong kaayohan gikan sa “maayong pahulay”​—magbaton ug regular maayong pagkatulog sa gabii.​—Ecclesiastes 4:6.

Kadtong ‘Nagkinahanglan ug Doktor’

Apan, kon magpadayon ang grabeng kaguol, maayong hinumdoman ang mga pulong ni Jesus: “Ang maayo ug lawas wala magkinahanglan ug mananambal kondili ang mga masakiton.” (Mateo 9:12) Daghang natugaw nga mga tawo dili gustong magpatan-aw ug doktor. Busa angay dasigon sa mga ansiano ug sa mga sakop sa pamilya ang igsoon nga magpatan-aw ug doktor, sama sa pagsusi sa bug-os pinaagi sa usa ka kasaligang doktor. Miingon si Propesor Maurice J. Martin: “Daghang nakalainlaing pisikal nga sakit gitakobang sikyatrikong mga sakit.” Ug bisag nalangkit ang sakit sa utok, dunay makuhang epektibong mga tambal.

Gisugilong sa asawa sa usa ka ansiano nga ang iyang natugaw nga bana “nahadlok nga makauban sa mga igsoon ug dili gustong moadto sa mga miting. . . . Siya gusto nang mamatay!” Apan human nakadawat siya ug propesyonal nga pagtambal sa doktor, ang iyang asawa mitaho: “Wala na kaayo siya matugaw, dili na usab siya magpahilayo sa mga miting. Ganihang buntag mihatag siya ug pahayag publiko!”

Sa pagkatinuod, dili tanang mga situwasyon masulbad dayon. Nagsugod pa lang ang siyensiya sa pagtuko sa mga misteryo sa kadaot sa utok. Ang tukmang pagpasusi ug pagtambal maoy dugay, komplikadong paagi​—Apan sa kasagaran kini mabaslan ra.

Gisakit ba sa mga Demonyo?

Ang ubang mga biktima sa kadaot sa utok nahadlok nga sila giatake sa yawa, moingon nga usahay makadungog silas “mga tingog.” Tinuod, nailhan ang mga demonyo nga makahimo sa dili-buang nga mga tawo nga molihok nga daw buang. (Marcos 5:2-6, 15) Walay pamatuod nga ang mga demonyo nalangkit sa kadaghanang mga kaso sa makalilisang nga batasan, kay sa nga sila nalangkit diha sa tanang mga kaso sa pagkadili-makasulit, pagkabuta, ug patol. Apan, balik sa mga panahon sa Bibliya, ang mga demonyo usahay nagpahibano (o mopasamot) niining mga sakit! (Mateo 9:32, 33; 12:22; 17:15-18) Apan, ang Bibliya naghatag tin-aw nga kalainan tali sa “mga tawong masakiton ug niadtong giyawaan.” (Marcos 1:32-34; Mateo 4:24; Buhat 5:16) Nan dayag, ang kinabag-an sa mga kaso sa pagkabuta o patol karong adlawa gipahinabo sa pisikal​—dili yawan-on—​nga mga butang. Sama usab ang ikaingon sa kadaghanang mga kaso sa sakit sa utok.

Sa gihapon, angay hinumdoman nga si Satanas ug ang iyang mga demonyo ‘nagpakiggubat’ sa katawhan sa Diyos ug ilago nga nagasamoksamok sa matinumanong mga Kristohanon. (Pinadayag 12:17; Efeso 6:12) Ang mga demonyo mabangis, ug dili kini makapatingala kanato nga sila malipay sa pagsakit sa ubang mga kalag nga nadaot ang utok​—nagadugang sa ilang kalisdanan.

Busa kon may maayong katarongan ang mga ansiano sa pagtahap nga nalangkit ang yawan-ong impluwensiya, walay daotan ang ilang pag-usisa. Ang tawo ba, pananglitan, nakadawat ug kadudahang mga butang nga direkta ug tinuyo gikan sa mga tawo nga nalangkit sa usa ka porma sa demonismo? Ang paglabay sa maong mga butang hayan mohatag kahupayan. (Buhat 19:18-20) Sanglit gisugo ang mga Kristohanon sa “pagsukol sa Yawa,” ang mga ansiano makatambag usab sa nasakit sa dili-pagpaminaw sa bisan unsang katingalahang “mga tingog” nga basin gikan sa yawa. (Santiago 4:7; Mateo 4:10) Kon gibati sa usa ka tawo nga siya giatake, siya kinahanglang mag-ampo nga mainiton, sangpiton ang ngalan ni Jehova sa makusog.​—Efeso 6:18; Proverbio 18:10.

Apan, ang pagkalangkit sa demonyo mopatim-aw nga eksipsiyon​—dili gayod kanunay nga mao ang mahitabo. Ang usa ka igsoong babaye miasoy: “Abi nako ug gisudlan akog yawa hangtod nga nangayo akog tabang sa doktor ug ako gipahibalo nga dili-timbang ang kemistriya sa akong lawas. Nakahatag kanakog dakong kahupayan ang kasayoran nga kadto sakit nga maoy hinungdan sa akong mga lihok ug dili yawan-on nga persona nga anaa sa sulod nako!”

Sikyatrikong mga Tambal

Karon duna nay dagahang mga tambal nga gigamit sa mga doktor sa pagtambal sa mga sakit sa utok. Ang inatiman sa doktor nga paggamit ug pila ka mga medisina nakahatag sa mga Kristohanon nga grabe ang sakit sa pag-obra nga normal. Apan, gipaluya sa ubang maayog tuyong mga igsoon, ang mga pasyente sa pagtomar ug giresitang mga medisina, tingali sa kahadlok nga kini makadaot ug makapagiyan. Siyempre, dunay riyesgong nalangkit sa bisan unsang medisina, ug “ang maalamon nagapalandong sa iyang mga lakang,” nagapalandong sa taas ug abot nga mga resulta.​—Proverbio 14:15.

Apan, makaikag daghang sikyatrikong mga tambal dili mopahinabog taligmata, makapakalma, o makagiyan; sila nagsilbi lamang sa pagtambal sa kemikal nga kakulangan sa utok. Ang antipsychotics, pananglitan, hayan makatabang sa paghupay sa kasagarang mangilngig nga mga simtoma sa schizophrenia. Ang lithium makatabang sa paghupay sa depresyon ug sa pagtimbang sa pagrabe ug sa pagkunhod sa manic depression.

Tinuod, ang isod nga mga droga gamiton usahay aron sa pagpakalma sa pasyente o sa pagpugong sa mga kiling sa paghikog. Bisan pa, kon ang igsoon nagatomar ug giresitang tambal dili alang sa kalingawan kondili aron siya makaobra nga normal, kini maisip sama sa mga diyabetiko nga nagagamit ug insulin.

Angay hinumdoman nga ang mga sikyatrikong mga tambal dugayng moepekto ug tingali dunay dili-maayong mga epekto. Usahay, ginasulayan sa doktor and tambal sa pagsuta sa pagkaepektibo sa tambal ug/​o ang dosis nga mopatunghag mas menos nga mga epektong dili maayo. Ang mga pasyente usahay mawad-ag paglaom. Ang mga sakop sa pamilya ug uban makatabang sa tawo nga nagapaayo, dasigon siya sa pagpailob ug makigkooperar sa may katakos nga medikal nga mga kabulig. Komosta kon siya dunay mga pangutana bahin sa usa ka paagi sa tambal? O unsa kaha kon mougmad ang mga problema o daw dili epektibo ang tambal? Kining maong mga problema kinahanglang hisgotan uban sa iyang doktor.b Kon kinahanglan, pangayo ug ikaduhang opinyo.

Mga Terapiya sa Pagpakigsulti

Diha sa ubang mga kaso, angay tagdon usab ang paghimo sa mga pasyente ug pagbutyag sa mga butang sa usa ka bansay nga propesyonal. Tingali ang sinaligang doktor sa pamilya nga suheto sa pasyente makatabang niining paagiha. Apan, unsay ikasulti bahin sa pagdawat ug pagtambal gikan sa usa ka sikyatrista o sikolohista? Personal nga desisyon na kini nga himoon sa uban nga may maayong panagana. Ang mga mananambal nagkalainlain sa ilang mga paagi sa pagtambal. Ang uban, pananglitan, nagagamit gihapon ug mga porma sa Freudian psychoanalysis, nga diin ang kaepektibo niini gikuwestiyon sa kadaghanan sa natad nga nagatuki sa utok.

O labing maayong tagdon ang kamatuoran nga ang ubang maayog-tuyong mga mananambal nagahatag tambag nga sukwahi sa Bibliya. Ang pagsalikway sa pagsabot sa Kristohanong mga prinsipyo​—nagalantaw gani niini nga “binuang”—​ang ubang mga terapista miingon nga ang pagsunod sa istriktong moral nga lagda sa Bibliya mao ang nakaingon sa problema sa tawo!​—1 Corinto 2:14.

Apan, ang ubang mga mananambal, lakip sa mga sikolohista ug mga sikyatrista, nagtanyag mga porma sa mga terapiya sa pagpakigsulti nga dili psychoanalysis kondili usa lang ka paagi sa pagtabang sa pasyente sa pagsabot sa iyang sakit, nagahatag dugang pasalig sa panginahanglan sa tambal, ug sa pagtul-id sa praktikal nga mga problema. Hayan makita sa Kristohanon ang maong mga terapiya nga makatabang, apan kinahanglang makuha niya ang mga kamatuoran sa dili pa modawat sa paagi sa pagtambal: Unsay nalangkit sa maong paagi sa pagtambal? Unsang matanga sa tambag ang ihatag? Ang doktor ba nakasabot ug nagatahod sa mga pagtuo sa mga Saksi ni Jehova?c Kon gikauyonan ang terapiya sa pagpakigsulti, ‘sulayi ang mga pulong’ sa usa ka doktor inay sa pagdawat sa tanang butang nga walay popangutana.​—Job 12:11, 12.

Nan, alang sa dakong bahin, ang sakit sa utok malantaw ingong medikal nga problema​—dili espirituwal nga problema. Ang pagsabot niinng kamatuorana, ang mga pamilya, mga ansiano, ug mga sakop sa kongregasyon dugang makatabang sa mga nag-antos. May mga panahon nga ang mga nabalaka nagkinahanglan usab ug espirituwal nga tabang. Kon sa unsang paagi ang kongregasyon makatagana niini pagahisgotan sa umaabot nga gula.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 26]

Pinaagi sa mabinationg mga mamiminaw ug mga magtatambag, ang mga ansiano makatabang sa mga tawong nag-antos sa emosyonal nga sakit

[Hulagway sa panid 29]

Usahay mas maayo alang sa tawong may sakit sa utok sa pagpangayog tabang sa doktor