Pagpasibot sa Paghigugma ug sa Maayong mga Buhat​—Sa Unsang Paagi?

“Tagdon nato ang usag usa aron sa pagpasibot sa paghigugma ug sa maayong mga buhat, . . . magdinasigay sa usag usa, ug labi pa gayod nga ingon samtang inyong nakita nga ang adlaw nagakaduol na.”​—HEBREOHANON 10:24, 25.

1, 2. (a) Nganong hinungdanon nga ang unang mga Kristohanon nakakitag kahupayan ug pagdasig sa ilang panagkatigom? (b) Unsang tambag ni Pablo ang naghatag ug pagtagad sa panginahanglang magtigom?

SILA nagtigom sa tago, nga nagdasok sa trangkadong lawak. Sa gawas, nagpahipi ang kapeligrohan bisan asa. Ang ilang Lider, si Jesus, niadtong tungora bag-o pang gipatay sa publiko, ug iyang gipasidan-an ang iyang mga sumusunod nga sila tratahon sama sa pagtratar kaniya. (Juan 15:20; 20:19) Apan sa dihang naghagawhaway sila bahin sa ilang gihigugmang si Jesus, ang ilang pagkanagkauban sa labing menos nagpabati kanilang mas luwas.

² Sa paglabay sa mga katuigan, ang mga Kristohanon nag-atubang sa tanang matang sa pagsulay ug paglutos. Sama niadtong unang mga tinun-an, sila nakakuhag kahupayan ug pagdasig gikan sa panagkatigom. Busa, si apostol Pablo misulat sa Hebreohanon 10:24, 25: “Tagdon nato ang usag usa aron sa pagpasibot sa paghigugma ug sa maayong mga buhat, nga dili talikdan ang atong mga panagkatigom, sama sa nabatasan sa pipila, apan magdinasigay sa usag usa, ug labi pa gayod nga ingon samtang inyong nakita nga ang adlaw nagakaduol na.”

3. Nganong makaingon ka nga ang Hebreohanon 10:24, 25 maoy labaw pa kay sa usa lamang ka mando nga ang mga Kristohanon magtigom?

³ Kadtong mga pulonga maoy mas labaw kay sa usa ka mando nga mopadayon sa pagtigom. Kini naghatag ug dinasig-sa-Diyos nga sukdanan alang sa tanang Kristohanong mga tigom​—ug sa pagkatinuod, alang sa bisan unsang okasyon sa dihang ang mga Kristohanon magkauban. Karong adlawa labi pa kay sukad masukad, sa dihang tin-aw natong nakita nga nagakaduol na ang adlaw ni Jehova, ang mga pagpit-os ug mga kapeligrohan niining tuman-kadaotang sistema naghimo sa atong mga panagkatigom nga kinahanglang mahisama sa usa ka luwas nga dalangpanan, usa ka tuboran sa kusog ug pagdasig alang sa tanan. Unsay atong mahimo sa pagseguro niini? Aw, susihon nato pag-ayo ang mga pulong ni Pablo, nga mosukna ug tulo ka pangunang mga pangutana: Unsay kahulogan nga “tagdon ang usag usa”? Unsay kahulogan sa ‘pagpasibot sa usag usa sa paghigugma ug sa maayong mga buhat’? Sa kataposan, sa unsang paagi kita ‘makadasig sa usag usa’ niining malisod nga mga panahon?

“Tagdon ang Usag Usa”

4. Unsay kahulogan nga “tagdon ang usag usa”?

⁴ Sa dihang si Pablo nag-awhag sa mga Kristohanon nga “tagdon ang usag usa,” siya naggamit sa Gregong berbo nga ka·ta·no·eʹo, usa ka gipadako nga matang sa komong termino nga “pag-ila.” Ang Theological Dictionary of the New Testament nag-ingon nga kini nagkahulogang “pagtunong sa bug-os nga hunahuna sa usa ka butang.” Sumala ni W. E. Vine, mahimo usab kining magkahulogan nga “pagsabot sa bug-os, pagtagad pag-ayo.” Busa sa dihang ang mga Kristohanon ‘nagtagad sa usag usa,’ sila wala lamang makasabot ug taphaw kondili ilang gigamit ang tanan nilang katakos sa panghunahuna ug maningkamot nga makasabot ug lalom.​—Itandi ang Hebreohanon 3:1.

5. Unsa ang pipila ka bahin sa usa ka tawo nga dili dayon mamatikdan, ug nganong kinahanglang tagdon nato kini?

⁵ Kinahanglang atong hinumdoman nga adunay labaw pa sa kon unsa gayod ang usa ka tawo kay sa taphaw nga pagtan-aw sa mahimong ipadayag sa iyang dagway, binuhatan, o personalidad. (1 Samuel 16:7) Subsob ang usa ka hilomong kinaiya sa usa nagtakoban sa tinuod halalom nga mga pagbati o sa makalingawng katistis. Unya, usab, magkalahi kaayo ang mga kagikan. Ang pipila nahiagom ug mangilngig nga mga kasinatian sa ilang mga kinabuhi; ang uban nagaantos karon sa mga kahimtang nga lisod natong palandongon. Pagkasubsob gayod nga mahitabo nga ang atong kalagot sa usa ka kinaiya sa usa ka igsoong lalaki o babaye mahanaw sa dihang atong masayran ug dugang pa ang kagikan o mga kahimtang sa usa ka tawo.​—Proverbio 19:11.

6. Unsa ang pipila ka paagi nga magkailhanay kitag maayo sa usag usa, ug unsang kaayohan ang mahimong moresulta?

⁶ Siyempre, wala kini magkahulogan nga bisan wala dapita kita manghilabot sa mga kalihokan sa usag usa. (1 Tesalonica 4:11) Sa gihapon, makapakita gayod kita ug personal nga interes sa usag usa. Labaw pa ang nalangkit niini kay sa yanong pangomosta diha sa Kingdom Hall. Nganong dili mopilig usa nga buot mong masinati pa ug maayo ug makig-estorya kaniya sulod sa pipila ka minutos una pa o human sa tigom? Mas makaayo usab, “pagsunod sa dalan sa pagkamaabiabihon” pinaagi sa pagdapit sa usa o duha ka higala sa imong balay alang sa pila ka simpleng mga pabugnaw. (Roma 12:13) Magpakita ug interes. Paminaw. Ang pagpangutana lamang kon sa unsang paagi ang usa nakadangat sa pagkahibalo ug paghigugma kang Jehova mahimong magpadayag ug daghan. Hinunoa, makakat-on ka tingali ug dugang pinaagi sa pagpakig-uban diha sa balay-ug-balay nga ministeryo. Ang pagtagad sa usag usa sa maong mga paagi motabang kanato sa pag-ugmad ug tiunay nga pagbati sa isigkatawo, o empatiya.​—Filipos 2:4; 1 Pedro 3:8.

‘Magpasibotay sa Usag Usa’

7. (a) Sa unsang paagi ang pagpanudlo ni Jesus nakaapektar sa mga tawo? (b) Unsay nakahimo sa iyang paagi sa pagpanudlo nga kusganon kaayo?

⁷ Sa dihang magtinagdanay kita sa usag usa, mas andam kita sa pagpasibot, sa pag-awhag sa usag usa nga molihok. Ang Kristohanong mga ansiano ilabinang nagadulag hinungdanong papel niining bahina. Bahin sa usa ka panahon sa dihang si Jesus misulti sa publiko, atong mabasa: “Ang epekto mao nga nahingangha ang mga panon sa katawhan sa iyang paagi sa pagpanudlo.” (Mateo 7:28) Sa laing okasyon bisan ang pila ka sundalong gipadala sa pagdakop kaniya namalik nga nag-ingon: “Wala pa gayoy laing tawo nga nakapamulong ug sama niini.” (Juan 7:46) Unsay nakahimo sa pagpanudlo ni Jesus nga kusganon kaayo? Emosyonal ba nga mga pasundayag? Dili; si Jesus nagsulti nga adunay dignidad. Bisan pa, kanunay niyang gitumong nga maabot ang mga kasingkasing sa iyang mga mamiminaw. Tungod kay iyang gitagad ang mga tawo, nahibalo gayod siya kon unsaon sa pagdasig kanila. Migamit siya ug tin-aw, yanong mga ilustrasyon nga nagbanaag sa adlaw-adlawng kasinatian sa kinabuhi. (Mateo 13:34) Sa susama, kadtong nagahatag ug mga bahin sa atong mga tigom kinahanglang mosundog kang Jesus pinaagi sa paghatag ug mainiton, maikagong mga presentasyon nga makapadasig. Sama kang Jesus, maningkamot kita sa pagpangitag mga ilustrasyon nga mohaom sa atong mga mamiminaw ug maabot ang ilang mga kasingkasing.

8. Sa unsang paagi si Jesus nagpasibot pinaagig panig-ingnan, ug sa unsang paagi masundog nato siya niining bahina?

⁸ Sa pag-alagad sa atong Diyos, kitang tanan mahimong magpasibotay sa usag usa pinaagi sa panig-ingnan. Sa walay duhaduha gipasibot ni Jesus ang iyang mga mamiminaw. Gimahal niya ang buluhaton sa Kristohanong ministeryo ug gituboy ang ministeryo. Matud niya sama kini ug pagkaon alang kaniya. (Juan 4:34; Roma 11:13) Ang maong kasibot makatakod. Ikapakita ba usab nimo sa uban ang imong kalipay diha sa ministeryo? Samtang mabinantayong maglikay sa mapangandakong sinultihan, ipaambit ang nindot nimong mga eksperyensiya sa uban diha sa kongregasyon. Sa dihang dapiton nimo ang uban nga mokuyog nimo sa pagministeryo, tan-awa kon makatabang ka kanila sa pagkaplag ug tinuod nga kalipay sa pagpakigsulti sa uban bahin sa atong Dakong Maglalalang, si Jehova.​—Proverbio 25:25.

9. (a) Unsa ang pipila ka paagi sa pagpasibot sa uban nga gusto natong likayan, ug ngano? (b) Unsay angay magpalihok kanato sa paghatag sa atong kaugalingon sa pag-alagad kang Jehova?

⁹ Hinunoa, magbantay nga dili pasiboton ang uban sa sayop nga paagi. Pananglitan, mahimong sa wala-tuyoa pabation nato sila nga sad-an tungod kay wala sila mohimog labaw pa. Hayan sa wala-tuyoa mapakaulawan nato sila pinaagi sa pagtandi kanila ingong dili sama sa uban nga pirmeng makita nga nakig-ambit sa Kristohanong mga kalihokan, o basin gani ug mohimo kitag estriktong mga sukdanan ug pakamenoson kadtong dili makaabot niana. Ang bisan unsa niining mga paagiha mahimong makapasibot sa pipila nga molihok sa makadiyot, apan si Pablo wala magsulat, ‘Pasibota nga mobating sad-an ug sa maayong mga buhat.’ Dili, kinahanglang pasiboton nato sa paghigugma, dayon ang mga buhat mosunod ra gumikan sa maayong motibo. Walay angayng palihokon tungod lamang kay nagtagad kon unsay hunahunaon sa uban diha sa kongregasyon bahin kaniya kon daw wala niya makab-ot ang mga gidahom kaniya.​—Itandi ang 2 Corinto 9:6, 7.

10. Nganong angay natong hinumdoman nga dili kita mga agalon sa pagtuo sa uban?

¹⁰ Sa pagpasibotay sa usag usa wala kini magkahulogan nga magkontrolahay sa usag usa. Bisan pag daghan siyag hinatag-sa-Diyos nga awtoridad, si apostol Pablo mapaubsanong nagpahinumdom sa kongregasyon sa Corinto: ‘Dili kami mga agalon sa inyong pagtuo.’ (2 Corinto 1:24) Kon sama kaniya kita mapaubsanong moila nga dili nato katungdanan ang pagtino kon unsa ka dako ang angayng himoon sa uban sa pag-alagad kang Jehova, o sa pagdiktar sa ilang mga tanlag sa paghimog ubang personal nga mga desisyon, malikayan nato nga mahimong “hinobra ka matarong,” walay-kalipay, estrikto, negatibo, o hilig sa lagda. (Ecclesiastes 7:16) Ang maong mga hiyas dili makapadasig; kini makapabug-at.

11. Unsa ang nagpalihok sa paghatag ug mga kontribusyon sa mga adlaw sa pagtukod sa tabernakulo sa Israel, ug sa unsang paagi kana mahimong tinuod sa atong adlaw?

¹¹ Buot natong himoon ang tanang panlimbasog sa pag-alagad kang Jehova sa susamang espiritu sa karaang Israel sa dihang gikinahanglan ang mga donasyon alang sa pagtukod sa tabernakulo. Ang Exodo 35:21 mabasa: “Dayon nangadto sila, ang tagsatagsa kansang kasingkasing nagaagda kaniya, ug ilang gidala, ang tagsatagsa kansang espiritu nagdasig kaniya, ang halad kang Jehova alang sa buluhaton.” Wala sila pugsa pinaagi sa gawasnong mga impluwensiya kondili naagda gikan sa ilang kaugalingon, gikan sa kasingkasing. Sa pagkatinuod, ang Hebreohanong pulong sa literal mabasa dinhi nga “ang matag usa kansang kasingkasing nagbayaw kaniya” mihimo sa maong mga gasa. (Italiko amoa.) Sa dugang pa, maningkamot kita nga bayawon ang mga kasingkasing sa usag usa sa matag panahon nga makauban nato sila. Ang espiritu ni Jehova maoy mohimo sa uban pang gikinahanglan.

‘Magdasigay sa Usag Usa’

12. (a) Unsa ang pipila ka kahulogan sa Gregong pulong nga gihubad “pagdasig”? (b) Sa unsang paagi napakyas ang mga kauban ni Job sa pagdasig kaniya? (c) Nganong kinahanglang likayan nato nga hukman ang usag usa?

¹² Sa dihang si Pablo nagsulat nga kinahanglang ‘magdasigay sa usag usa,’ iyang gigamit ang usa ka porma sa Gregong pulong nga pa·ra·ka·leʹo, nga mahimo usab nga magkahulogang ‘pagpalig-on, paghupay.’ Sa Gregong Septuagint nga bersiyon, kining samang pulong gigamit sa Job 29:25, diin si Job gihubit ingong usa nga naghupay sa mga nagbangotan. Katingalahan, sa dihang si Job na mismo ang nailalom sa grabeng pagsulay, wala siya makadawat ug ingong pagdasig. Ang iyang tulo ka “tighupay” puliki kaayo sa paghukom kaniya ug pagmaymay kaniya nga napakyas na hinuon sila sa pagsabot kaniya o sa pagbaton ug empatiya kaniya. Sa pagkamatuod, sa tanang pakigpulong nga ilang gihimo, ni makausa wala nila hinganli si Job. (Itandi ang Job 33:1, 31.) Dayag nga mas gilantaw nila siya ingong usa ka suliran inay ingong usa ka persona. Dili ikatingala nga si Job mituwaw kanila sa kawalay paglaom: “Kon unta ang inyong kalag nahimutang sa gikahimutangan sa akong kalag”! (Job 16:4) Sa samang paagi karon, kon gusto nimong dasigon ang usa, pakitaig empatiya! Ayawg hukmi. Sama sa giingon sa Roma 14:4, “kinsa man ikaw nga mohukom sa sulugoon sa balay nga iya sa lain? Ngadto sa iyang kaugalingong agalon siya magbarog o mapukan. Sa pagkatinuod, siya mapabarog, kay si Jehova makapabarog kaniya.”

13, 14. (a) Sa unsang paninugdang kamatuoran nga kinahanglang kombinsihon nato ang atong mga igsoong mga lalaki ug igsoong mga babaye aron sa paghupay kanila? (b) Sa unsang paagi si Daniel gipalig-on sa usa ka manulonda?

¹³ Ang usa ka porma sa pa·ra·ka·leʹo ug sa iyang nalangkit nga nombre gihubad ug “paghupay” sa 2 Tesalonica 2:16, 17: “Dugang pa, hinaot ang atong Ginoong Jesu-Kristo mismo ug ang Diyos nga atong Amahan, kinsa nahigugma kanato ug naghatag ug walay-kataposang paghupay ug maayong paglaom pinaagi sa dili-takos nga kalulot, magahupay sa inyong mga kasingkasing ug magpalig-on kaninyo diha sa matag maayong buhat ug pulong.” Matikdi nga si Pablo naglangkit sa ideya nga ang atong mga kasingkasing nahupayan tungod sa paninugdang kamatuoran nga si Jehova nahigugma kanato. Busa magdinasigay ug maghupayay kita sa usag usa pinaagi sa pagpalig-on nianang maong importanteng kamatuoran.

¹⁴ Sa usa ka okasyon ang manalagnang si Daniel nasamok pag-ayo human makakita sa makalilisang nga panan-awon nga siya miingon: “Nausab ang akong kaugalingong dignidad ngadto sa kagun-oban, ug walay nahibiling kusog dinhi kanako.” Si Jehova mipadalag manulonda nga sa makadaghang higayon nagpahinumdom kang Daniel nga siya maoy “tilinguhaon pag-ayo” sa mga mata sa Diyos. Ang resulta? Giingnan ni Daniel ang manulonda: “Gipalig-on mo ako.”​—Daniel 10:8, 11, 19.

15. Sa unsang paagi balansehon sa mga ansiano ug nagapanawng mga magtatan-aw ang komendasyon uban sa pagtul-id?

¹⁵ Nan, aniay laing paagi sa pagdasig sa uban. Komendahi sila! Sayon kaayo ang mahulog sa hinawayon, mabangis nga tinamdan. Tugotan nato, adunay mga panahon sa dihang mahimong gikinahanglan ang pagtul-id, ilabina pinaagi sa mga ansiano ug sa nagapanawng mga magtatan-aw. Apan mas makaayo alang kanila kon sila mahinumdoman tungod sa ilang mainitong pagdasig inay tungod sa pagpangitag-sayop nga tinamdan.

16. (a) Sa dihang nagadasig sa usa nga dunay depresyon, nganong kasagarang dili igo ang yanong pag-awhag kanila nga mohimog labaw pa diha sa pag-alagad kang Jehova? (b) Sa unsang paagi gitabangan ni Jehova si Elias sa dihang siya nagmagul-anon?

¹⁶ Kadtong nag-antos ug depresyon ilabinang nagkinahanglag pagdasig, ug ingong mga isigka-Kristohanon gidahom kita ni Jehova nga mahimong tinubdan sa tabang​—ilabina kon kita mga ansiano. (Proverbio 21:13) Unsay atong mahimo? Ang tubag mahimong dili gayod yano sama sa pagsulti kanila nga mohimo ug labaw pa diha sa pag-alagad kang Jehova. Ngano? Tungod kay mahimo kanang magpasabot nga ang ilang depresyon maoy gumikan sa ilang diyutayng binuhatan. Kasagaran dili kana mao ang kahimtang. Ang propetang si Elias kas-a dulot kaayo nga nagmagul-anon nga buot na niyang mamatay; apan kini miabot sa panahon sa dihang siya hilabihan ka puliki diha sa iyang pag-alagad kang Jehova. Giunsa pagpakiglabot ni Jehova kaniya? Nagpadala siyag manulonda aron mohatag ug praktikal nga tabang. Gipahayag ni Elias ang iyang dulot nga mga pagbati kang Jehova, nga gibutyag nga iyang gibati ang pagkawalay-pulos sama sa iyang patayng mga katigulangan, nga ang tanan niyang buhat kawang, ug nga siya nag-inusara lamang. Si Jehova naminaw ug naghupay kaniya pinaagi sa makapahinganghang mga pasundayag sa Iyang gahom ug pinaagi sa mga pasalig nga wala gayod siya mag-inusara ug nga ang buluhaton nga iyang gisugdan matapos. Misaad usab si Jehova nga hatagan si Elias ug kauban nga bansayon nga ngadtongadto maoy mopuli kaniya.​—1 Hari 19:1-21.

17. Sa unsang paagi mahimong dasigon sa usa ka ansiano ang usa nga sobra ka hinawayon sa iyang kaugalingon?

¹⁷ Pagkamakapadasig gayod! Hinaot nga dasigon usab nato kadtong anaa sa atong taliwala nga adunay emosyonal nga suliran. Maninguha sa pagsabot kanila pinaagi sa pagpaminaw! (Santiago 1:19) Ihatag ang Kasulatanhong paghupay nga haom sa ilang indibiduwal nga mga panginahanglan. (Proverbio 25:11; 1 Tesalonica 5:14) Sa pagdasig niadtong sobra ra ka hinawayon sa ilang kaugalingon, hayan ang mga ansiano sa malulutong paagi mohatag ug Kasulatanhong pamatuod nga gihigugma ug gipabilhan sila ni Jehova.a Ang paghisgot bahin sa lukat mahimong usa ka kusganong paagi sa pagdasig niadtong mibating walay-pulos. Ang usa nga naguol tungod sa usa ka sala sa miagi mahimong nagkinahanglang pakitaan nga gihinloan na siya sa lukat kon siya sa pagkatinuod naghinulsol ug sa bug-os nagsalikway sa maong bisyo.​—Isaias 1:18.

18. Sa unsang paagi ang pagtulon-an sa lukat magamit sa pagdasig sa usa nga gibiktima sa laing tawo, sama sa panglugos?

¹⁸ Natural, ang usa ka ansiano maghunahuna sa partikular nga kaso aron magamit sa husto ang maong pagtulon-an. Tagda ang usa ka pananglitan: ang halad lukat ni Kristo gilandongan sa mga halad nga hayop ilalom sa Moisesnong Kasugoan, nga gikinahanglan alang sa pagtabon sa tanang sala. (Levitico 4:27, 28) Hinunoa, walay gibaod nga ang usa ka biktima sa panglugos kinahanglang mohimo sa maong halad alang sa sala. Ang balaod nag-ingon nga “wala gayod silay himoon” sa pagsilot kaniya. (Deuteronomio 22:25-27) Mao usab karon, kon ang usa ka igsoong babaye giatake ug gilugos ug nagpahinabo kini kaniya nga mobating nahugawan ug walay-pulos, haom ba nga ipasiugda ang iyang panginahanglan sa lukat aron hinloan siya sa maong sala? Sa walay duhaduha dili. Wala siya makasala tungod sa pag-atake. Ang nanglugos mao ang sad-an ug nanginahanglang hinloan. Hinunoa, ang gugma nga gipakita ni Jehova ug ni Kristo sa pagtaganag lukat mahimong gamiton ingong pamatuod nga wala siya mahugawi sa mga mata sa Diyos tungod sa sala sa laing tawo apan nga siya maoy bililhon kang Jehova ug nagpabilin sa iyang gugma.​—Itandi ang Marcos 7:18-23; 1 Juan 4:16.

19. Nganong dili nato damhon nga ang tanang pakig-uban uban sa atong mga igsoong lalaki ug igsoong babaye mahimong makapadasig, apan unsay angay natong ihukom?

¹⁹ Oo, bisag unsa ang kahimtang sa kinabuhi sa usa ka indibiduwal, bisag unsa ka masakit nga kahimtang ang hayan naglama sa iyang kagahapon, kinahanglang siya makakitag pagdasig diha sa kongregasyon sa katawhan ni Jehova. Ug makaplagan niya kini kon ingong indibiduwal kita maningkamot sa pagtinagdanay sa usag usa, sa pagpasibotay sa usag usa, ug sa pagdasigay sa usag usa sa matag panahon nga magkatigom kita. Hinunoa, tungod kay dili hingpit, kitang tanan dili makahimo niana usahay. Dili malikayan, makapahigawad kita sa usag usa ug gani matag karon ug unya makapasakit sa usag usa. Paningkamoti nga dili ibug-os ang pagtagad sa mga kapakyasan sa uban niining bahina. Kon imong itumong ang pagtagad sa mga kakulangan, mameligro ka nga mahimong sobra ra ka hinawayon sa kongregasyon ug hayan mahulog pa ngadto sa lit-ag nga niana buot gayod kitang tabangan ni Pablo nga makalikay, nga mao, ang pagbiya sa atong mga panagkatigom. Hinaot unta nga dili kana mahitabo! Samtang kining daang sistema nahimo pang mas peligroso ug madaogdaogon, malig-on nato nga ihukom nga himoon ang atong maarangan sa paghimo sa atong pakig-uban diha sa mga tigom nga makapalig-on​—ug labaw pa samtang nakita nato nga nagakaduol na ang adlaw ni Jehova!

[Footnote]

Unsaon Nimo Pagtubag?

◻ Nganong hinungdanon nga ang atong mga tigom ug pagpakig-uban mahimong makapadasig niining kataposang mga adlaw?

◻ Unsay kahulogan sa pagtinagdanay sa usag usa?

◻ Unsay kahulogan sa pagpasibotay sa usag usa?

◻ Unsay nalangkit sa pagdasigay sa usag usa?

◻ Sa unsang paagi ang usa nga nagmagul-anon madasig?

[Hulagway sa panid 16]

Ang kamaabiabihon makatabang kanato nga labi pang magkailhanay sa usag usa

[Hulagway sa panid 18]

Sa dihang si Elias nagmagul-anon, sa malulutong paagi gihupay siya ni Jehova