Mga Batan-on Nangutana . . .

Si Mama ug Papa Dili-Makabasa-Makasulat—Sa Unsang Paagi Makatahod Ako Kanila?

SI Thomas Edison giila sa tibuok-kalibotan ingong imbentor sa bombilya sa elektrisidad. Si Henry Ford usab gibantog sa tibuok-kalibotan tungod sa iyang pagpailaila sa mga teknik sa dinaghang-paggama diha sa pabrika. Apan nasayod ka ba nga si Henry Ford ug Thomas Edison wala kaayoy pormal nga edukasyon?

Ang apostoles nga si Pedro ug Juan maoy mga haligi sa sayong Kristohanong kongregasyon. Sila maisogon ug larinong mga mamumulong sa kamatuoran. Apan, sila gikaingong “walay hibangkaagan ug komun ra nga mga tawo” kon bahin sa sekular nga edukasyon.—Buhat 4:13.

Oo, sa tibuok kasaysayan adunay mga lalaki ug mga babaye nga nakabuhat ug dagkong mga butang bisag wala kaayoy pormal nga edukasyon. Ug walay makataronganong tawo ang dili motamod kanila tungod niana. Nan, tin-aw nga dunay labaw pa ang tawhanong bili ug dignidad kay sa pormal nga edukasyon.

Kini wala magpasabot nga ang pormal nga edukasyon maoy dili-hinungdanon o nga ang pagkailiterit, ang pagkawalay-katakos sa pagbasa ug pagsulat, dili usa ka kaulangan. Diha sa daghang kayutaan, ang usa ka tawo nga walay diploma sa hayskol malisdan gayod sa pagpangitag trabaho. Ang tawo nga dili makamaong mobasa dili makagamit sa dakong pundohanan sa kahibalo nga anaa sa mga libro ug sa mga magasin. Ang tawo nga dili makamaong mosulat tingalig maulaw kon hangyoon sa pagpirma sa iyang ngalan o sulatan ang usa ka porma.

Apan, komosta kon ang imong mga ginikanan iliterit? Sa Aprika ug sa ubang bahin sa nagakaugmad nga mga kalibotan, kasagaran sa mga batan-on nga mahibalong mobasag-mosulat adunay mga ginikanan nga dili makamaong mobasa o mosulat. Ug bisan diha sa industriyalisadong mga nasod, ang ubang mga batan-on adunay edukasyonal nga mga bintaha nga wala pahimusli sa ilang mga ginikanan. Bisan pa, kon kini maoy tinuod sa imong bahin, unsay pagbati nimo sa imong mga ginikanan? Ikaw ba maulaw tungod sa ilang kakulag edukasyon? O, grabe pa, ikaw ba mobati usahay nga sila mga ignorante ug dili angayan sa pagtahod?

Nganong Angay ang Pagtahod

Kon ang maong negatibong mga pagbati mohasol usahay nimo, tingali makatabang kanimo ang pagpalandong sa kamatuoran nga gisugo ikaw sa Diyos sa pagtahod sa imong mga ginikanan. Ang Efeso 6:2, 3 nagsugo: “‘Pasidunggi ang imong amahan ug imong inahan’; nga mao ang unang sugo nga may saad: ‘Aron nga magmauswagon ikaw ug motaas ang imong kinabuhi dinhi sa yuta.’” Gibatbat sa usa ka diksiyonaryo ang pagpakitag pasidungog ingong ‘matinahurong pagtagad.’ Matikdi, usab, nga ang imong palaabuton sa umaabot nga kinabuhi nahasandig sa imong pagpakitag pagtahod sa imong mga ginikanan. Ang dili-pagtahod kanila katumbas ra sa dili-pagtahod sa Diyos.

Gawas pa, ikaw nakautang sa imong mga ginikanan sa pagpaambit kanimog kinabuhi. Kutob sa ilang takos nga maarangan, sila nagatagana kanimog pagkaon, sapot, ug puy-anan—usa ka malisod nga buluhaton diha sa daghang nagakaugmad nga mga nasod—ug sa walay duhaduha magpadayon sa pagbuhat niana sa daghan pang katuigan sa umaabot. Dili mahimong kahatagag prisyo ang panahon sa imong mga ginikanan, ang maluluton nga pag-amoma, ug ang mahigugmaong pagtultol. Angay ba silang tamayon tungod lamang kay sila kulang ug edukasyonal nga mga bintaha? Iliterit o dili iliterit, sila imong mga ginikanan.

Hinumdomi, usab, nga ang imong mga ginikanan ang nangabaga sa bisan unsang pormal nga edukasyong imong nabatonan, nga sa kasagaran sa ilang dakong pagsakripisyo. Dili ba kana makapukaw sa imong apresasyon?

Ang Edukasyon nga Nabatonan sa mga Ginikanan

Sa pagkatinuod, ang imong mga ginikanan tingali mas edukado pa kay kanimo. Ang pormal nga pagtungha tinuod nagataganag halapad nga pundasyon nga niana ang usa ka tawo makatukod sa tibuok niyang kinabuhi. Apan kini wala magtudlo kanimo sa tanan nga angay nimong masayran sa kinabuhi.

Ang usa ka komun nga panultihon sa Ghana mao: “Ang usa ka hamtong maoy usa ka bata kaniadto, apan ang usa ka bata wala pa gayod mahimong usa ka hamtong.” Ang imong mga ginikanan adunay nahibaloan nga dili nimo makat-onan diha sa libro: ang eksperyensiya sa kinabuhi. Ikaw ba nakasulay ug trabaho, nakabayad sa mga balayranan, nakaatiman sa gagmayng mga bata, o nakadumalag panimalay? Daghang tuig na nga naeksperyensiyahan sa imong ginikanan kining mga butanga.

Ang Bibliya dugang nagpakita sa Hebreohanon 5:14 nga ang mga gahom sa panabot sa usa “nabansay sa pag-ila sa maayo ug daotan,” dili pinaagi sa yanong pagbasa ug pagtuon lang, kondili “pinaagi sa paggamit”! Busa ang imong mga ginikanan anaa sa posisyon sa paghatag kanimog giya sa moral, nga isilsil diha kanimo ang maayong mga sukdanan. Mahimo kini ilabina kon ang imong mga ginikanan maoy mahadlokon sa Diyos.

Makaiikag, ang bintaha sa imong mga ginikanan kay kanimo sa kasinatian dili mawala bisan pag ikaw hamtong na sa pagdumala sa kaugalingon nimong panimalay! Ang Proverbio 23:22 nagaingon: “Patalinghog sa imong amahan nga nanganak kanimo, ug ayaw tamaya ang imong inahan tungod lang kay siya tigulang na.” Kining tambaga gitumong, dili sa mga bata, kondili sa mga hamtong nga adunay tigulang nga mga ginikanan. Oo, bisan ang usa hamtong na, maalamong patalinghogan ang mga ginikanan, tahuron ang kaalam nga ilang nabatonan pinaagi sa kasinatian. Ang mga ginikanan tingali dili makabasa-makasulat, apan kana wala magpasabot nga walay bili ang ilang tambag.

Dili-Makabasa-Makasulat Apan Malamposon

Ang tinuod-kinabuhing mga kasinatian sa mga batan-on nga gipadako sa dili makabasa-makasulat nga mga ginikanan maayong pagkailustrar sa nahisgotan nang kamatuoran. Si Kwabena, usa ka batan-on sa Ghana, miingon mahitungod sa iyang inahan nga dili makabasa-makasulat: “Siya usa ka malig-ong tigdisiplina. Midako ang akong paghigugma kaniya, tungod sa pagpabili sa mga sukdanan nga iyang gitisok kanako alang sa akong kaayohan. Ang akong magulang nga mga babaye maoy malamposong mga asawa, ug ang akong inahan may dakong bahin sa pasidungog alang niini.”

Si Reginald, sa laing bahin, gipadako sa iyang apohang-lalaki nga dili usab makabasa-makasulat. Nahinumdom si Reginald: “Ang iyang mga pagtultol maoy hamtong ug matubayon, nga nakaamot sa akong pagpas-an sa seryosong mga responsabilidad nga sayo pa kaayo sa kinabuhi.”

Si Kwasi maoy laing batan-on nga taga-Ghana kansang inahan wala gayod makabaton ug pormal nga edukasyon. Kini ba naghatag kaniyag dakong kakulian uban sa iyang anak nga lalaki? Wala. Nahinumdom si Kwasi: “Gidayeg ko kanunay ang akong inahan tungod sa kaabtik sa iyang hunahuna. Siya usa ka negosyante, ug sa panahon sa akong sayong katuigan sa hayskol, kon ako iyang pakuwentahon, mogamit akog pluma ug papel. Siya nagkuwenta sa hunahuna. Kasagaran kaayo nga siya ang makakuhag una sa hustong mga tubag!”

Magmatinabangon sa Imong mga Ginikanan!

Tinuod, ang pagkamaong mobasa-mosulat mohatag kanimo ug pila ka mga bintaha. Apan dili kini katarongan nga pakamenoson nimo ang imong mga ginikanan. Ingong batan-on, si Jesu-Kristo nakabintaha ug usa lamang ka butang kay sa iyang mga ginikanan. Siya hingpit. Apan, ang asoy sa Bibliya nagpakita nga “siya nagpadayon sa pagpasakop kanila.”—Lucas 2:51.

Tungod niini, gipalandong mo ba kon unsaon nimo paggamit sa imong mga katakos alang sa kaayohan sa imong mga ginikanan? Pananglitan, hayan sila moapresyar sa imong pagbasa sa ilang sulat, peryodiko, Bibliya, ug pinasukad sa Bibliya nga mga publikasyon alang kanila. O sila tingali makabenepisyo sa imong paghimog mga sulat o sa pagsulat sa mga papeles alang kanila.

Hinumdomi, nga sa dihang gitabangan ni Jehova nga Diyos ang iyang katawhan, “siya madagayaong mihatag sa tanan ug walay pagpamoyboy.” (Santiago 1:5) Sa laing pagkasulti, siya wala mopabati kanatong buang-buang tungod kay nagkinahanglan kita sa iyang tabang. Busa pakiglabot sa imong mga ginikanan diha sa mapainubsanon, matinahurong paagi, ug malagmit mahinangop sila nga modawat sa imong tabang.

Sanglit ang mga katakos sa pagbasa ug pagsulat mapuslanon man kaayo sa Kristohanong kongregasyon, ikaw makahimo sa paghatag sa mapainubsanong pagdasig sa imong mga ginikanan sa pagpahimulos sa nagkalainlaing mga programa sa pagbasa-pagsulat nga tingalig mabatonan. Makaiikag, diha sa daghang kayutaan diin daghan ang dili-makabasa-makasulat, ang Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova mao ang kasagarang gigamit ingong sentro sa pagtuon. Tingali ang mabinationg pulong sa pagdasig gikan kanimo mao lamang ang ilang gikinahanglan aron madasig sa pagpahimulos sa edukasyonal nga mga programa nga gitanyag didto.

Sa pipila ka Aprikanong mga nasod, ang kabataan maghulat hangtod nga mamatay ang ilang mga ginikanan ug hatagan sila sa “kataposang pagtahod” pinaagi sa pagtaganag mahalon nga lungon alang sa ilang lubong. Mas labing maayo nga ipakita sa imong mga ginikanan ang imong halalom nga pagtahod karon samtang sila buhi pa! Ayaw ug ikaulaw nga sila nahikawan sa pipila ka kahigayonan sa dihang sila bata pa. Sila adunay mga hiyas nga labaw pa nga ikahulip sa ilang kakulangan ug sekular nga edukasyon. Pakita kanunay ug pagtahod kanila sa pulong ug buhat. “Andam sa pagsunod,” bisag supak ka kanila. (Santiago 3:17) Mahala ang kainit, gugma, ug kaalam nga nabatonan sa imong mga ginikanan, mga hiyas nga labaw pag bili kay sa katakos sa pagbasa ug pagsulat.

[Letrato sa panid 15]

Ang mga ginikanan mahimong dagayang mga tuboran sa tambag bisag kulang sila sa mga katakos sa pagbasa ug pagsulat