Impiyerno​—Walay-Kataposang Pagsakit o Komon nga Lubnganan?

GISULTIHAN ka na ba nga ang unang mga Amahan sa Iglesia, ang mga teologo sa Edad Media, ug ang mga Repormador naglalis nga ang mga pagsakit nga maagoman sa impiyerno walay kataposan? Kon mao, hayan mahibulong kang masayod nga karon gihagit sa pipila ka iladong mga eskolar sa Bibliya ang maong panghunahuna. Sa Britanya, usa kanila, si John R. W. Stott, nagsulat nga ang “gitudlo sa Kasulatan mao ang kalaglagan, ug nga ang ‘walay-kataposan may panimuot nga pag-antos’ maoy usa ka tradisyon nga kinahanglang monunot sa supremong awtoridad sa Kasulatan.”​—Essentials—​A Liberal-Evangelical Dialogue.

Unsay nag-agak kaniya sa paghinapos nga ang walay-kataposang pagsakit wala ipasukad diha sa Bibliya?

Ang Leksiyon sa Pinulongan

Ang iyang unang argumento mao ang pinulongan. Siya nagpatin-aw nga kon ang Bibliya maghisgot sa kataposang silot (“Gehenna”; tan-awa ang kahon, panid 8), kini sagad nagagamit sa bukabolaryo nga “kalaglagan,” ang Gregong “berbo nga apollumi (sa paglaglag) ug ang nombreng apòleia (kalaglagan).” Nagpasabot ba kining mga pulonga sa pagsakit? Si Stott nag-ingon nga kon aktibo ug transitibo ang berbo, ang “apollumi” nagakahulogang “patayon.” (Mateo 2:13; 12:14; 21:41) Busa, sa Mateo 10:28, diin ang King James Version naghisgot sa paglaglag sa Diyos sa “kalag ug lawas sa impiyerno,” ang tinuod nga ideya mao ang pagkalaglag diha sa kamatayon, dili ang walay kataposang pag-antos. Diha sa Mateo 7:13, 14, gitandi ni Jesus ang “hiktin . . . nga dalan padulong sa kinabuhi” sa “halapad . . . nga dalan padulong sa kalaglagan.” Si Stott mikomento: “Busa, daw katingalahan kon ang tawo nga ginaingon nga nag-antos sa kalaglagan wala gayod malaglag.” May maayong katarongan nga siya mihinapos: “Kon ang pagpatay maoy paghikaw sa lawas ug kinabuhi, daw ang impiyerno maoy paghikaw sa pisikal ug espirituwal nga kinabuhi, sa ato pa, ang pagkahanaw sa tawo.”​—Essentials, panid 315-16.

Pag-interpretar sa Paglarawan sa Impiyernong-Kalayo

Sa gihapon, daghang relihiyosong mga tawo ang mouyon sa presidente sa Southern Baptist Convention si Morris H. Chapman, kinsa miingon: “Ako nagawali ug literal nga impiyerno.” Siya midugang: “Gitawag kini sa Bibliya nga ‘linaw nga kalayo,’ ug wala ko magtuo nga mapalambo pa kana nga paglarawan.”

Tugotan ta, ang hulagway sa kalayo nga gigamit sa Bibliya mopukaw ug hulagway sa hunahuna bahin sa pagsakit. Bisan pa, ang librong Essentials nag-ingon: “Kini dili kadudahan tungod kay kitang tanan nakasinatig grabeng kasakit sa pagkapaso, kana nga kalayo nalangkit diha sa atong mga hunahuna sa ‘may panimuot nga pag-antos’. Apan ang pangunang katuyoan sa kalayo dili sa pagpahinabog kasakit, kondili pagkalaglag, ingon sa ginapamatud-an sa tanang sunoganan sa kalibotan.” (Panid 316) Ang pagbutang nianang talagsaong kalainan sa hunahuna motabang kanimo sa paglikay sa pagpangitag kahulogan sa Kasulatan nga dili gayod makaplagan. Mga pipila ka pananglitan:

Mahitungod niadtong gitambog sa Gehenna, miingon si Jesus nga ang “ilang mga ulod dili mamatay ug ang kalayo dili mapalong.” (Marcos 9:47, 48) Naimpluwensiyahan sa mga pulong diha sa apokripal nga basahon sa Judith (“Siya magpadalag kalayo ug mga ulod diha sa ilang unod ug sila manghilak sa kasakit nga walay kataposan.”​—Judith 16:17, The Jerusalem Bible), gilabanan sa pipila ka komentaryo sa Bibliya nga ang mga pulong ni Jesus nagpasabot sa walay kataposang pagsakit. Apan, ang apokripal nga basahon sa Judith, sanglit dili inspirado sa Diyos, dili maoy sukdanan sa pagtino sa kahulogan sa mga sinulat ni Marcos. Ang Isaias 66:24, ang kasulatan nga daw mao ang gihisgotan ni Jesus, nag-ingon nga ang kalayo ug ang ulod nagaut-ot sa patayng mga lawas (“ang mga minatay,” matud pa ni Isaias) bahin sa mga kaaway sa Diyos. Wala gayoy gipasabot nga adunay walay-kataposan may panimuot nga pag-antos diha sa mga pulong ni Isaias o ni Jesus. Ang paglarawan sa kalayo nagasimbolo sa bug-os nga kalaglagan.

Ang Pinadayag 14:9-11 naghisgot bahin sa pipila nga “pagasakiton sa kalayo ug asupre . . . Ug ang aso sa ilang kasakit magautbo hangtod sa kahangtoran.”a Kini ba nagapamatuod sa walay-kataposan may panimuot nga pag-antos sa impiyernong-kalayo? Sa aktuwal, kining tanang teksto nagaingon nga ang daotan pagasakiton, dili nga sila pagasakiton sa walay-kataposan. Ang teksto nagaingon nga ang aso​—ang pamatuod nga ang kalayo nakahimo na sa iyang buluhaton sa paglaglag—​ang magpadayon sa walay kataposan, dili ang kalayonhong pagsakit.

Ang Pinadayag 20:10-15 nag-ingon nga diha sa “linaw nga kalayo ug asupre, . . . sila pagasakiton sa adlaw ug gabii hangtod sa kahangtoran.” Sa unang pagbasa, kini mopatim-aw nga pamatuod sa walay-kataposang pagsakit pinaagi ug kalayo, apan kini sa tino dili gayod. Ngano? Lakip sa ubang mga katarongan, “ang mapintas nga mananap ug ang bakak nga propeta” ug ang “kamatayon ug Hades” mosangko sa gitawag dinhi nga “linaw nga kalayo.” Ingon tingali sa imong mahinapos dayon, ang mapintas nga mananap, bakak nga propeta, kamatayon, ug Hades dili literal nga mga persona; busa, sila dili makasinati ug may panimuot nga pagsakit. Hinunoa, si G. B. Caird misulat diha sa A Commentary on the Revelation of St. John the Divine, ang “linaw nga kalayo” nagkahulogan sa “pagkahanaw ug bug-os nga pagkalimot.” Kini nga kahulogan sayon ra nga mahunahunaan, kay ang Bibliya mismo nagaingon bahin niining linaw nga kalayo: “Kini nagkahulogan sa ikaduhang kamatayon, ang linaw nga kalayo.”​—Pinadayag 20:14.

Pagbulag sa Teolohikanhong Kaluha

Bisan pa niini nga mga argumento, daghang magtutuo ang moinsister nga ang “kalaglagan” dili mao ang ipasabot sa pulong kondili ang walay-kataposang pagsakit. Ngano? Ang ilang panghunahuna impluwensiyado sa relihiyosong kaluha sa impiyernong-kalayo​—ang doktrina sa pagkadili-mamatay sa tawhanong kalag. Ug sanglit ang ilang simbahan mao man ang nagpalambo niini nga kaluha sa daghang siglo, tingali nagtuo sila nga ang mga teksto nga naghisgot bahin sa kalaglagan sa aktuwal nagkahulogan sa walay-kataposang pagsakit. Gawas pa, ang dili-mamatay nga tawhanong kalag dili mahimong mawala sa paglungtad​—o busa mao kini ang pangatarongan sa daghan.

Apan matikdi ang punto nga gipatungha sa klerong Aglikano si Philip E. Hughes: “Ang pakiglalis nga ang tawhanong kalag lamang maoy sa kinaiyanhon dili-mamatay maoy paghupot ug usa ka baroganan nga wala uyoni bisan diin sa pagtulon-an sa Kasulatan, kay sumala sa biblikanhong paglarawan ang tawhanong kinaiyahan kanunayng nakita nga bug-os nga gilangkoban sa espirituwal ug lawasnon. . . . Ang pasidaan sa Diyos sa sinugdan, labot sa gidili nga kahoy, ‘Sa adlaw nga mokaon ka niana ikaw gayod mamatay,’ gitumong sa tawo ingong pisikal-espirituwal nga linalang​—kon mokaon man ugaling siya niana, sa ingon siya mamatay. Walay gisugyot nga may usa ka bahin kaniya ang dili-mamatay ug busa nga ang iyang pagkamatay maoy bahin lamang.”​—The True Image​—The Origin and Destiny of Man in Christ.

Sa susama, ang teologong si Clark Pinnock miingon: “Kini nga ideya [nga ang tawhanong kalag dili-mamatay] nakaimpluwensiya sa teolohiya sa dugay na kaayong panahon apan kini dili biblikanhon. Ang Bibliya wala magtudlo sa kinaiyanhong pagkadili-mamatay sa kalag.” Ang Ezekiel 18:4, 20 ug ang Mateo 10:28 nagapamatuod niini. Dugang pa, si Jesus mismo naghisgot bahin sa iyang namatay nga higala nga si Lasaro ingon nga “mipahulay,” o natulog. Si Jesus miingon nga iyang “pukawon siya gikan sa pagkatulog.” (Juan 11:11-14) Busa ang tawo, o ang tawhanong kalag, nga si Lasaro namatay, apan bisan human sa milabay ang pipila ka panahon, siya mahimong banhawon, buhion pag-usab. Ang mga kamatuoran nagapamatuod niana. Gibanhaw ni Jesus si Lasaro gikan sa mga patay.​—Juan 11:17-44.

Sa unsang paagi naapektohan niining mga puntoha ang doktrina sa walay-kataposang pagsakit? Balik sa ika-17ng siglo, ang magsusulat nga si William Temple miingon: “Adunay mga [kasulatan] nga naghisgot bahin sa pagtambog ngadto sa dili-mapalong nga kalayo. Apan kon dili nato kini pagasabton uban sa panghunahuna nga ang igatambog niini dili-masunog, kita makakuha ug ideya, dili nga ang igatambog niini masunog sa walay kataposan, kondili nga ang igatambog malaglag.” Kanang hustong pag-analisar tinuod gihapon, tungod kay mao man gayod kanay gitudlo sa Bibliya.

Sa tino, ikaw adunay matukmorong mga katarongan sa pagkuwestiyon sa ideya sa walay-kataposan may panimuot nga pagsakit sa impiyerno. O tingali manobra ka pa kay sa pagkuwestiyon lamang ug mosunod sa tambag sa propesor sa teolohiya nga si Pinnock, kinsa miingon: “Ang tibuok hugpong sa mga doktrina nga nagalibot sa impiyerno, lakip ang walay-kataposang pagsakit, . . . kinahanglang kuhaon sa ngalan sa makataronganong doktrina.” Oo, ang moralidad, hustisya, ug​—labing hinungdanon—​ang Pulong sa Diyos, ang Bibliya, nagasugo kanimo sa pagbuhat gayod niana.

Kon buhaton mo kana, makita nimo nga ang matuod nga kinaiyahan sa impiyerno katuohan gayod. Makakaplag ka ug makatabang nga impormasyon bahin niining ulohana diha sa librong Ikaw Mabuhing Walay Kataposan sa Paraiso sa Yuta.b Palihog pangutana niana kon makahibalag ka ug mga Saksi ni Jehova. Basaha ang mga kapitulo “Unsay Mahitabo sa Pagkamatay?” “Unsang Matanga sa Dapit ang Impiyerno?” ug “Pagkabanhaw​—Alang kang Kinsa, ug Diin?” Imong makita nga ang tinuod nga kinaiyahan sa impiyerno dili lamang katuohan kondili makadasig usab.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 8]

PAGHUBIT SA MGA TERMINO

Niini nga artikulo ang mga terminong “impiyerno” ug “impiyernong-kalayo” ingon sa pagkagamit sa mga teologo sa Kakristiyanohan nagpunting sa Gregong pulong geʹen·na, nga makita sa 12 ka higayon diha sa “Bag-ong Tugon.” (Mateo 5:22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Marcos 9:43, 45, 47; Lucas 12:5; Santiago 3:6) Bisan pag ang nagkalainlaing mga hubad sa Bibliya naghubad niining Gregong pulong “impiyerno,” giamgid-amgid kini sa ubang mga hubad nga “Gehenna.” Kini katumbas “sa ikaduhang kamatayon, ang linaw nga kalayo,” usa ka simbolo sa walay-kataposang kalaglagan nga makita diha sa kataposang basahon sa Bibliya.​—Pinadayag 20:14.

Mahitungod sa duha ka laing pulong nga gihubad usahay nga “impiyerno,” ang A Dictionary of the Bible (1914), nga giedit ni William Smith, nag-ingon: “Ang impiyerno . . . mao ang pulong nga sa katibuk-an ug sa kaalaot gigamit sa among mga maghuhubad sa paghubad sa Hebreohanong Sheol. Mas maayo pa untang gipabilin ang Hebreohanong pulong Sheol, o kaha hubaron kini kanunay nga ‘ang lubnganan’ o ‘ang gahong’. . . . Diha sa B[ag-ong] T[ugon], ang pulong Hades, sama sa Sheol, usahay nagkahulogan lamang sa ‘ang lubnganan’ . . . Niini nga diwa nga ang mga kredo nag-ingon bahin sa atong Ginoo ‘Siya mikanaog sa impiyerno,’ nga nagkahulogan sa kahimtang sa patay sa katibuk-an.”

Dili sama sa Gehenna, nga nagasimbolo sa kataposang kalaglagan, ang Sheol ug Hades nagpasabot sa kamatayon diha sa komon nga lubnganan sa katawhan, nga may palaaboton nga bangonon sa kinabuhi pag-usab.​—Pinadayag 20:13.

[Hulagway sa panid 9]

Gipukaw ni Jesus si Lasaro gikan sa pagkatulog sa kamatayon