TIATIRA
Ang siyudad nga gitukod pag-usab sa sayong bahin sa ikatulong siglo W.K.P. sa kanhi heneral ni Alejandrong Bantogan nga si Seleucus Nicator. Kini nahimutang sa ilaya nga mga 60 km (40 mi) gikan sa Dagat Aegean ubay sa usa ka sapa nga nag-agos paingon sa Gediz (ang karaang Suba sa Hermus) sa kasadpang Asia Minor. Ang Kristohanong kongregasyon sa Tiatira nakadawat ug mensahe nga gisulat mismo ni apostol Juan sumala sa gipahayag kaniya ni Ginoong Jesu-Kristo.—Pin 1:11.
Ang Tiatira karong adlawa gitawag ug Akhisar ug kini nahimutang nga mga 250 km (155 mi) sa HHK sa Istanbul ug mga 375 km (233 mi) sa S sa Atenas. (HULAGWAY, Tomo 2, p. 946) Kini nga siyudad wala gayod mahimong usa ka dakong kaulohan o nahimong mahinungdanon kaayo nga sentro sa politika; apan kini maoy usa ka bahandianong sentro sa industriya, nga ilado sa daghang kinamot nga trabaho, lakip ang paghablon, pagtina, pagsalsal ug tumbaga, pagtinag panit, ug paggamag kulonong mga gamit. Ang negosyo niini sa pagtina kanunayng gihisgotan diha sa mga inskripsiyon. Ang mga tiggamag tina sa Tiatira naggamit sa gamot sa madder (usa ka matang sa hilba nga gigamit sa pagtina) ingong gigikanan sa ilang ilado nga sanag-pula o purpura nga kolor, nga nailhan sa ulahing mga panahon ingong Turkey red.
Si Lydia, nga nakabig sa Kristiyanidad panahon sa unang pagduaw ni Pablo sa Filipos sa Macedonia, maoy usa ka “tigbaligyag purpura, sa siyudad sa Tiatira.” Lagmit usa siya ka langyawng hawas sa mga tiggama didto sa Tiatira, usa ka babayeng negosyante nga maayog kapanginabuhian kinsa nanag-iya ug usa ka dakodakong balay aron makaabiabi kang Pablo ug sa iyang mga kauban panahon sa ilang pag-estar sa Filipos.—Buh 16:12-15.
Wala mahibaloi kon kanus-a ug kinsa ang unang nagdala sa Kristiyanidad ngadto sa mga taga-Tiatira. Walay rekord nga si Pablo o ang ubang mga ebanghelisador nakaduaw na sa siyudad o nga si Lydia mibalik didto. Lagmit ang mensahe nakaabot didto sulod sa duha ka tuig (mga 53-55 K.P.) diin si Pablo aktibo didto sa Efeso nga mga 115 km (70 mi) sa HK sa Tiatira, kay niining panahona “ang tanang nagpuyo sa distrito sa Asia nakadungog sa pulong sa Ginoo, mga Hudiyo ug mga Grego.” (Buh 19:10) Ang nahibaloan lamang mao nga mga 40 ka tuig sa ulahi adunay usa ka madasigong kongregasyon sa mga Kristohanon didto sa Tiatira.—Pin 1:10, 11.
Ang Mensahe ni Kristo sa Kongregasyon sa Tiatira. Kini nga kongregasyon, ang ikaupat sa pito ka kongregasyon nga nakadawat sa mensahe ni Kristo, gidayeg tungod sa gugma, pagtuo, ug pagkamalahutayon nga gipakita niini. Giuyonan usab ang ministeryo niini; ang “ulahing mga buhat [niini] mas labaw pa kay sa mga nahauna.” Apan, bisan tuod kini nga kongregasyon aduna niining dalayegong mga hiyas, ang usa ka daotan kaayong kahimtang gitugotan usab nga maugmad ug magpabilin sulod niini nga kongregasyon. Tungod niini ang paghukom sa Ginoo gipahayag: “Gipasagdan lang nimo kanang babaye nga si Jezebel, kinsa nagtawag sa iyang kaugalingon nga usa ka manalagna, ug siya nagpanudlo ug nagpahisalaag sa akong mga ulipon aron makighilawas ug mokaon sa mga butang nga gihalad ngadto sa mga idolo.” Kini nga “babaye” lagmit ginganlan ug Jezebel tungod kay ang iyang daotang panggawi susama nianang sa asawa ni Ahab, ug tungod sa iyang matig-ang pagdumili nga maghinulsol. Hinuon, daw diyutay lamang sa kongregasyon sa Tiatira ang miuyon niining impluwensiya ni Jezebel, sanglit ang mensahe nagpadayon man sa pag-ingon ngadto “sa uban kaninyo nga anaa sa Tiatira, ang tanan nga wala maghupot niini nga pagtulon-an, ang wala mahibalo sa ‘lawom nga mga butang ni Satanas.’”—Pin 2:18-29.