Ang siyensiya, sumala sa usa ka diksiyonaryo, maoy “pagtuon sa kinaiyahan ug sa paglihok sa materyal ug pisikal nga uniberso, nga gibase sa obserbasyon, eksperimento, ug pagsukod.” Kana dili lalim, ug sagad makapaluya nga trabaho. Ang mga siyentista nag-eksperimento ug nag-obserbar sulod sa daghang semana, bulan, o tuig. Usahay ang ilang mga paningkamot mapakyas, pero daghan sab silag nahatag nga kaayohan sa katawhan. Tagda ang pipila niini.

Gigamit sa usa ka kompaniya sa Europe ang lig-ong plastik ug modernong mga salaan aron makaimbentog galamiton para ang tawo makainom gikan sa hugaw nga tubig ug dili masakit. Kini napuslan panahon sa mga katalagman, sama sa linog sa Haiti niadtong 2010.

Sa kawanangan, daghang satellite ang gigamit alang sa Global Positioning System (GPS). Sa una, ang GPS para lang sa mga sundalo pero karon gigamit na sa mga drayber, piloto, ug marinero. Gani sa ubang lugar ang mga mangangayam ug mga hayker naggamit sab niini. Kay naimbento sa mga siyentista ang GPS, dali na tang makatultol sa atong adtoan.

Naggamit ka bag cellphone, computer, o Internet? Miarang-arang ba ang imong panglawas o naayo ang imong sakit tungod sa modernong medisina? Mosakay ka bag ayroplano? Kon mao, nakabenepisyo ka sa mga kaayohan nga nahatag sa siyensiya alang sa katawhan. Sa daghang maayong paagi ang siyensiya nakaapektar kanimo.

LIMITASYON SA MODERNONG SIYENSIYA

Aron modaghan pa ang ilang mga diskobre, gitun-an pag-ayo sa mga siyentista ang kinaiyahan. Gisusi sa mga nuclear physicist kon unsay sulod sa atomo, samtang gisubayg balik sa mga astrophysicist ang nangaging binilyon ka katuigan, sa paningkamot nga masayran ang sinugdanan sa uniberso. Samtang sila nanukiduki pag-ayo, bisan sa mga dominyo nga dili makita ug dili mahikap, gibati sa ubang siyentista nga kon ang Diyos sa Bibliya naglungtad, makaplagan gayod unta nila siya.

Dili lang kana ang gihimo sa ubang ilado nga mga siyentista ug pilosopo. Ilang gipasiugda kini kunong “pamatuod sa siyensiya nga walay Diyos” sumala sa awtor sa siyensiya nga si Amir D. Aczel. Pananglitan, usa ka iladong physicist miingon nga “kay walay ebidensiya nga dunay Diyos nga naglihok diha sa uniberso, makataronganon gyod nga moingong kana nga diyos wala maglungtad.” Gitawag sa uban ang kalihokan sa Diyos sa Bibliya ingong “madyik” ug “misteryosong mga paagi.”a

Pero ang pangutana, Natugkad na ba gyod sa siyensiya ang kinaiyahan nga nakaingon man sila niana? Wala. Grabe ang pag-uswag sa siyensiya, pero giangkon sa daghang siyentista nga daghan pa silag wala mahibaloi ug tingali dili na gyod mahibaloan pa. “Dili gyod namo matugkad ang mga butang,” miingon ang physicist ug Nobel laureate nga si Steven Weinberg bahin sa pagtuki sa kinaiyahan. Si Propesor Martin Rees, Astronomer Royal sa Great Britain, misulat: “Tingali dunay mga butang nga dili gyod masabtan sa tawo.” Tinuod nga daghan sa kinaiyahan, gikan sa gagmay nga selula ngadto sa halapad nga uniberso, ang dili gihapon masabtan sa siyensiya karon. Pananglitan:

• 

  Wala gyod masabti sa mga biologist ang proseso diha sa mga selula. Kon unsaon paggamit sa selula ang enerhiya, pagpatunghag protina, ug kon sa unsang paagi sila modaghan maoy mga pangutana nga wala pa bug-os matubag sa siyensiya.

• 

  Ang grabidad nakaapektar kanato kada adlaw. Pero misteryoso kini para sa mga physicist. Wala gyod nila masabti kon nganong ang grabidad magbutad kanimo dihang ikaw molukso o kon giunsa niana nga ang bulan padayong naglibot sa yuta.

• 

  Gibanabana sa mga cosmologist nga mga 95 porsiyento sa uniberso ang dili makita ug dili mahibaloan sa mga instrumento sa siyensiya. Ila kining gitawag nga dark matter ug dark energy. Kini nagpabiling misteryoso.

Duna pay ubang nakapalibog sa mga siyentista. Nganong hinungdanong mahibalo ta niini? Ang iladong magsusulat sa siyensiya miingon: “Mas daghan mig wala mahibaloi kay sa among nahibaloan. Para nako, ang siyensiya makapahingangha kanimo ug magdasig nimo nga mokat-on pag dugang imbes limitahan ang hunahuna.”

Busa kon naghunahuna ka nga basin mapulihan na sa siyensiya ang Bibliya ug dili na tuohan ang Diyos, tagda kini: Kon ang intelihenteng mga siyentista nga naggamit ug high-tech nga mga instrumento limitado lag nahibaloan sa kinaiyahan, makataronganon bang isalikway dayon ang mga butang nga dili masabtan sa siyensiya? Human sa taas kaayong artikulo bahin sa kasaysayan ug sa pag-uswag sa astronomiya, ang Encyclopedia Britannica miingon: “Sa halos 4,000 ka tuig nga pagtuon sa wanang, ang uniberso misteryoso gihapon sama sa panahon sa mga taga-Babilonya.”

Girespeto sa mga Saksi ni Jehova ang katungod sa matag usa sa pagdesisyon bahin niini. Naningkamot ming sundon ang giingon sa Bibliya: “Ipaila ang inyong pagkamakataronganon sa tanang tawo.” (Filipos 4:5) Tungod niana, gidapit namo kamo sa pagsusi kon sa unsang paagi ang siyensiya ug ang Bibliya nagkauyon.

Di pa dugay, mikaylap ang daghang libro nga nagpatin-aw sa mga panglantaw sa gitawag kunohay nga bag-ong mga ateyista. Kini nga mga libro nakakuhag dakong atensiyon maong daghay naghisgot ug nagdebate niini. Bahin niana, ang neuroscientist nga si David Eagleman misulat: “Ang ubang magbabasa . . . maghunahuna nga ang mga siyentista nahibalo na gyod sa tanan.” Dayon siya midugang: “Pero ang maayong siyentista bukas ug hunahuna, ug lakip sa iyang trabaho ang bag-o ug wala damhang mga diskobre.”

Latas sa katuigan, ang hanas nga mga siyentista nakakaplag ug makapakurat nga mga diskobre sa ilang pagpangitag tubag sa makapalibog nga mga pangutana bahin sa kinaiyahan. Pero, ang uban kanila nakahimo sab ug dagkong sayop. Usa si Isaac Newton sa banggiitang mga siyentista. Iyang gipatin-aw kon giunsa paghugpong sa grabidad ang mga planeta, bituon, ug mga galaksiya ngadto sa usa ka uniberso. Iyang namugna ang calculus, usa ka natad sa matematika nga gigamit sa pagdisenyo sa computer, pag-adto sa wanang, ug sa nuclear physics. Pero, si Newton nalangkit sab sa alchemy, usa ka teoriya nga gibase kuno sa siyensiya ug naggamit ug astrolohiya ug madyik aron himoong bulawan ang tingga ug ubang metal.

Kapig 1,500 ka tuig sa wala pa si Newton, gisusi sa Gregong astronomo nga si Ptolemy ang langit gamit lang ang iyang mata. Iyang giobserbahan ang posisyon sa mga planeta sa magabii ug hanas sab siya ingong tighimog mapa. Apan nagtuo siyang ang yuta maoy sentro sa tanan. Ang astrophysicist nga si Carl Sagan misulat bahin kang Ptolemy: “Ang iyang teoriya nga ang Yuta maoy sentro sa uniberso gituohan sa 1,500 ka tuig, nga nagpakitang bisag unsa pa ka brayt ang usa, masayop gyod gihapon siya.”

Ingon usab niana ang giatubang sa mga siyentista karon. Bug-os ba kaha nilang mapatin-aw ang uniberso? Maayo man nga pabilhan ang nahimong kauswagan sa siyensiya ug ang mga benepisyo nga nahatag niini kanato, pero angay sab natong ilhon ang mga limitasyon niini. Si Paul Davies nga usa ka physicist miingon: “Imposible gayod nga makakaplag ug katin-awan sa uniberso nga mohaom sa matag situwasyon ug bug-os nga moharmonya sa uban.” Gipakita niana kini nga kamatuoran: Dili gyod bug-os masabtan sa tawo ang uniberso. Busa kon dunay moingon nga mapatin-aw sa siyensiya ang halos tanang butang o panghitabo, mas maayong pamalandongon una kana sa dili pa tuohan.

Kini ang paghubit sa Bibliya sa pagkakahibulongan sa kinaiyahan: “Tan-awa! Kini maoy kadaplinan lamang sa . . . mga dalan [sa Diyos], ug hunghong ra ang atong nadungog bahin kaniya!” (Job 26:14) Daghan pa gyoy dili masabtan sa tawo. Tinuod gihapon ang gisulat ni apostol Pablo mga 2,000 ka tuig kanhi: “Oh pagkalawom sa bahandi ug sa kaalam ug sa kahibalo sa Diyos! Pagkadili-matukib sa iyang mga paghukom ug pagkadili-masubay sa iyang mga dalan!”—Roma 11:33.