nato sa ilang mga pahayag maoy sama ka importante sa pagdasig kanila sa pagpadayag sa ilang kaugalingon. Si Wendy Schuman, kaubang editor sa magasing Parents, mihatag ug tambag kon unsaon nato sa pagsulay sa pakigsulti sa mga bata: “Ang paghimo sa pagkamabination nga mga pulong . . . mao ang kinauyokang ideya nga sukaranon diha sa daghang dili pa dugay nga kahimoan sa ginikanan-bata nga mga komunikasyon. Apan ang pagkamabination mismo dili igo kon kini dili hubaron sa mabinationg pinulongan. Ug dili kini kinaiyanhong mogula sa mga ngabil sa kadaghanang mga ginikanan.”

Sa laing pagkasulti, kon walay-pagtahod ang bata o nakahimog grabeng butang, nga nagkinahanglan ug pagbadlong, maningkamot gayod kita nga dili nato tugotang ang atong tinamdan ug tuno sa tingog motumbas sa atong kapikal o kalagot. Siyempre, mas sayon kining isulti kay sa buhaton. Apan hinumdomi, ang masakit o mayubitong mga tubag, sama sa “Buang” o, “Dili ka ba makahimog hustong butang?” dili makapauswag sa malisod nang kahimtang.

Nakaplagan sa daghang mga ginikanan nga ang pagpasangkad sa pagkamabination pinaagi sa paghatag ug mga komendasyon, ilabina sa dili pa manambag, mobungag positibong mga sangpotanan. Aniay laing higayon usab sa pagtan-aw sumala sa panan-aw sa bata. Ang kadaghanang bata makamatikod kon ang pagdayeg gihatag nga adunay nagapaluyong motibo o kon kini dili kinasingkasing. Busa, sa maghatag komendasyon sa atong mga anak, tinoon gayod nato nga ang pagdayeg tinuod ug angay.

Ang iladong sikolohista sa bata si Dr. Haim G. Ginott, diha sa iyang librong Between Parent and Child, nagpasiugda nga maayong dayegon sa mga ginikanan ang mga nahimo inay ang personalidad. Pananglitan, human nga nakahimo ang imong anak ug estante sa libro ug magarbohong ipakita kini diha kanimo, ang imong komento, ‘Kanang estante sa libro dili lamang maanindot kondili praktikal usab,’ makatukod sa iyang pagsalig. Ngano? Tungod kay imong gidayeg ang iyang nahimo. Busa, ang imong pagdayeg tinuod alang sa imong anak. Apan, ang ekspresyon, ‘Maayo kang karpentero,’ hayan dili tinuod, tungod kay imong gisentro siya ingong tawo.

Si Dr. Ginott miingon: “Ang kadaghanang mga tawo nagtuo nga ang pagdayeg makalig-on sa pagsalig sa bata ug mopabati kaniyang masaligon. Apan ang tinuod, ang pagdayeg mahimong mosangpot ug tensiyon ug pagminaldito . . . Kon sultihan sa mga ginikanan ang bata, ‘Buotan ka nga bata,’ tingali dili siya modawat niana tungod kay ang iyang paglarawan sa iyang kaugalingon lahi man kaayo . . . Ang pagdayeg itumong, dili sa mga hiyas sa personalidad sa bata, kondili sa iyang mga paningkamot ug mga nahimo . . . Ang pagdayeg adunay duha ka bahin: ang atong mga pulong ug ang nasabtan sa bata. Kinahanglang klarong isulti ang atong mga pulong nga atong giapresyar ang paningkamot, trabaho, nahimo, tabang, konsiderasyon sa bata.”

Kining makataronganong sugyot sa komendasyon nahiuyon sa dinasig nga tambag sa pagpakitag pagkamahinatagon, sama sa makita diha sa Proverbio 3:27: “Ayaw pag-ihikaw ang kaayohan gikan kanila diin kini gikinahanglan, kon kini anaa sa imong gahom sa pagbuhat.”​—New International Version.

Sa pagkamatuod ikaingon nga bisan unsa ka maayo sa tambag o kamaalamon ang tambag nga atong mabasa, wala gayoy panglaktod nianang gitawag sa uban nga 20-ka-tuig nga programa sa pag-amoma ug anak nga lalaki o anak nga babaye. Kini nagkinahanglan ug pailob, gugma, pagsabot, ug konsiderasyon. Apan ang dakong tabang paingon sa kalamposan mao ang pagtuon sa pagtan-aw ug sa pagsabot sa batasan sa imong gagmayng mga anak “sumala sa panan-aw sa bata.”

“Ang usa ka anak nga maalamon maoy kalipay sa iyang amahan,” misulat ang maalamong Haring Solomon. (Proverbio 10:1) Hinaot ang mas maayong pagsabot sa paagi sa paghunahuna sa imong anak ug panglantaw motabang kanimo sa pagkab-ot niining samang malipayong kasinatian.

Ang Imong Dalunggan​—Ang Dakong Tigkomunikar

IKAW makapiyong sa imong mga mata kon buot mo nga dili motan-aw. Ikaw makapugong sa imong ginhawa kon buot mo nga dili makapanimaho. Apan ikaw dili gayod makatak-op sa imong dalunggan kon buot mo nga dili makadungog. Ang panultihong “magpabungol-bungol” maoy usa ka pasumbingay lamang. Ang imong dalunggan, sama sa pinitik sa imong kasingkasing, padayong nagatrabaho bisan pag ikaw natulog.

Sa pagkamatuod, ang atong mga dalunggan nagaobra sa tanang panahon aron mahibalo kita sa kalibotan nga nagalibot kanato. Sila mopili, moanalisar, ug mohubad sa atong madunggan ug ipaabot kini ngadto sa utok. Sulod sa mga 16 ka kubiko sentimetro, ang atong mga dalunggan makagamit sa mga prinsipyo sa acoustics, mechanics, hydraulics, elektroniks, ug sa higher mathematics sa pagpalampos sa ilang ginabuhat. Kon walay deperensiya ang atong pandungog, palandonga ang pipila ka mga butang nga mahimo sa atong mga dalunggan.

◻ Gikan sa mahinay kaayong hungihong ngadto sa masipang pagdaguhob sa milabay nga ayroplanong jet, ang atong mga dalunggan makaarang sa 10,000,000,000,000 ka pilong deperensiya sa kakusog sa lanog. Sa siyentipikanhong mga termino, kini adunay sukod nga mga 130 ka desibel.

◻ Ang atong mga dalunggan makadungog ug makapunting sa usa ka panagsultihay latas sa usa ka lawak nga puno sa mga tawo o makaalinggat ug usa ka sayop nga nota nga gitugtog sa usa ka instrumento diha sa orkestra sa usa ka gatos ka tawo.

◻ Ang mga dalunggan sa tawo makamatikod sa kausaban sa duha lamang ka grado sa direksiyon sa tinubdan sa tingog. Ilang mahimo kini pinaagi sa pagmatikod sa usa ka minutong deperensiya sa pag-abot sa tingog ug sa gikusgon sa madungog nga tingog sa duha ka dalunggan. Ang deperensiya nga gutlo tingali ingon ka gamay sa napulo ka bahin sa usa ka milyon sa usa ka segundo, apan ang mga dalunggan makaalinggat niini ug ipasa kini ngadto sa utok.

◻ Ang atong mga dalunggan makaila sa deperensiya nga duolan sa 400,000 ka tingog. Ang mga mekanismo sa dalunggan awtomatikong moanalisar sa balod sa tingog ug itandi kini sa napundo nang mga tingog sa atong pundohanan sa memorya. Nianang paagiha nga ikaw makaila kon ang nota sa musika gipatokar sa usa ka biyolin o sa plawta, o kon kinsa ang nagtawag kanimo sa telepono.