-
Kanus-a Nagsugod Pagmando ang Gingharian sa Diyos?—Bahin 1Ang Bantayanang Torre—2014 | Oktubre 1
-
-
PAGPAKIGSULTI SA SILINGAN
Kanus-a Nagsugod Pagmando ang Gingharian sa Diyos?—Bahin 1
Aniay pananglitan sa pagpakigsulti sa usa ka Saksi ni Jehova sa iyang isigkatawo. Kunohay Cameron ang ngalan sa Saksi nga miduaw kang Jon.
‘PADAYONG PANGITAA’ ANG PAGSABOT
Cameron: Jon, nalipay ko nga pirme tang magkaestoryahay bahin sa Bibliya.a Sa miagi, nangutana ka bahin sa Gingharian sa Diyos, kon nganong nagtuo ang mga Saksi ni Jehova nga ang Gingharian nagsugod pagmando niadtong 1914.
Jon: O, kay nabasahan man god nako sa inyong magasin nga ang Gingharian sa Diyos nagsugod pagmando adtong 1914. Nainteres ko kay miingon man ka nga gibase gyod sa Bibliya ang tanan ninyong pagtulon-an.
Cameron: Husto ka.
Jon: Nabasa na nako ang tibuok Bibliya, pero morag wa man koy nabasahang tuig 1914. Nag-search pod ko sa usa ka Bibliya sa Internet, pero wa may mogawas nga “1914.”
Cameron: Bilib ko nimo Jon kay nabasa na nimo ang tibuok Bibliya. Dako gyod kag gugma sa Pulong sa Diyos.
Jon: Aw, o. Way libro nga sama sa Bibliya.
Cameron: Bitaw. Maayo sab kay sa Bibliya ka nangitag tubag sa imong pangutana. Gisunod gyod nimo ang giawhag sa Bibliya nga, ‘padayong pangitaa’ ang pagsabot.b Maayo kaayo nang imong gihimo.
Jon: Aw, kay gusto kong mahibalog dugang. Gi-research nako ang bahin sa 1914 diri sa libro nga atong gitun-an. Gihisgotan dinhi ang damgo sa usa ka hari, nga may dakong kahoy nga giputol ug morag mitubo man tog balik.
Cameron: Ah, tagna to sa Daniel kapitulo 4. Bahin to sa damgo ni Haring Nabucodonosor sa Babilonya.
Jon: Mao nâ. Balikbalik nako nang gibasa. Pero sa tinuod lang, dili nako makita ang koneksiyon anâ sa Gingharian sa Diyos o sa tuig 1914.
Cameron: Ang tinuod bisan si propetang Daniel wala makasabot sa tagna nga gipasulat sa Diyos niya!
Jon: Mao ba?
Cameron: Oo, miingon siya sa Daniel 12:8: “Karon kon bahin kanako, ako nakadungog, apan wala ako makasabot.”
Jon: Aw, dili ra diay ako.
Cameron: Wala to masabti ni Daniel kay dili pa panahon nga ipadayag sa Diyos ang kahulogan sa mga tagna sa basahon sa Daniel. Pero karon, mahimo na nato nang masabtan.
Jon: Nganong nakaingon man ka anâ?
Cameron: Matikdi ning giingon sa sunod nga bersikulo, sa Daniel 12:9: “Ang mga pulong gihimong tinago ug gitimbrehan hangtod sa panahon sa kataposan.” Buot ipasabot nga kining mga tagnaa masabtan “sa panahon sa kataposan.” Ug sa ato pang matun-an, ang tanang ebidensiya nagpakita nga nia na ta sa maong panahon.c
Jon: Sa ato pa, mapatin-aw nimo ang tagna ni Daniel?
Cameron: Paningkamotan nako.
DAMGO NI NABUCODONOSOR
Cameron: Hisgotan sâ nako ang nakita ni Nabucodonosor sa iyang damgo, dayon ang kahulogan niana.
Jon: Sige.
Cameron: Sa iyang damgo, nakakita si Nabucodonosor ug dako kaayong kahoy nga sangko sa langit. Dayon nadungog niya ang mensahero sa Diyos nga nagsugo nga putlon ang kahoy, apan ipabilin ang tuod niini. Human sa “pito ka panahon,” ang kahoy motubo pag-usab.d Ang tagna unang natuman kang Haring Nabucodonosor mismo. Bisag gamhanang hari—samag kahoy nga sangko sa langit—siya giputol sulod sa “pito ka panahon.” Nahinumdom ka ba sa nahitabo niya?
Jon: Nalimot ko.
Cameron: Sumala sa Bibliya, si Nabucodonosor nabuang sulod sa pito ka panahon, o tuig. Nianang panahona, dili siya makahimo sa paghari. Apan human sa pito ka tuig, siya naulian ug nabalik sa pagkahari.e
Jon: OK, nakasabot ko sa imong giingon. Pero unsa may koneksiyon anâ sa Gingharian sa Diyos ug sa 1914?
Cameron: Sa mubo, kining tagnaa dunay duha ka katumanan. Ang una sa dihang naputol ang pagmando ni Nabucodonosor. Ang ikaduha sa dihang naputol ang pagmando sa Diyos. Busa ang ikaduhang katumanan may kalabotan sa Gingharian sa Diyos.
Jon: Giunsa man nimo pagkahibalo nga ang ikaduhang katumanan sa tagna maoy bahin sa Gingharian sa Diyos?
Cameron: Diha sa tagna mismo. Sumala sa Daniel 4:17, ang tagna gihatag “aron ang katawhan nga buhi makaila nga ang Labing Hataas maoy Magmamando sa gingharian sa mga tawo ug ngadto sa usa nga buot niya, kini iyang ihatag.” Nakita ba nimo ang ekspresyong “gingharian sa mga tawo”?
Jon: Oo, ingon dinhi nga “ang Labing Hataas maoy Magmamando sa gingharian sa mga tawo.”
Cameron: Husto. Sa imong hunahuna, kinsa kaha ning “Labing Hataas”?
Jon: Seguro ang Diyos.
Cameron: Sakto ka. Busa gipakita dinhi nga ang tagna dili lang bahin kang Nabucodonosor. Bahin sab ni sa “gingharian sa mga tawo”—ang pagmando sa Diyos sa katawhan. Mas masabtan pa nato ning tagnaa kon atong basahon ang ubang teksto sa Daniel.
Jon: Unsay buot nimong ipasabot?
PANGUNANG TEMA SA BASAHON
Cameron: Sa basahon sa Daniel, dunay tema nga pirmeng hisgotan—ang pagkatukod sa Gingharian sa Diyos ilalom sa pagmando sa iyang Anak, si Jesus. Pananglitan, moatras tag duha ka kapitulo. Puwede ba nimong basahon ang Daniel 2:44?
Jon: Sige. Kini nag-ingon: “Sa mga adlaw nianang mga haria ang Diyos sa langit magatukod ug usa ka gingharian nga dili gayod malumpag. Ug ang maong gingharian dili igapasa ngadto sa lain nga katawhan. Kini magadugmok ug magatapos niining tanang gingharian, ug kini mobarog hangtod sa panahong walay tino.”
Cameron: Salamat. Sa imong tan-aw, nagtumong ba ni sa Gingharian sa Diyos?
Jon: Hmm, di ko segurado.
Cameron: Matikdi ang giingon dinhi nga ang Gingharian “mobarog hangtod sa panahong walay tino.” Mahimo gyod nâ sa Gingharian sa Diyos, pero mahimo ba nâ sa gobyerno sa tawo?
Jon: Morag dili.
Cameron: Nia pay laing tagna sa Daniel 7:13, 14 nga nagtumong sa Gingharian sa Diyos. Dunay giingon dinhi bahin sa umaabot nga hari: “Kaniya dihay gihatag nga pagmando ug dignidad ug gingharian, aron ang tanang mga katawhan, nasodnong mga pundok ug mga pinulongan magaalagad gayod kaniya. Ang iyang pagmando maoy usa ka pagmando nga mohangtod sa panahong walay tino nga dili mahanaw, ug ang iyang gingharian dili magun-ob.” Nakamatikod ba ka sa gipasiugda dinhi?
Jon: Oo, naghisgot nig gingharian.
Cameron: Husto. Ug dili kana ordinaryong gingharian. Matikdi ang giingon dinhi nga kini dunay awtoridad ibabaw sa ‘katawhan, mga nasod, ug mga pinulongan.’ Sa laing pagkasulti, kini nga Gingharian magmando sa tibuok yuta.
Jon: Bitaw no? Mao diay nay kahulogan.
Cameron: Tan-awa sab kon unsa pay giingon sa tagna: “Ang iyang pagmando maoy usa ka pagmando nga mohangtod sa panahong walay tino nga dili mahanaw, ug ang iyang gingharian dili magun-ob.” Di ba parehas ni sa tagna sa Daniel 2:44?
Jon: Mao gyod.
Cameron: Repasohon nato kadiyot ang atong nahisgotan. Ang tagna sa Daniel kapitulo 4 gihatag aron mahibalo ang mga tawo nga “ang Labing Hataas maoy Magmamando sa gingharian sa mga tawo.” Giklaro dinhi nga ang tagna dili lang bahin kang Nabucodonosor, kondili may mas dako pa kining katumanan. Dugang pa, dunay laing mga tagna sa basahon sa Daniel nga naghisgot sa pagkatukod sa Gingharian sa Diyos nga mandoan ni Jesus. Para nimo, makataronganon bang moingon nga ang tagna sa Daniel kapitulo 4 nagtumong sab sa Gingharian sa Diyos?
Jon: Morag makataronganon nâ. Pero dili gihapon nako makita ang koneksiyon niini sa 1914.
‘PALABYON ANG PITO KA PANAHON’
Cameron: Atong balikan si Haring Nabucodonosor. Siya ang kahoy sa unang katumanan sa tagna. Ang iyang pagmando naputol dihang ang kahoy giputol ug gipasagdan sulod sa pito ka panahon—sa dihang nabuang siya sulod nianang panahona. Natapos ang pito ka panahon dihang naulian si Nabucodonosor ug nabalik sa pagkahari. Sa ikaduhang katumanan sa tagna, ang pagmando sa Diyos maputol sulod sa usa ka yugto sa panahon—pero dili tungod kay di na makamando ang Diyos.
Jon: Unsay buot nimong ipasabot?
Cameron: Sa kapanahonan sa Bibliya, ang Israelinhong mga hari nga nagmando sa Jerusalem giisip nga naglingkod sa “trono ni Jehova.”f Sila ang nagrepresentar sa Diyos sa pagmando sa iyang katawhan. Busa ikaingon nga ang Diyos maoy nagmando nila. Apan sa ulahi, kadaghanan niining mga haria misupak sa Diyos ug ang ilang mga sakop misundog nila. Tungod sa pagkadili-masinugtanon sa mga Israelitas, gitugotan sa Diyos nga mabihag sila sa Babilonya sa 607 B.C.E. Sukad adto, wala nay hari nga nagrepresentar kang Jehova sa Jerusalem. Samag naputol ang pagmando sa Diyos. Nasabtan ba nimo?
Jon: Oo.
Cameron: Busa sa 607 B.C.E. nagsugod ang pito ka panahon, o yugto sa pagkaputol sa pagmando sa Diyos. Inigkahuman sa pito ka panahon, ang Diyos magtudlog bag-ong hari nga magrepresentar Niya—pero gikan sa langit. Ayha pa lang matuman ang ubang tagna nga gibasa nato sa Daniel. Busa ang pangutana: Kanus-a natapos ang pito ka panahon? Kon matubag nato nâ, mahibal-an nato kon kanus-a nagsugod pagmando ang Gingharian sa Diyos.
Jon: Ah. Buot ipasabot natapos ang pito ka panahon sa 1914?
Cameron: Sakto ka!
Jon: Pero unsaon man nato pagkahibalo anâ?
Cameron: Sa ministeryo ni Jesus sa yuta, iyang gipaila nga wala pa matapos ang pito ka panahon.g Busa taas gyod nâ nga panahon. Ang pito ka panahon nagsugod na gatosan ka tuig una mianhi si Jesus sa yuta, ug nagpadayon kini bisag nakabalik na siya sa langit. Hinumdomi sab nga ang kahulogan sa mga tagna ni Daniel masabtan lang “panahon sa kataposan.”h Sa ulahing mga tuig sa 1800, dihay mga estudyante sa Bibliya nga nag-research pag-ayo bahin niini ug sa ubang tagna sa Bibliya. Ilang nasabtan nga ang pito ka panahon matapos sa 1914. Ug gipamatud-an sa dagkong mga hitabo sa kalibotan sukad sa 1914 nga nagsugod nag mando ang Gingharian sa Diyos didto sa langit nianang tuiga. Sa 1914 sab nagsugod ang kataposang mga adlaw, o “panahon sa kataposan.” Nahibalo ko nga medyo lisod ni sabton nga impormasyon . . .
Jon: Oo. Basahon nako nig balik para mas masabtan nako.
Cameron: Sige lang. Ako bitaw, wala man dayon nako ni masabti. Pero unta nakatabang nimo ang atong nahisgotan nga makita nga gibase gyod sa mga Saksi ni Jehova sa Bibliya ang ilang mga gituohan bahin sa Gingharian.
Jon: Aw, oo. Bilib gani ko kay gibase gyod ninyo sa Bibliya ang inyong mga pagtulon-an.
Cameron: Nakita nako nga mao sab nay imong gusto. Nahibalo ko nga dili ni sayon nga topiko ug tingali daghan ka pag pangutana. Pananglitan, nasabtan na nato nga ang pito ka panahon nalangkit sa Gingharian sa Diyos ug nagsugod kini niadtong 607 B.C.E. Pero unsaon man nato pagkaseguro nga kining pito ka panahon natapos gyod sa 1914?i
Jon: Naghunahuna bitaw ko anâ.
Cameron: Tabangan ta mismo sa Bibliya sa pagkuwenta sa eksaktong gitas-on sa pito ka panahon. Gusto ba nimong hisgotan nato nâ sa sunod?j
Jon: Sige, maayo nâ.
May gikalibgan ka ba diha sa Bibliya? Gusto ka bang mahibalo sa mga pagtulon-an o kalihokan sa mga Saksi ni Jehova? Kon mao, ayaw pagpanuko sa pagpangutana sa mga Saksi. Malipay silang motubag sa imong mga pangutana.
a Sa ilang programa nga libreng pagtuon sa Bibliya, sagad ulohan por ulohan nga hisgotan sa mga Saksi ni Jehova ang Bibliya.
c Tan-awa ang kapitulo 9 sa librong Unsay Tinuod nga Gitudlo sa Bibliya? nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova.
g Sa iyang tagna bahin sa kataposang mga adlaw, si Jesus miingon: “Ang Jerusalem [nga nagrepresentar sa pagmando sa Diyos] pagayatakan sa mga nasod, hangtod matuman ang tinudlong mga panahon sa mga nasod.” (Lucas 21:24) Busa ang pagkaputol sa pagmando sa Diyos wala pa matapos sa panahon ni Jesus ug nagpadayon hangtod sa kataposang mga adlaw.
i Tan-awa ang apendise nga “1914—Usa ka Hinungdanong Tuig sa Tagna sa Bibliya” sa librong Unsay Tinuod nga Gitudlo sa Bibliya?
j Hisgotan sa sunod artikulo niini nga serye ang mga teksto sa Bibliya nga magpatin-aw sa gitas-on sa pito ka panahon.
-
-
Kanus-a Nagsugod Pagmando ang Gingharian sa Diyos?—Bahin 2Ang Bantayanang Torre—2014 | Nobyembre 1
-
-
PAGPAKIGSULTI SA SILINGAN
Kanus-a Nagsugod Pagmando ang Gingharian sa Diyos?—Bahin 2
Aniay pananglitan sa pagpakigsulti sa usa ka Saksi ni Jehova sa iyang isigkatawo. Kunohay Cameron ang ngalan sa Saksi nga miduaw pag-usab kang Jon.
ANG DAMGO NI NABUCODONOSOR—MUBONG REPASO
Cameron: Komosta, Jon?
Jon: Maayo man.
Cameron: Nalipay kong nagpadayon ning atong senemanang pagtuon sa Bibliya.a Sa miagi, naghisgot ta kon nganong nagtuo ang mga Saksi ni Jehova nga sa 1914b nagsugod pagmando ang Gingharian sa Diyos. Nakita sab nato ang importanteng ebidensiya diha sa tagna sa Daniel kapitulo 4. Nakahinumdom ka bag unsay gihisgotan didto?
Jon: Kadtong damgo ni Haring Nabucodonosor bahin sa usa ka dakong kahoy.
Cameron: Husto. Sa iyang damgo, nakita ni Nabucodonosor ang dako kaayong kahoy nga sangko sa langit. Iyang nadungog ang mensahero sa Diyos nga nagsugo nga putlon ang kahoy, apan ibilin ang tuod niini sa yuta. Human sa “pito ka panahon,” ang kahoy motubo pag-usab.c Gihisgotan sab nato kon nganong ang tagna dunay duha ka katumanan. Nakahinumdom ka ba sa unang katumanan?
Jon: Di ba natuman to kang Nabucodonosor mismo, kadtong pito ka tuig siyang nabuang?
Cameron: Oo, maong naputol ang iyang pagmando. Apan sa mas dakong katumanan sa tagna, ang pagmando sa Diyos sa yuta naputol sulod sa pito ka panahon. Ingon sa atong nakita, ang pito ka panahon nagsugod sa pagkalaglag sa Jerusalem sa 607 B.C.E. Gikan adto, wala nay mga hari sa yuta nga nagrepresentar kang Jehova nga Diyos sa pagmando sa iyang katawhan. Pero human sa pito ka panahon, ang Diyos magtudlog bag-ong Magmamando ibabaw sa iyang katawhan—usa nga gikan sa langit. Buot ipasabot nga human sa pito ka panahon magsugod pagmando ang langitnong Gingharian sa Diyos. Karon, klaro na kon kanus-a nagsugod ang pito ka panahon. Busa kon makuwenta nato kon unsa kana ka taas, mahibaloan nato kon kanus-a nagsugod pagmando ang Gingharian sa Diyos. Imo bang nasabtan Jon?
Jon: Nasabtan ra man.
Cameron: Maayo. Ipadayon nato ron paghisgot kon unsa ka taas ang pito ka panahon. Girepaso pod nako ang importanteng mga punto niini nga topiko. Maningkamot ko nga makasaysay nimog maayo.
Jon: Sige.
NATAPOS ANG PITO KA PANAHON—NAGSUGOD ANG KATAPOSANG MGA ADLAW
Cameron: Sa unang katumanan sa tagna bahin kang Nabucodonosor, ang pito ka panahon literal nga pito ka tuig. Pero sa mas dakong katumanan bahin sa Gingharian sa Diyos, ang pito ka panahon mas taas kay sa literal nga pito ka tuig.
Jon: Nganong nakaingon man ka anâ?
Cameron: Hinumdomi nga ang pito ka panahon nagsugod pagkalaglag sa Jerusalem niadtong 607 B.C.E. Kon magsugod tag ihap anang tuiga, ang pito ka literal nga tuig matapos sa 600 B.C.E. Pero walay importanteng nahitabo anang tuiga nga nalangkit sa pagmando sa Diyos. Gawas pa, atong nahisgotan nga niadtong dinhi si Jesus sa yuta, iyang gipaila nga ang pito ka panahon wala pa matapos bisag gatosan na ka tuig ang milabay sukad sa 607 B.C.E.
Jon: Bitaw no, nakahinumdom ko sa atong naestoryahan.
Cameron: Busa, ang pito ka panahon dili kay pito lang ka tuig kondili mas taas nga yugto sa panahon.
Jon: Unsa ka taas?
Cameron: Ang basahong Pinadayag sa Bibliya, nga konektado kaayo sa basahong Daniel, makatabang nato sa pagkuwenta kon unsa gyod ka taas ang pito ka panahon. Gihisgotan dinhi ang gidugayon nga tulo ug tunga ka panahon nga mokabat ug 1,260 ka adlaw.d Busa ang pito ka panahon, nga doble sa tulo ug tunga ka panahon, mototal ug 2,520 ka adlaw. Nasabtan ba nimo?
Jon: Oo. Pero unsay koneksiyon niini sa pagsugod sa pagmando sa Gingharian sa Diyos sa 1914?
Cameron: Okey, atong tan-awon. Usahay sa mga tagna sa Bibliya, ang usa ka adlaw katumbas sa usa tuig.e Kon iphon nato ang usa ka adlaw ingong usa ka tuig, ang pito ka panahon mototal ug 2,520 ka tuig. Kon magsugod tag ihap sa 607 B.C.E., ang 2,520 motakdo sa 1914.f Busa makaingon ta nga sa tuig 1914 natapos ang pito ka panahon, ug nagsugod sab si Jesus pagmando ingong Hari sa Gingharian sa Diyos. Ug makapainteres nga sukad sa 1914, dunay dagkong panghitabo sa kalibotan nga nagtuman sa mga tagna sa Bibliya sa kataposang mga adlaw.
Jon: Unsa nga mga panghitabo?
Cameron: Tan-awa ang giingon ni Jesus dinhi sa Mateo 24:7. Bahin sa panahon nga magsugod na siya sa pagmando sa langit, kini ang giingon ni Jesus: “Ang nasod motindog batok sa nasod ug ang gingharian batok sa gingharian, ug aduna unyay mga kanihit sa pagkaon ug mga linog sa nagkalainlaing mga dapit.” Matikdi nga mitagna si Jesus nga dunay kanihit sa pagkaon ug mga linog nianang panahona. Di ba ingon gyod ini ang naagoman sa tibuok kalibotan sa milabayng 100 ka tuig?
Jon: Mao gyod.
Cameron: Niining bersikuloha, gitagna sab ni Jesus nga dunay mga gubat panahon sa iyang pagmando ingong Hari sa Gingharian sa Diyos. Gitagna sab sa basahong Pinadayag dili lang ang ginagmayng gubat, kondili mga gubat nga makaapektar sa tibuok kalibotan panahon sa kataposan.g Nahinumdom ka bag kanus-a tong unang gubat sa kalibotan?
Jon: Niadtong 1914, ang mismong tuig nga matod nimo nagsugod pagmando si Jesus! Karon pa gyod ko kahunahuna anâ.
Cameron: Kon atong analisahon ang mga tagna bahin sa pito ka panahon ug ang ubang tagna sa Bibliya bahin sa panahon sa kataposan, tin-aw nato ning masabtan. Kombinsido ang mga Saksi ni Jehova nga si Jesus nahimo nang Hari sa Gingharian sa Diyos sa 1914, ug nga ang kataposang mga adlaw nagsugod sab anang tuiga.h
Jon: Kinahanglan pa gyod nako ning masabtag dugang.
Cameron: Okey ra nâ. Ako bitaw sa una, wala man pod dayon nako ni masabti pag-ayo. Pero hinaot nga ang atong panaghisgot nakatabang nimo nga masabtan nga bisag dili espesipikong mabasa sa Bibliya ang 1914, ang pagtulon-an sa mga Saksi ni Jehova bahin anang tuiga gibase gyod sa Kasulatan.
Jon: Aw, oo. Kanunay gyod baya kong bilib ninyo kay ang tanan ninyong gitudlo gisuportahan gyod sa Bibliya, dili kay opinyon lang. Pero natingala lang gyod ko kon nganong komplikado kaayo ni. Nganong wa na man lang klaroha sa Diyos diha sa Bibliya nga sa 1914 nagsugod pagmando si Jesus sa langit?
Cameron: Maayo kaayo nang imong pangutana Jon. Gani, daghang butang ang wa idetalye diha sa Bibliya. Ngano kahang gipasulat sa Diyos ang Bibliya sa paagi nga kinahanglan pang maningkamot ang mga tawo aron masabtan kini? Seguro ato nang hisgotan sa sunod.
Jon: Sige, maayo nâ.
May gikalibgan ka ba diha sa Bibliya? Gusto ka bang mahibalo sa mga pagtulon-an o kalihokan sa mga Saksi ni Jehova? Kon mao, pangutan-a ang mga Saksi bahin niana. Malipay silang motubag sa imong mga pangutana.
a Sa ilang programa nga libreng pagtuon sa Bibliya, sagad ulohan por ulohan nga hisgotan sa mga Saksi ni Jehova ang Bibliya.
b Tan-awa ang artikulong “Pagpakigsulti sa Silingan—Kanus-a Nagsugod Pagmando ang Gingharian sa Diyos?—Bahin 1” sa Oktubre 1, 2014 nga gula niining magasina.
c Tan-awa ang Daniel 4:23-25.
d Tan-awa ang Pinadayag 12:6, 14.
e Tan-awa ang Numeros 14:34; Ezequiel 4:6.
f Tan-awa ang tsart nga “Ang Kahoy sa Damgo ni Nabucodonosor.”
g Tan-awa ang Pinadayag 6:4.
h Tan-awa ang kapitulo 9 sa librong Unsay Tinuod nga Gitudlo sa Bibliya? nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova.
-