Mahulagwayong Paggamit. Diha sa Bibliya, ang “atabay” gigamit usab sa mahulagwayong paagi. Si Jehova miingon nga ang katawhan nga mibiya kaniya aron mangita ug laing tuboran sa panalipod ug tabang sa pagkatinuod mibiya gikan sa “tuboran sa buhi nga tubig, aron magkalot ug mga atabay alang sa ilang kaugalingon, mga atabay nga may liki, nga dili kasudlan ug tubig.”​—Jer 2:​13, 18; tan-awa usab ang BIAWAN.

[Sampinit].

Usa ka dapit nga dili tino ang lokasyon diha sa rehiyon sa Jordan ang gitawag ug “giokanan sa Atad.” Didto mihunong ang prosesyon sa lubong ni Jacob alang sa pito ka adlaw nga pagbangotan samtang nagpaingon gikan sa Ehipto ngadto sa langob sa yuta sa Makpela didto sa Canaan. Ang Atad lagmit maoy usa ka tawo, apan ang ngalan mismo mopatim-awng nagtumong sa usa ka dapit. Ang pundok nga mikuyog sa paglubong naglakip sa mga alagad ni Paraon maingon man sa mga ansiyano sa Ehipto, ug sa dihang nakita sa mga Canaanhon ang mga seremonyas sa pagbangotan, sila mipatugbaw: “Hilabihan kini nga pagbangotan sa mga Ehiptohanon!” Busa, ang dapit gitawag ug Abel-mizraim, nga nagkahulogang “Pagbangotan sa mga Ehiptohanon.”​—Gen 50:7-13.

Ang lainlaing hubad (pananglitan, AS, AT, RS) naggamit sa mga pulong “tabok sa Jordan” diha sa Genesis 50:​10, 11, ug ang pipila nanghinapos nga ang giokanan sa Atad nahimutang sa S sa Suba sa Jordan. Kini nagkahulogan nga ang prosesyon dili deretso, apan mituyok libot sa Patayng Dagat, nga posibleng gihimo aron dili mahinagbo ang mga Filistehanon. Apan, ang Hebreohanong ekspresyon nga beʽeʹver, nga gihubad ug “tabok,” mahimong magtumong sa usa ka rehiyon sa S o kaha sa K sa Jordan. Pinasukad sa panglantaw ni Moises didto sa yuta sa Moab sa panahon nga nakompleto ang Pentateuko, ang “tabok sa Jordan” mahimong magkahulogan ug K sa suba. Hinuon, ang tanang suliran nasulbad sa Bag-ong Kalibotang Hubad, nga sa tukma naghubad sa Hebreohanong teksto sa maong mga bersikulo nga “didto sa rehiyon sa Jordan.”

[pinamubo sa Ataias].

1. Apo nga lalaki ni Sesan, nga usa ka kaliwat ni Juda pinaagi kang Hesron. Mga babaye lamang ang mga anak ni Sesan, ang usa kanila iyang gipaminyo sa iyang Ehiptohanong ulipon nga si Jarha, kinsa nanganak kang Atai. Sa baylo si Atai maoy amahan sa usa ka Natan.​—1Cr 2:​25, 34-36.

2. Usa sa 11 ka maisog nga Gadhanon nga mitabok sa nagbaha nga Jordan aron moduyog sa kasundalohan ni David didto sa kamingawan.​—1Cr 12:​8, 11-15.

3. Ikaduha sa upat ka anak nga lalaki nga gipanganak kang Rehoboam pinaagi sa iyang minahal nga asawa nga si Maaca, ang apo nga babaye ni Absalom. Busa si Atai maoy apo ni Solomon ug igsoon ni Haring Abias (Abiam).​—2Cr 11:​20, 21.

Usa ka tawo sa tribo ni Juda, usa ka kaliwat ni Perez, nga gitala lakip sa ubang mga pumoluyo sa Jerusalem sa panahon ni Nehemias, human makagawas gikan sa pagkadestiyero sa Babilonya.​—Neh 11:4-6.

Usa ka lungsod sa Juda nga gihisgotang lakip sa mga dapit nga gipadad-an ni David ug bahin sa mga inagaw tungod sa iyang kadaogan batok sa misulong nga mga Amalekanhon.​—1Sa 30:​26, 30.

1. Rayna sa Juda, anak ni Haring Ahab sa Israel ug sa iyang asawa nga si Jezebel; apo ni Omri. (2Ha 8:​18, 26) Igsoon siya ni Haring Jehoram sa Israel, ug igsoon o igsoon niya sa amahan ang 70 ka ubang mga anak nga lalaki ni Ahab, nga tanan gipapatay ni Jehu. (2Ha 3:​1, 2; 10:1-9) Si Atalia gihatag sa kaminyoon alang sa politikanhong bentaha ngadto kang Jehoram, ang panganayng anak nga lalaki ni Jehosapat sa Juda. (2Ha 8:​25-27; 2Cr 18:1) Siya ang inahan ni Ahazias, kinsa sa ulahi nahimong hari sa Juda.

Sama sa iyang inahan nga si Jezebel, si Atalia naghulhog sa iyang bana nga si Jehoram sa pagbuhat kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova sulod sa iyang walo ka tuig nga paghari. (1Ha 21:25; 2Cr 21:4-6) Ug sama sa iyang inahan, si Atalia walay kokaluoy nga nag-ula sa dugo sa mga inosente. Sa dihang ang iyang daotang anak nga si Ahazias namatay human sa usa ka tuig nga paghari, iyang gipatay ang tanang uban pang harianong kaliwat, gawas sa masusong si Jehoas nga gitagoan sa hataas nga saserdote ug sa iyang asawa nga iyaan ni Jehoas. Human niana gihimo ni Atalia ang iyang kaugalingon ingong rayna sulod sa unom ka tuig, mga 905-899 W.K.P. (2Cr 22:​11, 12) Gikawat sa iyang mga anak nga lalaki ang balaang mga butang sa templo ni Jehova ug gihalad kini kang Baal.​—2Cr 24:7.

Sa dihang si Jehoas nag-edad na ug pito ka tuig, ang mahinadlokon sa Diyos nga Hataas nga Saserdoteng si Jehoiada nagpagawas sa batan-ong lalaki gikan sa pagtago ug nagkorona kaniya ingong may katungod nga manununod sa trono. Pagkadungog sa kaguliyang, si Atalia nagdali paingon sa templo ug, sa pagkakita sa nahitabo, siya misinggit, “Panagkunsabo! Panagkunsabo!” Ang Hataas nga Saserdoteng si Jehoiada mimando nga dad-on siya sa gawas sa templo aron patyon didto sa ganghaan sa kabayo sa palasyo; lagmit siya ang kataposang sakop sa dulumtanang balay ni Ahab. (2Ha 11:1-20; 2Cr 22:1–​23:21) Natinuod gayod: “Walay pulong ni Jehova nga mahulog sa yuta nga dili matuman nga gisulti ni Jehova batok sa balay ni Ahab”!​—2Ha 10:​10, 11; 1Ha 21:​20-24.

2. Usa ka Benjaminhon sa balay ni Jeroham kinsa nagpuyo sa Jerusalem.​—1Cr 8:26-28.

3. Amahan sa usa ka tawo nga mipauli sa Jerusalem kauban ni Esdras niadtong 468 W.K.P.; naggikan sa banay ni Elam.​—Esd 8:​1, 7.

4. [Kang (Iya ni) Attalus].

Sa natapos ang unang misyonaryong panaw ni Pablo, siya misakay gikan sa dunggoanang lungsod sa Atalia didto sa baybayon sa Pamfilia sa Asia Minor paingon sa Antioquia sa Sirya, mga 500 km (300 mi) ang gilay-on.​—Buh 14:24-26.

Ang Atalia, nga mao ang modernong Antalya, gitukod ni Attalus II nga hari sa Pergamo (159-138 W.K.P.) diha sa bokana sa Suba sa Cataractes. Kini nahimong pangunang dunggoanan sa lalawigan sa Pamfilia, nga nagsilbing gawasanan sa adunahang interyor nga rehiyon sa HK sa Frigia ug ingong naandang sukaranan sa pagsakay gikan sa sentro sa Asia Minor paingon sa Sirya ug Ehipto. Bisan tuod kini sa sinugdan mao ang dunggoanan sa haduol nga siyudad sa Perga, nga nahimutang mga 13 km (8 mi) pailaya, ang Atalia mipuli sa maong siyudad sa kahinungdanon sa kapanahonan sa mga apostoles.

[Purongpurong].

Usa sa mga asawa ni Jerameel sa tribo ni Juda ug ang inahan ni Onam.​—1Cr 2:3-5, 25, 26.

Ang mga Israelinhon gitahong mipanaw “agi sa dalan sa Atarim” sa pagpadulong sa Yutang Saad gikan sa Kades-barnea agi sa Bukid sa Hor. (Num 21:1) Tungod niana, sila giatake sa hari sa Arad sa rehiyon sa Negeb. Ang Atarim mahimong magtumong sa usa ka dapit o sa usa ka tinong ruta.

[Mga Purongpurong [nga mao, naglibot nga mga paril]].

1. Usa ka lungsod sa S nga bahin sa Jordan, nga lakip niadtong gihangyo sa mga tribo ni Gad ug Ruben nga ilang panag-iyahon. Ang maong luna giisip nga ilabinang angayan alang sa kahayopan niini nga mga tribo. (Num 32:1-5) Human niadto ang lungsod gitukod pag-usab sa mga Gadhanon.​—Num 32:34.

Ang Bato sa Moab ni Haring Mesa naghisgot usab niining dapita, diha sa linya 10 ug 11 sa maong inskripsiyon. Sa bahin kini nag-ingon: “Karon ang mga tawo sa Gad kanunayng nanimuyo sa yuta sa Atarot, ug gitukod sa hari sa Israel ang Atarot alang kanila; apan ako nakig-away batok sa lungsod ug nag-ilog niini ug nagpatay sa tanang tawo sa maong lungsod . . . Ug sa akong pagpauli gidala ko gikan didto si Arel (o Oriel), ang pangulo niini . . . ug gipapuyo ko didto ang mga tawo sa Saron ug ang mga tawo sa Maharit.”​—Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. B. Pritchard, 1974, p. 320.

Ang nahimutangan niining dapita giisip sa kadaghanan nga mao ang presenteng-adlaw nga Khirbet ʽAttarus, sa S sa Patayng Dagat ug mga 13 km (8 mi) sa AK sa Dibon (nga gihisgotan human sa Atarot diha sa Num 32:3). Ang mga kagun-oban nahimutang diha sa K nga bakilid sa usa ka bukid nga ginganlan sa samang ngalan ug mga 750 m (2,500 p) ang gihabogon. Bisan tuod nga nahimutang kini diha sa teritoryo sa Ruben, mopatim-aw nga dihay panag-ambit sa tribonhong teritoryo tali sa Gad ug sa Ruben.

2. Usa ka lungsod ubay sa utlanan tali sa mga teritoryo sa Epraim ug sa Benjamin. (Jos 16:2) Dayag nga kini mao ra usab ang Atarot-adar nga gihisgotan sa Josue 16:5 ug 18:13. Niini nga ulahing bersikulo, kini gipakita ingong bahin sa A nga utlanan sa Benjamin ug nahimutang “diha sa bukid nga anaa sa habagatan sa Ubos nga Bet-horon.”

3. Usa ka lungsod sa AS nga utlanan sa tribo ni Epraim.​—Jos 16:7.

[Mga Purongpurong [nga mao, naglibot nga mga paril] sa Addar].

Usa ka lungsod sa Epraim. (Jos 16:5; 18:13) Lagmit nga mao ra usab ang Atarot sa Josue 16:2.​—Tan-awa ang ATAROT Num. 2.

Usa ka dakong organo nga glandula sa may-dugokan nga mga hayop ug sa tawo nga hinungdanon alang sa paghilis ug sa kemistriya sa dugo; diha sa tawo, kini ang kinadak-ang glandula. Ang Hebreohanong termino alang sa atay (ka·vedhʹ) naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “mabug-at.” Ang Hebreohanong Kasulatan mas subsob naggamit sa pulong nga “atay” sa pagtumong sa mga atay sa mga hayop nga giandam sa mga Israelinhon aron ihalad. (Ex 29:22; Lev 3:​4, 10, 15; 4:9) Ang ‘bahin nga nagatapot sa atay’ mao ang gipaaso diha sa halaran. (Ex 29:13) Ang Commentary on the Old Testament, ni C. F. Keil ug F. Delitzsch, naghubit niini nga bahin sa atay ingong ang “salimbong sa atay, o salimbong sa tiyan . . . , nga nagsugod sa tunga tali sa tuo ug wala nga mga bahin sa atay, ug moabot ang usa ka kiliran latas sa tiyan, ug ang pikas nga kiliran ngadto sa dapit nga nahimutangan sa mga amimislon. . . . Kining gamayng salimbong maoy talandogon, apan dili kaayo tambok dili sama sa mas dako nga salimbong; bisan tuod kini lakip gihapon sa tambok nga mga bahin.” (1973, Tomo I,