Kadlawon na dihang gilimod ni Pedro si Jesus sa ikatulong higayon. Nahuman na ang Sanhedrin sa ilang paghusay ug namauli na sila. Sayo sa buntag sa Biyernes, nagmiting silag balik aron tingali ingnong legal ang ilang ilegal nga paghusay sa gabii. Gidala na pod si Jesus sa ilang atubangan.

Miingon na sab sila: “Kon ikaw mao ang Kristo, sultihi mi.” Si Jesus mitubag: “Bisan pag sultihan ko kamo, dili gihapon mo motuo. Ug kon mangutana ko ninyo, dili mo motubag.” Pero maisogong gipakita ni Jesus kanila nga siya ang gitagna diha sa Daniel 7:13. Siya miingon: “Ang Anak sa tawo molingkod unya sa tuong kamot sa gamhanang Diyos.”—Lucas 22:67-69; Mateo 26:63.

Sila miinsistir: “Nan, ikaw ba ang Anak sa Diyos?” Si Jesus mitubag: “Kamo mismo ang nag-ingon niana.” Tungod niana, morag milig-on ang ilang akusasyon nga si Jesus nagpasipala ug angayang patyon. Busa sila miingon: “Nganong magkinahanglan pa kitag dugang pamatuod?” (Lucas 22:70, 71; Marcos 14:64) Busa gigapos nila si Jesus ug gidala siya ngadto sa Romanong gobernador nga si Poncio Pilato.

Lagmit nakita ni Judas Iskariote si Jesus nga gidala kang Pilato. Dihang nahibaloan ni Judas nga gihukman ug kamatayon si Jesus, nakonsensiya siya ug naguol. Pero imbes mangayog pasaylo sa Diyos ug magbasol, milakaw hinuon siya aron iuli ang 30 ka sensilyong plata. Giingnan ni Judas ang pangulong mga saserdote: “Nakasala ko dihang akong gibudhian ang usa ka inosenteng tawo.” Pero walay kaluoy ang ilang tubag: “Unsa may labot namo? Ikaw ang manubag niana!”—Mateo 27:4.

Gilabay ni Judas sa templo ang 30 ka sensilyong plata ug unya iyang gidugangan ang iyang mga sala kay misulay siya sa paghikog. Pero dihang maghikog na unta siya, lagmit nabali ang sanga nga gihigtan sa pisi. Nahulog siya sa kabatoan ug nabungkag ang iyang lawas.—Buhat 1:17, 18.

Sayo sa buntag pa gihapon dihang gidala si Jesus sa palasyo ni Poncio Pilato. Pero ang mga Hudiyo nga nagdala niya didto wala mosulod. Kay para nila mahimo silang hugaw kon mosulod sila sa balay sa Hentil. Tungod niana, dili sila makakaon sa panihapon sa Nisan 15, ang unang adlaw sa Pista sa mga Tinapay nga Walay Lebadura, nga giisip nga bahin sa Paskuwa.

Migawas si Pilato ug nangutana kanila: “Unsang sumbong ang inyong ipasaka batok niining tawhana?” Sila mitubag: “Siya mamumuhat ug daotan. Kon dili pa, wala unta namo siya dad-a kanimo.” Lagmit gibati ni Pilato nga ila siyang gipresyur, busa siya miingon: “Dad-a ninyo siya ug hukmi sumala sa inyong balaod.” Nakita karon nga gusto nilang patyon si Jesus dihang sila miingon: “Kami wala hatagig awtoridad sa pagpatay kang bisan kinsa.”—Juan 18:29-31.

Kon patyon nila si Jesus panahon sa Paskuwa, basig magkagubot ang mga tawo. Pero kon ilang mapapatay si Jesus sa mga Romano tungod sa sumbong nga pagrebelde, wala na silay tulubagon kay may awtoridad ang mga Romano sa paghimo niini.

Wala sultihi sa mga lider sa relihiyon si Poncio Pilato nga ilang gihukman si Jesus sa kasong pagpasipala. Karon naghimo silag lahi nga mga akusasyon: “Kining tawhana nagpahinabog [1] kagubot sa among nasod, [2] iyang gidili ang pagbayad ug buhis sa Cesar, ug [3] nangangkon nga siya ang Kristo nga hari.”—Lucas 23:2.

Ingong representante sa Roma, dunay rason si Pilato nga mabalaka bahin sa akusasyon nga si Jesus nangangkong hari. Busa misulod ug balik sa palasyo si Pilato ug nangutana kang Jesus: “Ikaw ba ang Hari sa mga Hudiyo?” Sa laing pagkasulti, ‘Imo bang gilapas ang balaod sa imperyo kay miingon man ka nga mahimo kang hari batok kang Cesar?’ Pero tingali aron sayron kon unsay nahibaloan ni Pilato bahin kaniya, si Jesus miingon: “Nangutana ba ka niana kay mao kanay imong gihunahuna, o dunay nagsulti nimo bahin nako?”—Juan 18:33, 34.

Giangkon ni Pilato nga wala siyay nahibaloan bahin kang Jesus pero gusto niyang mailhan si Jesus, maong siya miingon: “Nahibalo ka nga dili ko Hudiyo.” Siya midugang: “Ang imong kaugalingong nasod ug ang pangulong mga saserdote nagtugyan kanimo ngari kanako. Unsa may imong nabuhat?”—Juan 18:35.

Dihang gitubag ni Jesus si Pilato, nagpokus siya sa Gingharian, ug seguradong nakurat si Pilato sa iyang tubag.

Wala ilimod ni Jesus kang Pilato nga siya hari. Pero dili hulga sa Roma ang iyang Gingharian. Siya miingon: “Ang akong Gingharian dili bahin niining kalibotana. Kon ang akong Gingharian bahin pa niining kalibotana, ang akong mga alagad makig-away na unta aron dili ko ikatugyan ngadto sa mga Hudiyo. Apan sa pagkatinuod, ang akong Gingharian dili gikan niining kalibotana.” (Juan 18:36) Si Jesus dunay Gingharian, pero dili dinhi sa kalibotan.

Wala makontento si Pilato, busa siya nangutana: “Kon mao, hari diay ka?” Aron ipakita nga sakto si Pilato, si Jesus mitubag: “Ikaw mismo ang nag-ingon nga hari ko. Ako gipakatawo ug mianhi sa kalibotan sa pagpamatuod sa kamatuoran. Ang matag usa nga dapig sa kamatuoran mamati sa akong tingog.”—Juan 18:37.

Sa miagi, giingnan ni Jesus si Tomas: “Ako ang dalan ug ang kamatuoran ug ang kinabuhi.” Karon, bisan si Pilato nakadungog sa katuyoan kon nganong gipadala si Jesus dinhi sa yuta—ang pagpamatuod sa “kamatuoran,” ilabina ang kamatuoran bahin sa iyang Gingharian. Determinado si Jesus nga magmatinumanon niana nga kamatuoran bisan pag nagkahulogan kini sa iyang kamatayon. Si Pilato nangutana: “Unsa bay kamatuoran?” pero wala na siya maghulat sa tubag. Igo na ang iyang nadungog aron hukman si Jesus.—Juan 14:6; 18:38.

Mibalik si Pilato sa mga tawo nga naghulat sa gawas sa palasyo. Lagmit tapad niya si Jesus dihang iyang giingnan ang pangulong mga saserdote ug ang ilang mga kauban: “Wala koy nakitang salaod niining tawhana.” Kay nasuko sa iyang desisyon, ang mga tawo miinsistir: “Nagkagubot ang mga tawo tungod sa iyang gipanudlo sa tibuok Judea, nga nagsugod sa Galilea hangtod pa gani dinhi.”—Lucas 23:4, 5.

Seguradong nakurat si Pilato sa pagkapanatiko sa mga Hudiyo. Samtang nagpadayon sa pagsinggit ang pangulong mga saserdote ug mga kadagkoan, nangutana si Pilato kang Jesus: “Wala ba ka makadungog sa daghan nilang akusasyon batok kanimo?” (Mateo 27:13) Wala motubag si Jesus. Ang iyang pagkakalma bisan pa sa grabeng mga akusasyon nakapahingangha kang Pilato.

Ang mga Hudiyo miingon nga si Jesus “nagsugod sa Galilea.” Busa nahibaloan ni Pilato nga taga-Galilea si Jesus. Kini nakahatag niyag ideya kon unsaon nga makalingkawas siya sa paghukom kang Jesus. Si Herodes Antipas (anak ni Herodes nga Bantogan) ang magmamando sa Galilea, ug naa siya karon sa Jerusalem para sa Paskuwa. Busa gipadala ni Pilato si Jesus kang Herodes. Si Herodes Antipas ang nagpapunggot kang Juan nga Tigbawtismo. Dihang iyang nabalitaan nga si Jesus naghimog milagro, nahadlok si Herodes kay basig si Jesus mao si Juan nga gibanhaw.—Lucas 9:7-9.

Nalipay si Herodes nga makita na niya si Jesus, pero dili aron tabangan siya o sayron kon may basehanan ba ang tanang akusasyon batok kang Jesus. Gusto lang niyang mailhan si Jesus, ug “naglaom siya nga mohimog milagro si Jesus sa iyang atubangan.” (Lucas 23:8) Pero wala kana buhata ni Jesus. Gani, dihang gipangutana siya ni Herodes, wala motingog si Jesus. Tungod niana, wala malipay si Herodes ug ang iyang mga sundalo, ug ilang gitamay siya. (Lucas 23:11) Gisul-oban nila si Jesus ug nindot nga sinina ug gibugalbugalan. Dayon gipadala ni Herodes si Jesus balik kang Pilato. Magkaaway si Herodes ug Pilato, pero karon amigo na sila.

Pagbalik ni Jesus, gipatawag ni Pilato ang pangulong mga saserdote, ang kadagkoan sa mga Hudiyo, ug ang mga tawo. Siya miingon: “Ako siyang gisukitsukit sa inyong atubangan, apan wala koy nakitang basehanan sa inyong mga sumbong batok kaniya. Bisan gani si Herodes walay nakitang sayop kaniya mao nga iyang gibalik siya kanato. Wala siyay gihimo nga takos sa kamatayon. Busa ipalatigo lang nako siya ug buhian.”—Lucas 23:14-16.

Gustong buhian ni Pilato si Jesus kay nakita niya nga nasina lang ang mga saserdote maong gidala nila si Jesus kaniya. Ug duna pay mas bug-at nga rason nga himoon kini ni Pilato. Samtang naglingkod siya sa lingkoranan sa paghukom, nagpadalag mensahe ang iyang asawa: “Ayawg hilabti kanang tawong matarong, kay lain kaayo ang akong damgo gabii bahin kaniya mao nga nahadlok kaayo ko.” Lagmit gikan sa Diyos kadto nga damgo.—Mateo 27:19.

Nahibalo si Pilato nga angayng buhian kining inosenteng tawo, pero unsaon man?

Giingnan ni Pilato ang mga tawo nga gustong mopatay kang Jesus: “Wala koy nakitang basehanan sa inyong mga sumbong batok kaniya. Bisan gani si Herodes walay nakitang sayop kaniya.” (Lucas 23:14, 15) Kay gustong buhian si Jesus, migamit karon ug laing paagi si Pilato. Siya miingon: “Nabatasan ninyo nga panahon sa Paskuwa akong buhian ang usa ka binilanggo, gusto ba ninyong buhian nako ang Hari sa mga Hudiyo?”—Juan 18:39.

Nahibalo si Pilato nga may pinirisong ginganlag Barabas, nga iladong kawatan, rebelde, ug kriminal. Busa si Pilato miingon: “Kinsay gusto ninyo nga akong buhian, si Barabas o si Jesus nga gitawag nga Kristo?” Kay gisulsolan sa pangulong mga saserdote, ang mga tawo miingon nga si Barabas ang buhian, dili si Jesus. Busa si Pilato miingon na sab: “Kinsa sa duha ang gusto ninyo nga akong buhian?” Ang mga tawo misinggit: “Si Barabas”!—Mateo 27:17, 21.

Si Pilato nga nadismaya nangutana: “Unsa may akong buhaton kang Jesus nga gitawag nga Kristo?” Silang tanan miingon: “Patya siya sa estaka!” (Mateo 27:22) Baga gyod silag nawong kay gusto nilang ipapatay ang inosenteng tawo. Si Pilato miingon: “Ngano man? Unsay gihimong daotan niining tawhana? Wala koy nakita kaniya nga bisan unsa nga takos sa kamatayon. Ipalatigo lang nako siya ug buhian.”—Lucas 23:22.

Bisan pa sa tanang paningkamot ni Pilato, ang nasuko nga mga tawo nagkahiusa sa pagsinggit: “Patya siya sa estaka!” (Mateo 27:23) Milampos gyod ang mga lider sa relihiyon sa pagsulsol sa mga tawo! Gusto nilang dunay mobanaw nga dugo. Dili dugo sa usa ka kriminal kondili dugo sa inosenteng tawo nga gipasidunggan ingong Hari pagsulod niya sa Jerusalem lima ka adlaw na ang milabay. Kon tua man didto ang mga tinun-an, nagpakahilom lang sila ug wala magpaila.

Nakita ni Pilato nga wala gyod siyay mahimo bisag unsaon. Nagkagubot na pag-ayo ang mga tawo, busa mikuha siyag tubig ug nanghunaw sa iyang mga kamot sa atubangan sa mga tawo. Iyang giingnan sila: “Inosente ko sa dugo niining tawhana. Kamo mismo ang manubag niini.” Pero wala kini makapugong sa mga tawo. Sila mitubag: “Kami ug ang among mga anak ang manubag sa iyang dugo.”—Mateo 27:24, 25.

Mas gustong sundon sa gobernador ang mga tawo imbes buhaton kon unsay iyang nahibaloan nga husto. Busa gibuhian ni Pilato si Barabas kay kini ang ilang gipangayo. Ug iyang gipahuboan si Jesus dayon gipalatigo.

Human sa grabeng paglatigo kang Jesus, ang mga sundalo nagdala kaniya sa palasyo sa gobernador. Nagtapok didto ang mga sundalo ug gibun-og nila siya. Naghimo silag korona nga tunok ug gibutang kini sa iyang ulo. Gipakupot nilag tangbo ang tuong kamot ni Jesus ug gisul-oban siyag hayag-pula nga kupo, nga ginasul-ob sa mga hari. Ila siyang gibiaybiay: “Mabuhi ang Hari sa mga Hudiyo!” (Mateo 27:28, 29) Ang nakapait pa gyod kay ilang giluwaan si Jesus ug gisigehag sagpa. Ilang gikuha ang gahi nga tangbo gikan niya ug gibunal kini sa iyang ulo, maong nalubong sa iyang bagolbagol ang hait nga mga tunok sa iyang makauulawng korona.

Bisan pa niining tanan, nakadayeg si Pilato sa talagsaong dignidad ug kalig-on ni Jesus, maong iya na sab untang buhian si Jesus. Siya miingon: “Ania, ipagawas ko siya nganhi kaninyo aron mahibalo mo nga wala koy nakitang sala diha kaniya.” Naghunahuna kaha si Pilato nga basig malukmay ang mga tawo kon makita nila si Jesus nga daghag samad ug nagkadugo? Samtang nagbarog si Jesus atubangan sa way kaluoy nga mga tawo, si Pilato miingon: “Tan-awa! Mao kining tawhana!”—Juan 19:4, 5.

Bisag samdan ug nagkadugo, si Jesus may dignidad gihapon ug kalmado. Nakadayeg niini si Pilato kay makita diha sa iyang pulong ang respeto ug kaluoy.

Bisan pag grabe ang pagmaltrato ug pagbugalbugal kang Jesus, wala gyod maluoy ang pangulong mga saserdote ug ang ilang mga kauban. Busa napakyas ang paningkamot ni Pilato nga buhian si Jesus. Walay nakapugong sa mga magsusupak sa pagpapatay kaniya. Sila nagpadayon sa pagsinggit: “Patya siya sa estaka! Patya siya sa estaka!” Si Pilato miingon: “Kuhaa ninyo siya ug patya, kay wala koy nakitang sala diha kaniya.”—Juan 19:6.

Wala makombinsir sa mga Hudiyo si Pilato nga ipapatay si Jesus sa sumbong nga pagrebelde. Busa gigamit na lang sa mga lider sa relihiyon ang sumbong nga pagpasipala nga ilang giakusar kang Jesus didto sa husay sa Sanhedrin. Sila miingon: “Kami dunay balaod, ug sumala sa balaod angay siyang mamatay, kay siya nangangkong anak sa Diyos.” (Juan 19:7) Para kang Pilato, bag-o kini nga akusasyon.

Mibalik siya sa palasyo ug nangitag paagi nga buhian si Jesus, kinsa nag-antos sa grabeng pagmaltrato. Nadamgohan sab siya sa asawa ni Pilato. (Mateo 27:19) Ug unsa kining bag-o nilang akusasyon—ang piniriso nga si Jesus “anak sa Diyos”? Nahibalo si Pilato nga taga-Galilea si Jesus. (Lucas 23:5-7) Pero nangutana gihapon siya kaniya: “Diin ba ka gikan?” (Juan 19:9) Nahunahunaan kaha ni Pilato nga basin nagkinabuhi na si Jesus kaniadto sa langit, o usa siya ka diyos?

Si Pilato gisultian na ni Jesus nga siya hari pero ang iyang Gingharian dili bahin niini nga kalibotan. Kay walay rason aron balikon ang iyang giingon, wala motingog si Jesus. Nakatandog kini sa garbo ni Pilato, ug siya nasuko. Iyang gisingkahan si Jesus: “Dili ba ka motubag? Wala ba ka mahibalo nga duna koy awtoridad sa pagbuhi kanimo ug duna koy awtoridad sa pagpapatay kanimo?”—Juan 19:10.

Kalma rang mitubag si Jesus: “Wala gyod kay awtoridad ibabaw kanako gawas kon gihatag kini kanimo sa kahitas-an. Busa ang tawong nagtugyan kanako nganhi kanimo mas dakog sala.” (Juan 19:11) Lagmit wala magtumong si Jesus sa usa lang ka tawo. Iyang gitumong dinhi nga si Caifas, iyang mga kauban, ug si Judas Iskariote, mas dakog tulubagon kay kang Pilato.

Kay mibilib sa personalidad ug mga pulong ni Jesus, ilabina gyod kay nahadlok nga basig usa siya ka diyos, buhian na sab unta siya ni Pilato. Pero gihadlok sa mga Hudiyo si Pilato. Sila miingon: “Kon imong buhian kining tawhana, dili ka higala sa Cesar. Ang matag usa nga maghimo sa iyang kaugalingon nga hari maoy batok sa Cesar.”—Juan 19:12.

Migawas pag-usab ang gobernador, dala si Jesus, ug milingkod sa lingkoranan sa paghukom. Iyang giingnan ang mga tawo: “Tan-awa! Ang inyong hari!” Wala mohunong ang mga Hudiyo sa pagsinggit: “Patya siya! Patya siya! Patya siya sa estaka!” Si Pilato miingon: “Patyon ba nako ang inyong hari?” Ang mga Hudiyo dugay nang naglungotlungot sa pagmando sa Roma; pero ang pangulong mga saserdote mitubag: “Kami walay hari gawas sa Cesar.”—Juan 19:14, 15.

Napresyur si Pilato sa pagsigeg yangongo sa mga Hudiyo maong iya na lang gihatag si Jesus aron patyon. Gihubo sa mga sundalo ang hayag-pula nga kupo ni Jesus ug gisul-oban sa iyang panggawas nga besti. Dayon gipalakaw siya ug gipapas-an kaniya ang estaka diin siya ilansang.

Halos udto na sa Biyernes, Nisan 14. Sukad pa sa kadlawon sa Huwebes nga walay tulog si Jesus ug sunodsunod ang pag-antos nga iyang naagoman. Nagbaguod siyag pas-an sa bug-at kaayong estaka hangtod nga nawad-an siyag kusog. Busa gipugos sa mga sundalo si Simon nga taga-Cirene sa Africa aron pas-anon ang estaka ngadto sa lugar nga patyan kang Jesus. Daghang tawo ang misunod, ang uban nagpamukpok sa ilang dughan ug nagminatay.

Giingnan ni Jesus ang mga babaye nga nanghilak: “Mga anak nga babaye sa Jerusalem, ayaw na mog hilak tungod nako. Hilaki hinuon ang inyong kaugalingon ug ang inyong mga anak, kay moabot ang mga adlaw nga ang mga tawo moingon, ‘Malipayon ang mga babayeng baog, kadtong wala manganak ug wala magpasuso!’ Unya ang mga tawo moingon sa mga bukid, ‘Tumpagi kami!’ ug sa mga bungtod, ‘Taboni kami!’ Kon ginahimo nila kini samtang lunhaw pa ang kahoy, unsa pa kaha kon laya na kini!”—Lucas 23:28-31.

Gitumong ni Jesus dinhi ang nasod sa mga Hudiyo. Sama kinig himalatyong kahoy nga may gamay pang kinabuhi kay didto pa si Jesus ug ang mga Hudiyong may pagtuo kaniya. Pero inigkawala niining mga tawhana, ang nasod sa mga Hudiyo nga walay suod nga relasyon sa Diyos ang mabilin, nga samag patayng kahoy. Duna unyay grabeng pagminatay dihang gamiton na sa Diyos ang Romanong mga sundalo sa paglaglag sa maong nasod!

Gidala si Jesus sa lugar nga dili layo sa siyudad, diin siya ug ang duha ka kawatan patyon. Gitawag kinig Golgotha, o Dapit sa Kalabera, ug makita kini “sa layo.”—Lucas 23:49.

Ang tulo ka patyonon gihuboan ug besti. Dayon gihatagan silag bino nga sinagolag mira ug pait nga apdo. Lagmit mga babayeng taga-Jerusalem ang nag-andam niini, ug gitugotan sa mga Romano ang pagpainom niini aron dili kaayo masakitan ang mga patyonon. Pero wala moinom si Jesus dihang natilawan niya kini. Ngano? Gusto niya nga sakto gihapon ang iyang panghunahuna niining panahon sa dakong pagsulay ug makapabiling matinumanon hangtod sa kamatayon.

Gipahigda si Jesus sa estaka. (Marcos 15:25) Gilansangan sa mga sundalo ang iyang kamot ug tiil lapos sa unod ug kaugatan, ug kini sakit kaayo. Misamot ka grabe ang kasakit dihang gipabarog ang estaka kay nagisi ang mga samad sa kabug-at sa lawas ni Jesus. Pero wala masuko si Jesus sa mga sundalo. Siya nag-ampo: “Amahan, pasayloa sila, kay wala sila mahibalo sa ilang ginabuhat.”—Lucas 23:34.

Kasagaran, ang mga Romano magbutang ug karatula nga sulatan sa krimen nga nahimo sa patyonon. Niining higayona, si Pilato nagpasulat diha sa karatula: “Jesus nga Nasaretnon, ang Hari sa mga Hudiyo.” Gisulat kini sa pinulongang Hebreohanon, Latin, ug Grego, aron mabasa sa tanan. Ang gihimo ni Pilato nagpakita sa iyang kalagot sa mga Hudiyo nga miinsistir sa pagpatay kang Jesus. Ang nadismaya nga pangulong mga saserdote mireklamo: “Kadtong imong gisulat nga ‘Hari sa mga Hudiyo’ pulihi sa iyang giingon, ‘Ako ang Hari sa mga Hudiyo.’” Pero dili gusto ni Pilato nga diktaran na sab siya nila, busa siya mitubag: “Ang akong gisulat dili na nako usbon.”—Juan 19:19-22.

Gipanabi sa nasuko nga mga saserdote ang bakak nga testimonya nga gihatag panahon sa paghusay sa Sanhedrin. Busa dili ikatingala nga ang mga tawong nangagi naglingolingo ug nagbugalbugal: “Ikaw man kahay maglumpag sa templo ug magtukod niini sa tulo ka adlaw, nan luwasa ang imong kaugalingon ug kanaog sa estaka sa pagsakit.” Ang pangulong mga saserdote ug mga eskriba miingon sab: “Kon siya ang Kristo, ang Hari sa Israel, pakanaoga siya sa estaka sa pagsakit, aron kita makakita ug motuo kaniya.” (Marcos 15:29-32) Bisan ang mga kawatan nga naa sa tuo ug wala ni Jesus nagbugalbugal kaniya, bisag siya lang ang walay sala nilang tulo.

Giyagayagaan sab sa upat ka sundalong Romano si Jesus. Lagmit nag-inom silag aslom nga bino, ug ilang giinsulto si Jesus kay ilang gitanyagan siyag bino nga klaro kaayong dili niya maabot. Gibiaybiay si Jesus sa mga Romano tungod sa karatula sa iyang ulohan, ug miingon: “Kon ikaw ang Hari sa mga Hudiyo, luwasa ang imong kaugalingon.” (Lucas 23:36, 37) Tiaw mo na! Ang tawo nga mao ang dalan, ang kamatuoran, ug ang kinabuhi gimaltrato ug gibiaybiay. Pero giantos niya kining tanan ug wala siya masuko sa mga Hudiyo nga nagtan-aw, sa Romanong mga sundalo nga nagbiaybiay niya, o sa duha ka kriminal nga gilansang tapad niya.

Gikuha sa upat ka sundalo ang panggawas nga besti ni Jesus ug gibahin kini sa upat. Nagripa sila kon kang kinsa maadto ang matag parte. Maayo kaayong klase ang pang-ilalom nga besti ni Jesus, “kini walay tinahian, kay hinabol man kini gikan sa taas hangtod sa ubos.” Busa ang mga sundalo miingon: “Dili nato kini gision; magripa ta kon kinsay makapanag-iya niini.” Tungod niini, natuman ang tagna nga nag-ingon: “Gibahinbahin nila ang akong mga besti, ug giripahan nila ang akong sapot.”—Juan 19:23, 24; Salmo 22:18.

Sa ulahi, ang usa sa mga kriminal nakaamgo nga tinuod nga hari si Jesus. Iyang gibadlong ang iyang kauban: “Wala ba gyod ka mahadlok sa Diyos, karon nga nag-antos ka sa samang silot nga iyang nadawat? Kita angay lang nga silotan ug kamatayon tungod sa mga butang nga atong gibuhat, apan kining tawhana walay gibuhat nga daotan.” Dayon mihangyo siya kang Jesus: “Hinumdomi ko inig-abot nimo sa imong Gingharian.”—Lucas 23:40-42.

Si Jesus mitubag: “Akong ipasalig kanimo karong adlawa, ikaw makauban nako,” dili sa Gingharian, kondili “sa Paraiso.” (Lucas 23:43) Kining saara lahi sa gisaad ni Jesus sa iyang mga apostoles, nga sila molingkod sa mga trono uban niya sa Gingharian. (Mateo 19:28; Lucas 22:29, 30) Pero kini nga kriminal lagmit nakadungog bahin sa Paraiso nga puy-anan ni Adan, Eva, ug sa ilang mga kaliwat, nga gitagana ni Jehova dinhi sa yuta. Karon bisag mamatay ang maong kriminal, siya may paglaom.

Karon “alas 12 sa udto” na. Kalit lang mingitngit “ang tibuok yuta hangtod sa mga alas 3 sa hapon.” (Marcos 15:33) Kining makalilisang nga kangitngit dili resulta sa eklipse sa adlaw, nga mahitabo lang dihang patay ang bulan (new moon). Pero karon maoy panahon sa Paskuwa nga takdol ang bulan. Ug kadto nga kangitngit dugay nawala, lahi sa eklipse nga maabtan lag pipila ka minuto. Busa kini nga kangitngit gipahinabo sa Diyos!

Hunahunaa kon unsay gibati sa mga nanginsulto kang Jesus pagkakita niini. Dihang nahitabo kini, miduol sa estaka ang upat ka babaye—ang inahan ni Jesus, si Salome, si Maria Magdalena, ug si Maria nga inahan ni apostol Santiago nga Gamay.

Si apostol Juan ug ang naguol nga inahan ni Jesus nagtindog duol sa “estaka sa pagsakit.” Gisud-ong ni Maria ang tawo nga iyang gipanganak ug giatiman pero karon nag-antos pag-ayo diha sa estaka. Mora siyag gidunggab ug espada. (Juan 19:25; Lucas 2:35) Pero bisag nag-antos pag-ayo si Jesus, gihunahuna gihapon niya ang kaayohan sa iyang inahan. Bisag naglisod, miyango gyod siya kang Maria aron itudlo si Juan: “Tan-awa! Siya imo nang anak!” Unya, miyango siya kang Juan aron itudlo si Maria ug miingon: “Tan-awa! Siya imo nang inahan!”—Juan 19:26, 27.

Gisalig ni Jesus sa apostoles nga suod kaayo niya ang pag-atiman sa iyang inahan, nga tingali usa na ka biyuda. Nahibalo si Jesus nga wala pay pagtuo kaniya ang iyang mga igsoon sa inahan, ang ubang anak ni Maria. Busa giseguro niya nga maatiman ang pisikal ug espirituwal nga panginahanglan sa iyang inahan. Pagkanindot nga ehemplo!

Sa mga alas 3 sa hapon, si Jesus miingon: “Giuhaw ko.” Pinaagi niini, gituman niya ang tagna. (Juan 19:28; Salmo 22:15) Nahibalo si Jesus nga wala siya panalipdi sa iyang Amahan niining higayona aron bug-os nga masulayan ang iyang pagkamatinumanon. Si Kristo misinggit, lagmit sa Aramaikong pinulongan sa Galilea: “Eli, Eli, lama sabachthani?” nga kon hubaron: “Diyos ko, Diyos ko, nganong gitalikdan mo ako?” Nasaypan kinig sabot sa uban nga nagtindog sa duol. Sila miingon: “Tan-awa! Iyang gitawag si Elias.” Dihay midagan ug mikuhag espongha nga gituslob sa aslom nga bino, gibutang kini sa tumoy sa tangbo, ug gipainom kang Jesus. Pero ang uban miingon: “Pasagdi siya! Tan-awon nato kon moanhi ba si Elias sa pagluwas kaniya!”—Marcos 15:34-36.

Dayon si Jesus miingon: “Natuman na!” (Juan 19:30) Natuman niya ang tanan nga gipahimo sa iyang Amahan dinhi sa yuta. Sa kataposan, si Jesus mituaw: “Amahan, itugyan ko kanimo ang akong espiritu.” (Lucas 23:46) Busa gisalig ni Jesus kang Jehova ang iyang kinabuhi kay segurado siya nga banhawon siya sa Diyos. Midungo si Jesus ug namatay nga may dakong pagsalig sa Diyos.

Unya dunay kusog nga linog ug nasiak ang mga bato. Kusog kaayo kadto kay nabuksan ang mga lubnganan ug nalagpot ang mga patayng lawas. Ang mga tawo nga nakakita sa mga patayng lawas nanulod sa “balaang siyudad” ug namalita sa ilang nakita.—Mateo 12:11; 27:51-53.

Dihang namatay si Jesus, ang taas ug baga nga kortina nga nag-ulang sa Balaang Dapit ug sa Labing Balaan sa templo sa Diyos nagisi gikan sa itaas paubos. Ang makalilisang nga panghitabo nagpakita nga nasuko pag-ayo ang Diyos sa mga tawo nga nagpatay sa iyang Anak. Gipakita sab niini nga bukas na ang dalan padulong sa Labing Balaan, ang langit.—Hebreohanon 9:2, 3; 10:19, 20.

Siyempre, puwerteng hadloka sa mga tawo. Ang opisyal sa kasundalohan nga maoy nagdumala sa pagpatay miingon: “Kining tawhana mao gayod ang Anak sa Diyos.” (Marcos 15:39) Lagmit presente siya dihang gihusay ni Pilato si Jesus tungod sa sumbong nga siya nangangkong Anak sa Diyos. Karon kombinsido siya nga si Jesus matarong ug mao gyod ang Anak sa Diyos.

Ang uban nga nakakita niining talagsaong mga panghitabo namauli nga “nagpamukpok sa ilang dughan” tungod sa grabeng kaguol ug kaulaw. (Lucas 23:48) Nagtan-aw sab gikan sa layo ang tinun-ang mga babaye nga nakauban ni Jesus sa ministeryo. Dako sab ug epekto kanila kini nga mga panghitabo.

Hapon na kaayo sa Biyernes, Nisan 14. Inigsalop sa adlaw, magsugod ang Igpapahulay sa Nisan 15. Patay na si Jesus, pero ang duha ka kriminal sa iyang tapad buhi pa gihapon. Sumala sa Balaod, ang mga patayng lawas “kinahanglang dili magpabilin sa estaka sa tibuok gabii” kondili ilubong gayod kini “nianang adlawa” mismo.—Deuteronomio 21:22, 23.

Dugang pa, ang Biyernes sa hapon gitawag nga Pagpangandam kay mangandam ang mga tawo ug pagkaon. Kinahanglan sab nilang taposon ang tanang buluhaton sa dili pa ang Igpapahulay. Inigsalop sa adlaw magsugod ang duha ka Igpapahulay, o “espesyal nga Igpapahulay.” (Juan 19:31) Tungod kini kay ang Nisan 15 mao ang unang adlaw sa pito ka adlaw nga Pista sa Tinapay nga Walay Pangpatubo, ug ang unang adlaw niini kanunayng Igpapahulay. (Levitico 23:5, 6) Niining higayona, ang unang adlaw sa Pista natunong sa ikapitong adlaw sa semana, nga Igpapahulay sab.

Busa giingnan sa mga Hudiyo si Pilato nga dalion pagpatay si Jesus ug ang duha ka kriminal sa iyang tapad. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagbali sa ilang mga bitiis. Inigkabali sa bitiis, dili na makapanukod ang tiil dihang moginhawa. Pag-abot sa mga sundalo, ilang gibali ang bitiis sa duha ka kriminal. Nakita nila nga patay na si Jesus, busa wala nila balia ang iyang bitiis. Kini nagtuman sa tagna sa Salmo 34:20: “Siya nagabantay sa tanan niyang mga bukog; walay usa kanila nga nabali.”

Aron makaseguro nga patay na gyod si Jesus, giduslak ug bangkaw sa usa ka sundalo ang kilid ni Jesus, dapit sa kasingkasing. “Dihadiha migula ang dugo ug tubig.” (Juan 19:34) Natuman ang lain pang tagna: “Sila molantaw gayod sa Usa nga ilang gidughang.”—Zacarias 12:10.

Dihang namatay si Jesus, didto sab si Jose nga taga-Arimatea, “usa ka dato” ug tinahod nga membro sa Sanhedrin. (Mateo 27:57) Siya “maayo ug matarong nga tawo,” nga “nagpaabot sab sa Gingharian sa Diyos.” Gani, “tinun-an siya ni Jesus apan gitago niya kini kay siya nahadlok sa mga Hudiyo,” ug dili siya uyon sa desisyon sa hukmanan batok kang Jesus. (Lucas 23:50; Marcos 15:43; Juan 19:38) Walay kahadlok niyang gipangayo kang Pilato ang lawas ni Jesus. Dayon gipatawag ni Pilato ang opisyal sa kasundalohan nga nag-ingong patay na si Jesus. Busa gihatag ni Pilato ang lawas ni Jesus kang Jose.

Mipalit si Jose ug hinlo ug maayong klase nga lino, ug iyang gikuha ang lawas ni Jesus sa estaka. Dayon iyang giputos sa lino ang patayng lawas aron andamon kini sa paglubong. Si Nicodemo, “nga sa miagi miadto [kang Jesus] panahon sa kagabhion,” mitabang sab sa preparasyon. (Juan 19:39) Nagdala siyag mga 100 ka Romanhong libra (33 kilos) sa sinagol nga mira ug aloe, nga mahal kaayo. Ang lawas ni Jesus gibugkosan ug panaptong lino nga gibutangag humot nga mga yerba, sumala sa nabatasan sa mga Hudiyo sa paglubong.

Si Jose nanag-iya ug bag-ong lubnganang bato nga wala pa kalubngi, ug gibutang nila didto ang lawas ni Jesus. Dayon usa ka dakong bato ang gipaligid sa atubangan sa lubnganan. Gidali nila kini paghuman aron dili maabtag Igpapahulay. Lagmit mitabang sab si Maria Magdalena ug si Maria nga inahan ni Santiago nga Gamay sa pag-andam sa lawas ni Jesus. Nagdali sila karon pag-uli “aron mag-andam ug humot nga mga yerba ug lana” para ibutang sa lawas ni Jesus human sa Igpapahulay.—Lucas 23:56.

Pagkaugma, adlawng Igpapahulay, ang pangulong mga saserdote ug Pariseo miadto kang Pilato ug miingon: “Nahinumdom mi nga ang impostor miingon sa buhi pa siya, ‘Human sa tulo ka adlaw, ako banhawon.’ Busa pagsugo nga bantayan pag-ayo ang lubnganan hangtod sa ikatulong adlaw, kay basig mangadto ang iyang mga tinun-an ug kawaton siya ug ingnon nila ang mga tawo, ‘Siya gibanhaw!’ Ug kini nga panglimbong mas daotan pa unya kay sa nauna.” Si Pilato miingon kanila: “Pagdala mog guwardiya ug pabantayi kinig maayo.”—Mateo 27:63-65.

Sayo kaayo sa Dominggo sa buntag, si Maria Magdalena, Maria nga inahan ni Santiago, ug ang laing babaye nagdalag humot nga mga yerba para sa lawas ni Jesus. Sila nagpangutan-anay: “Kinsa may atong paligiron sa bato aron maabli ang lubnganan?” (Marcos 16:3) Pero dihay nahitabong linog. Giligid sab sa anghel sa Diyos ang bato, wala na ang mga guwardiya, ug wala nay sulod ang lubnganan!