Bola nga Asin
TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ZAMBIA
Unsay mosantop sa imong kaisipan sa dihang maghunahuna ka ug asin? Tingali ang imong mahunahunaan maoy asin sa mala, asin sa dagat, o pinong asin. Apan nakadungog ka na ba sukad ug Cibwa nga asin, gikan sa distrito sa Mpika sa Amihanang Probinsiya sa Zambia? Ang Cibwa nga asin talagsaon tungod kay kini gikan sa sagbot!
Ang mga baryohanon nga nagpuyo duol sa kalamakan sa Cibwa dunay talagsaong proseso sa pagkuhag minerales gikan sa tag-as nga sagbot nga nanubo tampi sa Lwitikila River. Pamutlon nila ang sagbot gikan sa Agosto hangtod Oktubre, sa dili pa magsugod ang ting-ulan. Sa dihang magsugod na ang ulan, wala nay makuhang asin gikan sa sagbot.
Human sa pagputol ug pagpauga sa sagbot, kini sunogon aron makuha ang organikong mga elemento. Apan, ang asin dili masunog. Kini magpabilin diha sa abo. Ang abo ibutang sa usa ka sudlanan, sama sa kabhang sa gulang nga kalabasa nga gikuhaan ug unod, ug kini inanayng buboan ug tubig. Tunawon sa tubig ang asin ug molapos kini sa gigming nga mga bangag diha sa kabhang. Ang parat nga tubig tiponon alang sa sunod nga lakang—pagpaalisngaw.
Itak-ang kini sa kalayo aron mohubas ang tubig, usa ka proseso nga mokabat ug mga unom ka oras. Sa paghimo niini, ang parat nga tubig ibubo una diha sa kulon ug pabukalan sa kalayo. Dugang parat nga tubig ang ibubo samtang nagakahubas ang tubig. Kini mopatungha ug espeso nga likidong asin nga sa ulahi magpuno sa kulon. Ang kulon maoy magsilbing hulmahan. Sa dihang ang kulon haonon sa kalayo ug dayon buakon, ang mabilin maoy usa ka bola nga asin.
Ang mga baryohanon naggamag Cibwa nga asin sulod na sa daghang kaliwatan. Walay nasayod kon kinsay nakaimbento sa maong proseso. Apan, kahibulongan gayod nga ang pasukaranang kahibalo nga gigamit sa modernong pagproseso ug asin gigamit usab dinhi niining nahilit nga bahin sa banika sa Zambia—nga layo sa sibilisasyon.
[Hulagway sa panid 19]
Ang kabhang sa gulang nga kalabasa nga gikuhaan ug unod nagsala sa tubig
[Hulagway sa panid 19]
Nahulma nga asin
[Hulagway sa panid 19]
Kulon