SA DIHANG magbasag kusog, magbungabunga ka ba sa pipila ka ekspresyon? O inigtindog nimo atubangan sa mamiminaw aron sa pagpakigpulong, nakaplagan mo bang sagad mangapkap ka sa hustong mga pulong? Kon mao, ikaw dunay problema sa pagkalarino. Ang larinong tawo mobasa ug mosulti sa paagi nga ang mga pulong ug mga ideya mogawas nga hanoy, uban ang dayag nga kasayon. Kini wala magpasabot nga siya kanunayng nagasulti, nga siya paspas kaayong mosulti, o nga siya mosulti nga wala maghunahuna. Ang iyang pagpanulti makapahimuot ug madanihon. Ang pagkalarino gihatagan ug linaing pagtagad sa Teokratikanhong Tunghaan sa Ministeryo.

Ang nagkadaiyang mga butang mahimong maoy hinungdan sa pagkadili-larino. Kinahanglan mo bang hatagan ug linaing pagtagad ang bisan hain sa mosunod? (1) Sa dihang magbasa ngadto sa uban, ang pagkadili-sinati sa pipila ka pulong makapahinabo sa pag-ukon-ukon. (2) Ang daklit nga mga paghunong diha sa daghan kaayong mga dapit mahimong moresulta sa putolputol nga sinultihan. (3) Ang kakulang ug pagpangandam makadugang sa problema. (4) Sa pagpakigpulong atubangan sa usa ka grupo, ang kasagarang hinungdan sa pagkadili-larino mao ang kakulang sa pag-organisar sa materyal sa lohikal nga paagi. (5) Ang kakulang sa bokabularyo magpahinabo sa usa ka tawo nga mag-ukon-ukon samtang siya mangapkap alang sa hustong mga pulong. (6) Kon daghan kaayong mga pulong ang ipasiugda, ang pagkalarino mahimong madaot. (7) Ang pagkadili-sinati sa mga lagda sa gramarya makadugang sa problema.

Kon ikaw dili larino, ang mamiminaw sa Kingdom Hall dili mamahawa sa literal, apan ang ilang mga hunahuna mahimong maglatagaw. Tungod niini, dako ang mausik sa imong gipanulti.

Sa laing bahin, kinahanglang mag-amping aron ang sinultihan nga angay nga mahimong kusganon ug larino dili mahimong magarbohon, tingali makapaulaw pa sa mamiminaw. Kon tungod sa lahi nga kultura, ang mga tawo mag-isip sa imong paagi sa pagpanulti ingong dili mataktikanhon o dili tim-os, kana makadaot sa imong katuyoan. Maayong timan-an nga si apostol Pablo, bisag usa ka may-kasinatiang mamumulong, mianha sa mga taga-Corinto diha “sa kahuyang ug sa kahadlok ug uban ang labihan nga pagkurog” aron dili siya makadanig dili-kinahanglanong pagtagad sa iyang kaugalingon.​—1 Cor. 2:3.

Mga Batasan nga Likayan. Daghang tawo ang dunay manerismo sa pagsal-ot sa ekspresyong “ah” sa dihang sila mosulti. Ang uban subsob magsugod sa ideya pinaagi sa “kining,” o ilang isumpay ang pulong, “aw, kuan” o “abi god ninyo,” sa bisan unsa nga ilang isulti. Tingali wala ka mahibalo sa kasubsob sa imong paggamit niining maong mga ekspresyon. Mahimong sulayan nimo ang pagbansay nga dunay tawong mamati kanimo ug magsubli niining mga ekspresyona sa matag higayong isulti mo kini. Tingalig ikaw matingala.

Ang ubang tawo mobasa ug mosulti uban ang ubay-ubayng pagsubli. Sa ato pa, sila mosugod sa usa ka tudling-pulong ug unya mohunong sa tungatunga ug mosubli sa labing menos usa ka bahin sa ila nang gisulti.

Ang uban usab paspas nga mosulti, apan mosugod sila sa usa ka ideya ug unya, sa tungatunga sa tudling-pulong, mobalhin ngadto sa laing ideya. Bisag ang mga pulong daling mogula, ang kalit nga pagbag-o sa ideya makadaot sa pagkalarino.

Kon Unsaon Pagpauswag. Kon ang imong problema mao nga sagad mangapkap ka sa hustong pulong, kinahanglang maningkamot ka pag-ayo sa pagpauswag sa imong bokabularyo. Hatagig linaing pagtagad ang mga pulong nga dili nimo sinati diha sa Ang Bantayanang Torre, Pagmata!, ug ubang mga publikasyon nga tingali imong ginabasa. Tan-awa kini diha sa usa ka diksiyonaryo, tinoa ang paglitok ug ang kahulogan niini, ug idugang ang pipila niining mga pulonga sa imong bokabularyo. Kon ikaw walay diksiyonaryo, pangayog tabang gikan sa usa ka tawo nga maayong mosulti sa pinulongan.

Ang pagbatasan sa pagbasag kusog nga regular makatabang sa pagpauswag. Matikdi ang lisod nga mga pulong, ug sa makadaghan isulti kini nga kusog.

Aron larino nga mobasa, kinahanglang sabton kon sa unsang paagi nalambigit ang mga pulong diha sa usa ka tudling-pulong. Sagad ang mga pulong kinahanglang basahon nga ginurupo aron ikahatag ang ideya nga gipahayag sa magsusulat. Hatagig linaing pagtagad kining mga grupoha sa pulong. Kon makatabang kanimo, timan-i kini. Ang imong tumong maoy dili lamang ang hustong pagbasa sa mga pulong kondili ang pagpasabot usab nga tin-aw sa mga ideya. Human nimo analisaha ang usa ka tudling-pulong, ipadayon ang sunod nga tudling-pulong hangtod nga imong matun-an ang tibuok parapo. Sinatia ang agos sa mga ideya. Unya bansaya ang pagbasag kusog. Basaha ang parapo nga sublisubli hangtod nga mabasa nimo kini nga dili magkabungabunga ug dili mohunong sa sayop nga mga dapit. Unya padayon sa ubang mga parapo.

Sunod, pauswaga ang imong paso. Kon nakasabot ka na kon sa unsang paagi nalambigit ang mga pulong sulod sa usa ka tudling-pulong, imong makita ang kapin sa usa ka pulong sa usa ka higayon ug madahom kon unsay mosunod nga pulong. Kini makatabang ug dako sa pagkaepektibo sa imong pagbasa.

Ang pagbatasan sa dihadihang pagbasa mahimong hinungdanong pagbansay. Pananglitan, bisan walay abanteng pagpangandam, basahag kusog ang inadlaw nga teksto ug mga komento; buhata kini nga regular. Anara ang imong mata nga makita ang mga pulong ingong mga grupo nga nagpahayag ug bug-os nga mga ideya imbes nga makita ang usa lamang ka pulong sa usa ka higayon.

Sa panagkabildo, aron larinong mosulti kinahanglang maghunahuna ka una ka pa mosulti. Batasana kana sa imong inadlaw nga kalihokan. Hukmi kon unsang mga ideya ang buot nimong isulti ug ang han-ay sa imong pagsulti niini; unya sugdi ang pagsulti. Ayaw pagdalidali. Paningkamoti nga isulti ang tibuok nga ideya nga dili mohunong o bag-ohon ang mga ideya sa dili pa kini makompleto. Makaplagan nimong makatabang ang paggamit ug mubo, yanong mga tudling-pulong.

Ang mga pulong kasagarang mogula kon nahibalo ka gayod kon unsay buot nimong isulti. Sa katibuk-ang pagkasulti, dili kinahanglang pilion mo ang mga pulong nga imong gamiton. Sa pagkatinuod, agig pagbansay, mas maayong tinoon nga ang ideya tin-aw sa imong hunahuna ug unya hunahunaon ang mga pulong samtang nagasulti ka. Kon imong buhaton kini ug kon imong hunahunaon ang ideya imbes ang mga pulong nga imong isulti, ang mga pulong daw awtomatikong mogula, ug ang imong mga ideya ikapahayag gayod nimo nga kinasingkasing. Apan sa dihang magsugod ka sa paghunahuna sa mga pulong imbes sa mga ideya, ang imong pagpanulti magkabungabunga. Pinaagi sa pagbansay, ikaw molampos sa pag-ugmad sa pagkalarino, usa ka hinungdanong kalidad sa epektibong pagpanulti ug pagbasa.

Sa dihang gitudlo sa paghawas kang Jehova ngadto sa nasod sa Israel ug sa atubangan ni Paraon sa Ehipto, gibati ni Moises nga siya dili takos. Ngano man? Siya dili larino nga mamumulong; siya mahimong dunay depekto sa pagpanulti. (Ex. 4:10; 6:12) Nangatarongan si Moises, apan walay usa niini ang gidawat sa Diyos. Gipauban ni Jehova si Aaron ingon nga tigpamaba, apan Iyang gitabangan usab si Moises sa pagsulti. Nga balikbalik ug sa epektibong paagi, si Moises nakigsulti dili lamang ngadto sa mga indibiduwal ug sa gagmayng mga grupo kondili ngadto sa tibuok nasod. (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:​1, 2, 30; 33:1) Kon buhaton mo ang kutob sa imong maarangan aron mapauswag ang imong pagkalarino samtang nagasalig kang Jehova, ikaw usab makagamit sa imong pagpanulti sa pagpasidungog sa Diyos.

SA PAGPANULTI, ang hustong mga paghunong hinungdanon. Tinuod kini kon ikaw nagpakigpulong o nakigsulti sa usa ka indibiduwal. Kon walay mga paghunong, ang gisulti daw samag pagyamyam imbes tin-aw nga pagpahayag sa ideya. Ang tukmang paghunong makatabang sa pagkatin-aw sa imong pagpanulti. Magamit usab kini sa paagi nga ang imong pangunang mga punto masilsil nga dumalayon sa hunahuna.

Unsaon nimo pagtino kon kanus-a ikaw angayng mohunong? Unsa ka dugay ang mga paghunong?

Hunong Aron sa Pagpamunto. Ang puntuwasyon nahimong hinungdanong bahin sa sinulat nga pinulongan. Kini mahimong magpaila sa kataposan sa usa ka gipamulong o usa ka pangutana. Sa pipila ka pinulongan gigamit kini sa pagpaila sa mga kinutlo. Ang ubang puntuwasyon magpaila sa relasyon sa usa ka bahin sa tudling-pulong ngadto sa ubang mga bahin. Ang usa ka tawong nagabasa alang sa iyang kaugalingon makakita sa mga marka sa puntuwasyon. Apan kon siya magabasag kusog alang sa kaayohan sa uban, ang iyang tingog kinahanglang magpasabot sa kahulogan sa bisan unsang puntuwasyon nga makita diha sa sinulat nga materyal. (Alang sa dugang mga detalye, tan-awa ang Tun-anan 1, “Tukmang Pagbasa.”) Ang dili paghunong kon gikinahanglan sa puntuwasyon makapalisod sa uban sa pagsabot sa imong gibasa o mahimong magtuis pa gani sa kahulogan sa teksto.

Dugang pa sa puntuwasyon, ang paagi sa pagpahayag sa mga ideya sulod sa usa ka tudling-pulong magtino kon asa ang angay nga mga paghunong. Usa ka inilang musikero kas-a miingon: “Ang akong pagtugtog sa mga nota dili kay mas maayo kay sa daghang ubang pianista. Apan ang mga paghunong tali sa mga nota, aw, anaa diha ang arte.” Ingon usab niini ang pagpanulti. Ang tukmang paghunong makadugang sa katahom ug kahulogan sa imong giandam pag-ayong materyal.

Sa pagpangandam sa pagbasa diha sa publiko, makaplagan mo tingali nga makatabang ang pagmarka sa pinatik nga materyal nga imong basahon. Butangig usa ka gamayng pinatindog nga linya diin ang daklit nga paghunong, tingalig usa lamang ka pag-ukon-ukon, ang igasukip. Butangig duha ka nagtapad nga pinatindog nga mga linya alang sa dugaydugay nga paghunong. Kon makaplagan mo nga ang usa ka kahan-ayan sa mga pulong bakikaw alang kanimo ug balikbalik ka nga makahunong sa sayop nga dapit, markahi ug lapis aron sa pagdugtong sa tanang pulong nga naglangkob sa lisod nga prase. Unya basaha ang prase gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan. Gibuhat kini sa daghang may kasinatiang mga mamumulong.

Ang paghunong diha sa matag adlaw nga pagpanulti sagad dili mohatag ug problema tungod kay nahibalo ka na sa mga ideya nga buot nimong isulti. Ugaling, kon ikaw dunay manerismo sa paghunong matag karon ug unya bisag wala kinahanglana sa ideya, ang imong pagpanulti mawad-ag puwersa ug pagkatin-aw. Ang mga sugyot sa pagpauswag gihatag sa Tun-anan 4, “Larinong Pakigpulong.”

Hunong Alang sa Kausaban sa Ideya. Sa dihang ikaw mobalhin gikan sa usa ka pangunang punto ngadto sa lain, ang paghunong makahatag ug higayon sa imong mamiminaw sa pagpamalandong, pagpasibo, pag-ila sa kausaban sa direksiyon, ug sa pagsabot nga mas tin-aw sa sunod nga ideyang ipresentar. Ang paghunong aron pagbalhin sa usa ka ideya ngadto sa laing ideya sama ra ka hinungdanon sa dihang ikaw kinahanglang momenor inigliko nimo sa usa ka eskina gikan sa usa ka dalan ngadto sa laing dalan.

Ang usa ka katarongan kon nganong ang pipila ka mamumulong magdali pagbalhin gikan sa usa ka ideya ngadto sa sunod nga ideya nga walay paghunong mao nga sila naningkamot sa pagkobre ug daghan kaayong materyal. Alang sa uban, ang maong batasan nagbanaag sa ilang inadlaw nga paagi sa pagpanulti. Ang tanan tingali sa ilang palibot nagsulti sa samang paagi. Apan kana dili moresulta sa epektibong pagpanulti. Kon ikaw dunay buot isulti nga angay pamation ug hinumdoman, nan paghatag ug igong panahon sa pagpatugbaw sa ideya sa tin-aw nga paagi. Ilha nga ang mga paghunong hinungdanon sa pagpanulti nga magpaila nga tin-aw sa mga ideya.

Kon ikaw mohatag ug pakigpulong gikan sa usa ka laraw, ang imong materyal angayng organisado sa paagi nga tataw kon asa mohunong tali sa pangunang mga punto. Kon ikaw magabasa sa usa ka manuskrito, markahi ang mga dapit nga dunay pagbalhin gikan sa usa ka pangunang punto ngadto sa sunod nga punto.

Ang mga paghunong alang sa pagbalhin sa ideya sagad mas dugay kay sa mga paghunong alang sa puntuwasyon​—ugaling, dili dugay kaayo nga magpayaya sa pagpahayag. Kon kini dugay kaayo, mohatag kini sa impresyon nga ikaw wala makapangandam ug naningkamot sa pagtino kon unsay sunod nga isulti.

Hunong Alang sa Pagpasiugda. Ang paghunong alang sa pagpasiugda sagad maoy dramatikanhong paghunong, nga mao, paghunong nga mauna o mosunod sa usa ka tudling-pulong o sa usa ka pangutana nga gipahayag nga may pagkamainiton. Ang maong paghunong mohatag ug higayon sa mamiminaw sa pagpamalandong sa bag-o lang gisulti, o kini makapahinam kon unsay mosunod. Kini sila dili managsama. Pilia ang nahiangay nga paagi nga gamiton. Apan hunahunaa nga ang mga paghunong alang sa pagpasiugda angayng ilimite lamang sa tinuod makahuloganong mga gipamulong. Kay kon dili, ang bili sa maong mga pulong mawala.

Sa dihang si Jesus nagbasag kusog gikan sa Kasulatan diha sa sinagoga sa Nasaret, gigamit niya nga epektibo ang paghunong. Una, iyang gibasa ang iyang buluhaton gikan sa linukot nga basahon ni manalagnang Isaias. Ugaling, una pa ipadapat kini, iyang gibalik paglukot ang linukot nga basahon, gihatag kini sa tig-alagad, ug milingkod. Unya, uban sa mga mata sa tanan nga diha sa sinagoga nga nagtutok kaniya, siya miingon: “Karong adlawa kining kasulatan nga bag-o lang ninyo nga nadungog natuman.”​—Luc. 4:16-21.

Hunong sa Dihang ang mga Sirkumstansiya Nagkinahanglan Niini. Ang mga kabaldahan usahay magkinahanglan usab nga mohunong ka sa imong pagpanulti. Ang kabanha sa molabay nga sakyanan o naghilak nga bata basin nagkinahanglan nga putlon ang panagkabildo uban sa usa ka tagbalay nga imong nahibalag diha sa ministeryo sa kanataran. Kon ang kabanha sa giasembliyahan dili kaayo grabe, ikaw tingali makapadako sa imong tingog ug magpadayon. Apan kon grabe ug dugay ang kabanha, kinahanglan kang mohunong. Ang imong mamiminaw dili na makapamati. Busa gamitang epektibo ang paghunong, nga may tinguha sa pagtabang sa mamiminaw nga makabaton ug bug-os nga kaayohan sa maayong mga butang nga buot nimong isulti kanila.

Hunong Aron Tugotan ang Pagsanong. Bisag ikaw tingali naghatag ug usa ka pakigpulong nga wala kinahanglana ang pormal nga pagpakig-ambit sa mamiminaw, hinungdanon nga tugotan ang mamiminaw nga mosanong, dili kanang madungog, kondili kanang sa hunahuna. Kon ikaw magpatungha ug mga pangutana nga angayng magpahunahuna sa mamiminaw apan ikaw wala mohunong sa igong panahon, mawala ang dakong bili sa maong mga pangutana.

Siyempre, ang paghunong hinungdanon dili lamang sa dihang magpakigpulong ka sa plataporma kondili sa dihang magsangyaw ka usab ngadto sa uban. Ang pipila ka tawo daw dili gayod mohunong. Kon kana maoy imong problema, paningkamoti pag-ayo nga maugmad kining hiyasa sa pagpanulti. Mapauswag mo ang imong pagpakigsulti sa uban ingon man ang imong pagkaepektibo sa ministeryo sa kanataran. Ang paghunong maoy usa ka gutlo sa paghilom, ug sa pagkamatinud-anon gikaingon nga ang paghilom makapamunto, makapasiugda, makadani sa pagtagad, ug makapaabtik sa dalunggan.

Ang matag adlaw nga pagpakigsulti naglangkit ug pagbayloay sa mga ideya. Ang uban mas gustong mamati kanimo kon ikaw mamati kanila ug magpakitag interes sa ilang gisulti. Kini magkinahanglan nga ikaw mohunong ug igong gidugayon aron sa paghatag kanila ug higayon sa pagpahayag sa ilang kaugalingon.

Sa ministeryo sa kanataran, ang atong pagsangyaw sagad mas epektibo kon himoon kini sa paagi nga panagkabildo. Human magkomostahay, daghang Saksi ang nakakaplag nga epektibo nga ipaila ang butang nga hisgotan ug unya magpatungha ug usa ka pangutana. Sila mohunong aron hatagan ug higayon ang laing tawo sa pagtubag, ug unya pasalamatan nila ang gitubag sa tagbalay. Sa panahon sa panaghisgot, mahimong hatagan nila ang tagbalay ug daghang higayon sa pagkomento. Nahibalo sila nga sagad dako sila ug mahimo sa pagtabang sa usa ka tawo kon nahibalo sila sa iyang mga panglantaw bahin sa gihisgotan.​—Prov. 20:5.

Siyempre, dili tanan ang mouyon sa mga pangutana. Apan kana wala makapugong kang Jesus sa paghunong ug igong gidugayon aron bisan ang mga magsusupak makahigayon sa pagsulti. (Mar. 3:1-5) Ang paghatag sa laing tawo ug higayon sa pagsulti magdasig kaniya sa paghunahuna, ug siya basin, ingong resulta, magpadayag kon unsay anaa sa iyang kasingkasing. Sa pagkatinuod, usa sa mga katuyoan sa atong ministeryo mao ang pagpukaw sa kinasingkasing nga pagsanong pinaagi sa pagpresentar sa mga tawo sa hinungdanong mga isyu gikan sa Pulong sa Diyos nga niana sila kinahanglang mohimog mga desisyon.​—Heb. 4:12.

Ang paggamit sa tukmang paghunong diha sa atong ministeryo usa gayod ka arte. Kon gamiton nga epektibo ang mga paghunong, ang mga ideya mas tin-aw nga ikapasabot ug sagad magpabilin ug dugay sa panumdoman.

SA DIHANG ikaw magasulti o magabasag kusog, hinungdanon nga dili lamang husto ang pagkasulti nimo sa tagsatagsa ka pulong kondili ipasiugda usab nimo ang pangunang mga pulong ug naundan-ug-ideya nga mga ekspresyon nga mopasa sa mga ideya sa tin-aw nga paagi.

Ang hustong pagpasiugda sa diwa naglangkit ug labaw pa kay sa paghatag ug dugang pagpasiugda sa pipila ka pulong o bisan sa daghang pulong. Ang hustong mga pulong kinahanglang ipasiugda. Kon sayop nga mga pulong ang ipasiugda, ang kahulogan sa imong gisulti tingalig dili tin-aw alang sa imong mamiminaw, kinsa, sa baylo, mahimong magtugot sa ilang mga hunahuna nga maglatagaw ngadto sa ubang mga butang. Bisag ang materyal matulon-anon tingali, ang pakigpulong nga walay hustong pagpasiugda sa diwa mahimong dili epektibo sa pagdasig sa mamiminaw.

Ang dugang pagpasiugda ikapaila sa lainlaing paagi, nga sagad gigamit sa kombinasyon: pinaagi sa mas kusog nga tingog, pinaagi sa mas mainiton nga pagbati, pinaagi sa hinay ug mainampingong pagsulti, pinaagi sa paghunong una pa o human sa usa ka pamulong (o niining duha), ug pinaagi sa mga pagkompas ug mga ekspresyon sa nawong. Sa pipila ka pinulongan, ang pagpasiugda ikapaila usab pinaagi sa pagpaubos sa tono o pagpataas sa tingog. Palandonga ang materyal ug ang mga sirkumstansiya sa pagtino kon unsay labing angayan nga pagpasiugda.

Sa paghukom kon unsa ang ipasiugda, palandonga ang mosunod. (1) Sulod sa bisan unsang tudling-pulong, matino ang mga pulong nga angayng hatagan ug dugang pagpasiugda dili lamang pinaagi sa ubang bahin sa tudling-pulong kondili pinaagi usab sa konteksto. (2) Ang pagpasiugda sa diwa mahimong gamiton aron ipasiugda ang pagsugod sa usa ka bag-ong ideya, kon kaha usa ka pangunang punto o yanong kausaban sa han-ay sa pangatarongan. Mahimong mapasiugda usab kini sa kataposan sa han-ay sa pangatarongan. (3) Ang usa ka mamumulong mahimong mogamit ug pagpasiugda sa diwa aron ipakita ang iyang gibati bahin sa gihisgotan. (4) Ang hustong pagpasiugda sa diwa mahimong gamiton usab aron ipasiugda ang pangunang mga punto sa usa ka pakigpulong.

Aron sa paggamit ug pagpasiugda sa diwa niining mga paagiha, ang usa ka mamumulong o usa ka magbabasa sa publiko kinahanglang tin-aw nga makasabot sa iyang materyal ug buot gayod nga ang iyang mamiminaw makapatuhop niini sa hunahuna. Labot sa instruksiyon nga gihatag sa mga adlaw ni Esdras, ang Nehemias 8:8 nag-ingon: “Sila nagpadayon pagbasa sa makusog diha sa basahon, diha sa balaod sa matuod nga Diyos, nga gipatin-aw kini, ug gihatag ang kahulogan niini; ug sila nagpadayon pagpasabot sa gibasa.” Dayag nga kadtong nagbasa ug nagpatin-aw sa Balaod sa Diyos niadtong okasyona nakaamgo sa kahinungdanon sa pagtabang sa ilang mamiminaw nga makasabot sa kahulogan sa gibasa, sa paghinumdom niini, ug sa pagpadapat niini.

Kon Unsay Hinungdan Tingali sa Problema. Ang kadaghanang tawo makapatin-aw sa buot nilang ipasabot diha sa naandan, matag-adlaw nga panagkabildo. Ugaling, kon sila magabasag materyal nga gisulat sa laing tawo, ang pagtino kon unsang mga pulonga o mga ekspresyon ang ipasiugda makahatag ug problema. Ang sekreto anaa sa tin-aw nga pagsabot sa materyal. Kana nagkinahanglan ug mainampingong pagtuon sa gisulat. Busa kon ikaw hangyoon sa pagbasag usa ka materyal diha sa tigom sa kongregasyon, kinahanglang mangandam ka pag-ayo.

Ang pipila ka tawo naggamit sa gitawag ug “popanahong pagpasiugda” imbes pagpasiugda sa diwa. Ilang ipasiugda ang mga pulong diha sa espesipikong mga sal-ang, bisan kon makahuloganon o dili ang maong pagpasiugda. Ipasiugda sa uban ang aktibong mga pulong (function words), nga tingali hilabihang magpasiugda sa mga preposisyon ug mga panumpay. Kon ang pagpasiugda dili makatabang sa katin-aw sa ideya, kini dali ra nga mahimong usa ka makabaldang manerismo.

Sa pagpaningkamot nga gamiton ang pagpasiugda sa diwa, ang ubang mga mamumulong mogamit sa gipakusgang tingog sa paagi nga ang mamiminaw tingali mobati nga sila gikasab-an. Siyempre, kana talagsa ra mopatunghag labing maayong mga resulta. Kon dili natural ang pagpasiugda sa diwa, tingalig ikahatag ang impresyon nga ang mamumulong nakamenos sa iyang mamiminaw. Pagkalabing maayo ang yanong pagdani kanila pinasukad sa gugma ug pagtabang kanila nga makasabot nga ang atong ginasulti maoy Kasulatanhon ug makataronganon!

Kon Unsaon Pagpauswag. Sagad ang usa ka tawo nga dunay problema sa pagpasiugda sa diwa dili makamatikod niini. Laing tawo ang kinahanglang magdala niini sa iyang pagtagad. Kon kinahanglang mouswag ka niining bahina, ang imong magtatan-aw sa tunghaan motabang kanimo. Lain pa, ayaw pagpanuko sa pagpangayog tabang kang bisan kinsa nga maayong mamumulong. Hangyoa siya sa pagpamati pag-ayo sa imong pagbasa ug pagpanulti ug unya sa paghatag ug mga sugyot sa pagpauswag.

Sa pagsugod, ang imong magtatambag mahimong mosugyot nga mogamit ka ug usa ka artikulo diha sa Ang Bantayanang Torre ingong pasukaranan sa pagbansay. Walay duhaduha nga sultihan ka niya nga analisahon ang tagsatagsa ka tudling-pulong sa pagtino kon haing mga pulonga o mga prase ang kinahanglang ipasiugda aron daling masabtan ang kahulogan. Mahimong iyang ipahinumdom kanimo nga hatagan ug linaing pagtagad ang pipila ka pulong nga giitaliko. Hinumdomi nga konektado ang mga pulong sa usa ka tudling-pulong. Kasagaran, usa ka grupo sa mga pulong ang angayng ipasiugda, dili lamang usa ka nalain nga pulong. Sa ubang mga pinulongan, ang mga estudyante mahimong dasigon sa paghatag ug dugang mainampingong pagtagad sa gipaila sa mga aksinto labot sa hustong pagpasiugda sa diwa.

Ingong sunod nga lakang sa pagkat-on kon unsay ipasiugda, mahimong awhagon ka sa imong magtatambag nga tagdon ang konteksto nga mas malangkobon kay sa tudling-pulong. Unsa ang dugokang ideya nga ginapadayag sa tibuok nga parapo? Sa unsang paagi makaimpluwensiya kana sa kon unsay imong ipasiugda diha sa tagsatagsa ka tudling-pulong? Tan-awa ang ulohan sa artikulo ug ang sub-ulohan nga nasulat sa tataw nga letra nga ilalom niana makita ang imong materyal. Unsay koneksiyon niini sa pinili nimong mga ekspresyon nga ipasiugda? Kining tanan maoy mga butang nga tagdon. Apan pag-amping nga dili magbutang ug kusganong pagpasiugda diha sa daghan ra kaayong pulong.

Kon ikaw magapakigpulong nga ekstemporanyo o kaha magabasa, mahimong dasigon ka usab sa imong magtatambag nga himoon ang han-ay sa pangatarongan nga makaapektar sa paggamit sa pagpasiugda sa diwa. Kinahanglang mahibalo ka sa mga dapit nga ang han-ay sa pangatarongan natapos o nga ang presentasyon nabalhin gikan sa usa ka hinungdanong ideya ngadto sa laing ideya. Pabilhan sa mamiminaw kon ang imong pagpakigpulong magpasidaan kanila niining mga dapita. Kini mahimo pinaagi sa paglitok nga mapasiugdahon sa mga pulong nga sama sa una sa tanan, sunod, sa kataposan, busa, ug dayag lamang.

Ang imong magtatambag magdala usab sa imong pagtagad ngadto sa mga ideya nga buot mong duyogan ug linaing pagbati. Sa pagbuhat niini imong ipasiugda tingali ang mga pulong sama sa kaayo, gayod, dili gayod, halayo ra, hinungdanon, ug kanunay. Ang pagbuhat mo niana makaimpluwensiya sa bation sa imong mamiminaw bahin sa imong gisulti. Daghan pa ang ikasulti mahitungod niini diha sa Tun-anan 11, “Pagkamainiton ug Pagbati.”

Aron mapauswag ang imong paggamit sa pagpasiugda sa diwa, dasigon ka usab nga himoong tin-aw sa hunahuna ang mga pangunang punto nga buot nimong mahinumdoman sa imong mamiminaw. Kini hatagan ug dugang pagtagad sumala sa prinsipyo sa publikong pagbasa diha sa Tun-anan 7, “Pangunang mga Ideya Gipasiugda,” ug sumala sa prinsipyo sa pagpanulti diha sa Tun-anan 37, “Mga Pangunang Punto Napasiugda.”

Kon naningkamot ka sa pagpauswag sa imong ministeryo sa kanataran, hatagig linaing pagtagad ang imong pagbasa sa mga kasulatan. Himoang batasan ang pagsukna sa imong kaugalingon, ‘Nganong ginabasa ko kining tekstoha?’ Alang sa usa ka magtutudlo, ang hustong pagsulti lamang sa mga pulong dili pa kanunayng igo. Bisan ang pagbasa sa teksto nga may pagbati mahimong dili pa igo. Kon ikaw nagatubag sa pangutana sa usa ka tawo o nagatudlo sa usa ka paninugdang kamatuoran, maayong ipasiugda diha sa kasulatan ang mga pulong o mga ekspresyon nga nagpaluyo sa ginahisgotan. Kay kon dili, ang tawo nga imong gibasahan mahimong dili makakuha sa punto.

Sanglit ang pagpasiugda sa diwa naglakip sa paghatag ug dugang pagpasiugda sa pipila ka pulong ug mga prase, ang walay-kasinatiang mamumulong basin maghinobra sa pagpasiugda niana nga mga pulong ug mga prase. Ang mga resulta mahimong sama sa mga notang gipatokar sa usa ka tawo nga bag-o lang nagtuon sa usa ka instrumento sa musika. Pinaagi sa dugang pagbansay, hinunoa, ang tagsatagsa ka “mga nota” sa yano mahimong bahin sa “musika” nga maanindot paminawon.

Human makakat-on sa pipila ka pasukaranang mga punto, makabenepisyo ka pinaagi sa pagpaniid sa may-kasinatiang mga mamumulong. Sa dili madugay ikaw makaamgo kon unsay malampos sa paggamit sa nagkadaiyang mga sukod sa pagpasiugda. Ug ikaw makaapresyar sa bili sa pagpasiugda sa lainlaing mga paagi aron mahimong tin-aw ang kahulogan sa gisulti. Ang pag-ugmad sa hustong pagpasiugda sa diwa magpalambo ug dako sa pagkaepektibo sa imong kaugalingong pagbasa ug pagpanulti.

Ayaw pagkat-on ug taphaw lamang nga kahibalo bahin sa pagpasiugda sa diwa. Aron makasulti nga epektibo, padayon sa pagbansay niini hangtod nga imong mahanas ang pagpasiugda sa diwa ug makagamit niini sa paaging natural pamation sa uban.

ANG epektibong magbabasa motan-aw nga saylo pa sa tagsatagsa ka tudling-pulong, bisan saylo pa sa parapo nga niana kini makita. Sa dihang siya mobasa, anaa sa iyang hunahuna ang pangunang mga ideya sa katibuk-ang materyal nga iyang gipresentar. Kini mag-apektar sa iyang pagbutang ug pagpasiugda.

Kon kining paagiha dili sundon, walay makuhang talagsaong mga punto sa pakigpulong. Walay ideya nga tin-awng mapatugbaw. Inigkatapos sa presentasyon, mahimong lisod mahinumdoman ang bisan unsang talagsaong punto.

Ang hustong pagtagad sa pagpasiugda sa pangunang mga ideya sagad dakog mahimo sa pagpanindot sa pagbasa sa usa ka asoy gikan sa Bibliya. Ang maong pagpasiugda makahatag ug dugang kahulogan sa pagbasa sa mga parapo diha sa usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay o sa tigom sa kongregasyon. Ug hinungdanon kini ilabina sa dihang mopakigpulong ginamit ang usa ka manuskrito, nga himoon usahay panahon sa atong mga kombensiyon.

Kon Unsaon Paghimo Kini. Sa tunghaan, ikaw tingali itudlo nga mobasag usa ka bahin sa Bibliya. Unsay angayng ipasiugda? Kon adunay pangunang ideya o hinungdanong hitabo nga gipadayag diha sa materyal nga imong pagabasahon, angayan nga kini ipatugbaw.

Kon ang bahin nga imong basahon maoy balak o prosa, sanglitanan o asoy, makabaton ug kaayohan ang imong mamiminaw kon maayo ang imong pagbasa niini. (2 Tim. 3:​16, 17) Sa pagbuhat niini kinahanglang tagdon ang mga bahin nga imong pagabasahon ug ang imong mamiminaw.

Kon ikaw mobasag kusog gikan sa usa ka publikasyon diha sa usa ka pagtuon sa Bibliya o sa usa ka tigom sa kongregasyon, unsa ang pangunang mga ideya nga kinahanglan mong ipasiugda? Isipa ang mga tubag sa pinatik nga mga pangutana diha sa tun-anan ingong pangunang mga ideya. Ipasiugda usab ang mga ideya nga naglangkit sa dagko-ug-letrang sub-ulohan nga ilalom niana makita ang materyal.

Wala irekomendar nga imong batasanon ang paggamit ug manuskrito alang sa mga pakigpulong nga ihatag diha sa kongregasyon. Hinunoa, adunay higayon nga itagana ang mga manuskrito sa pipila ka pakigpulong sa kombensiyon aron ang samang mga ideya ikapresentar sa samang paagi diha sa tanang kombensiyon. Aron ipasiugda ang pangunang mga ideya sa maong manuskrito, ang mamumulong kinahanglang mainampingong mag-analisar una sa materyal. Unsa ang pangunang mga punto? Kinahanglang mailhan niya kini. Ang pangunang mga punto dili lamang maoy mga ideya nga gibati niyang makaiikag. Kini mao ang paninugdang mga ideya nga inanayng gipadayag sa materyal. Usahay ang mubong pagpaila sa usa ka pangunang ideya sa manuskrito magpaila sa usa ka asoy o argumento. Mas kasagaran, ang kusganong pagpaila himoon human ihatag ang nagpaluyong ebidensiya. Sa dihang mailhan kining paninugdang mga punto, ang mamumulong angayng magmarka niini diha sa iyang manuskrito. Sa naandan dunay pipila lamang, lagmit dili molabaw sa upat o lima. Sunod, kinahanglang magbansay siya sa pagbasa sa paagi nga ang mamiminaw daling makaila niini. Kini ang talagsaong mga punto sa pakigpulong. Kon ang materyal ipahayag nga may hustong pagpasiugda, kining pangunang mga ideya lagmit gayod mahinumdoman. Angay nga ingon niana ang tumong sa mamumulong.

Adunay nagkalainlaing mga paagi nga ikapaila sa usa ka mamumulong ang pagpasiugda nga gikinahanglan aron tabangan ang mamiminaw sa pag-ila sa pangunang mga punto. Mahimo niyang gamiton ang nag-uswag nga kadasig, pag-usab sa paso, halawom nga pagbati, o nahiangay nga mga pagkompas, sa paghisgot lamang sa pipila.