Kapitulo 22

Nganong Daghan Kaayog Balaod sa Balay?

Isulat ang pipila ka balaod nga gipatuman diha sa inyong pamilya. ․․․․․

Makataronganon ba kining mga balaora para nimo?

□ Oo □ Dili

Unsang balaora nga naglisod ka kaayo sa pagtuman? ․․․․․

ANG imong ginikanan naghatag ug mga balaod nga kinahanglan nimong sundon. May balaod sa paghimog homwork, mga buluhaton sa balay, oras sa pagpauli, ug mga restriksiyon sa paggamit sa telepono, TV, ug kompiyuter. May mga balaod usab kon unsay angay nimong pamatasan diha sa eskuylahan ug sa pagpilig mga higala.

Mora ka bag gihigtan niining mga balaora? Tingali parehas kag gibati niining mga batan-on nga gihisgotan sa ubos:

“Makalagot kaayo kon papaulion kag sayo! Makapungot kaayo kay ang uban makapaulig gabii nang dako.”​—Allen.

“Makasapot kon sigehan lag bantay ang imong mga tawag sa cell phone ug sa telepono. Gitratar ko nila nga morag bata!”​—Elizabeth.

“Sa paminaw nako ang akong ginikanan dili gustong maglipaylipay ko, nga mora bag dili sila gustong makabaton kog mga higala!”​—Nicole.

Bisan pag ginalapas sa mga batan-on ang mga balaod sa ilang ginikanan, ang kadaghanan kanila mouyon nga gubot ang panimalay kon walay mga balaod. Busa kon importante ang balaod, nganong makalagot man kaayo ang pipila niini?

“Dili na Ko Bata!”

Tingali maglagot ka sa mga balaod tungod kay sa imong paminaw gitratar ka nga daw bata. Gusto kang mosinggit, “Dili na ko bata!” Siyempre, ang imong ginikanan nagtuo nga ang ilang mga balaod gikinahanglan kay kini mopanalipod ug moandam kanimo sa mga responsabilidad dihang mohamtong ka na.

Apan para nimo ang mga balaod daw dili na haom sa imong edad. Tingali mobati ka nga pinig-otan, sama sa dalagang si Brielle, kinsa miingon bahin sa iyang ginikanan: “Morag wala sila makaagi ug pagkabatan-on. Dili sila gusto nga mosulti ko sa akong opinyon, mohimog desisyon, o maghinamtong.” Sama usab niinig gibati ang batan-ong si Allison. Siya miingon: “Ang akong ginikanan nalimot nga 18 anyos na ako, dili 10 anyos. Mosalig na lang unta sila nako!”

Ang mga balaod sa balay lisod sundon kon ang imong ginikanan daw dili kaayo estrikto sa imong mga igsoon. Pananglitan, ang batan-ong si Matthew nahinumdom nga niadtong tin-edyer pa siya, ang iyang manghod nga babaye ug mga ig-agawng babaye dili gayod silotan bisag makasala.

Mas Maayo ba Kon Walay mga Balaod?

Tingali gusto ka nga dili ka pagbut-an sa imong ginikanan. Apan makaayo ba kon patumanan ka sa imong gusto? Tingali may nailhan kang mga batan-on nga parehas nimog edad nga makauli bisag unsang orasa, makasul-ob ug bisan unsa, ug makahugoy-hugoy sa ilang mga higala bisag kanus-a ug bisag asa. Tingali ang mga ginikanan niining mga batan-ona dili makamatikod sa ginahimo sa ilang mga anak tungod kay sila okupado kaayo. Ang Bibliya nagpakita nga kining paagiha sa pagmatuto dili mosaler. (Proverbio 29:15) Imong makita nga ang kalibotan walay gugma tungod kay ang mga tawo naghunahuna lang sa ilang kaugalingon, diin ang kadaghanan kanila nagdako nga pinatuyangan.​—2 Timoteo 3:1-5.

Inay masina sa mga batan-on nga pinatumanan sa gusto, hunahunaa nga gihatagan kag balaod sa imong ginikanan kay sila nahigugma ug nahingawa kanimo. Sa ilang paghatag ug makataronganong mga restriksiyon, sila nagsundog kang Jehova nga Diyos, kinsa miingon sa iyang katawhan: “Ihatag ko kanimo ang hait nga salabotan ug tudloan ko ikaw sa dalan nga imong pagalaktan. Ihatag ko ang tambag nga ang akong mata magatan-aw kanimo.”​—Salmo 32:8.

Apan usahay mobati ka nga morag gituok ka sa mga balaod sa imong ginikanan. Unsay imong himoon aron dili ka kaayo mobati nga pinig-otan?

Maayong Komunikasyon

Kon nangandoy kag dugang kagawasan o aron dili ka kaayo maglagot sa mga restriksiyon nga gihatag sa imong ginikanan kanimo, ang solusyon mao ang maayong komunikasyon. ‘Nakasulay na ko sa pagpakigsulti sa akong ginikanan, pero wala gihapoy nahitabo!’ tingali ang uban moingon. Kon mao, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Maayo ba ang akong paagi sa pagpakigsulti?’ Ang pagpakigsulti importante kaayo kay kini (1) makatabang sa uban sa pagsabot kanimo o (2) makatabang kanimo sa pagsabot kon nganong wala ka patumani sa imong gusto. Kon gusto kag kagawasan nga gitagamtam sa mga hamtong, angay lang nga imong tun-an ang maayong paagi sa pagpakigsulti. Unsa kining mga paagiha?

Pagtuon sa pagpugong sa imong pagbati. Importante sa maayong komunikasyon ang pagpugong sa kaugalingon. Ang Bibliya nag-ingon: “Nagpagula ang hungog sa tibuok niyang espiritu, apan siya nga maalamon nagpakalma niini hangtod sa kataposan.” (Proverbio 29:11) Busa ayaw pagbagulbol, pangluod, ug pagmanya. Seguro kalambahon ka sa pultahan o kabundak-bundakon ka sa imong tiil kon did-an ka sa imong ginikanan. Apan kon mag-iningon ka niini, hatagan ka hinuon ug dugang mga restriksiyon​—dili dugang kagawasan.

Sabta ang panglantaw sa imong ginikanan. Si Tracy, nga usa ka Kristohanong batan-on nga usa ray ginikanan, miingon, “Nakapangutana ako sa akong kaugalingon, ‘Unsa man ang gustong itudlo ni mama kanako?’” Unsay naamgohan ni Tracy? “Gusto lang niya nga magtinarong ako.” (Proverbio 3:1, 2) Ang pagbutang sa imong kaugalingon sa ilang lugar makatabang kanimo sa pagpakigsultig maayo sa imong ginikanan.

Pananglitan, ingnon ta nga gidid-an ka sa imong ginikanan sa pag-adtog parti. Inay makiglalis, pangutan-a sila, “Mosugot ba mo kon magpauban kog hamtong ug kasaligang higala?” Tingali ang imong ginikanan dili gihapon mosugot. Apan kon nakasabot ka kon nganong gidid-an ka, makahatag kag laing solusyon aron ila kang tugtan.

Palig-ona ang pagsalig sa imong ginikanan kanimo. Handurawa ang usa ka tawo nga nakautang ug kuwarta sa bangko. Kon untop sa panahon siya nga mobayad, ang bangko mosalig kaniya ug mahimong pautangon siyag usab. Sama usab niini sa panimalay. Kinahanglang masaligan ka sa imong ginikanan pinaagi sa imong pagkamasinugtanon. Kon imong mapamatud-an nga kasaligan ka​—bisan sa gagmayng mga butang—​posible nga mosalig sila kanimo. Siyempre, kon pirme lang sila mabalo, ayawg katingala kon mawad-an silag pagsalig nimo.

Kon Malapas ang Usa ka Balaod

Dili nimo kalikayan nga makalapas kag balaod​—pananglitan wala ka makahimo sa mga buluhaton sa balay, dugay kang nakig-estorya sa telepono, o wala ka makapauli sa eksaktong oras. (Salmo 130:3) Seguradong makatilaw gyod ka sa imong ginikanan! Unsay imong himoon aron dili modako ang problema?

Isulti ang tinuod. Ayaw pag-imbentog estorya kay mawala hinuog samot ang pagsalig sa imong ginikanan kanimo. Ayaw pamakak ug ayaw ililong ang mga detalye. (Proverbio 28:13) Ayaw pagpangatarongan o ayaw paghunahuna nga gamay rang butang ang imong nahimo. Ug hinumdomi gayod nga “ang tubag, kon malumo, makapahilayo sa kaaligutgot.”​—Proverbio 15:1.

Pangayog pasaylo. Angay lang nga mangayo kag pasaylo sa imong nahatag kanila nga kabalaka, kahigawad, o dugang trabaho aron dili ka makatilaw ug bug-at nga silot. Apan, kinahanglang kinasingkasing ang imong pagpangayog pasaylo.

Dawata ang silot. (Galacia 6:7) Tingali sa primero moreklamo ka sa ipahamtang kanimo nga silot, ilabina kon sa tan-aw nimo dili kini makataronganon. Apan ang imong pagdawat sa silot nagpakita nga hamtong ka. Paningkamot nga mabalik ang pagsalig sa imong ginikanan kanimo.

Isulat kon hain niining tulo ka punto nga gihisgotan ang kinahanglan nimong pauswagon. ․․․․․

Hinumdomi, responsabilidad sa imong ginikanan ang paghatag ug mga balaod. Busa ang Bibliya naghisgot bahin sa “sugo sa imong amahan” ug “balaod sa imong inahan.” (Proverbio 6:20) Apan ayaw paghunahuna nga ang mga balaod sa panimalay makadaot sa imong kinabuhi. Hinunoa, kon magpasakop ka sa awtoridad sa imong ginikanan, si Jehova nagsaad nga mabulahan ka!​—Efeso 6:1-3.

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 3

TEKSTO

“Pasidunggi ang imong amahan ug ang imong inahan . . . aron magmauswagon ka.”​—Efeso 6:2, 3.

SUGYOT

Kon gusto kang hatagan ug dugang kagawasan sa imong ginikanan, pamatud-i una nga masinundanon ka sa ilang mga balaod. Kon masinundanon ka, posibleng mosugot sila kon may ihangyo ka nila.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Sumala pa sa mga panukiduki, kon ang mga ginikanan mahigugmaong magpatuman ug mga balaod sa balay, ang ilang mga anak kasagaran hawod sa klase, maayong makig-uban, ug malipayon.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong isulti kon makalapas akog balaod sa balay ․․․․․

Kini ang akong himoon aron mosalig ang akong ginikanan kanako ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong ang imong ginikanan usahay sobra kaayong makapanalipod kanimo?

● Nganong masuko ka usahay sa mga restriksiyon?

● Unsay imong himoon aron mouswag ang imong paagi sa pagpakigsulti sa imong ginikanan?

[Blurb sa panid 183]

“Kon bata ka pa, magtuo ka nga nahibalo ka na sa tanan. Busa kon estriktohan ka sa imong ginikanan, masuko ka dayon nila. Apan para sa imong kaayohan ang ilang mga balaod.”​—Megan

[Kahon sa panid 186]

Paboritismo Ba Gayod Kini?

Nakapangutana ka ba, ‘Nganong dili man parehas ug tinagdan ang mga ginikanan sa ilang mga anak?’ Kon mao, hunahunaa kini: Dili mahimong tagdon sa ginikanan ang ilang mga anak sa parehas nga paagi. Sa pagkatinuod, ang pangutana mao, Wala ka ba tagan-i sa imong mga panginahanglan? Pananglitan, kon nagkinahanglan kag tambag, tabang, o pagpaluyo sa imong ginikanan, anaa ba sila para nimo? Kon mao, makaingon ka ba gayod nga duna silay pinalabi? Sanglit lainlain man mog panginahanglan sa imong mga igsoon, dili gayod mahimo nga kamong tanan tagdon sa inyong ginikanan sa samang paagi sa tanang panahon. Nasabtan kini ni Beth. Siya karon 18 na, ug siya miingon: “Lainlain kamig personalidad sa akong igsoong lalaki ug kinahanglang pakitaan kami ug lahi nga pagtagad. Dili ako makatuo kon nganong wala ako makasabot niana sa bata-bata pa ako.”

[Kahon/​Hulagway sa panid 189]

Pakigsulti sa Imong Ginikanan!

Ang nag-unang duha ka kapitulo naghisgot kon unsay angay nimong tinamdan sa pagbadlong ug sa mga balaod sa imong ginikanan. Unsay imong himoon kon sa tan-aw nimo estrikto ra kaayo sila niining mga bahina? Unsay imong himoon aron makapakigsulti ka kanila bahin niini?

● Pagpilig panahon nga kalmado ka ug dili okupado ang imong ginikanan.

● Isulti kon unsay imong gibati, apan ayaw padala sa imong emosyon. Pakitai ug nahiangayng pagtahod ang imong ginikanan.

Kon sa tan-aw nimo sigehan ka lag saway sa imong ginikanan, mahimong moingon ka: “Naningkamot baya ko nga magtinarong, apan lisod kon pirme lang ko ninyong sawayon. Pwede bang mag-estorya ta bahin niini?”

Isulat kon unsay imong himoon aron makahibalo ka kon unsaon nimo kini pagsulti ngadto sa imong ginikanan.

․․․․․

✔SUGYOT: Gamita ang impormasyon sa Kapitulo 21 aron imong masugdan ang panagsultihay. Lagmit ang imong ginikanan malipay sa paghisgot niini uban nimo.

Kon sa imong tan-aw wala ka hatagi ug igong kagawasan sa imong ginikanan, mahimo kang moingon: “Gusto kong mahimong responsable aron sa ngadto-ngadto hatagan ko ninyog dugang kagawasan. Sa inyong hunahuna, unsa kahay akong angayng pauswagon?”

Isulat kon unsay imong himoon aron makapakigsulti ka sa imong ginikanan bahin niini.

․․․․․

✔SUGYOT: Repasoha ang Kapitulo 3 sa Tomo 1. Dayon ilista ang mga pangutana nga gusto nimong isukna bahin sa imong nabasa.

[Hulagway sa panid 184, 185]

Ang pagsunod sa mga balaod sa imong ginikanan susamag pagbayad ug utang sa bangko​—kon kasaligan ka, ang bangko mosalig sa pagpautang kanimog mas dako-dakong kantidad