Israel sa Ehipto

ANG mga panghitabo sulod sa kapin sa duha ka siglo diin ang mga katigulangan sa nasod sa Israel didto pa sa Ehipto maoy usa ka hinungdanong bahin sa rekord sa Bibliya.

Ang anak nga lalaki ni Jacob nga si Jose gibaligya ingong ulipon ug gidala ngadto sa Ehipto. (Gen 37:​28, 36) Mga pipila ka tuig sa ulahi, tungod sa pagpangilabot sa Diyos, siya gihatagan ug pagtagad ni Paraon ug, ingong administrador sa pagkaon, gihatagag awtoridad nga ikaduha kang Paraon mismo. (Gen 41:38-45) Apan sa wala madugay dihay mitungha sa Ehipto nga usa ka bag-ong hari nga wala magtahod sa handomanan ni Jose ug nagpahamtang ug malupigong pag-ulipon sa mga anak ni Jacob (Israel). (Ex 1:8-14) Ang sekular nga Ehiptohanong kasaysayan wala gayod maghisgot bahin niining tanan, lakip sa prominenteng posisyon ni Jose. Makapahibulong ba kini?

Ang wala paghisgot sa pagkaprominente ni Jose ug sa pagkaulipon sa Israel dili gayod makapahibulong alang niadtong sinati na sa mga rekord sa mga monyumento sa karaang Ehipto. Naandan na sa ulahing mga magmamando o relihiyosong mga eskriba ang pagtangtang sa mga ngalan gikan sa naunang mga monyumento, tungod kay ila kining giisip nga dili angay o kaha aron sa pagtuboy sa ilang pagkaprominente. Pananglitan, si Haring Horemheb nag-usab sa mga inskripsiyon aron ipasidungog sa iyang kaugalingon ang buluhatong pagpanukod nga gihimo ni Tutankhamen. (HULAGWAY, Tomo 1, p. 532) Ang Cairo Museum sa Ehipto ug ang Oriental Institute sa Unibersidad sa Chicago adunay daghang mga pananglitan sa maong pagpanglimbong.

Sa kasukwahi, ang rekord sa Bibliya naundan sa tanang ebidensiya sa pagkatinuod niini. Wala gayoy nasod nga moangkon nga sila naggikan sa mga ulipon sa usa ka langyawng nasod kon kana dili tinuod. Ang asoy sa Bibliya bahin niini nga mga panghitabo naundan ug daghang detalye bahin sa Ehiptohanong kinabuhi nga ikaasoy lamang sa usa nga nagkinabuhi didto. Dugang pa, ang Paskuwa ginasaulog sa mga Hudiyo matag tuig hangtod karong adlawa, usa ka selebrasyon nga gitaho sa Bibliya nga nagsugod samtang ang ilang mga katigulangan didto pa sa Ehipto ug ingong resulta sa nahitabo didto. Ang bisan unsang pangangkon nga ang tinuod nga asoy bahin niining mga butanga nahanaw na ug ang bugtong rekord nga naglungtad maoy sayop, dili gayod makataronganon.