DEBIR
[Kinasuloran; Kinaulahian].
1. Ang hari sa Eglon, usa sa upat ka gagmayng mga gingharian nga nakig-alyansa sa hari sa Jerusalem sa pag-atake sa siyudad sa Gabaon tungod sa pagpakigdait niini kang Josue. (Jos 10:1-5) Ang pagsurender sa Gabaon ngadto kang Josue nagpahinabog kahadlok, sanglit kini lagmit nagpahuyang sa bisan unsang hiniusang paningkamot sa pagpakiggubat sa Israel (Jos 9:1, 2) ug sa samang panahon posibleng nagpaarang kang Josue nga mas daling makasulod tali sa amihanan ug sa habagatang mga bahin sa Yutang Saad, nga tungod niana anam-anam nga nasakop ang yuta. Sa dihang gilikosan ang Gabaon, gitabangan kini sa kasundalohan ni Josue, ug inabagan sa mga milagro giparot ni Josue ang Canaanhong kasundalohan, ug si Debir ug ang ubang mga hari napugos sa pagtago sa usa ka langob. Dinhi sila natanggong hangtod nga gipatay sa ulahi.—Jos 10:6-27.
2. Usa ka harianong siyudad sa Canaan (Jos 10:38, 39), nga nailhan usab ingong Kiriat-seper ug Kiriat-sana. (Jos 15:15, 49; Huk 1:11) Kini anaa sa panulondon ni Juda apan nahimong usa ka Levihanong siyudad sa mga Kohatnon.—Jos 21:9, 15; 1Cr 6:54, 58.
Mopatim-awng dihay duha ka asoy sa unang pagsakop sa Israel sa Debir ingong bahin sa mga pagpakiggubat ni Josue. Ang unang asoy yanong nag-ingon nga gihurot pagpamatay ang katawhan sa Debir. (Jos 10:38, 39) Ang ikaduha, ang asoy sa Josue 11:21-23, lagmit maoy usa ka pagsubli sa samang pagsakop (sanglit ang bersikulo 18 naghisgot nga “sa daghang adlaw nakiggubat si Josue sa tanan niini nga mga hari”), samtang naghatag ug dugang impormasyon nga ‘gilaglag ni Josue ang mga Anakim gikan sa Debir’ ug sa ubang mga siyudad. Kining dugang impormasyon lagmit gilakip aron ipakita nga bisan ang tag-as nga mga Anakim, kinsa nakapahadlok sa mga kasingkasing sa mga espiya sa Israel kapin sa 40 ka tuig una pa niana (Num 13:28, 31-33; Deu 9:2), dili kay dili-mabuntog.
Bisan pa niana, mopatim-aw nga ang mga Anakim nanimuyo pag-usab sa siyudad sa Debir, tingali naggikan sa Filistehanong kabaybayonan (Jos 11:22) samtang ang Israel temporaryong nagpabilin sa kampo niini sa Gilgal o nakiggubat didto sa A. (Jos 10:43–11:15) Bisan tuod ang unang mga pagpakiggubat ni Josue nakapukgo sa hiniusang pagsukol sa kasundalohan sa kaaway diha sa yuta sa Canaan, nga daling nagpukan sa tanang pangunang mga kuta, mopatim-aw nga kining matanga sa pagpakiggubat wala makahimo sa pag-establisar ug mga garison aron makontrolar ang mga dapit sa tanang nalaglag nga mga siyudad. Busa, ang ikaduhang pagsakop o “pagtibawas” sa Debir gihimo ni Otniel, kinsa, tungod kay nanguna sa pagsakop sa siyudad, gihatag kaniya ingong asawa si Aksa nga anak nga babaye sa beteranong manggugubat nga si Caleb.—Jos 15:13-19; Huk 1:11-15.
Dili gayod matino diha sa kasaysayan sa Israel kon kanus-a nahitabo kining ikaduhang pagsakop. Gibuksan ang basahon sa Mga Maghuhukom sa mga pulong nga “human sa kamatayon ni Josue,” ug misunod dayon ang asoy sa pagsakop ni Caleb sa Debir. (Huk 1:11-15) Sumala sa pipila, kini nagpasabot nga gisakop sa Juda ang Debir human sa kamatayon ni Josue ug nga ang samang asoy nga makaplagan sa Josue 15:13-19 gidugang sa ulahi diha sa basahon nga nagdala sa ngalan ni Josue. Apan, giisip sa uban ang Maghuhukom 1:1 ingong usa lamang ka pormal nga introduksiyon aron ilangkit kini sa basahon ni Josue, nga nangatarongang imposible gayod nga si Caleb magpaabot pa ug daghang tuig hangtod nga mamatay si Josue sa dili pa niya hinginlan ang mga Anakim gikan sa yuta nga gisaad kaniya nga iyang mapanag-iya. Busa, giisip nila nga ang asoy sa Mga Maghuhukom maoy pagsubli lamang nianang asoy sa Josue.
Lainlaing mga sugyot ang giduso sa mga eskolar sa Bibliya bahin sa nahimutangan sa Debir diha sa bukirong rehiyon sa Juda. Sa miagi gituohan nila nga kini mao ang Tell Beit Mirsim, mga 20 km (12 mi) sa KHK sa Hebron. Apan, karon kini gituohan nga mao ang Khirbet Rabud, mga 13 km (8 mi) sa HK sa Hebron.
Ang karaang ngalan sa Debir, ang Kiriat-seper (Jos 15:15; Huk 1:11), nagkahulogan nga “Lungsod sa Basahon.” Tungod niini, gipangagpas sa pipila nga ang Debir mao ang sentro sa pagtuon bahin sa relihiyon ug sa balaod sa Canaan ug usa ka dapit diin gitipigan ang mga rekord sa publiko.
3. Usa ka dapit “sa ubos nga patag sa Akor” nga makita diha sa talaan sa mga utlanan sa Juda. (Jos 15:7) Bisan tuod ang tukmang nahimutangan niini wala mahibaloi karon, ang pipila ka geograpo nagtuo nga ang ngalan napreserbar diha sa ngalan sa Thogheret ed-Debr, sa HK sa Jerico, ug sa Wadi Debr, nga duolduol sa gituohang nahimutangan sa Walog sa Akor.
4. Usa ka dapit diha sa utlanan sa Gad didto sa Gilead. (Jos 13:26) Kini nga Debir sagad giisip nga mao ra ang Lo-debar, diin nahimutang ang pinuy-anan ni Makir (kinsa miabiabi kang Mepiboset ug, sa ulahi, kang David). (2Sa 9:4-6; 17:27-29) Gipangagpas sa pipila nga ang Debir sa Gad mao ang Umm ed-Dabar, 16 km (10 mi) sa H sa Dagat sa Galilea.