Ei Otot Epwe Nonnomelo?
Esor pwal eu tappin aramas lukun ach ei a rongorong chommong poraus usun sopwolon fonufan. Chommong ra niuokus pwe ewe fonufan epwe muchulo lon eu maun won kensi pakutang. Pwal ekkoch ra ekieki pwe limengau epwe ataielo ewe fonufan. Pwal ekkoch ra lolilen pwe ewe osukosuk lon pekin moni epwe efisata fitikoko lefilen aramas.
Ei otot epwe tongeni wesewesen muchulo? Ika epwe ina, epwe met weween? A fen wor eu otot a muchulo?
Eu Otot A Muchulo—Pwal Eu A Siwili
Ewer, eu otot a fen muchulo. Ekieki ewe fonufan a fokkun ngauelo lon ranin Noa we. Ewe Paipel a awewei: “Ewe konik a pungutiu o a pwoluelo ewe fonufan mi nonnom lon ewe fansoun, o a pwal ataielo.” Ewe Paipel a pwal apasa: “[Kot] ese mwo lolileniesini ewe fonufanen lom, nge a amanaua fumon eti Noa, emon chon afalafal mi pwung, lupwen a tinalo ewe noter won ekkewe chon fonufan mi ngau.”—2 Peter 2:5; 3:6.
Nengeni met weween sopwolon ena fonufan me met ese wewe ngeni. Ese wewe ngeni pwe aramas repwe rosolo. Noa me an we famili ra manau atun a fis ewe noter. A pwal nomelo ewe fonufanen pwul me ewe langin fu mi lingoch. Ewe “fonufanen aramas mi imu seni Kot” a morelo, eu otot mi ngau.
Feil, feil, lupwen a chommongelo mwirimwirin Noa kewe, pwal eu otot a fisita. Ena oruuen fonufan are otot a nonnom tori ach ei fansoun. Uruwoon we a ur ren maun, atai alluk, me foffor mi akkachofesa. Met epwe fis ngeni ei otot? Epwe nomelo?
Met Epwe Fis ngeni Ei Otot?
Mwirin an era pwe ewe fonufan lon ranin Noa we a talo, ewe Paipel a sopweilo le apasa: “Nge ren ewe chok kapas a iseis ekkeei lang o fonufanen ei fansoun ngeni ekkei.” (2 Piter 3:7) Enlet, usun pwal emon sou makkei Paipel a apasa: “Ewe fonufan [ewe a nonnom ikenai] epwe morelo.”—1 Jon 2:17.
Ewe Paipel ese apasa pwe wesewesen ewe fonufanen pwul are ekkewe langin fu repwe morelo, usun chok rese pwal morelo lon ranin Noa we. (Kol Fel 104:5) Iwe nge, ei otot fengen me an kewe “lang” are sou nemenem fan etipetipaen Setan me an “fonufan” are mwichen aramas, repwe morelo usun ita nge ren ekkei. (Jon 14:30; 2 Korint 4:4) Ei fonufan, are ototen mettoch, epwe poutmwaalilo usun chok ewe otot me mwen ewe Noter. Pwal mwo nge Jises Kraist a kapas usun ekkewe lapalap “lon ranin Noa we” pwe ina liosun met epwe fis me mwen sopwolon ei otot.—Mattu 24:37-39.
A lamot sipwe weweiti pwe lupwen Jises a kapas usun ranin Noa we, ina poluen an noun kewe chon kuno we kapas eis: “Epwe meeta esissinen om liwinsefal pwal sopwolon ei fonufan?” (Mattu 24:3, King James Version) Noun Jises kewe chon appiru ra silei pwe ei otot epwe sopwolo. Nge ena mettoch a ita aniuokusur?
Apwi, lupwen Jises a oesini usun ekkewe mettoch repwe fis me mwen sopwolon fonufan, a peser ar repwe pwapwa ‘pun ar ngaselo a arapoto.’ (Luk 21:28) Ewer, ar ngaselo seni Setan me an we otot mi ngau pwe repwe tolong lon eu otot sefo mi kinamwe!—2 Piter 3:13.
Nge inet epwe muchulo ei otot? Ifa “ewe esissin” Jises a awora ren an “liwinsefal, me sopwolon ei otot”?
“Ewe Esissin”
Pa·rou·siʹa, ewe kapasen Krik mi affou ngeni “feito”, a wewe ngeni “nonnom”, weween, a wesewesen nonnom. Ina minne, lupwen epwe pwa “ewe esissin,” esap wewe ngeni pwe Kraist a chok arapoto, pwe a pwe a fen liwinsefal me nonnom. Epwe wewe ngeni pwe a fen poputa le nemenem le monomon usun emon king lon lang me epwele muttir asopwalo chon oput i.—Pwarata 12:7-12; Kol Fel 110:1, 2.
Jises ese era pwe eu chok mettoch epwe wewe ngeni “ewe esissin.” A kapas usun chommong mettoch epwe fis won fonufan. Ekkeei mettoch meinisin repwe fis atun minne ekkewe sou makkei Paipel ra eita ngeni “ekkewe ranin le sopwolon.” (2 Timoti 3:1-5; 2 Piter 3:3, 4) Ekieki mwo ekkoch mettoch Jises a oesini repwe esissinata “ekkewe ranin le sopwolon.”
“Pun einang epwe u ngeni einang, pwal muu ngeni muu.” (Mattu 24:7) Maun lon ach ei fansoun a fokkun watte seni lom. Emon sou uruwo a era: “Ewe Aeuin Maunen Fonufan [poputa lon 1914], ina ewe akkaeuin maun mi “unus.” Iwe nge, ewe oruuen maunen fonufan a watte seni. Iwe, ekkewe maun ra pwal chuen fiffis me akkatai ewe fonufan. Ewer, alon Jises kewe ra fokkun pwonueta!
“Epwe wor lengita.” (Mattu 24:7) Mwirin ewe Aeuin Maunen Fonufan, a fis ewe lengita mi lapalap seni meinisin lon uruwoon aramas. Lengita mi fokkun watte a pwal fis mwirin ewe Oruuen Maunen Fonufan. Nafangauen mongo a tori eu–na–animuen chon fonufan meinisin, iwe, a malo 14 million semirit iteiten ier. Enlet, a fen fis “lengita”!
“Epwe fis ekkewe chechchechin fonu mi lapalap.” (Luk 21:11) Ekkewe mi malo iteiten ier pokiten chechchechin fonu seni 1914, ra chommongelo won fan 10 seni lon ekkewe ekkoch senturi. Ekieki mwo usun ekkoch chok me lein ekkewe mi watte: 1920, China, 200,000 ra malo; 1923, Japan, 99,300 ra malo; 1939, Turkey, 32,700 ra ninnilo; 1970, Peru, 66,800 ra malo seni; me 1976, China, orun 240,000 (are, me ren pwal ekkoch, 800,000) aramas ra malo. Enlet, “ekkewe chechchechin fonu mi lapalap”!
“Won fonu me fonu, malapalap.” (Luk 21:11) Mwirin wesin ewe Aeuin Maunen Fonufan, 21 million aramas ra malo seni ewe Spanish flu. Science Digest a repotei: “Lon unusen uruwoon aramas, esor och sokkun semmwen mi muttir are pochokkul seni ena matter ren an efisata an aramas malo.” Seni ena fansoun, semmwenin foun ngasangas, kanser, AIDS, me chommong pwal ekkoch matter ra fen nielo fitepuku million.
“Atai alluk epwe lapalapelo.” (Mattu 24:12) Seni 1914, ach ei otot a itefoulo ren atai alluk me foffor mi akkachofesa. Lon chommong fonu esor emon a meefi lukulukoch won ekkewe al pwal mwo nge le ran. Le pwin, aramas ra chok nonnom lon imwer kewe, ekkewe asam epwe lok, nge ra niuokus ar repwe tou lukun.
A fen oesini pwe chommong mettoch repwe pwal fis lon ekkewe ranin le sopwolon, iwe, ir meinisin ra pwopwonueta. A wewe ngeni pwe sopwolon ei otot a chok arapoto. Nge sia pwapwa le era pwe epwe wor ekkoch resap malo. Mwirin an a apasa pwe “ewe fonufan epwe morelo,” ewe Paipel a pwonetiu: “I mi fori letipen Kot epwe nonnom feilfeilo chok.”—1 Jon 2:17.
Iwe, a lamot ach sipwe kaeo me foffori letipen Kot. Sia tongeni ngaselo seni sopwolon ei otot me pwapwaiti feiochun an Kot we fonufan sefo tori feilfeilo chok. Ewe Paipel a pwonetiu pwe lon na fansoun: “Kot . . . epwe tolu seni meser [mesen aramas] chonun meser meinisin, o esap chuen wor malo, esap pwal chuen wor kechiu, are letipeta, are metek.”—Pwarata 21:3, 4.
Ika ese fen pwa, meinisin ekkewe wokisin lon ei taropwe ra popu seni ewe New World Translation of the Holy Scriptures.
[Picture Credit Line on page 6]
Photo Credits: Airplane: USAF photo. Child: WHO photo by W. Cutting. Earthquake: Y. Ishiyama, Hokkaido University, Japan.