Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w98 9/1 p. 26-31
  • Eu Puk Seni Kot

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Eu Puk Seni Kot
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1998
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • Eu Puk mi Tipeeu ngeni Science
  • Eu Puk mi Murinno Fan Iten Manauach Ikenai
  • Eu Puken Oesini
  • Ewe Paipel, Eú Puk Seni Kot
    Met ewe Paipel a Wesewesen Apasa?
  • Ka Tongeni Lúkú ewe Paipel?
    Eáni Manaw mi Pwapwa Tori Feilfeiló!​—Eú Káéén Paipel
  • Ka Tongeni Lúkú ewe Paipel?
    Eáni Manaw mi Pwapwa Tori Feilfeiló!​—Poputá le Káé ewe Paipel
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1998
w98 9/1 p. 26-31

Eu Puk Seni Kot

“Esor och kapasen oesini a feito seni chok letipen aramas, nge aramas mi mwokutukut ren ewe Ngun mi Fel ra fan apasata kapas me ren Kot.”​—2 PITER 1:21.

1, 2. (a) Pwata ekkoch ra tipemwaramwareiti ochun ewe Paipel fan iten manauen aramas ikenai? (b) Ikkefa ekkewe ulungat poraus sipwe tongeni aea pwe sipwe pwarata pwe ewe Paipel a popu seni Kot?

A LAMOT ewe Paipel ngeni aramas mi feffetal ngeni ewe 21st senturi? Ekkoch ra ekieki pwe ese weneiti aramas. “Lon sukul ikenai, esor emon epwe pesei aramas ar repwe kaeo eu puken chemistry mi for lon 1924​—a kon watte minne aramas ra fen kaeo ussun chemistry seni ena fansoun,” iei makkeien Dr. Eli S. Chesen ren an awewei ewe popun a meefi pwe ewe Paipel ese chuen lamot ngeni aramas ikenai. Ita epwe pwung an ekiek. Popun, pun aramas ra fen kaeo chommong mettoch ussun science, semmwenin tupu, me lapalapen me fofforun aramas seni fansoun ewe Paipel. Ina minne, ekkoch ra ekieki: ‘Ifa ussun ei puken lom lom, epwe tongeni unusen pwung lon pekin science? Ifa ussun epwe tongeni masou ren kapasen fon mi murinno ngeni manauen aramas ikenai?’

2 Ewe Paipel a pwisin polueni. Lon 2 Piter 1:21, a erenikich pwe ekkewe soufos “mi mwokutukut ren ewe Ngun mi Fel ra fen apasata kapas me ren Kot.” Iwe, ewe Paipel a pwarata pwe ina eu puk seni Kot. Iwe nge, ifa ussun sipwe tongeni alukuluku ngeni ekkewe ekkoch pwe a ina ussun? Sipwe kaeo ulungat pisekin annet pwe ewe Paipel ina an Kot we Kapas: (1) A pwung lon pekin science, (2) mei wor ekkewe kapasen emmwen seni lom nge a pwal murinno ngeni manauach ikenai, me (3) mei wor ekkewe oesini mi titchik mi fen pwonueta, ussun porausen uruwo a annetata.

Eu Puk mi Tipeeu ngeni Science

3. Pwata afeffeitaan sile lon pekin science ese aingaua ewe Paipel?

3 Ewe Paipel esap eu puken science. Iwe nge, ina eu puken enlet, me ewe mettoch enlet epwe tongeni likiitu fan fetallin fansoun. (Jon 17:17) Ewe Paipel ese kuna feiengau seni kunaen science. Lupwen a kapas ussun ekkewe mettoch mi riri ngeni science, a unusen ngaselo seni ekkewe ekiek lom lom “lon pekin science,” ekkewe mi pwalo pwe ir chok tutulap. Iwe, ese chok masou ren ekkewe poraus mi pwung lon pekin science, nge a pwal u ngeni ekiekin aramas lon na fansoun. Awewe chok, ekieki mwo ussun ewe tipeeufengen lefilen ewe Paipel me science lon pekin safei.

4, 5. (a) Ekkewe tokter lom lom rese weweiti met ussun semmwen? (b) Pwata Moses a silei fofforun ekkewe tokter lon Isip?

4 Ekkewe tokter lom lom rese unusen weweiti ifa ussun a fis fetalin semmwen, iwe, rese pwal silei lamoten ewe angangen alimelim fan iten eppetin semmwen. Chommong fofforun tokter lom lom ra fokkun mwaalfesen me minne ra foffori ikenai. Ewe Ebers Papyrus, ina echo taropween lom lom mi kapas ussun fofforun tokter, eu puk ussun sileien tokter lon Isip seni orun 1550 B.C.E. A masou ren 700 foffor aramas repwe tongeni chikar ren, “seni an emon crocodile kku emon aramas tori metekin uukun autun pechen aramas.” Ekkoch ekkena foffor rese chok alisi aramas, nge ekkoch leir ra wesewesen efeiengaua aramas. Awewe chok, ika emon a kilas, iei eu me lein ekkewe foffor repwe fori, repwe tukumi kiten mongoon aramas mi nofit ngeni pwal ekkoch mettoch, iwe, repwe pache ngeni ewe kilas.

5 Ena puken fofforun tokter lon Isip a mak orun ewe fansoun an a mak ekkewe popun puken Paipel, ekkewe mi kapachelong lon ewe Allukun Moses. Moses a uputiu lon 1593 B.C.E., iwe, a marita lon Isip. (Ekistos 2:1-10) Pokiten a marita lon imwen ewe Farao, Moses a “kaeo sokkun tipatchemen Isip meinisin.” (Fofor 7:22) A silei “ekkewe tokter” lon Isip. (Keneses 50:1-3) Ar kewe angangen achikara aramas mi mwaal are efeiengau ra ita nemeni makkeian kewe?

6. Ifa ewe allukun alimelim lon ewe Allukun Moses a tipeeu ngeni science lon pekin medicine ikenai?

6 Aap, a pachelong lon ewe Allukun Moses ekkewe allukun alimelim ekkewe tokter lon ach ei fansoun repwe kan tipeeu ngeni. Awewe chok, eu alluk a apasa pwe lon ekkewe leenien sounfiu, repwe ireialo ewe kiten mongo lon pwang lukun ewe leeni. (Tuteronomi 23:13) Ekkewe aramas lon na fansoun rese fen silei lamoten ena fofforun eppetin semmwen. A tumunu ekkewe popun konik seni limengau me awora tumun seni ewe semmwenin shigellosis mi choufetal ren nong me pwal ekkoch semmwenin feilseni mi chuen nielo fitu million aramas iteiten ier, lap ngeni lon ekkewe fonu resaamwo kon lien feffeita.

7. Ifa ewe allukun alimelim lon ewe Allukun Moses a alisi eppetin choufetalin ekkewe semmwen?

7 Lon ewe Allukun Moses mei wor pwal ekkoch allukun alimelim mi eppeti fetalin semmwen. Aramas mi semmwen are uri och samau mi tongeni uri ekkewe ekkoch, epwe nonnom lon eu leeni mi imulo seni ekkewe ekkoch. (Lifitikos 13:1-5) Repwe sopuni are tolu ufen aramas are ekkewe sepi mi fen attapa emon man mi pwisin ma (eni pokiten och semmwen) repwe totol me mwen an aramas repwe aeasefal are repwe poutalo. (Lifitikos 11:27, 28, 32, 33) Epwe limengau emon aramas mi attapa emon soma, iwe, epwe fori eu kkotun alimelim, rpewe toluelo ufan kewe me epwe tutu. Epwe imulo seni aramas ukukun fisu ranin an limengau.​—Numperis 19:1-13.

8, 9. Pwata sipwe tongeni apasa pwe ekkewe allukun alimelim lon ewe Allukun Moses a chok minefo ngeni aramas lon ena fansoun?

8 Ena allukun alimelim a pwarata eu sokkun tipatchem ese nom ren ekkewe aramas lon na fansoun. Lon ach ei fansoun a watteta sileien ekkewe tokter ussun choufetalin me eppetin semmwen. Awewe chok, an ekkewe tokter kaeo lon ewe 19th senturi a efisi ewe mettoch antisepsis​—angangen alimelim fan iten kukkunuetiuen paiking. Mwiriloon, kukkunuetiuen semmwen me maloon aramas resaamwo chinnap. Lon ewe ier 1900, lon chommong fonuen Iurop me lon ewe United States, aramas ra kan manau kis seni 50 ierir. Seni ena fansoun, a fokkun feffeita, nge esap pokiten chok afeffeitaan sile lon pekin eppetin semmwen, pwe pwal pokiten limochun inisir me leenier.

9 Nge, fite ngerou ier mwen ekkewe tokter ra kaeo ussunn fetalin semmwen, ewe Paipel a kapas ussun eu foffor mi eppeti semmwen. Esap eu minen amairu ngenikich pwe Moses a tongeni kapas ussun ekkewe chon Israel pilon kewe mi manau ukukun 70 are 80 ierir. (Kol Fel 90:10) Ifa ussun Moses epwe tongeni silei ussun ekkena sokkun allukun alimelim? Ewe Paipel a pwisin awewei: Ekkewe Alluk “a fisita ren ekkewe chonlang.” (Kalesia 3:19) Ewer, ewe Paipel esap eu puken tipatchemen aramas, nge eu puk seni Kot.

Eu Puk mi Murinno Fan Iten Manauach Ikenai

10. Inaamwo ika a fen wes makkeien ewe Paipel orun 2,000 ier lom, nge ifa ewe mettoch a enlet ussun an kewe kapasen fon?

10 Aramas ra kan muttir apwungu are sissiwili ekkewe puken emmwen me fon. Nge ewe Paipel a enletin sokko seni ekkewe ekkoch puk. Kol Fel 93:5 a apasa: “Om kewe kapas mi fokkun enlet.” Inaamwo ika a wes makkeien ewe Paipel orun 2,000 ier lom, nge an kewe kapas ra chuen weneitikich. Iwe, a lamot ngeni aramas meinisin ese lifilifil aluwan unuchuch are wesetan fonuach. Ekieki mwo ussun ekkoch kapasen fon seni Paipel mi “fokkun enlet.”

11. Lap seni ruwe ier lom, ifa ewe mettoch chommong sam me in ra luku ussun angangen emiritiin semirit?

11 Lap seni 20 ier lom chommong sam me in, pokiten och “ekiek mi ita murinno” ussun amarataan semirit, ra ekieki pwe epwe “ngau ar repwe emiriti nour kewe.” Ar aukuku minne nour kewe repwe fori epwe ita aosukosuker. Ekkewe sou fon mi ekiekin alisi ra fonou ekkewe sam me in pwe repwe chok potete lon ar apwungu nour kewe. The New York Times a repotei: “Iei, chommong ekkena sou fon ra pesei ekkewe sam me in ar repwe apwungu nour kewe, pwe repwe liwiniti ewe angangen emirit.”

12. Met weween ewe kapasen Krik mi affou ngeni “emiriti,” me pwata ena sokkun angangen emirit a lamot ngeni ekkewe semirit?

12 Iwe nge, seni lom ewe Paipel a awora fon mi titchik me itepok me ruepek ussun emiritiin semirit. A fonou: “Ami sam kena, ousap asonga noumi, pwe oupwe foleniochu ir ren sokkun emirit me fonou me ren Jiowa.” (Efisus 6:4) Ewe kapasen Krik mi affou ngeni “emiriti” a wewe ngeni “amarata, emmweni, fonou.” Ewe Paipel a apasa pwe ewe angangen emirit, are fonou, a pwarata tongen ekkewe sam me in. (Än Salomon Fos 13:24) Ekkewe semirit ra mammaroch fan ekkewe emmwen mi ffatoch, ekkewe mi alisir ar repwe weweiti minne mi pwung me mwaal. Woren ekkewe angangen emirit mi murinno epwe alisir ar repwe meefi lukulukoch; a ameef ngenir pwe semer we me iner ra ekkekieki ussur me ewe sokkun aramas repwe wiliti.​—Alollo ngeni Än Salomon Fos 4:10-13.

13. (a) Ifa ewe kapasen ourour ewe Paipel a ngeni ekkewe sam me in ussun ewe angangen emirit? (b) Ifa ewe sokkun angangen emirit ewe Paipel a kapas ussun?

13 Nge ewe Paipel a ouroura ekkewe sam me in ussun ei sokkun angangen emirit. Esap arochongau nemenemen ekkewe sam me in. (Än Salomon Fos 22:15) Ese och an emon semirit kuna och angangen emirit mi kon ssenuk. Ese och an epwe fis fofforun akkachofesa lon ewe famili mi atipeeufengenni manauer ngeni Paipel. (Kol Fel 11:5) Ese pwal och kirikiringau mi akilasa letipen ekkewe semirit​—kapas pochokkul, esiit, me kapasen assaraw, iwe, ir meinisin repwe tongeni atai ngunun emon semirit. (Alollo ngeni Än Salomon Fos 12:18) Ren tipatchem, ewe Paipel a ouroura ekkewe sam me in: “Ousap asonga noumi, pwe rete apilukingau [are, “ete pout senir apwapwan letiper, Phillip].” (Kolose 3:21) Ewe Paipel a kapas ussun minne epwe tumunur seni ena mettoch. Lon Tuteronomi 11:19, ewe Paipel a pesei ekkewe sam me in ar repwe aea ekkewe fansoun asoso fan iten ar repwe lefareni lon letipen nour kewe ekkewe mettochun ngun me minne epwe alisir lon manauer. Ekkena sokkun fon mi ffatoch me murinno ra weneiti manauen aramas ikenai ussun chok ar ra weneiti aramas lon fansoun ewe Paipel.

14, 15. (a) Pwata sipwe tongeni apasa pwe ewe Paipel ese chok awora kapasen fon mi tipatchem? (b) Ifa ewe poraus lon Paipel a alisi ekkewe mwan me fefin seni muu me einang meinisin ar resap lifilifil aramas?

14 Ewe Paipel ese chok awora ekkewe kapasen fon mi tipatchem. An kewe poraus ra kku letipen aramas. Ipru 4:12 a apasa: “Ewe kapasen Kot mi manau o manaman, a ken seni sokkun katilas meinisin mi ken me ruu epek, o a tu ngeni tori aimufeseni manau o ngun, o pwal ekkewe kailen chuu me masouen chuu; o a pwal tongeni apwungu ekkewe ekiek o mochenian letipach.” Ekieki mwo ussun eu kapas awewe ussun an ewe Paipel manaman le amwokutu aramas.

15 Aramas ikenai ra tipefesen ren muur, me ar kewe einang. Ekkena sokkun tit ra fen efisata ninniloon aramas nge esor tipisir lon ekkewe maun won unusen fonufan. Iwe nge, ekkewe poraus lon ewe Paipel a alisi ekkewe mwan me fefin seni ekkewe fonu meinisin me muu meinisin ar repwe eani ewe ekiek pwe aramas meinisin ra lollo chok. Awewe chok, Fofor 17:26 a apasa pwe Kot “a foriata einangen aramas meinisin seni chok eu.” Ei poraus a pwarata pwe mei wor eu chok einangen aramas! Ewe Paipel a pwal peseikich ach sipwe “appiru Kot,” ussun ewe Paipel a apasa: “[I] ese lifilifil aramas, nge lon ekkewe muu meinisin, eka e niuokusiti i o fori minne mi pwung, iwe, Kot epwe etiwa i.” (Efisus 5:1; Fofor 10:34, 35) Ren ir kewe mi enletin achocho le manaueni ewe sokkun manau mi fich ngeni Paipel, ei sokkun sile a atipeeufengennir. A angang lon ewe leeni mi alollol seni meinisin​—lon ewe letip​—a amoielo ekkewe tittin aramas mi etipefesenni aramas. Iwe, a pwal murinno lon ach ei fansoun?

16. Eani eu poraus mi pwarata pwe ekkewe Chon Pwarata Jiowa ir wesewesen eu mwicheichen pwipwi won unusen fonufan.

16 Fokkun ewer! Aramas ra kan silei ussun an ekkewe Chon Pwarata Jiowa pwipwifengen won unusen fonufan, ewe mi atipeeufengenni ekkewe chon einang meinisin, ir kewe ese kan fis kinamwefengen lefiler. Awewe chok, atun a fis maun lefilen ekkewe chon einang lon Rwanda, ekkewe Chon Pwarata Jiowa seni eu me eu einang ra tumunu pwiir kewe Chon Kraist seni ekkewe ekkoch einang, nge meit ika repwe pwal tongeni kuna feiengau ren. Lon eu poraus, emon chon einangen Hutu Chon Pwarata a aopa lon imwan we wonumon chon eu famili seni ewe einangen Tutsi, nge ir chon an we mwichefel. Iwe nge, a pwapwalo ia ewe famili ra nom ie, iwe, ra ninnilo. Pokiten an foffor ewe chon Hutu Chon Pwarata me an we famili ra kuna oput seni ekkewe chon nielo, iwe, ra suri Tanzania. Mei wor chommong repotun ena sokkun foffor. Ekkewe Chon Pwarata Jiowa ra kan apasa pwe a tufich ena sokkun tipeeufengen pun ewe manamanen poraus mi achungu aramas seni Paipel a kku letiper. Pokiten ewe Paipel a tongeni atipeeufengenni aramas lon ei fonufan mi ur ren oput, a fokkun annetata pwe a popu seni Kot.

Eu Puken Oesini

17. Ifa ussun an ewe Paipel kewe oesini ra sokko seni an aramas kewe?

17 2 Piter 1:20 a apasa: “Esor och kapasen oesini lon ewe puk mi fel mi weween a feito seni emon chok aramas.” Ekkewe soufosun Paipel rese akkom ekieki ussun fetalin aramasen fonufan me mwirin esissin chok met epwe fis me ren pwisin ar ekiek. Iwe, rese pwal sotun chok oesini minne epwe tongeni weneiti met epwap fis lon fansoun mwer. Awewe chok, ekieki mwo an ewe Paipel oesini mi wesewesen titchik ussun minne aramas lon ena fansoun rese ekieki epwe tongeni fis.

18. Pwata ekkewe chon Papilon ra kan meefi lukulukuoch, nge ifa ewe oesini Aisea a eani ussun Papilon?

18 Atun a tori ewe efisuen senturi B.C.E., Papilon, ita ina iolapen ewe Muun Papilon mi fokkun pochokkul. Ewe telinimw a nonnom won ewe chanpupu Eufraitis, iwe, ra aea konikin ewe chanpupu fan iten eu leenien konik mi alollol mi pweni ewe telinimw me chommong kukkun chanpupu mi pupulong lon ewe telinimw. Ewe telinimw a pwal lukulukoch ren ruu tit mi fokkun watte me pwal ekkewe leenien mas mi tekia. Ese mwaal ekkewe chon Papilon ra meefi lukulukoch. Nge, lon ewe awanuen senturi B.C.E., pwal mwo nge me mwen Papilon a unusen pochokkulelo, ewe soufos Aisea a oesini: “Papilon . . . epwe ussun chok Sotom me Komora. Esap wor aramas repwe chuen nom lon ewe fonu Papilon seni eu tappin aramas tori eu tappin. Iwe, esap wor emon chon Arapia epwe aueta imwan imw mangaku ikkenan, esap pwal wor emon chon fofol man epwe tumunu noun pwiin man won.” (Aisea 13:19, 20) Nengeni pwe ewe oesini ese chok kapas ussun taloon Papilon, nge a pwal oesini pwe aramas resap chuen fonueni ewe fonu. Met ren pworachoon ena oesini! Aisea a makkei an we oesini mwirin an a fen kuna taloon Papilon? Porausen uruwo a polueni aap!

19. Pwata ese unusen pwonueta an Aisea we oesini fan October 5, 539 B.C.E.?

19 Lon ewe pwinin October 5, 539 B.C.E., Papilon a kuf ren ekkewe soufiun Mitia-Persia fan Sairus mi Lapalap. Iwe nge, esaamwo unusen pwonueta an Aisea oesini lon ena fansoun. Mwirin an Sairus pworacho ngeni, aramas ra chuen fonueni ewe fonuen Papilon ren fitu sentri, nge a apwangapwang seni lom. Lon ewe oruuan senturi B.C.E., orun fansoun an a mak ekkewe Dead Sea Scroll seni ewe puken Aisea, ekkewe chon Parthia ra poputa ar nemenem won Papilon, ewe leeni ekkewe muu lon ena fansoun ra mocheniaiti. Emon sou uruwo chon Jus Josephus a apasa pwe “chommong” chon Jus ra nonnom ikkewe ie lon ewe aeuin senturi B.C.E. Me ren The Cambridge Ancient History, ekkewe sou amomo chon Palmaira ra foratiu eu leenien sopai lon Papilon lon 24 C.E. Weween, tori le poputaan ewe aeuin senturi C.E., Papilon esaamwo unusen talo​—1 Piter 5:13.

20. Ifa ewe pisekin pwarata pwe lo, lo, lo, Papilon a wiliti “ioien ewe mettoch mi talo”?

20 Aisea a malo me mwen Papilon a unusen talo. Nge ussun ewe oesini a apasa, lo, lo, lo, Papilon a wiliti “eu ioien mettoch mi talo.” (Jeremaia 51:37) Me ren emon sou tipatchem chon Ipru itan Jerome (a uputiu lon ewe aruanuun senturi C.E.), lon fansoun manauan Papilon a chok eu leenien kut man, ikkewe “chommong sokkopaten man” ra fetalfeil ie, iwe, a ina ussun ewe leeni tori ikenai. Eni ren an aramas kausefallieta Papilon epwe lukato chon wasola, nge ussun Aisea a fen oesini, “mwirimwirin chon Papilon kewe” ra fen morelo tori feilfeilo chok.​—Aisea 14:22.

21. Pwata ekkewe soufos mi tuppwol ra tongeni oesini ussun ewe fansoun mwer nge ra enletin pwonueta?

21 Ewe soufos Aisea ese chok esissin. Ese pwal maksefal me ita siwili porausen uruwo pwe epwe tipeeu ngeni ewe oesini. Aisea, i emon soufos mi enlet. Iwe, a pwal ina ussun ekkewe ekkoch soufosun Paipel mi tuppwol. Pwata ekkeei mwan ra tongeni fori minne ekkewe ekkoch aramas rese tongeni​—oesini minne epwe fis lon fansoun mwer nge ra wesewesen pwonueta? A ffat ewe popun. Ekkewe oesini ra popu seni ewe Koten oesini, Jiowa, emonewe a “oesini seni chok le popun minne epwe fis le sopwolon.”​—Aisea 46:10.

22. Pwata sipwe mochen achocho le alisi ekkewe mi letip-wenechar ar repwe pwisin kaeofichi ewe Paipel?

22 Iwe, epwe murinno ach sipwe kaeofichi ewe Paipel? Kich mi silei pwe epwe murinno! Nge chommong aramas rese eani ena sokkun ekiek. Ra fen eani och sokkun ekiek ussun ewe Paipel inaamwo ika rese fen alleani. Chechemeni mwo porausen ewe professor le poputaan ewe lesen mwen ei. A tipeeu ngeni an epwe kaeo ewe Paipel, me mwirin an kaeofichi, a eani ewe ekiek pwe ina eu puk seni Kot. Mwirin och fansoun a papatais me wiliti emon Chon Pwarata Jiowa, me ikenai a wiseni ewe wis elter! Iwe, sipwe mochen akkachocho ngeni ach sipwe pesei ekkewe aramas mi letip-wenechar ar repwe pwisin kaeo ewe Paipel me mwirin eani och ekiek ussun. Sia luku pwe ika repwe kaeo fan wenecharen letiper, repwe weweiti pwe ei puk mi sokko seni ekkewe ekkoch meinisin, ewe Paipel, a wesewesen eu puk fan iten aramas meinisin!

En mi Tongeni Awewei?

◻ Ifa ussun kopwe tongeni aea ewe Allukun Moses pwe kopwe pwarata pwe ewe Paipel ese popu seni aramas?

◻ Ikkefa ekkewe kapasen emmwen lon ewe Paipel ra murinno ngeni manauen aramas ikenai?

◻ Pwata esap tufich pwe makkeien ewe oesini lon Aisea 13:19, 20 a fis mwirin pwonuetaan we?

◻ Met sipwe pesei ekkewe aramas mi letipwenechar ar repwe fori, me pwata?

[Pwóór lón pekin taropwe 30]

Nge Ika Ese Wor Ekkewe Pisekin Annet?

Lon ewe Paipel, mei wor ekkoch poraus nge esor och pisekin annet ussur. Awewe chok, minne a apasa ussun eu leenien chon ngun aramas rese tongeni kuna, science ese tongeni annetata ika a wor are ese wor. Epwe ita wewe ngeni pwe ewe Paipel a u ngeni science?

Iei ewe kapas eis emon sou kaeo ekkewe ekkoch pisekin fan lang a poputa le kaeo ewe Paipel ren ekkewe Chon Pwarata Jiowa fitu ier lom a ekiek ussun. A chechemeni, “Pwungun pwe akkom a fokkun weires ngeniei ai upwe nguuri ewe Paipel pun use tongeni annetata lon pekin science ekkoch poraus seni Paipel.” Ei mwan mi letipwenechar a sopweilo le kaeo Paipel me mwirin och fansoun a luku pwe ekkewe pisekin annet mi nom rech a pwarata pwe ina an Kot we Kapas. A awewei, “Ei ekiek a akukkunatiu ai mochen kutta ekkewe pisekin annet fan iten iteiten poraus meinisin lon ewe Paipel. Epwe lamot ngeni emon aramas mi kakkaeo science an epwe mochen kutta ekiekin Kot lupwen a kaeo ewe Paipel, are esap nguuri ewe enlet. Ese tufich ngeni science an epwe annetata iteiten poraus meinisin seni Paipel. Nge sap minne ese enlet och poraus pokiten chok ese wor och pisekin nengeni. Iei ewe mettoch mi lamot, pwe ika a wor och pisekin annet, epwe chok pwarata enletin ewe Paipel.

[Sasing lón pekin taropwe 28]

Moses a makkei ekkewe allukun alimelim ekkewe aramas lon na fansoun resaamwo silei

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share