Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w00 5/1 p. 10-15
  • Jiowa Esap Mmangoto

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Jiowa Esap Mmangoto
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2000
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • “Esap Mmang”
  • Ewe Aewin Lein Ekkewe Limu Riaffou
  • Ewe Oruuen Riaffou
  • Ewe Aulungatin Riaffou Me Tipisin Nni Manau
  • Ewe Aruaanun Me Alimuen Riaffou
  • Lúkúlúk Wóón Jiowa me Kúna Manaw!
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú (Fán Iten ewe Mwichefel)—2018
  • Ifa Ttamen Ewe Fansoun Lusun Ren Aramas Ingau?
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2000
  • Chengel Lon Ewe Koten Ach Amanau
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2000
  • Eáni Leenien Áppirú Ekkewe Soufós Usun Apakuk
    Ach Angangen Afalafala Ewe Mwu—2015
Pwal Och
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2000
w00 5/1 p. 10-15

Jiowa Esap Mmangoto

“Are epwe mang le pwonueta, kopwe chok witiwit. Epwe fokun pwonueta, nge esap mang.”​—APAKUK 2:3.

1. Noun Jiowa kewe aramas ra apposa letiper le fori menni angang?

“NGANG upwe feita won ai lenien mamas o uta won imwei imw tekia.” Ina met noun Kot we soufos Apakuk a mochen fori. (Apakuk 2:1) A pwal ina ussun met noun Jiowa kewe aramas ra mochen fori lon ei 20en senturi. Ina popun ra tinikken le apwonueta ewe appio a katowu lon eu mwichelap mi lamot fan September 1922: “Iei ewe ran mi lamot. Nengeni, ewe King a nemenem! Ami meinisin chon aporausa porausan, iwe, esilefeili, esilefeili, esilefeili ewe King me Muun we.”

2. Lupwen ra pochokkulsefal mwirin ewe Aewin Maunen Fonufan, met ekkewe Chon Kraist mi kepit mi tongeni apasa?

2 Mwirin ewe Aewin Maunen Fonufan, Jiowa a apochokkulasefalli ewe lusun ekkewe mi kepit. Ir mi tongeni angang ren mwasangasang atun ar aporausa porausen Apakuk: “Upwe . . . uta won imwei imw tekia, [me upwe mammasa, New World Translation] Upwe asukusuku met Kot epwe ureniei pwe upwe apasa.” Fan chommong sia kuna lon Paipel ekkewe kapas lon fosun Ipru ren “mammasa” me “tumunu.”

“Esap Mmang”

3. Met popun sipwe mammasa?

3 Atun ar aporausa an Kot kapasen ourour ikenai, Chon Pwarata Jiowa repwe tumunuochu ifa ussun ra auselinga ekkewe saingoon kapas lon an Jises we oesini mi lap: “Iei minne, oupwe chok mamasa​—pun ouse sinei ineet ewe samolun im epwe waroto, lekuniol, are lukenipwin, are unumweiran, are lesesor​—pwe ete fen muttirito, o kuna pwe oua chok momour. Iwe, minne upwe apasa ngenikemi, upwe pwal apasa ngeni aramas meinisin: Oupwe mamasa.” (Mark 13:35-​37) Ussun chok Apakuk, me ren an Jises kewe kapas, kich sipwe mammasa!

4. Ifa ussun nonnomuch ikenai a ussun nonnomun Apakuk lon 628 B.C.E.?

4 Neman Apakuk a wes le makkei ei puk orun 628 B.C.E., pwal mwo nge mwen Papilon a fen wiliiti eu muu mi pochokkul. Ren chommong ier Jiowa a esilefeili porausen an apwungu Jerusalem mi rikilo ren angangen noun kewe soufos. Nge, ese affata ngeniir ineet ewe kapwung epwe fis. Seni ranin an Apakuk oesini, epwe 21 ier chok mwen muun Papilon epwe apwungu Jerusalem fan iten Jiowa. Ussun we chok ikenai, sise silei ewe ‘ranin are fansoun,’ ren taloon ei otot, nge Jises a ourourakich: “Oupwe ammolata, pun ouse sinei menni fansoun ewe Noun-Aramas epwe feito.”​—Mattu 24:36, 44.

5. Menni poraus a apochokkulakich lon Apakuk 2:2, 3?

5 Mei wor popun Jiowa a awiisa ngeni Apakuk: “Kopwe makeetiu mine upwe pwari ngonuk won och lenien mak, nge epwe fokun fat, pwe chokewe mi sa repwe mecheres le aleani. Pun mine upwe pwari ngonuk epwap pwonueta lon eu fansoun mi kefilita. Nge fansoun an epwe pwonueta epwe fokun muttir, nge esap chofana. Are epwe mang le pwonueta, kopwe chok witiwit. Epwe fokun pwonueta, nge esap mang.” (Apakuk 2:2, 3) Ikenai, atai alluk me foffor mi mwanesol ra lallapelo chok won unusen fonufan. Met sia kukkuna a pwarata pwe sia arap ngeni “an Jiowa we ran mi lap me anniuokkus.” (Joel 2:31, NW) An Jiowa kewe kapas ngeni Apakuk ra alukulukukich: “Esap mang”!

6. Ifa ussun sipwe tongeni manau seni ewe ranin kapwung mi arapoto?

6 Ifa ussun sipwe tongeni manau seni ei ranin kapwung? Jiowa a polueni ren an apopofengenni chon pwung me chon rese pwung. “Nengeni, atewe a lamalamtekia, esap wenechar lelukan. Nge ekewe chon pwung repwe manau ren ar luku Kot.” (Apakuk 2:4) Sou nemenem me aramas mi lamalamtekia me tipemmong ra fen nnielo fite milion aramas, lape ngeni lon ekkewe ruu maunen fonufan me lupwen aramas ra nnielo chokkewe mi sokkolo ar lewo. Mi sokkolo lapalapen noun Kot kewe chon angang mi kepit. Ra tongei kinamwe me ra fen likiitu lon ar tuppwol. Ir eu “muu mi pwung mi amwochu foffor mi pwung.” Ei muu, ren chiener kewe, ekkewe “ekkoch siip,” ra fori alon ei poraus: “Eani luku lon Jiowa, ami aramas, ren fansoun meinisin, pun lon Jah Jiowa ina ewe Achauen feilfeilochok.”​—Aisea 26:2-4, NW; Jon 10:16.

7. Met sipwe fori me ren an Paul aloni alon Apakuk 2:4?

7 Lupwen ewe aposel Paul a mak ngeni ekkewe Chon Ipru, a aloni alon Apakuk 2:4: “Likiitu a lamot ngenikemi pwe oupwe fori letipen Kot, o angei minne a fen pwon ngenikemi: ‘Pun mwirin ekis fansoun, i mi epwe feito epwe waroto, o esap mang; nge nei we mi pung epwe manau ren luku, nge are epwe liwinsefal, iwe, nguni esap pwapwaesini i.’” (Ipru 10:36-​38) Iei esap ewe fansoun sipwe ekiekin asoso. Esap iei ewe fansoun sipwe achocho ngeni kukkutten sopwoch me itoch won ei fonufan a nom fan an Setan nemenem. Iwe, met sipwe fori tori ewe “ekis fansoun” a muchulo? Ussun chok Paul, kich, aramasen muun Jiowa we mi pin, sipwe ‘achocho ngeni ewe tepkiri,’ ewe manau esemuch. (Filipai 3:13, 14) Me ussun chok Jises, sipwe ‘likiitu pokiten ewe chengel a nom mwach.’​—Ipru 12:2, NW.

8. Io ewe “mwan” lon Apakuk 2:5, me met popun epwe sopwongau?

8 Lon Apakuk 2:5 ewe soufos a awewe won emon ‘mwan mi pochokkul’ nge ese fis minne a achocho ngeni inaamwo ika ‘mi mochenia me lamalamtekia.’ Io ei mwan ‘ese fokun menemen’? Ei mwan a ussun chok Muun Papilon mi mwacho lon ranin Apakuk we, me a wewe ngeni ekkewe muun fonufan​—Fascist, Communist, are Democracy. Ra chok mammaun fan iten ar repwe awattelo fonuer. Pokiten ekkewe maun lefilen ekkewe muu, fite milion aramas ra fen nninniilo. Nge ei ‘mwan’ mi efeiengau seni an Setan we fonufan, a ussun emon mi unnupuch pokiten an ekkekieki pwisin lamotan, esap sopwoch lon an achocho le ‘lukeato ekkewe muu ngeni pwisin i me ionfengenni aramas meinisin fan an nemenem.’ Jiowa Kot chok mi tongeni atipeeufengenni aramas meinisin, me epwe fori ena ren angangen Muun noun we Messaia.​—Mattu 6:9, 10.

Ewe Aewin Lein Ekkewe Limu Riaffou

9, 10. (a) Menni poraus Apakuk a aporausa fan iten Jiowa? (b) Met a fiffis iei ren an aramas mochen le wouochuelo ren fofforingau?

9 Ren noun we soufos, Apakuk, Jiowa a appioni limu riaffou, are kapwung, repwe fisita ren an epwe ammonlata ei fonufan fan iten noun kewe aramas mi tuppwol. Ekkena aramas mi pwung repwe apasawu ei poraus seni Jiowa, ewe a makkei lon Apakuk 2:6: “Feiengauom, en mi achukuchukata mine esap om o pisekisekila ren om eriani seni chon liwinimang mine ra liwinimang ngonuk. Ifa ukukun fansoun an ei lapalap epwe fis?”

10 Ena kapwung epwe fis won ekkewe ra win pokiten ar fofforingau. Lon ei fonufan, ekkewe mi wouoch ra wouochulo me ekkewe mi woungau ra woungauolo. Chon amomolo safeien opuchopuch me chon churi aramas ra wouoch nge aramas chommong ra echik. Eu na ruaanun chon fonufan ra fokkun woungau. Lapalapen manauen aramas lon ekkoch fonuen Afrika me Esia mi chok attong. Ekkewe mi kukkutta pwung ra eis: “Ifa ukukun fansoun” ekkeei mettoch mi ngau ra chochchommongolo! Iwe, ewe sopwoloon ekkeei mettoch mi ngau mi arapoto. Enlet, met a oesini lon ewe langepwi “esap mang.”

11. Met Apakuk a apasa ussun nni manau, me met popun sia apasa pwe a fokkun watte ewe tipisin nni manau won fonufan iei?

11 Ewe soufos a ereni ewe chon fofforingau: “En ka solani pisekin chomong mwu. Nge iei chokewe mi chuen manau seni ekewe mwu meinisin repwe solani pisekum, pun ka nimanauei ekewe aramas o fori angangen mwanewus ngeni chon fanufan, ngeni ekewe telinimw me chokewe mi imweimw lor.” (Apakuk 2:8) A fokkun watte an chon fonufan tipisin nni manau. Jises a apasa: “Ir meinisin mi angei katilas repwe malo ren katilas.” (Mattu 26:52) Iwe, lon ekkewe ipuku ier a keran lo, lap seni ipuku milion aramas ra fen nninniilo lon ekkewe maun. Feiengau ngeni ekkewe mi efisata me angolong lon ekkan nni manau watte!

Ewe Oruuen Riaffou

12. Ifa ewe oruuen riaffou Apakuk a fos ussun, me pwata sia silei pwe wouochun aramas, ewe ra fen angei ren fofforingau, esap alisiir?

12 Ewe oruuen riaffou, lon Apakuk 2:9-​11, epwe tori ekkewe “mi angei ar win fan pwungingau fan iten chon leimwer o aueta imwer won eu leni mi tekia pwe esap tori och feiengau.” Ar fofforingau esap sopwoch pun alon ewe sou mak kol: “Kosap niuokus lupwen emon epwe pisekisekilo, lupwen epwe alapalo lingen imwan we. Pun lupwen epwe malo esap mo uwei ekis mettoch; pwal lingan we esap tapwelo mwirin.” (Kol Fel 49:16, 17) Mei lamot an Paul we fon mi murinno: “Kopwe fonou ekkewe aramas mi pisekisek lon ei fonufan pwe resap lamalam tekia, o rete apilukuluku pisek chok mi epwe morelo; nge repwe apilukuluku ewe Kot mi chok fafang ngenikich mettoch meinisin pwe sipwe pwapwa ren.”​—1 Timoti 6:17.

13. Met popun sipwe likiitu le esilefeili an Kot kapasen ourour?

13 Ifa lamoten an Kot kewe porausen kapwung repwe appiofetal. Lupwen ekkewe Farisi ra song pokiten aramas ra eita ngeni Jises ewe “king mi feito fan iten ewe Samol,” a apasa: “Upwe apasa ngenikemi, pwe are ekkeei aramas repwe fanafanelo, iwe, ekkewe fau repwe chok koko.” (Luk 19:38-40) Ussun we chok, ika noun Kot kewe aramas ra fen tumunungau ngeni wiiser le pwaralo ngauen ei fonufan, ‘foun etippen ewe imw repwe kokko o upalu ngonuk.’ (Apakuk 2:11) Ina popun sipwe likiitu lon ach pworacho le arongafetallei an Kot kapasen ourour!

Ewe Aulungatin Riaffou Me Tipisin Nni Manau

14. Ifa ewe tipisin nni manau a nom ren ekkewe lamalamen fonufan?

14 Ewe aulungatin riaffou Apakuk a aporausa a weneiti ewe tipisin nni manau. Sia alleani lon Apakuk 2:12: “Feiengauom, en mi aueta eu telinimw fan nimanau o anukuchara fan foforingau.” Fan chommong lon ach ei fansoun, pwungungau me nnimanau ra ririfengen. Chechchemeni mwo pwe ekkewe lamalamen fonufan ra fen efisata nnimanau watte. Mei wor ekkewe Crusade lupwen Chon Kraist ra maunei Chon Muslim; ewe Katolik Inquisition lon Spain me Latin America; ewe Maun Lon Inik Ier lon Iurop lefilen Chon Pirostan me Chon Katolik; me ekkewe ruu maunen fonufan mi watte nni manau lap seni ekkewe ekkoch maun meinisin, ir me ruu ra poputa lon ekkewe fonuen Kirisentom.

15. (a) Ren an ekkewe lamalam tipeeu me alillis, met ekkewe muu ra sopweelo le fori? (b) Ewe United Nations epwe tongeni awesalo an ekkewe muun fonufan foffori pisekin maun?

15 Eu me lein ekkewe foffor mi kon ngau atun ewe Oruuen Maunen Fonufan, ina ewe Nazi Holocaust. Fite milion Chon Jus pwal ekkewe ekkoch ra nninniilo lon Iurop. Lon ei chok fansoun, nouwisin Katolik lon Franis ra keran omusomus pokiten ar fanafanelo atun fite puku ngerou Chon Franis ra nninniilo lon ewe Holocaust. Iwe nge, ekkewe muu ra chuen ammonlata ngeni ar repwe nni manau atun a fiffis maun me ekkewe lamalam ra tipeeu ngeni me alisiir. Lon ewe chassi itan Time, sia alleani ei poraus ussun ewe lamalam Orthodox lon Russia: “A wattelo etipetipaen ei lamalam mi pochokkulsefal lon ekkoch mettoch mi amairu: an Russia kewe minen fori maun. . . . Ekkewe nouwisin ena lamalam ra kan efeiochu sepelin me imw fan iten sounfiu. . . . Fan November, seni ewe Danilovsky Monastery lon Moscow, iolapen ewe lamalam, ewe lamalam a efeiochu an Russia kewe kinsi pakutang.” Ewe United Nations mi tongeni awesalo an ekkewe muu foffori minefoon pisekin maun? Aapw. Alon ewe simpung The Guardian seni London, England, emon mi winneni ewe Nobel, eu liffangen moni fan iten an angang ngeni fisitaan kinamwe won fonufan, a apasa: “Sia lolilen pun ekkewe limu Muu lon ewe UN Security Council, pwal ir ekkewe muu mi lapalap ren akkamomoloon pisekin maun.”

16. Met Jiowa epwe fori ngeni ekkewe muu mi efisata maun?

16 Jiowa epwe apwungu ekkewe muu mi ekkefisata maun? Alon Apakuk 2:13: “Iei fan letipen ewe Samol mi Unusen Manaman, pwe an ekewe aramas angang epwe karala, nge an chon ekewe mwu angang weires epwe solapmwal.” “Ewe Samol mi Unusen Manaman!” Ewer, mei wor noun Jiowa mwichen sounfiu, ekkewe chon lang. Ir repwe awesalo ekkewe muu me aramas mi achocho ngeni maun!

17. Ifa choufetallin ewe sile ussun Jiowa mwirin a fen fis an apwungu ekkewe muu mi mwanesol?

17 Met epwe fis mwirin Jiowa a apwungu ekkewe muu mi mwanesol? A polu lon Apakuk 2:14: “Nge an chon fanufan silei lingen ewe Samol mi Lapalap epwe alolol usun matau a alolol.” A ifa me amwararen ei apilukuluk! Lon ewe maunen Armaketon, pwuungun an Jiowa nemenem epwe aitochuelo tori feilfeilo chok. (Pwarata 16:16) A alukulukukich pwe epwe ‘alingalo leenien pechen kewe,’ ei fonufan. (Aisea 60:13) Aramas meinisin repwe kaeo an Kot alen manau me ar silei ussun an Kot kewe kokkot epwe ussun watteen ewe saat.

Ewe Aruaanun Me Alimuen Riaffou

18. Ifa ewe aruaanun riaffou Apakuk a aporausa, me ifa ussun sia kuna porausan ren ekiekin fonufan ussun minne mi pwung me mwaal?

18 Apakuk 2:15 a awewei ewe aruaanun riaffou iei ussun: “Feiengauom, en mi aunu ngeni chon arum wain mi nofitfengen me om lingeringer tori repwe pulas ren, pwe kopwe asaweer o aitengaueer.” Ei sokkun fos a achema ngenikich lapalapen ei fonufan mi achocho ngeni sokkopaten lisowu mi mwaal. A fen ngauelo an fonufan fofforingau me ekkewe lamalam mi mut ngeni aramas mochenin letiper ra alisata ekkeei fofforingau. AIDS me pwal ekkoch semmwenin sikepwach mi chou ra choufetal won unusen fonufan. Ei tappin aramas ese lingeni lingen Kot nge a chok ngangauolo ngeni och lapalap mi annou me ngeni an Kot we kapwung. Ewe fonufan mi lukumach a ur ren asau sap ling, epwe unumi ewe kapen an Jiowa song mi liosueta letipan ngeni. ‘Iei kopwe pwolula ren saw, nge sap ren ling.’ ​—Apakuk 2:16.

19. Ewe poraus mwen ewe alimuen riaffou a weneiti met, me met popun a fokkun lamot ekkena kapas lon ewe fonufan ikenai?

19 Mwen ewe alimuen riaffou, Apakuk a ourourakich ussun ngauen fel ngeni uluulun. Jiowa a apasawu ekkeei kapas mi manaman me ren noun we soufos: “Feiengauom, en mi apasa ngeni och mwuch: Kopwe nennela! ika ngeni efou fau esap tongeni mwokutukut: Kopwe pwata! Ifa usun, eu uluulun anumwal a tongeni pwari ngonuk och? A tongeni pwolupwol ngeni kolt me silifer, nge esap fokun wor ngasangasen manau lon.” (Apakuk 2:19) Tori ach ei ran, ekkewe lamalamen Kirisentom me lamalam lukun ra chapetiu mwen irapenges, liosun Maria, uluulun, me liosun aramas me man. Esap wor eu leir mi tongeni nennelo me amanaua ekkewe mi fel ngeniir atun an Jiowa we ranin kapwung. Linger seni ewe kolt me silifer ra ffor seni ese wor lamotan lupwen sia ekieki ussun lingen Jiowa me lingen forian kewe. Amwo sipwe atekiata lingen itan tori feilfeilo chok!

20. Menni kokkotun fel sipwe tongeni angang fan ren chengel?

20 Ewer, ach Kot Jiowa a fich ngeni ach kewe kapasen mwareiti. Amwo sipwe chechchemeni an kapasen ourour ussun fel ngeni uluulun pokiten sia tongei i. Nge. auseling mwo. Jiowa mi chuen foffos: “Ewe Samol mi Lapalap a nom lon imwan mi pin, nge chon fanufan meinisin repwe mosonosonalo me fan mesan.” (Apakuk 2:20) Ese mwaal ewe soufos a ekieki ussun ewe imwen fel lon Jerusalem. Nge iei, sia fel ngeni Jiowa lon eu imwen fel lon pekin ngun mi fokkun ling seni ena, ia ach Samol Jises Kraist a eani wiisen Samolfel mi Lapalap. Ikei ie, lon kiannin ewe imwen fel me kukkulong won fonufan, sia mwichefengen, angang, me iotek, me sia ngeni iten Jiowa ewe sufol mi fich ngeni. A ifa me watteen ewe chengel a torikich seni ach fel ngeni Semach we lon lang mi tongeekich, ren unusen letipach!

En Mi Chechchemeni?

• Ifa om ekiek ussun an Jiowa kewe kapas: “Esap mang”?

• Ifa weween ekkewe riaffou Apakuk a esilefeili lon ei fansoun?

• Pwata sipwe likiitu le esilefeili an Jiowa we kapasen ourour?

• Sia wiisen angang lon eu kianin menni imwen fel?

[Sasing lon pekin taropwe 11]

Ussun chok Apakuk, noun Kot kewe chon angang ikenai ra silei pwe Jiowa esap mmangoto

[Sasing lon pekin taropwe 14]

En mi aucheani wiisom le fel ngeni Jiowa lon ewe kianin an we imwen fel lon pekin ngun?

[Picture Credit Line on page 12]

U.S. Army photo

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share