Pwaralo Om Feffeita
“Kopwe tumunuochu o achocho ngeni ekkeei mettoch, pwe om fefeita epwe pwapwalo ngeni aramas meinisin.”—1 TIMOTI 4:15.
1. Ifa ussun kopwe tongeni esinna ika efou foun ira a lup me sipwe tongeni ochoch?
ACHANGEI ussun ewe foun ira ka saani seni meinisin—efou ringo, kurukur, mangko, are pwal och. Kopwe tongeni esinna lupwen a lup me kopwe tongeni ochoch? Ewer. Pwonan, anuwan, me lapalapan ra esile ngonuk pwe kopwe neni eu mettoch mi fokkun anno. Atun ka kku ewe foun ira, eli kopwe ngasennap. Mwa met ren me annoon! Mwa met ren me ngaran! A fokkun ngonuk pwapwa me chengel.
2. Ifa ussun asimau a pwapwalo, me ifa ussun a kku ach riri ngeni aramas?
2 Ei foffor mi apwapwa a lollo chok me pwal ekkoch mettoch sia foffori lon manauach. Ren chok awewe, ussun chok ren ewe foun ira mi lup, an emon asimau lon pekin ngun a pwal pwapwalo ren sokkopaten lapalap. Sia silei pwe emon a asimau lupwen sia kuna an mirit, weweoch, tipatchem, me metakkan. (Hiop 32:7-9) A fokkun apwapwa ach chiechi me angang ren aramas mi pwarata ekkeei lapalap lon ar kewe ekiek me foffor.—An Salomon Fos 13:20.
3. An Jises awewe won ekkewe aramas lon ranin we a pwarata met ussun asimau?
3 Iwe nge, eli emon a fen watte, nge lapalapen an fos me foffor mi tongeni pwarata pwe esaamwo asimau lon pekin memmeef me pekin ngun. Ren chok awewe, lupwen Jises Kraist a kapas ussun ekkewe aramas mi lukumach lon ranin we, a apasa: “Jon a feito, ese momongo, ese ukkun, nge ra apasa, ‘Atewe emon waananu.’ Ewe Noun-Aramas a feito, a momongo o ukkun; nge ra apasa, ‘Nengeni, emon mi mongommong o unupuch.’” Inaamwo ika ekkena aramas ra fen watte, Jises a apasa pwe ra ussun chok “kukkun semirit”—resaamwo asimau. Ina popun a pwal apasa: “Pungun tipatchem a pwa ren foforun kewe.”—Mattu 11:16-19.
4. Ifa ussun a pwapwalo pwe emon a feffeita me a fen asimauolo?
4 Seni an Jises kewe kapas, sia tongeni kuna ika a nom ren emon tipatchem mi enlet—esissinen an emon asimau—ren an kewe foffor me uwaan an kkewe angang. Nengeni mwo an ewe aposel Paul emmwen ngeni Timoti ussun ei mettoch. Mwirin an eiteita ekkewe mettoch mi lamot Timoti epwe achocho ngeni, Paul a apasa: “Kopwe tumunuochu o achocho ngeni ekkeei mettoch, pwe om fefeita epwe pwapwalo ngeni aramas meinisin.” (1 Timoti 4:15) Ewer, an emon Chon Kraist feffeita ngeni asimau a “pwapwalo” are epwe fatelo ngeni aramas. An Chon Kraist asimau, ussun chok eu saram mi tittin, esap eu lapalap sise tongeni kuna are ese pwapwalo. (Mattu 5:14-16) Ina popun, sipwe poraus ussun ruu mettoch mi pwaralo an emon feffeita me asimau: (1) lapeloon lon sile, weweoch, me tipatchem; (2) uwaani uwaan ewe ngun.
Tipeeu Lon Luku Me Sile
5. Met weween asimau?
5 Lape ngeni ekkewe puken awewe ra apasa pwe asimau a wewe ngeni unus lon an maarita, watteta, me tori ewe lapalap a wesewesen achocho ngeni. Eu foun ira, ussun sia fen fos ussun le poputaan ei lesen, a lup, lupwen a fen unus an maarita me lapalapan, anuwan, pwonan, me nennan a fen tori minne aramas ra ekieki pwe mi anno. Ina popun, asimau a lollo chok me murinno seni meinisin, unus, pwal mwo nge unusoch.—Aisea 18:5; Mattu 5:45-48; Jemes 1:4.
6, 7. (a) Met a pwarata pwe Jiowa a mochen pwe noun kewe chon angang meinisin repwe wiliiti aramas mi asimau lon pekin ngun? (b) Asimau lon pekin ngun a riri ngeni met?
6 Jiowa Kot a saani pwe noun kewe chon angang meinisin repwe wiliiti aramas mi asimau lon pekin ngun. Ren ar repwe tikeri, a kan awora alillis mi murinno lon ewe mwichefelin Chon Kraist. Ewe aposel Paul a mak ngeni ekkewe Chon Kraist lon Efisus: “Iei an kewe liffang; pwe ekkoch repwe wiseni chon kuno, ekkoch soufos, ekkoch misineri, pwal ekkoch wanparon me sounpetak, pwe repwe aunusochulo ekkewe aramas mi fel, o repwe fori ewe angangen alisi, o repwe aufichieta ewe inisin Kraist, tori fansoun kich meinisin sipwe tipeeufengen lon ewe luku, o sipwe sineifichi usun ewe Noun Kot, o sipwe tori ach tipen mwan, ngeni ukukun lapalapen unusochun Kraist, pwe site pwal chuen semirit, site pwal mokutukut are fitifetalei ekkewe asapwalin kapasen afalafal ren angochun aramas le fori minen otupotup.”—Efisus 4:11-14.
7 Lon ekkeei wokisin, Paul a awewei pwe ekkoch lein ekkewe popun Kot a awora ena sokkun minen alillis watte lon ewe mwichefel pwe meinisin repwe ‘tipeeufengen lon ewe luku, o sineifichi,’ repwe tori “tipen mwan,” me repwe ‘lapalapen unusochun Kraist.’ Ina chok ewe fansoun sipwe kuna tumun seni ach toropworop ussun semirit lon pekin ngun ren ekkewe luku me ekiek mi mwaal. Iwe, sia kuna ewe riri watte lefilen ach sipwe wiliiti emon Chon Kraist mi asimau me ach sipwe “tipeeufengen lon ewe luku, o sipwe sineifichi usun ewe Noun Kot.” Mei wor fitu poraus lon an Paul we fon sia wiisen lefareni.
8. Met epwe lamot pwe sipwe “tipeeufengen” lon ewe luku me sile mi enlet?
8 Aewin, pokiten a lamot ach sipwe amwochu “tipeeufengen,” emon Chon Kraist mi asimau epwe unusen tipeeu me chienan kewe lon luku me pekin sile. Ese alisata are apochokkulata pwisin meefian are amwochu pwisin an ekiek ussun met ewe Paipel a apasa. Nge, a wesewesen eani lukuluk won ewe enlet Jiowa Kot a fen pwaralo me ren Noun we, Jises Kraist, me “ewe chon angang mi tuppwol o tipatchem.” Ren ach akkangei ewe mongo lon pekin ngun a kawor “lon ewe fansoun mi fich”—ren ekkewe puken Chon Kraist, mwich, me mwichelap—sipwe tongeni lukuluk pwe sia amwochu ach “tipeeu” me chienach kewe Chon Kraist lon luku me pekin sile.—Mattu 24:45, New World Translation.
9. Awewei “ewe luku” ussun Paul a nounou lon noun we taropwe ngeni ekkewe Chon Efisus.
9 Oruuan, lon ei wokisin “ewe luku” ese weneiti lukuen emon me emon Chon Kraist, nge unusen ewe luku a fen pwalo, “cholapan, are langattaman, are tekian, are alollolun.”. (Efisus 3:18; 4:5; Kolose 1:23; 2:7) Ren enletin, epwe ifa ussun emon Chon Kraist epwe tipeeufengen me chienan kewe chon luku ika a chok luku are nguuri ekkoch chok kinikinin “ewe luku”? Weween pwe sisap menemenoch ren ach silei ekkoch aitien ewe Paipel are ren ach eani luku mi topotop are ren ach ekis chok sile ewe enlet. Nge, sipwe achocho le alamota ekkewe mettoch meinisin Jiowa a awora ren an we mwicheich ren an epwe alisata ach kaeo an kewe Kapas. Sipwe achocho le angei weweoch mi enlet me unus ussun letipen Kot me an we kokkot. Ach fori ei mettoch epwe kapachelong kaworen fansoun le alleani me kaeo ewe Paipel me ekkewe puken aweween Paipel, ach tingor an Kot alillis me emmwen, me ach unusen fiti ewe angangen afalafala ewe Muu me foralo chon kaeo.—An Salomon Fos 2:1-5.
10. Ifa lamoten ekkewe kapas “tori fansoun sipwe,” lon Efisus 4:13?
10 Aulungatin, Paul a poputani aweween ekkewe ulungat mettoch sipwe achocho ngeni ren ekkewe kapas “tori fansoun sipwe.” Eu puken aweween Paipel a apasa pwe ewe kapas “sipwe” a wewe ngeni “esap meinisin, emon me emon, alaemon, nge meinisin mi angangpok.” Weween pwe, emon me emon leich epwe achocho le asimauolo fengen me unusen ewe mwichen pwipwi. The Interpreter’s Bible a apasa: “Emon ese tongeni tikeri met a achocho ngeni lon pekin ngun ika a alaemon, ussun chok eu kinikinin ewe inis ese tongeni maaroch ika unusen ewe inis ese pwal mammaarita.” Paul a achema ngeni ekkewe Chon Kraist lon Efisus pwe repwe “eti ekkewe aramas mi fel meinisin” lupwen repwe achocho le amwochu unusen kokkotun ewe luku.—Efisus 3:18a.
11. (a) Ach feffeita lon pekin ngun esap wewe ngeni met? (b) Ifa ewe mettoch mi lamot sipwe fori ren ach sipwe feffeita?
11 A ffat seni an Paul kewe kapas pwe feffeita lon pekin ngun esap wewe ngeni ach kaeofichi me amasoua tupuwach ren sile chok. Emon Chon Kraist mi asimau esap sikasini an tipatchem. Nge, ewe Paipel a apasa: “Ewe al ekewe chon pwung ra fetal won a usun chok saramen unuweeran mi chok sasaramala tori a unusen ranila.” (An Salomon Fos 4:18) Ewer, “ewe al,” nge esap ewe aramas, a “sasaramala.” Ika sipwe achocho iteitan le fetalpok me ren ewe lapaloon weweochun an Kot we Kapas Jiowa a kan awora ngeni noun kewe aramas, sipwe feffeita lon pekin ngun. Ach fetalpok a wewe ngeni ach feffeita, me ina och mettoch kich meinisin sipwe tongeni fori.—Kol Fel 97:11; 119:105.
Uwaani “Uwaan ewe Ngun”
12. Met popun a lamot ach uwaani uwaan ewe ngun lon ach achocho le feffeita lon pekin ngun?
12 Ach “tipeeufengen lon ewe luku” me ach “sineifichi” mi lamot, nge a pwal lollo chok lamoten ach sipwe uwaani uwaan an Kot ngun lon kinikinin manauach meinisin. Met popun? Pokiten asimau, ussun chok sia fen kuna, ese monomonelo nge a pwalo ngeni aramas me a sinnelo ren ekkewe lapalap mi tongeni alisi me apochokkula aramas. Iwe, ach achocho le feffeita lon pekin ngun ese chok wewe ngeni amurinnoloon lapalapach are ach sipwe nikinikin aramas mi fairo. Nge, lupwen sia maarita lon pekin ngun, me feffetal me ren emmwenien an Kot ngun, epwe fis eu siwil mi amwarar lon ach ekiek me foffor. “Oupwe fefetal lon Ngun, o ousap apwonueta ekkewe mochenian fituk,” alon ewe aposel Paul.—Kalesia 5:16.
13. Met sokkun siwil a affata pwe emon a feffeita?
13 Paul a makkeei ekkewe “angangen fituk,” mi chommong me “pwapwalo.” Mwen emon a miritiiti ewe lamoten ekkewe allukun Kot, manauan a lapalapeni ekkewe lapalapen fonufan me eli epwe ur ren ekkoch ekkewe mettoch Paul a fen apasa: “lisou, fofor-ingau, angolosa, fel ngeni anu, angangen rong, oput, anini, aweires, song, apangau, tatafengen, lolowo, torongki, akurang, o pwal ekkeei sokkun mettoch.” (Kalesia 5:19-21) Nge lupwen emon a feffeita lon pekin ngun, ekis me ekis epwe pworaiti ekkeei “angangen fituk” mi ngau me epwe siwiliir ren “uwaan ewe ngun.” Ei siwil aramas mi tongeni kuna a annetata pwe emonnewe a feffeita ngeni asimau ussun emon Chon Kraist.—Kalesia 5:22.
14. Awewei mwo “angangen fituk” me “uwaan ewe ngun.”
14 Sipwe ekieki ussun ekkeei ruu poraus “angangen fituk” me “uwaan ewe ngun.” “Angang” uwaan ach foffor. Weween pwe, ekkewe mettoch Paul a fen eita ngeni angangen fituk ra fisita pokiten ach pwisin filata le foriir are pokiten inisich mi apwangapwang. (Rom 1:24, 28; 7:21-25) Nge, ekkewe kapas “uwaan ewe ngun” a ussun ita pwe ekkewe lapalap mi makketiu rese fisita pokiten an emon aochuelo are an mochen le amurinnolo lapalapan, nge ra fisita pokiten mwokutukutun ngunun Kot won emonnewe. Ussun chok efoch ira sia tumunuochu epwe uwaoch, emon epwe pwal uwaani uwaan ewe ngun lupwen ewe ngun mi fel a unusen emmweni manauan.—Kol Fel 1:1-3.
15. Met popun a lamot ach sipwe ekieki ussun ekkewe “uwaan ewe ngun” meinisin?
15 Sia pwal mochen ekieki ussun an Paul nounou ewe kapas “uwaan” pwe epwe weneiti ekkewe lapalap mi murinno meinisin a fen makkeei ussun.a Ewe ngun ese uwaani sokkopaten foun ira fan iten ach sipwe filata ewe efou sia saani. A chok lollo lamoten ekkewe lapalap Paul a fen eiteita—tong, pwapwa, kinamwe, mosonoson, kirokiroch, lipwakoch, luku, tipefesir, forfichi—me ir meinisin ra atufichi an emon lapalapeni ewe lapalapen mi fo an Chon Kraist. (Efisus 4:24; Kolose 3:10) Ina popun, inaamwo ika ekkoch lein ekkeei lapalap ra pwapwalo lon manauach lap seni ekkewe ekkoch pokiten pwisin lapalapach me mochenin letipach, nge epwe lamot ach sipwe ekieki ussun ekkeei lapalap meinisin. Ren ach fori ina ussun, sipwe tongeni alapalo ach lapalapeni lapalapen Kraist lon manauach.—1 Piter 2:12, 21.
16. Met sia achocho ngeni lupwen sia angang le wiliiti Chon Kraist mi asimau, me epwe ifa ussun sipwe tikeri?
16 Ewe lesen mi lamot sipwe kaeo seni an Paul poraus pwe lupwen sia achocho le wiliiti emon mi asimau lon pekin ngun, sise chok sotun le angei sile me sukul watte are sotun le amurinnolo lapalapach. Nge sia achocho pokiten sia mochen pwe an Kot ngun epwe unusen emmweni manauach. Ukuukun ach asimauolo lon pekin ngun epwe alongolong won ifa ukuukun sia atipeeufengenni ach ekiek me foffor me ren emmwenien ngunun Kot. Ifa ussun sipwe tongeni apwonueta met sia achocho ngeni? Epwe lamot ach sipwe suuki letipach me ekiekich ngeni etipetipaen ngunun Kot. A wewe ngeni ach fiffiti mwich me uwawu meefiach atun mwich. Epwe pwal lamot ach kakkaeo me ekkekkieki ussun an Kot we Kapas, me ach mut ngeni ekkewe alluk lon le emmweni ach kewe foffor ngeni aramas me met sia fori me filata. Iwe iei ussun, ach feffeita epwe pwapwalo.
Feffeita Fan Iten Lingen Kot
17. Ifa ussun ach feffeita a riri ngeni ach alingalo Semach lon lang?
17 Le muchuloon, pwapwaloon ach feffeita a alinga me mwareiti, esap kich, nge Semach lon Lang, Jiowa, ewe mi atufichi ach wiliiti aramas mi asimau lon pekin ngun. Lon ewe pwinin mwen Jises a ninnilo, a ereni noun kewe chon kaeo: “Epwe iei usun an Semei we lingelo, are oupwe uwa chommong, o ami oupwe pwal nei chon kaeo.” (Jon 15:8) Ren uwaan ewe ngun ra uwaani me ren uwaan ewe Muu seni ar angangen afalafal, ekkewe chon kaeo ra alingalo Jiowa.—Fofor 11:4, 18; 13:48.
18. (a) Ifa ewe angangen ras mi apwapwa a fiffis ikenai? (b) Met sokkun osukosuk ra piita lon ei ras?
18 Ikenai, Jiowa a efeiochu noun kewe aramas lupwen ra fiti ewe angangen ras lon pekin ngun won unusen fonufan. Ren fitu ier iei, orun 300,000 minefo ra fangelo manauer ngeni Jiowa me papataiselo iteiten ier. Ei mettoch a apwapwaikich me ese mwaal a pwal apwapwai letipen Jiowa. (An Salomon Fos 27:11) Iwe nge, ika ei mettoch epwe chuen apwapwai me mwareiti Jiowa, a lamot pwe chokkeei minefo meinisin repwe “manau lon [Kraist], warer repwe nom lon i, o repwe pochokkulelo lon i; repwe uta nukuchar lon ewe luku.” (Kolose 2:6, 7) Ei mettoch a efisata ruu sokkun mettoch noun Kot kewe aramas repwe achocho ngeni. Nge, ika ka keran papatais, kopwe achocho le angang weires pwe “om fefeita epwe pwapwalo ngeni aramas meinisin”? Are ika en ka fen papatais ren fansoun langattam, kopwe achocho le apwonueta wiisom le tumunu ekkewe minefo lon pekin ngun? Ren ekkeei ruu mettoch, a ffat ewe lamoten ach feffeita ngeni asimau.—Filipai 3:16; Ipru 6:1.
19. Ifa ewe wiis me ikkefa ekkewe feioch epwe toto reom ika en ka pwaralo om feffeita?
19 Feioch mi amwarar epwe toto ren ir mi achocho le pwaralo ar feffeita. Chechchemeni mwo an Paul kewe kapas mwirin an pesei Timoti le feffeita: “Kopwe tumunufichi pwisin en, o om kena afalafal; kopwe likiitu lon ei sokkun fofor, pun are om fofor epwe iei ussun, iwe kopwe amanaua pwisin en o pwal ir ekkewe mi auseling en.” (1 Timoti 4:16) Ren om achocho le pwaralo om feffeita, kopwe pwal tongeni fiti ewe angang mi auchea le alingalo iten Kot we me pwapwaesini an kewe feioch.
[Ppii ekkewe pwóróus fan]
a Ewe kapas “uwaan” mi chok wewe ngeni “foun ira” lon ewe popun fos.—Kalesia 5:22, Kingdom Interlinear Translation.
En Ka Chechchemeni?
• Ifa ussun asimau lon pekin ngun a pwapwalo?
• Met sokkun sile me weweoch ra pwarata asimau?
• Ifa ussun an emon uwaani “uwaan ewe ngun” a pwarata an feffeita lon pekin ngun?
• Ifa ewe wiis sipwe nguuri lupwen sia feffeita ngeni asimau?
[Picture on page 25]
Lup me asimau ra fatafaten pwapwalo
[Picture on page 27]
Sia feffeita lon pekin ngun ren ach feffetalpok me ewe enlet mi pwapwalo
[Picture on page 29]
Iotek a alisikich le pwarata “uwaan ewe ngun”