En Mi Wesewesen Lukuluk Won Ewe Kapas Allim?
“Ewe fansoun a pwonueta, o ewe muun Kot a arapato. Oupwe aier o luku ewe kapas allim.”—MARK 1:15.
1, 2. Ifa ussun kopwe awewei Mark 1:14, 15?
A TORI 30 C.E. Jises Kraist a fen poputa an angangen afalafal mi lapalap lon Kalili. Jises a afalafala “ewe kapas allim usun Kot,” me a chung letipen chommong chon Kalili ren an kewe kapas: “Ewe fansoun a pwonueta, o ewe muun Kot a arapato. Oupwe aier o luku ewe kapas allim.”—Mark 1:14, 15.
2 “Ewe fansoun a pwonueta” fan iten ewe poputaan an Jises angangen afalafal me fan iten aramas ar repwe pwungupwung won eu kefil epwe tongeni atoto ngeniir an Kot feioch. (Luk 12:54-56) ‘Ewe muun Kot a arapato’ pokiten Jises a nonnom me i ewe emon epwe kingen ena muu. An angangen afalafal a amwokutu aramas mi pwung letiper ar repwe aier. Nge ifa ussun ra fen pwaralo pwe ra lukuluk won ewe kapas allim, me ifa ussun kich sipwe pwal tongeni fori ussun chok.
3 Piter a appiru Jises ren an pesei aramas ngeni aier. Lupwen a fos ngeni ekkewe chon Jus lon Jerusalem lon ewe ranin Pentekos 33 C.E., Piter a apasa: “Oupwe aier, o iteitemi, emon me emon, epwe papataiselo fan iten Jises Kraist ren omusamusen ami tipis. Iwe oupwe angei ewe liffang, ewe Ngun mi Fel.” Iwe, fite ngerou ra aier me papataiselo, me ra wiliiti noun Jises chon kaeo. (Fofor 2:38, 41; 4:4) Lon 36 C.E., ekkewe chon Jentail mi fen aier ra fori ussun we chok. (Fofor 10:1-48) Lon ach ei fansoun, luku won ewe kapas allim a amwokutu fite ngerou ar repwe aier seni ar kewe tipis, fangolo manauer ngeni Kot, me papataiselo. Ra fen etiwa ewe kapas allim ussun amanau me ra anganga ar luku won an Jises we moon kepichilo. Pwal och, ra foffori minne mi pwung me ra fiti pekin an Kot we Muu.
4 Nge met weween luku? Ewe aposel Paul a makkei: “Iwe, luku a usun chok ach alleta minne sia apilukuluku, o usun chok ach achifoua minne sise mo kuna.” (Ipru 11:1) Ach luku a alukulukuukich pwe mettoch meinisin minne Kot a fen pwonei lon an we Kapas ra ussun ita nge ra fen fisita. A ussun chok pwe a nom rech echo taropwe mi anneta pwe eu fonu fonuach. Luku a pwal wewe ngeni ach “achifoua minne sise mo kuna” are a wewe ngeni pisekin annet mi anneta nonnomun minne sise tongeni kuna. Ach miritiiti ir lon tupuwach me ewe kilisou lon letipach ra alukuluku ngenikich pwe ekkena mettoch sise tongeni kuna ir mettoch wesewesan.—2 Korint 5:7; Efisus 1:18.
A Lamot Luku!
5 Sia meefi ach kewe osupwang lon pekin ngun seni chok le uputiuach nge esap ina ussun luku. Pwungun pwe “esap aramas meinisin mi luku.” (2 Tesalonika 3:2) Iwe nge, chon Kraist repwe luku ika repwe kuna pwonutaan an Kot kewe pwon. (Ipru 6:12) Mwirin an fos ussun chommong aramas mi luku, Paul a makkei: “Iei minne, pokiten mi wor chommong chon pwarata mi pwellifeilikich, usun chok eu kuchu mi lap, iwe, sipwe pwal pwilitaou ekkena mettoch mi achoukich, o ewe tipis mi pacherikich, o sipwe chok likiitu le sa lon ewe kitir mi nom mwach. Sipwe neneloi Jises, Samolun ach luku o ewe Chon Aunusochulo.” (Ipru 12:1, 2) Ifa ekkewe “mettoch mi achoukich”? Nafangauen luku, pwal mwo nge poutuloon luku. Ika sipwe amwochu luku mi pochokkul, sipwe “nenneloi Jises’ me appiru i. Sipwe pwal poutalo lisowu mwaal, u ngeni ekkewe angangen fituk, ti senikich tongen pisek, ekiekin fonufan, me ekkewe eoreni mi u ngeni ewe Paipel. (Kalesia 5:19-21; Kolose 2:8; 1 Timoti 6:9, 10; Juta 3, 4) Pwal och, sipwe luku pwe Kot a nom rech me sipwe luku pwe ewe fon lon an we Kapas epwe fokkun alisikich.
6 Sise tongeni pwisin efisata luku. Luku uwaan an Kot ngun mi fel, are an Kot manaman. (Kalesia 5:22, 23) Iwe, ifa ussun ika mei wor lamoten pochokkuleloon ach luku? Jises a apasa: “Are . . . oua sinei usun liffang mettoch mi murinno ngeni noumi semirit, ifa usun Semach we mi nom lang, esap lapelo an liffang ewe Ngun mi Fel ngenir mi tingorei i!” (Luk 11:13) Ewer, sipwe iotek fan iten ngun mi fel, pun epwe tongeni ngenikich ewe luku mi lamot fan iten ach sipwe fori letipen Kot pwal mwo nge fan osukosuk me riaffou.—Efisus 3:20.
7 A pwung ach sipwe iotek fan iten luku. Lupwen Jises epwe asualo emon timon seni emon kukkun at, semen ewe at a tingor: “Ua luku, kopwe chok alisi ai lukulukumang!” (Mark 9:24) Noun Jises kewe chon kaeo ra apasa: “Kopwe alapalo am luku.” (Luk 17:5) Ina popun sipwe iotek fan iten luku, me sipwe lukuluk pwe Kot a polueni ekkena iotek.—1 Jon 5:14.
A Lamot Luku Lon An Kot We Kapas
8 Ekiselo chok mwen an malo ussun chok eu asor, Jises a ereni noun kewe: “Nge letipemi esap lolilen. Oua luku Kot, iwe, oupwe pwal lukuei.” (Jon 14:1) Pokiten kich chon Kraist, sia luku Kot me Noun we. Nge ifa ussun an Kot Kapas? An Kot Kapas a manaman me a tongeni amurinnoolo manauach ika sia kaeo me apwonueta minne sia kaeo ren ewe luku pwe a awora ewe fon me emmwen mi murinno seni meinisin fan itach.—Ipru 4:12.
9 Pokiten sise unusoch, manauach a ur ren weires. Iwe nge, luku lon an Kot we Kapas mi tongeni enletin alisikich. (Hiop 14:1) Ren chok awewe, ifa ussun ika sise silei met sipwe fori lupwen sia nonnom fan eu sossot. An Kot we Kapas a awora ei fon: “Are emon leimi mi osupwang ren tipatchem, iwe, epwe tingor ren Kot, ewe mi limmol ngeni aramas meinisin, nge ese laleiti emon; iwe, epwe angei. Nge epwe tingor ren luku, o esap tipemwaramwar. Pun aramas mi tipemwaramwar ra usun chok ekkewe noon le set mi asapwal a fileiti o amokutukutu. Pun ena sokkun aramas esap ekieki pwe emon mi tipemwaramwar o weliwelikkis lon an kewe fofor meinisin epwe angei och mettoch seni ewe Samol.”—Jemes 1:5-8.
10 Jiowa Kot esap laleitikich pokiten ach nafangauen tipatchem are pokiten sia tingor ren tipatchem. Nge epwe alisata ach eani ekiek pwung ussun ewe sossot. Neman chienach kewe chon luku mi tongeni achema ngenikich ekkoch wokisin mi awora alillis are sipwe tongeni kuna ekkena wokisin lupwen sia pwisin kaeo ewe Paipel. Are an Jiowa ngun mi fel mi tongeni emmwenikich. Semach we lon lang epwe ffang ngenikich ewe tipatchem mi lamot fan iten ach sipwe likiitu fan ekkewe sossot ika sia ‘tittingor ren luku, me sisap tipemwaramwar.” Ika kich ussun chok ekkewe noon le saat ewe asapwal a fileitiir, sisap ekiekin kuna och mettoch seni Kot. Pwata? Pokiten epwe weween pwe kich aramas mi wiliwilikkis me sise nukuchar lon ach luku are lon pwal och mettoch—ewer, pwal mwo nge lon ach anganga luku. Ina popun a lamot ngenikich luku mi nukuchar lon an Kot we Kapas me lon ewe emmwen ena Kapas a awora. Sipwe pwungupwung won ifa ussun a awora alillis me emmwen.
Luku Me Tufich
11 Ifa ussun ika sia weires pokiten nafangauen pisek are imw are sia wesewesen mwelele. Luku lon an Kot we Kapas epwe alukulukukich pwe Jiowa epwe awora minne sia osupwang ren iteiten ran me epwe fokkun efeiochukich ren minne epwe awora lon mwach kkan. (Kol Fel 72:16; Luk 11:2, 3) Eli epwe apochokkulakich ika sipwe ekkekieki ifa ussun Jiowa a fen awora mongo ngeni noun we soufos Elias atun eu lengita. Mwirin, Kot a alikiitu ewe pilawa mi amas me ewe oil mi amanaua emon fefin, noun we at, me Elias. (1 King 17:2-16) Jiowa a pwal awora minne ewe soufos Jeremaia me Elias a osupwang ren atun Papilon a tooki Jerusalem. (Jeremaia 37:21) Inaamwo ika ese fen watte anen Jeremaia me Elias nge, Jiowa a tumunur. A fori ussun we chok fan iten chokkewe mi anganga ar luku lon i iei mwo.—Mattu 6:11, 25-34.
12 Luku mi kapachelong ach apwonueta alon ekkewe kapasen alongolongun alluk lon Paipel esap awouochukich, nge epwe atufichi minne mi lamot ngeni manauach. Ren chok awewe: Ewe Paipel a fonoukich pwe sipwe wenechar, angangoch, me tinikken. (An Salomon Fos 22:29; An Salomon Afalafal 5:18, 19; 2 Korint 8:21) Sisap ekieki pwe a lamot kisikis an aramas silei pwe kich chon angang mi chofo. Pwal mwo nge lon ekkewe fonu ia a mmen weires an aramas repwe kunakun ar angang, chokkewe mi wenechar, angangoch, me tinikken repwe kuna ar angang mwen ekkewe ekkoch. Inaamwo ika a tongeni kisikis chok pisekir nge, ra kan tufich lon manauer me ra meefi menemenoch pokiten ar ani ewe mongo ra pwisin angang ngeni.—2 Tesalonika 3:11, 12.
Luku A Alisikich Ach Sipwe Likiitu Fan Riaffou
13 An Kot we Kapas a pwari pwe aramas ra kan meefi riaffou lupwen a malo emon attonger we. Ewe mwan mi tuppwol, Eperiam, a riaffou mwirin maloon puluwan we mi achengicheng, Sara. (Keneses 23:2) Tafit a riaffou wachemuk mwirin a rongorong pwe noun we Apsalom a malo. (2 Samuel 18:33) Pwal mwo nge ewe mwan mi unusoch, Jises, a kechiu lupwen chiechian we Laseres a malo. (Jon 11:35, 36) Lupwen emon attongach a malo, sia tongeni meefi riaffou mi fokkun wachemuk, nge luku lon ekkewe pwon lon an Kot we Kapas a tongeni alisikich ach sipwe likiitu fan ena esin riaffou.
14 Paul a apasa: “Mi wor ai apilukuluk allim lon Kot, ewe chok apilukuluk atekeei ra pwal etiwa, pwe epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.” (Fofor 24:15) A lamot pwe sipwe lukuluk won an Kot we kokkot fan iten ekkewe chommong aramas repwe manausefal. (Jon 5:28, 29) Ekkoch me leir Eperiam me Sara, Aisek me Repeka, Jekop me Lia—ir meinisin mi onnut lon malo iei nge ra witiwiti ar manausefal lon an Kot we fonufan sefo. (Keneses 49:29-32) A ifa me watteen ach chengel lupwen attongach kewe repwe nennelo me manausefal won fonufan! (Pwarata 20:11-15) Iwe, iei mwo, ach luku esap awesalo unusen ach riaffou, nge epwe alisata ach arap ngeni ewe Kot mi alisikich ach sipwe likiitu lon fansoun riaffou.—Kol Fel 121:1-3; 2 Korint 1:3.
Luku A Apochokkula Chokkewe Mi Letipechou
15 An Kot we Kapas a aitikich pwe pwal mwo nge chokkewe mi anganga ar luku repwe tongeni letipechou. Atun an we sossot, Jop a meefi pwe Kot a likitalo i. (Hiop 29:2-5) Pokiten Jerusalem me ttitin kewe ra chuen tatakkis, Nehemaia a letipechou. (Nehemia 2:1-3) A kon watte an Piter riaffou mwirin an amam Jises, iwe, a “kechiu chapur.” (Luk 22:62) Paul a pesei chienan kewe chon luku lon ewe mwichefelin Tesalonika pwe repwe “auruuru letipen chokkewe mi letipechou.” (1 Tesalonika 5:14, NW) Ina popun, letipechou a pwal tongeni tori chokkewe mi anganga ar luku ikenai. Met sipwe tongeni fori ren ach sipwe likiitu fan letipechou?
16 Sia tongeni letipechou pokiten sia kuna chommong osukosuk mi watte. Sisap ekieki ussur pwe ra ussun chok eu osukosuk mi fokkun watte nge, eli sipwe tongeni angang won eu me leir akkom, ren ach apwonueta ekkewe kapasen alongolongun alluk lon Paipel, me awesi, iwe mwirin, angang won pwal eu. Neman ika sipwe iei ussun epwe kisikisilo ach letipechou. Angang me kunou me nafochun ach onnut a pwal tongeni alisikich. A fokkun pwung pwe luku lon Kot me lon an we Kapas epwe alisata pochokkul lon pekin ngun pokiten a apochokkula ach lukuluk pwe Kot a wesewesen tongeikich.
17 Piter a aururukich: “Iei minne, oupwe atipetekisona-kemi-etiu fan poun ewe Kot mi manaman, pwe, lon fansoun mi fich ngeni, epwe atekia-kemi-ta. Oupwe iseta won i mettoch meinisin, minne oua aurek ren, pun a fen tongeikemi.” (1 Piter 5:6, 7) Ewe soumak kol mi fel a koluwu: “Ewe SAMOL epwe amwochata ir meinisin ekkewe repwe turutiu, o epwe awenecharata ir meinisin ekkewe mi pworetiu.” (Kol Fel 145:14) Sipwe lukuluk won ekkeei kapas pokiten ir mi nonnom lon an Kot we Kapas. Inaamwo ika ach letipechou ese tongeni molo nge, sipwe chuen pochokkulelo lupwen sia chechchemeni pwe sia tongeni iseta ach kewe aurek meinisin won Semach lon lang mi tongeikich!
Luku Me Pwal Ekkoch Sossot
18 Sia tongeni kuna sossotun ach luku mi watte lupwen kich are attongach kewe mi uri semmwen mi chou. Inaamwo ika ese fen makketiu lon Paipel pwe manamanen Kot a fen achikarata an Epafrotaitos, Timoti, me Trofimus kewe semmwen nge, ese mwaal pwe Jiowa a fen alisata ar likiitu. (Filipai 2:25-30; 1 Timoti 5:23; 2 Timoti 4:20) Pwal och, ewe soumak kol mi fel a kol ussun emon “mi lolileniesini ekkewe mi woungau [pwe] ewe SAMOL epwe tumunu i lon an we kien samau. Ka apochokkula i seni an kewe apwangapwangen samau meinisin.” (Kol Fel 41:1-3) Ifa ussun ekkeei kapas seni ewe soumak kol mi fel mi tongeni aururu chienach kewe chon luku mi semmwen?
19 Sia tongeni awora alillis lon pekin ngun lupwen sia iotek ren me fan iten chokkewe mi semmwen. Sisap tongeni tingor ren eu manaman seni lang nge sia tongeni tingor pwe Kot epwe ffang ngeniir ewe pochokkulen ekiek pwe repwe tongeni likiitu fan ar semmwen me tingor pwe epwe naf ar pochokkul lon pekin ngun ren ar repwe likiitu lupwen ra meefi apwangapwang. Jiowa epwe apochokkuleereta, me ar luku epwe pochokkulelo ren ar ekkekieki ewe fansoun lupwen “esap wor eman chon ewe fanu epwe apasa pwe a samau.” (Aisea 33:24) A ifa me watteen ewe auruur lupwen sia silei pwe Jises Kraist, ren angangen Muun Kot, epwe angasalo aramas mi alleasochis seni tipis, semmwen, me malo! Sia kilisou ngeni Jiowa, ewe ‘mi apochokkulata ach kewe samau meinisin,’ fan iten ekkeei apilukuluk mi amwarar.—Kol Fel 103:1-3; Pwarata 21:1-5.
20 Luku a pwal tongeni alisikich lon ekkewe ‘ran mi ngauen’ ach chinnap, lupwen ach pochokkul a apwangapwangelo. (An Salomon Afalafal 12:1-7) Iwe, ekkewe chinnap leich mi tongeni iotek ussun chok ewe soumak kol mi fel mi chinnapelo: “Pun en, SAMOL, ai apilukuluk allim . . . Kosap poutieilo lupwen ai chinnapelo; kosap likitieilo lupwen ai pochokkul epwe muchulo.” (Kol Fel 71:5, 9) Ewe soumak kol mi fel a meefi ewe lamoten an Jiowa alillis ussun chok chommong lein chienach kewe chon Kraist mi fen chinnapelo atun ekkewe ierin ar angang ngeni Kot. Pokiten ar luku, repwe tongeni lukulukoch pwe an Jiowa alillis esap tongeni kkuf epwe apochokkuleereta feilfeilo chok.—Tuteronomi 33:27.
Amwochu Luku Lon An Kot We Kapas
21 Luku lon ewe kapas allim me lon unusen ewe Kapasen Kot epwe apochokkula ach chiechi ngeni Jiowa. (Jemes 4:8) Mi enlet pwe Jiowa ewe Samol Mi Lapalap Seni Meinisin nge, i pwal Semach, me ewe Chon Forikich. (Aisea 64:8; Mattu 6:9; Foffor 4:24) Ewe soumak kol mi fel a koluwu: “Epwe koko ngeniei, ‘En chok Semei, ai Kot, o pwal ai Achauen amanau.’ ” (Kol Fel 89:26) Ika sia anganga ach luku lon Jiowa me lon an we Kapas mi pop seni ngunun we, sipwe pwal silei pwe Jiowa ‘Achauen ach luku.’ A ifa me watteen an Jiowa asamolukich ren ena wiis mi auchea!
22 Jiowa semen ekkewe chon Kraist mi kepit ren ngun mi fel me semen chiechier kewe mi eani apilukulukun manau won fonufan. (Rom 8:15) Me ar luku won Semer we lon lang esap alichipunguur. Tafit a apasa: “Pun semei o pwal inei ra fen likitieilo, nge ewe SAMOL epwe nounieilo.” (Kol Fel 27:10) Pwal och, ei kapas a alukulukukich: “Ewe Samol mi Lapalap esap poutikemiila pokiten itan mi tekia.”—1 Samuel 12:22.
23 Ika ach chiechi ngeni Jiowa epwe nomofocholo, sipwe eani lukuluk lon ewe kapas allim me nguuri ewe Paipel pwe ina ewe Kapasen Kot. (1 Tesalonika 2:13) Sipwe unusen lukuluk won Jiowa me sipwe mut ngeni an we Kapas an epwe asarama ach we aal. (Kol Fel 119:105; An Salomon Fos 3:5, 6) Ach luku epwe maarita lupwen sia iotek ngeni Jiowa fan lukuluk lon an tong, umoumoch, me alillis.
24 Luku a amwokutukich ach sipwe fangolo manauach ngeni Kot tori feilfeilo chok. Kich noun Kot chon angang mei wor ewe apilukulukun manausefal, ren luku mi pochokkul pwal mwo nge ika sipwe malo. Ewer, “are sia manau, sia manau ngeni ewe Samol; are sia malo, sia malo ngeni ewe Samol.” (Rom 14:8) Amwo ena silei epwe nonnom lon letipach atun sia akkamwochu ach lukuluk lon an Kot we Kapas me sia likiitu fan luku lon ewe kapas allim.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ifa weween luku, me met popun ei lapalap a lamot ngenikich?
• Met popun luku lon ewe kapas allim me lon unusen ewe Kapasen Kot a lamot?
• Ifa ussun luku a alisikich ach sipwe likiitu fan sokkopaten sossot?
• Met epwe alisata ach akkamwochu luku?
3. Aramas repwe pwaralo ar luku lon ewe kapas allim ren ar fori met?
4. Ifa weween luku?
5. Met popun luku mi lamot?
6, 7. Met popun a pwung pwe sipwe iotek fan iten luku?
8. Ifa ussun luku lon an Kot we Kapas a tongeni alisikich?
9, 10. Ifa ussun kopwe awewei ewe poraus ussun luku lon Jemes 1:5-8?
11. Luku lon an Kot we Kapas a ngenikich menni lukuluk ussun ach kewe osupwang iteiten ran?
12. Ifa ussun ach luku a tongeni amongoonikich?
13, 14. Ifa ussun luku epwe alisikich ach sipwe likiitu fan riaffou?
15, 16. (a) Met popun sia silei pwe chon Kraist loom ra pwal letipechou fan ekkoch? (b) Met sia tongeni fori ren ach sipwe likiitu fan letipechou?
17. Ifa ussun sia silei pwe Jiowa a tongeikich?
18, 19. Ifa ussun luku a tongeni alisikich ach sipwe likiitu lupwen sia semmwen me aururu chienach kewe chon luku mi semmwen?
20. Met popun sia silei pwe luku mi tongeni alikiitukich fan ekkewe ‘ran mi ngauen’ ach chinnap?
21, 22. Ika mei wor ach luku, ifa ussun ach luku a kku ach chiechi ngeni Kot?
23. Met a lamot ika ach chiechioch ngeni Jiowa epwe nomofocholo?
24. Ifa ewe poraus mi aururukich lon Rom 14:8?
[Pictures on page 10]
Jiowa a alisi Jeremaia me Elias pokiten ar luku
[Pictures on page 11]
Mei wor an Jop, Piter, me Nehemia luku mi pochokkul
[Pictures on page 13]
Ika sipwe amwochu ach chiechioch ngeni Jiowa, sipwe luku ewe kapas allim