Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w05 3/1 p. 17-21
  • Paratis—fan Itom?

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Paratis—fan Itom?
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2005
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • Eu Langepwin Paratis
  • Eu Mwichen Aramas Mi Ngaselo Me Wililo
  • Appochokula Om Ekiek Ussun Paratis
  • “Sipwap Chu lón Paratis!”
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú (Fán Iten ewe Mwichefel)—2018
  • Kosap Fókkun Towu Seni ewe Paratis lón Pekin Ngún
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú (Fán Iten ewe Mwichefel)—2024
  • Álisatá Lingelóón ewe Paratis lón Pekin Lúkú
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2015
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2005
w05 3/1 p. 17-21

Paratis​—fan Itom?

“Ua sinei emon mwan lon Kraist . . . a feita tori lon Paratis.” ​—2 KORINT 12:​2-4.

PARATIS. Ka chechchemeni met ka meefi lon lelukom lupwen ka keran rongorong an Kot pwon ussun paratis won fonufan? Neman ka chechchemeni om kaeo pwe ‘mesen chon mesechun repwe nela, nge selingen chon selingepung repwe sukula, me lenien koluk repwe mokkula lon fanupwas’ me ewe fonu epwe fokkun lingochulo. Nge ifa ussun lupwen ka rongorong ewe oesini ussun ewe wolif me emon apanen siip me ewe eman apanen siike me ewe lepart nge ir meinisin ra kinamwefengen? Ese mwaal ka fokkun meseik le alleaani ussun manausefallin atongom kewe mi fen malo me ar apilukulukun nonnom lon ena Paratis?​—Aisea 11:6; 35:​5, 6; Jon 5:​28, 29.

2 Mei wor longolongun om lukuluk won ekkewe pwon lon Paipel ussun ena Paratis. Ren chok awewe, ka luku an Jises kewe kapas ngeni ewe chon fofforingau: “Kopwe nonnom rei lon Paratis.” (Luk 23:43) Ka luku ewe pwon: “Sia witiwiti lang sefo o pwal fonufan sefo, ikewe pung epwe nonnom ie.” Ka pwal luku ewe pwon pwe Kot epwe tolu chonun mesach; esap chuen wor malo; kechiu, akurang, me metek repwe morelo. Weween pwe paratis epwe fis sefal won fonufan!​—2 Piter 3:​13; Pwarata 21:4.

3 Iwe, eu mettoch ekkewe chon Kraist won unusen fonufan ra fitipacheiti iei a wewe ngeni pwal eu longolongun ena apilukuluk ussun Paratis. Met ena? Kot a fori eu paratis lon pekin ngun me a fen atolonga noun kewe aramas lon. Eli a weires ach sipwe weweiti ewe kapas “paratis lon pekin ngun”, nge ewe Paipel a fen oesini ena esin paratis, me ena Paratis a wesewesen nonnom.

Eu Langepwin Paratis

4 Nengeni mwo met ewe aposel Paul a makkei ussun ewe paratis lon pekin ngun: “Ua sinei emon mwan lon Kraist . . . atewe a feita tori aulungatin lang​—O ua sinei pwe atewe a feita tori lon Paratis​—use sinei are lon inisin are lukun inisin, Kot chok a sinei​—o atewe a rong ekkewe mettoch ese mo tufich ngeni emon epwe apasata, ekkewe mettoch mi sap mut ngeni aramas repwe apasa.” (2 Korint 12:​2-4) Ena wokisin a tapwelo mwirin ekkewe wokisin ia Paul a kapas ussun wiisan we, ewe wiis aposel. Pwal och, ewe Paipel ese kapas ussun pwal emon mi feita tori aulungatin lang, nge Paul ewe a erenikich ewe poraus. Ina popun, ese mwaal pwe Paul ewe a kuna ei langepwi. Lupwen Kot a aiti ngeni Paul ei langepwi, menni “paratis” a tolong lon?​—2 Korint 11:​5, 23-​31.

5 Ekkewe apwipwiin wokisin rese apasa pwe ewe “aulungatin lang” a wewe ngeni ewe asepwal mi pwonuelo ewe fonufan, are space. Fan chommong lon ewe Paipel ewe nampa ulungat a menlapei eu poraus are a liosueta pochokkul. (An Salomon Afalafal 4:​12; Aisea 6:3; Mattu 26:34, 75; Pwarata 4:8) Iwe, minne Paul a kuna lon ewe langepwi a tekia. A weneiti mettochun ngun.

6 Ekkewe oesini mi mak lon ewe Paipel loom ra asaramakich. Lupwen noun Kot kewe aramas loom rese tuppwol, Kot a filata pwe chon Papilon repwe tooki Juta me Jerusalem. Iwe, a fis ewe kata lon 607 B.C.E., me ren alleaan fansoun lon ewe Paipel. Alon ewe oesini ewe fonu epwe poonulo ren 70 ier; iwe, mwirin Kot epwe mut ngeni ekkewe chon Jus mi aier ar repwe liwiniiti fonuer me poputasefalli fel mi enlet. A fiffis seni 537 B.C.E. feita. (Tuteronomi 28:15, 62-​68; 2 King 21:10-​15; 24:12-​16; 25:​1-4; Jeremaia 29:10-​14) Nge met a fiffis lon ewe fonu? Atun ekkena 70 ier, ewe fonu a wiliiti leenien petewel, leeni mi pwas, leenien ekkewe kolak mi mwocho. (Jeremaia 4:​26; 10:22) Nge mei wor ei pwon: “Ngang ewe Samol mi Lapalap upwe achipa Jerusalem o eani tong ngeni meinisin mi imweimw lon ekewe imw mi tala. Upwe fori pwe fanuan mi pon epwe wewe ngeni Eten, nge fanuan mi pwas epwe wewe ngeni ai tanipi [are Paratis, Septuagint].”​—Aisea 51:3; footnote.

7 Met a fis lon ewe fonu mi poon mwirin ewe 70 ier? Ren feioch seni Kot, a murinnolo lapalapen ewe fonu. Anchangei ei mettoch: “Ewe fanuapo me ewe fanupwas repwe pwapwa, ewe fanuapo epwe mwanek o afisata pon ira usun chok ekewe rous. Epwe fokun amarata ira, epwe mwanek fan pwapwa me kol. . . . Chon pechema repwe mwetemwet usun eman chia, nge ekewe chon awemwoch repwe kol fan mweireir. Pun lenien koluk repwe mokkula lon fanupwas, nge chanpupu repwe pupu lon fanuapo. Iwe, pi mi pwichikar ren akkar epwe wiliti eu nomun koluk, nge lon ewe fanu mi pwasapwas epwe wor chonuttu. Iwe ekewe lenien wolif repwe wiliti eu leni mi pwuluoch, ia fetil me ira ra mar ie.”​—Aisea 35:​1-7.

Eu Mwichen Aramas Mi Ngaselo Me Wililo

8 Mwa met ren watteen ewe siwil! Seni eu fonu mi poon ngeni paratis. Nge, ei oesini me ekkoch oesini mi nukuchar ra pwarata pwe epwe pwal wor siwil lon aramas, ussun chok eu fonu mi poon a wiliiti eu fonu mi uwaoch. Pwata sia tongeni apasa ena? Iwe, Aisea a anefota ‘chokewe ewe Samol mi Lapalap a angaseerelo,’ repwe liwiniiti fonuer “fan mweireir me kol” me repwe “pwapwa me mwanek.” (Aisea 35:10) Ena oesini ese weneiti ewe fonu, nge a weneiti aramas. Pwal och, Aisea a pwal oesini ussun eu mwichen aramas mi liwinlo Saion: “Repwe wewe ngeni ira ewe Samol mi Lapalap a pusin fotuki, repwe fori mine a pwung pwe Kot epwe kuna ling ren . . . Pun usun ira ra pwukuta won fanufan, . . . iei usun Kot ewe Samol mi Lapalap epwe apwuku pwung me kapasen ingemwar fan mesen chon ekewe mwu meinisin.” Aisea a pwal apasa ussun noun Kot aramas: “Ngang ewe Samol mi Lapalap upwe emwenuk fansoun meinisin . . . , o apochokula inisum. Iwe, kopwe usun chok eu tanipi mi nukuchochon.” (Aisea 58:11; 61:​3, 11; Jeremaia 31:10-​12) Iwe, ussun chok a murinnolo ewe fonu, epwe pwal wor siwil ren ekkewe chon Jus mi liwiniiti fonuer.

9 Met a fis loom a alisata ach weweiti met Paul a kuna lon langepwi. Epwe kapachelong ewe mwichefelin chon Kraist, ewe Paul a eita ngeni “an Kot leenien atake,” me epwe uwaoch. (1 Korint 3:9) Ineet ewe langepwi epwe pwonueta? Paul a eita ngeni met a kuna eu ‘pwarata,’ och mettoch epwe fisita lon mwach kkan. Paul a silei pwe fansoun tokolo mi lapalap epwe fisita mwirin an malo. (2 Korint 12:1; Fofor 20:29, 30; 2 Tesalonika 2:​3, 7) Lupwen ekkewe chon rikilo ra sopwoch me ra ussun ita pworacho ngeniir, ekkewe chon Kraist mi enlet rese ussun chok eu tanipi mi uwaoch. Nge, eu fansoun epwe war lupwen fel mi enlet epwe tekiata sefal. Noun Kot aramas repwe ngaselo pwe ‘ekkewe chon pung ra tongeni molupolup usun chok akkar lon ewe mu, muun Semer.’ (Mattu 13:24-​30, 36-​43) Ena mettoch a wesewesen fisita fitu ier mwirin an Kot muu a poputa le nemenem lon lang. Me ren fetallin chommong ier, a pwalo pwe noun Kot kewe aramas ra pwapwaesini eu paratis lon pekin ngun, ussun chok met Paul a kuna lon ena langepwi.

10 Ren enletin, sia silei pwe sise unusoch, ina popun sise mairu lupwen fan ekkoch osukosuk ra ppiita, ussun chok ra ppiita lein ekkewe chon Kraist lon ranin Paul we. (1 Korint 1:​10-​13; Filipai 4:​2, 3; 2 Tesalonika 3:​6-​14) Iwe nge, ekieki mwo ussun ewe paratis lon pekin ngun sia pwapwaesini iei. Sia fen pochokkulelo lon pekin ngun me sise chuen apwangapwang. Ese chuen watte ach echik ussun chok me loom nge sia fokkun mot lon pekin ngun iei. Noun Kot kewe aramas rese riaffou lon eu fonu mi pwas lon kapas awewe nge, a toriir an Kot chen me chommong feioch. (Aisea 35:​1, 7) Sise chuen chun lon eu leeni mi rochopwak lon pekin ngun nge, sia kuna ewe saram mi angasakichelo me an Kot chen. Chommong mi ussun ita pung selinger ngeni ekkewe oesini lon Paipel iei ra rongorong me ra poputa le weweiti ewe Paipel. (Aisea 35:5) Ren chok awewe, fite milion Chon Pwarata Jiowa won unusen fonufan ra fen kaeo unusen ekkewe wokisin lon an Taniel we oesini. Mwirin ra kaeofichi eu me eu sopwun lon ewe puken Aisea. Esap pwe ena mongo lon pekin ngun mi murinno a annetata pwe sia nonnom lon eu paratis lon pekin ngun?

11 Ekieki mwo pwal ekkewe siwil lon lapalapen chokkewe mi letip wenechar lupwen ra achocho le weweiti me apwonueta an Kot Kapas. Ra achocho le poutalo lapalaper mi nikinikin lapalapen ekkewe manmwocho. Eli en me pwiiom kewe chon luku oua sopwoch le fori ena me ami achocho a uwaoch. (Kolose 3:​8-​14) Iwe, lupwen ka chiechi ngeni eu mwichefelin Chon Pwarata Jiowa, ka nonnom ren aramas mi murinno me kinamwe. Aapw, resaamwo unusoch nge, sap minne sipwe kor ngeniir laion are manmwocho. (Aisea 35:9) Ei chiechi lon pekin ngun mi kinamwe a pwarata met? Iwe, sia pwapwaesini met sia eita ngeni eu paratis lon pekin ngun. Me ach paratis lon pekin ngun a liosueta eu paratis won fonufan sipwe pwapwaesini ika sia amwochu ach tuppwol ngeni Kot.

12 Nge, mei wor och mettoch sise mochen tunalo. Kot a ereni ekkewe chon Israel: “Oupwe aleasochisi ekewe alluk ua alluk ngenikemi ikenai, pwe oupwe pochokul le feila pekilan ewe chanpupu Jortan o tolong lon ewe fanu oupwe le pwerelong lon pwe oupwe fanueni.” (Tuteronomi 11:8) Porausen ena fonu a pwal mak lon Lifitikos 20:22, 24: “Iei minne oupwe aleasochisi ai kewe alluk me pwuung meinisin pwe oupwe foriir. Are oua fori iei usun, ewe fanu Kanaan ia upwe emwenikemiilong ie esap musasinikemiiwu. Nge ua pwon ngenikemi pwe upwe ngenikemi fanuer pwe oupwe fanueni, ewe fanu mi pwuluoch o fanueras. Ngang ewe Samol mi Lapalap ami we Kot ua aimwukemiila seni chon ekewe mwu.” Ewer, ar fonueni ewe Fonu Mi Pwonetiu a longolong won ar ririoch me Jiowa Kot. Pokiten ekkewe chon Israel rese alleasochisi Kot, a mut ngeni ekkewe chon Papilon ar repwe akkufuur me asuurelo seni lon leenier.

13 Eli mei wor chommong mettoch ussun ach paratis lon pekin ngun sia efich. Lapalapan a lingoch, a asosokich. Sia kinamwefengen me ekkewe chon Kraist mi achocho le poutalo lapalaper kewe mi nikinikin lapalapen manmwocho. Ra achocho ngeni ar pwarata kirokiroch me alillisoch. Nge, sap minne sipwe chok chiechioch me chokkeei pwe sipwe tongeni nonnom lon ach paratis lon pekin ngun. A lamot chiechioch me Jiowa me ach fori letipan. (Mika 6:8) Esor a erianikich le tolong lon ei paratis lon pekin ngun nge, sia tongeni pase seni​—are katou seni​—ika sise achocho le amwochu ach ririoch me Kot.

14 Eu minen alillis ngenikich ina ach sopweilo le angei pochokkul seni an Kot we Kapas. Alleaani mwo ekkewe kapas mi mak lon Kol Fel 1:​1-3: “Mi feioch ewe mwan mi esap fetal lon pungupungun aramas mi ingau . . . nge a fakkun pwapwaiti allukun ewe SAMOL, o a fakkun ekieki usun an we alluk, le ran me lepwin. Atewe a wewe ngeni efoch ira mi fotutiu unukkun chanpupu, mi uwa lon an fansoun ras, nge chon esap pwaselo. Iwe, mettoch meinisin minne a fori epwe sapoch.” Pwal och, ekkewe puken aweween Paipel fforien ewe chon angang mi tuppwol me tipatchem a awora mongoon ngun lon ewe paratis lon pekin ngun.​—Mattu 24:45-​47.

Appochokula Om Ekiek Ussun Paratis

15 Ekieki mwo pwal eu liosun Paratis. Mwirin an Israel torongaufetal 40 ier lon ewe fonu mi poon, Moses a emmweniirelo ngeni ewe Masiesin Moap, otiuen ewe Chanpupu Jortan. Pokiten an Moses tipis, Jiowa a filata pwe Moses ese chuen tongeni emmweni Israel ngeni pekiloon ewe Jortan. (Numperis 20:​7-​12; 27:12, 13) Nge, Moses a tingormau ngeni Kot: “Ua tungor ngonuk pwe kopwe mwut ngeniei upwe pwerela pekilan ewe chanpupu Jortan o kuna ewe fanu mi murina.” Inaamwo ika Moses esap tolong lon ewe fonu, nge mwirin an tota won ewe Chuuk Piska me an a kuna chommong kinikinin ena fonu, ese mwaal pwe Moses a miritiiti pwe ewe fonu a kuna “fanu mi murina.” Met ka ekieki ussun lapalapen ena fonu?​—Tuteronomi 3:​25-​27.

16 Ika ka ekieki pwe ewe fonu a ussun chok lapalapan iei, eli kopwe ekieki ussun eu fonupwas mei wor ppi me chommong fau ie, me a fokkun pwichikkar. Iwe nge, mei wor popun sipwe luku pwe lapalapen ewe fonu a sokkolo seni loom loom. Lon ewe chassi Scientific American, emon sou silei ussun konik-me-ppwul itan Dr. Walter C. Lowdermilk a awewei pwe ewe fonu lon ei leeni a fen “ta pokiten angangauen aramas ren fite ngerou ier.” Ei sou silei ussun konik-me-ppwul a makkei: “Pokiten fofforun aramas ewe ‘fonupoon’ a siwili ewe fonu mi uwaoch me loom nge, ewe siwil ese pwisin fisita.” Ren enletin, an kaeo a pwarata pwe “ei fonu mi ussun chok eu paratis me loom.” A pwapwalo pwe an aramas angangau a fen atai “eu fonu mi ussun chok paratis” me loom.a

17 Ika ka ekieki met ka fen alleaani lon ewe Paipel, eli kopwe tipeeu ngeni ena poraus. Chechchemeni mwo met Jiowa a ereni ekkewe aramas ren Moses: “Ewe fanu oupwe le pwerelong lon pwe oupwe fanueni eu fanuen chukuchukuta me lemol mi chochon ren ut seni lang, pwal eu fanu ewe Samol mi Lapalap ami we Kot a tumwunu.”​—Tuteronomi 11:​8-​12.

18 Lingochun me uwaochun ewe Fonu Mi Pwonetiu a efisaata an aramas ekieki ussun paratis lupwen ra chok rongorong iten ekkoch leeni lon ena fonu. Ena mettoch a netelo ren ewe oesini lon Aisea sopwun 35, ewe a akkom pwonueta lupwen ekkewe chon Israel ra liwinto seni Papilon. Aisea a oesini: “Epwe fokun amarata ira, epwe mwanek fan pwapwa me kol. Iwe, epwe lingeni lingen Lepanon, epwe pwal pwuluoch usun pwuluochun ekewe tanipi lon Karmel me Saron. Iwe, aramasan meinisin repwe kuna lingen ewe Samol mi Lapalap, repwe mefi tekian ach we Kot.” (Aisea 35:2) Ese mwaal ekkewe chon Israel ra anchangei liosun eu fonu mi murinno me lingoch lupwen ra rongorong ussun Lepanon, Karmel, me Saron.

19 Ekieki mwo ussun Saron, eu fonu mi sonosonoch lefilen ekkewe chukun Sameria me ewe Saat mi Lapalap, are ewe Mediterranean. Ei fonu a itefoulo pokiten lingochun me uwaochun. Pokiten mei wor chommong konik mi achochchonu ewe fonu, ewe masies a murinno fan iten ekkewe pwin kou me siip, nge mei pwal wor tanipiin ira iter oak ennefelin ewe fonu. (1 Kronika 27:29; An Salomon Kol 2:1, footnote; Aisea 65:10) Iwe Aisea 35:2 a oesini eu ngaselo me eu fonu mi uwaoch ussun chok paratis. Ena oesini a pwal aiti ngenikich ussun eu paratis lon pekin ngun mi apwapwa, mi tipeeu ngeni met Paul a kuna mwirin lon langepwi. Saingo, ei oesini kapachelong pwal ekkewe ekkoch, ra apochokkula ach apilukuluk ussun eu paratis won fonufan fan iten aramas.

20 Sia nonnom lon ach paratis lon pekin ngun, me sia tongeni apochokkula ach kilisou fan iten ewe paratis lon pekin ngun me ach apilukuluk pwe ei fonufan epwe wiliiti eu paratis sefal. Ifa ussun? Ren ach alapalo ach weweiti ussun met sia alleaani lon ewe Paipel. Fan chommong ekkewe awewe me ekkewe oesini lon Paipel ra kapas ussun ekkewe leeni me fonu. Ka mochen alapalo om silei ussun ikkewe ia ekkeei leeni ra nonnom ie me towaufesennir? Lon ewe lesen mwirin ei, sipwe kaeo ifa ussun kopwe tongeni fori ena me ifa ussun epwe alisuk.

[Footnotes]

a Denis Baly lon The Geography of the Bible a apasa: “Ese mwaal lapalapen ekkewe sokkopaten ira a fokkun siwil.” Met a efista ewe siwil? “Aramas ra osupwangen ira fan iten much me fan iten ar repwe ffor imw, ina popun . . . ra poputa le poku ekkewe ira, iwe ewe akkar, ut, me asepwal ra efeiengaua ewe fonu. Met aramas ra fori a efisata pwe ewe akkar, ut me asepwal . . . ekis me ekis a wiliiti ewe minen ataielo ewe fonu.”

En Mi Chechchemeni?

• Menni “paratis” ewe aposel Paul a kuna lon eu langepwi?

• Ifa ussun Aisea sopwun 35 a akkom pwonuta, me ifa ussun a riri ngeni met Paul a kuna lon eu langepwi?

• Ifa ussun sipwe appochokkula ach kilisou fan iten ach paratis lon pekin ngun me ach apilukuluk fan iten eu paratis won fonufan?

[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]

1. Ikkefa ekkewe pwon lon Paipel ra achungu letipen chommong aramas?

2, 3. (a) Pwata sia tongeni apasa pwe mei wor longolongun ach apilukuluk seni Paipel? (b) Pwal met a apochokkula ach apilukuluk?

4. Menni langepwi 2 Korint 12:​2-4 a kapas ussun, me ese mwaal io a kuna ei langepwi?

5. Met Paul ese kuna, iwe, met sokkun “paratis” a kuna?

6. Menni uruwo a alisata ach weweiti met Paul a kuna?

7. Met epwe fisita mwirin ekkewe 70-ier ewe fonu a poonulo?

8. Ifa ussun sia silei pwe Aisea 35 a weneiti aramas?

9. Ifa ewe “paratis” Paul a kuna, me ineet a pwonueta?

10, 11. Inaamwo kich sise unusoch nge, met popun sia tongeni apasa pwe sia nonnom lon eu paratis lon pekin ngun?

12, 13. Met sipwe fori ren ach sipwe nonnom lon ach paratis lon pekin ngun?

14. Met epwe alisata ach nonnom lon ewe paratis lon pekin ngun?

15. Pwata Moses ese tongeni emmwenalong ekkewe chon Israel lon ewe Fonu Mi Pwonetiu, nge met a kuna?

16, 17. (a) Ifa ussun ewe Fonu Mi Pwonetiu loom a sokko seni ewe fonu iei? (b) Met popun sia tongeni luku pwe ewe Fonu Mi Pwonetiu a ussun chok eu paratis me loom?

18. Ifa ussun Aisea 35:2 a pwaralo ngeni ekkewe chon Israel mi choisa lapalapen ewe Fonu Mi Pwonetiu?

19, 20. (a) Awewei mwo lapalapen ewe fonu Saron loom loom. (b) Ifa ussun sia tongeni appochokkula ach apilukuluk fan iten Paratis?

[Lios lon pekin taropwe 21]

Moses a kuna pwe ewe fonu eu “fonu mi murinno”

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share