Porausen Ekkan Manaman Mi Enlet are Kefisitaan Aramas?
EMON mwan a kuna ei kapas mi pacheta won efoch chitosa mi ssa won al: “A Kan Fiffis Manaman—Eisini Chok ekkewe Chonlang.” Inaamwo ika ena mwan chon lamalam, nge a tipemwaramwar ussun weween ena kapas. Ena kapas a ita wewe ngeni pwe ewe chon unteng a luku porausen manaman? Are, ita ina eu kapas urumot mi pwarata pwe ese luku porausen manaman me chonlang?
Eli ka mochen silei minne ewe sou mak seni Tois itan Manfred Barthel a apasa, iwe, iei alon: “Ewe kapas manaman a kan muttir aimufeseni aramas lon ruu kumi mi polufesen.” Chokewe mi achifoua porausen manaman ra wesewesen luku pwe ra fiffis me eli ra kan fiffis fan chommong.a Ren chok awewe, lon ekkewe ier kanoto chok lon Greece, chon lukuluk ra apasa pwe manaman a kan fiffis ina epwe fan eu iteiten maram. Ina minne, emon bishop lon ewe Greek Orthodox Church a uwawu ei kapasen ourour: “Chon lukuluk ra kan ekieki pwe Kot, Meri, me ekkewe aramasepin ra ussun chok aramas. Chon lukuluk repwe tuttumunuur pwe rete kon tunommong fan iten ekkeei sokkun poraus.”
Ese lien choufetal an aramas achifoua foffor mi manaman lon pwal ekkoch fonu. Me ren eu pekin kuttaen meefien aramas, nge a katowu lon Tois lon 2002, 71 percentin chon ena fonu ra ekieki pwe porausen ekkan manaman kefisitaan chok aramas, nge sap minne ra enlet. Iwe nge, a wor ulumon fefin lein chokewe mi lukuluk, iwe, ra apasa pwe ra angei och poraus seni Maria mi Pin. Ekkoch maram mwirin an Maria ita pwa ngeniir fitifengen me fitemon chonlang me emon lisom, a mak ei poraus lon ewe simpung lon Tois itan Westfalenpost: “Tori ei fansoun, ina epwe 50,000 chon lamalam, nge ir aramas mi ekiekin kuna met repwe chikareta ren fitifengen me ir kewe mi mochen silei minne a fis, ra tinikken fan iten ar repwe silei porausen minne a pwa ngeni ekkena fefin.” Eli pwal 10,000 repwe kito ren ewe sopw ren ar repwe kuna ika Maria epwe pwasefal. Aramas ra apasa pwe Maria mi Pin a pwal pwa lon Lourdes, France, lon 1858 me pwal lon Fátima, Portugal, lon 1917.
Ifa Ussun Ekkan Lamalam Nge Esap Ir Lamalamen Kraist?
Aramas ra achifoua ekkan foffor mi manaman lon arapakan lamalam meinisin. The Encyclopedia of Religion a awewei pwe chon poputani ewe lamalamen Buddhist, ewe lamalamen Kraist, me ewe lamalamen Islam ra eani ekiek mi sokkofesen ussun foffor mi manaman, nge pwal iei alon: “Uruwoon ekkena lamalam a wenewenen affata pwe foffor mi manaman me porausen manaman ra kan kapachelong lon an aramas kewe lamalam fansoun meinisin.” Ena puk a apasa pwe “fan ekkoch ewe Buddha a fori manaman.” Mwirin, lupwen “Buddhism a fetal ngeni China, fan chommong noun kewe misineri ra eani foffor mi manaman.”
Mwirin an kapas ussun ekkoch ena esin ita manaman, iei ewe saingoon kapas lon ena puk: “Eli aramas resap achifoua meinisin ekkena poraus ussun foffor mi manaman seni chon lukuluk mi makkeiretiu, nge ese mwaal ra mak fan iten ar repwe alinga ewe Buddha, ewe mi tufichin awora ngeni noun kewe chon kaeo ena sokkun manaman.” Iei alon pwal chok ena puk ussun Islam: “A lap me lein chon fiti Islam ra chuen chok ekiekin kukkuna foffor mi manaman. A mak lon nour kewe puken uruwo (hadīths) pwe Muhammad a fori manaman fan chommong lon leenien chulap. . . . Mwirin pwal mwo nge maloon ekkewe aramasepin, aramas ra luku pwe ra fori manaman unukkun peiaser kewe fan iten chon tuppwol, me aramas ra kan tingor ar alillis fan lukuluk.”
Ifa Ussun Porausen Manaman lon ewe Lamalamen Kraist?
Chommong me lein ir mi fiti ewe lamalamen Kraist ra tipefesen. Ekkoch ra meefi pwe mi enlet ekkewe poraus lon Paipel ussun ekkewe manaman Jises Kraist are noun Kot kewe chon angang lon ekkewe fansoun mwen warotoon Kraist ra fori. Iwe nge, chommong ra tipeeu ngeni Martin Luther, ewe chon Pirostan. Iei alon The Encyclopedia of Religion ussun atewe: “Luther me Calvin ra makkei pwe a fen muchulo ewe fansoun pwaloon foffor mi manaman me aramas resap ekieki pwe repwe chuen pwapwaalo.” Ena puk a apasa pwe ewe lamalamen Catholic a chuen luku pwe a kan fiffis manaman nge “ese sotun awewei ifa ussun ar ra fiffis.” Iwe nge, “ekkewe sou ak lon pekin Pirostan ra luku pwe ewe lamalamen Kraist a akkaewin longolong won foffor mi pwung, iwe, Kot me chon ewe leenien ngun rese kan chuuri aramas are fori minne epwe kku manauen aramas.”
Fitemon chon Kraist, pachelong ekkoch nouwiis, rese luku pwe mi enlet porausen manaman lon Paipel. Ren chok awewe, a mak porausen ewe ira mi ngeten ekkei lon Ekistos 3:1-5. Ewe puk What the Bible Really Says a awewei pwe ekkoch sou ak seni Tois rese ekieki pwe ina kapas wesewesan ussun eu manaman. Nge ra ekieki pwe ina “liosun an Moses osukosuk ren weiresin mengiringirin lon letipan.” Ena puk a pwal apasa pwe “Ewe ngeten ekkei a pwal tongeni wewe ngeni poon ira mi maselo fan saramaramen an Kot nonnom ikewe ie.”
Eli ka meefi pwe ese och ena sokkun awewe. Ina minne, met kopwe achifoua? Epwe pwung ach sipwe achifoua pwe a fen fis foffor mi manaman? Nge ifa ussun ekkan manaman mi fiffis lon ei fansoun? Pokiten esap tufich ach sipwe eisini ekkewe chonlang ussur, iwe, io sipwe tongeni eisini?
Minne Paipel a Apasa
A wesewesen ffat pwe ewe Paipel a apasa nge fan ekkoch lon ekkewe fansoun lom lom Kot a fori minne aramas resap tufichin fori. Sia alleani ei mettoch ussun i: “Ka emwenawu noum aramasen Israel seni Isip fan asisil me manaman, fan poum mi pochokul o akoupou mi fokun eniuokusu chon oputer.” (Jeremaia 32:21) Ekieki mwo pwe ewe muu mi pochokkul seni meinisin lon ena fansoun a asauen kkuf ren engol riaffou seni lang, pachelong maloon nour kewe mweinou. Ekkena riaffou, ir wesewesen foffor mi manaman!—Ekistos, sopwun 7 ngeni 14.
Fitepuku ier mwirin, ekkewe fomon mi wiisen makkei ekkewe puken Poraus Allim ra awewei porausen 35 manaman Jises a fori. Mi enlet pwe minne ra makkei a ussun ita pwarata pwe an kewe manaman a lap seni minne ra makkei. Iwe met, mi enlet ekkena poraus are kefisitaar chok?b—Mattu 9:35; Luk 9:11.
Ika pwe a pwung minne Paipel a apasa, weween, an apasa pwe ina an Kot we Kapas mi enlet, iwe, a wesewesen nukuchar ewe popun ach sipwe achifoua porausen ekkewe manaman mi mak lon. A ffatoch an Paipel aporausa pwe foffor mi manaman a fis lom lom—weween, an aramas chikareta seni samau, ar manausefallita, me met kkan mwo—nge a pwal ffatoch an awewei pwe ekkena sokkun manaman rese chuen fiffis.
[Footnotes]
a Weween ewe kapas “manaman” sia nounou lon ei poraus a ussun chok minne a mak lon eu puken tettelin fosun Paipel: “Minne a fiffis ngeni ekkan mettoch sia tufichin kuner are attaper, nge mi lu seni meinisin sokkun pochokkul are tufich ni nom ren aramas are ren mettoch won ei fonufan.”
b En mi tongeni nengeni pisekin annet mi affata pwe a wor popun ach sipwe luku pwe mi pwung masouen Paipel. Ekkena pisekin annet ra mak lon ewe puk The Bible—God’s Word or Man’s?, forien Chon Pwarata Jiowa.