Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich
September 2-8
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | IPRU 7-8
“Emén Souasor Tori Feilfeiló Chék Usun Melkisetek”
it-2-E 366
Melkisetek
I ewe Kingen Salem lóóm me “nöün ewe Kot mi Unusen Tekia,” Jiowa. (Ken 14:18, 22) I ewe áeménún souasor mi mak lón Paipel me a wiseni ena wis 1,900 som ier mwen Kraist. Pokiten i kingen ewe fénú Salem mi wewe ngeni “Kinamwe,” aposel Paulus a apasa pwe Melkisetek i “Kingen Kinamwe,” me pwal i “Kingen Pwüng” pún ina weween itan. (Ip 7:1, 2) Ewe Salem lóóm ina met a wiliti ewe telinimwen Jerusalem me itan na mi kapachelong lón iten Jerusalem, me fán ekkóch Jerusalem a pwal iteni “Salem.”—Kf 76:2, NW.
Mwirin án Apram (Apraham) okkufu Ketor Laomer me chienan kewe king, a tori ewe lemoolun Safe are “Lemolun King.” Ikena ie, Melkisetek a “uwato pilawa me wain,” me a efeiéchú Apraham ren an a apasa: “Kopwe feiöch, Apram, me ren ewe Kot mi Unusen Tekia, a föri läng me fanüfan. Sipwe mwareiti ewe Kot mi Unusen Tekia, a atolonga chon oputom fän nemeniom.” Iwe, Apraham a ngeni ewe king-souasor “eu-na-engolun” liapan kewe mi kon múrinné me lein liapan kewe seni an we maunei me okkufu ekkewe king.—Ken 14:17-20; Ip 7:4, TF.
it-2-E 367 ¶4
Melkisetek
Ifa usun a pwúng pwe Melkisetek “esap pwal wor uruwon an uputiu ika an mäla”?
Paulus a menlapei eú mettóch mi fókkun amwarar usun Melkisetek ren an apasa: “Esap wor uruwoon saman ika inan ika an lewo, esap pwal wor uruwon an uputiu ika an mäla. Iwe, a usun ewe Nöün Kot, a nonom lon wisen souasor tori feilfeilachök.” (Ip 7:3) Melkisetek a usun aramas meinisin, mi uputiw me a pwal máló. Iwe nge, ese wor pwóróus usun iten seman me inan, usun tettelin samasaman, me usun mwirimwirin. Me poputáán me sópwólóón manawan ese pwal mak lón Paipel. Ina popun a fich án Melkisetek epwe liosuetá Jesus Kraist, ewe ese wor muchún an wiseni ewe wis souasor. Melkisetek ese wii emén lón ewe wis souasor me ese pwal wor emén e wii. Pwal ina usun Kraist, ese wor emén a souasor mi lap mwen i me mi usun i, me Paipel a affata pwe esap wor emén epwe wii. Pwal och, inaamwo ika Jesus seni ewe einangen Juta lón tettelin Tafit, ewe ekkewe king ra feito seni, nge esap ina ewe popun a wiseni ewe wis souasor. An wiseni ekkewe ruu wis king me souasor ese pwal lóngólóng wóón tettelin samasaman. Ekkeei mettóch ra fis pokiten chék Jiowa a pwisin pwonei ngeni.
(Ipru 7:17, NW) Pún a mak lón ekkewe wokisin: “En kopwe emén souasor tori feilfeiló chék usun Melkisetek.”
it-2-E 366
Melkisetek
Liosun án Kraist Wiseni ewe Wis Souasor. Lón eú oesini mi fókkun amwarar usun ewe Messaia, iei ewe pwon Jiowa a apasa ngeni án Tafit we “samol”: “En eman souasor tori feilfeilachök lon kotun Melkisetek.” (Kf 110:1, 4) Ei pwóróus seni Kot a alúkúlúkú ngeni ekkewe chón Ipru ar repwe lúkú pwe ewe Messaia mi pwonetiw epwe wiseni ruu wis, souasor me king. Néún Paulus ei taropwe ngeni ekkewe chón Ipru a amóeló án aramas tipemwaramwar ika ié we a fen pwonetiw ren an fós usun Jesus, ewe a “wiliti emén souasor mi lap tori feilfeiló chék usun Melkisetek.”—Ip 6:20; 5:10, NW; ppii COVENANT.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Asor mi Apwapwai Jiowa
11 Ewe aposel Paul a makkei pwe “iteiten samol-fel lapalap a seikita pwe epwe iseta ekkewe liffang o asor.” (Ipru 8:3, TF) Nengeni mwo pwe Paul a aimufeseni lon ruu tettel minne ewe samol fel lapalap lon Israel lom lom epwe mwei ngeni Kot, weween, “liffang” me “asor,” are “asor fan iten tipis.” (Ipru 5:1) Aramas ra kan uwouto liffang pwe repwe pwarata ar efich me aucheani emon, me pwal ren ar repwe forata chiechi, are kutta chen, are pacheoch. (Keneses 32:20; An Salomon Fos 18:16) Pwal ussun chok, chommong me lein minne kewe aramas repwe uwouto fan ewe Alluk, ir “liffang” ngeni Kot fan iten ar repwe kuna umoumoch me chen seni. Ika aramas repwe tipis ngeni ewe Alluk, repwe awora akkasiwilin minne ar tipis a efisata, iwe, ren ar repwe amoielo ar tipis, repwe uwouto “asor fan iten tipis.” Ewe Pentateuch, nge akkaewin ewe puken Ekistos, Lifitikos, me Numperis, a awora chommong poraus ussun ekkewe asor me liffang mi sokkopat. Inaamwo ika epwe weires ach sipwe kaeo me chechchemeni ekkena poraus mi tichchik, nge epwe lamot ach sipwe silei ekkoch mettoch ussun ekkewe asor mi sokkopat.
it-1-E 523 ¶5
Pwonen Etipeeú
Ifa usun ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk a “mesila”?
Iwe nge, ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk a fen “mesila” atun Kot a oesini me ren ewe soufós Jeremaia pwe epwe wor eú pwonen etipeeú mi fé. (Jer 31:31-34; Ip 8:13) Lón ewe ier 33, manamanen ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk a wesiló me ewe pwonen etipeeú mi fé a siwili ren án Kraist máló wóón ewe iráán ninni. (Kal 3:13)—Ip 7:12; 9:15; Föf 2:1-4.
September 9-15
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | IPRU 9-10
“Ngünüen Ekewe Mettoch mi Mürina Repwe Feito”
it-1-E 862 ¶1
Omusomus
Ika emén chón Israel a tipis ngeni Kot are ngeni pwal emén, a tongeni kúna omusomusen an kewe tipis ren an féri met ewe allúk me ren Kot a apasa. Ina an epwe akkomwen pwákini met ewe an mwáál iwe mwirin epwe fang asor ngeni Jiowa, nge lap ngeni asorun chcha. (Lif 5:5–6:7) Ina ewe popun a wor ei kapasen emmwen me ren aposel Paulus: “Pwüngün lon ewe Allük pwe arapakan mettoch meinisin ra limelim ren cha, pwal ina usun tipis a chök tongeni musala ren pupulan cha.” (Ip 9:22) Nge ren enletin, chchaan asorun ekkewe man ese tongeni musoló tipis ren me ese pwal tongeni ngeni emén eú mwelien letip mi unus me unusen limeliméch. (Ip 10:1-4; 9:9, 13, 14) Iwe nge, ewe pwonen etipeeú mi fé mi fen oesini a enletin atufichi omusomusen tipis mi lóngólóng wóón án Jesus Kraist we asoren méén kepich. (Jer 31:33, 34; Mat 26:28; 1Ko 11:25; Ef 1:7) Pwal mwo nge atun Jesus a nóm wóón fénúfan, a pwári pwe a wor an nemenem le omusaaló tipis ren an echikaraatá emén mi peeló inisin.—Mat 9:2-7.
cf-E 183 ¶4
“Kopwe Chök Tapweto Müri!”
4 Paipel ese apwóróusa met a fis atun Jesus a liwiniti láng, an a etiwetiw, me apwapwaan an chufengen me Seman we. Iwe nge, Paipel mi pwári me mwan met epwe fis lón láng ekiseló mwirin án Jesus feitá láng. Pwe lón lap seni 1,500 ier, chón Jus ra kan soun katol eú angangen fel atun an fis. Eú rán iteiten ier lón ewe Ránin Ácháchá, ewe souasor mi lap a kan tolong lón ewe Leeni mi Unusen Pin pwe epwe osupwatiw chchaan asorun man mwen ewe pworofel. Lón ena rán ewe souasor mi lap a liosuetá ewe Messaia. Jesus a apwénúetá met ena Ránin Ácháchá a liosuetá mwirin an liwiniti láng. Nge a féri ena fán eú chék. A feiló mwen lingen Jiowa lón láng, ewe leeni mi unusen pin seni meinisin lón unuselapen láng me fénúfan me a mwei ngeni Seman na aúchean an we méén kepich. (Ipru 9:11, 12, 24) Jiowa mi etiwa an na asor?
it-2-E 602-603
Unuséch
Unuséchún ewe Allúkún Moses. Ewe Allúk Kot a ngeni chón Israel me ren Moses a kapachelong ewe kókkótun souasor me asorun ekkewe sókkopaten sókkun man. Inaamwo ewe Allúk seni Kot me a unuséch, nge aposel Paulus a pwáraatá pwe kókkótun kewe rese tongeni ounuséchú chókkewe mi nóm fan. (Ip 7:11, 19; 10:1) Iwe, ewe Allúk ese wato ngaseló seni tipis me máló nge a fen pwáraaló minne tipis. (Ro 3:20; 7:7-13) Nge ekkeei kókkót ra apwénúetá minne Kot a tipeni ren án ewe Allúk epwe wisen “emmweni” aramas ngeni Kraist me unuséch lón an wisen “ngünüen ekewe mettoch mi mürina repwe feito.” (Kal 3:19-25, TF; Ip 10:1) Ina popun atun Paulus a apasa “pün minne ewe öllük esap tongeni föri pokiten lipwäkingawen apwangapwangen fituk” (Ro 8:3, Agapé), a fós usun tufichingawen ewe souasor mi lap (ewe a fen kefilitá me ren ewe Allúk pwe epwe wisen souemmwen fán iten kókkótun ekkewe asor me a wisen tolong lón ewe Leeni mi Unusen Pin lón ewe Ránin Ácháchá fán chchaan asorun man) an epwe “amanaua” chón Israel, ina met Ipru 7:11, 18-28 a áweweei. Án ekkewe souasor seni tettelin Aaron wisen féri ekkewe asor a efisi án ekkewe aramas tongeni úéch me ren Kot nge ese ounuséchúúr are angasereló seni ar meefi pwe iir aramas tipis. Ewe aposel a fós usun ena ren an apasa pwe ekkewe asor fán iten omusomusen tipis rese tongeni “unusöchüla,” weween resap tongeni ounuséchúeló mwelien letipen chókkewe mi fel ngeni Kot. (Ip 10:1-4; apépé ngeni Ip 9:9.) Ewe souasor mi lap ese tufichin awora eú méén kepich ren an epwe wor enletin ngaseló seni tipis. Án Kraist we chék angangen souasor me manamanen an we asor a tongeni atoto enletin ngaseló.—Ip 9:14; 10:12-22.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
(Ipru 9:16, 17, NW) Are a fis eú pwonen etipeeú, a chék manaman lupwen a ánnetéch pwe ewe aramas mi féri a máló. 17 Pún a lamotongaw are ewe aramas mi féri a chúen manaw, pwe a chék tongeni pwénúetá mwirin an máló.
w92-E 3/1 31 ¶4-6
Kapas Eis Seni Chón Állea
Paulus a apasa pwe máló chék epwe tongeni poputááni manamanen ekkewe pwonen etipeeú lefilen Kot me aramas, áwewe chék ren ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk. Moses i ewe chón affér, ewe a wisen atoura ena etipeeú lefilen Kot me ekkewe chón Israel. Ina popun wisan na a mmen lamot me i ewe a wisen angang ngeni ekkewe chón Israel atun an epwele poputá ar we pwonen etipeeú me Kot. Iwe, Moses i ewe aramas mi wisen féri ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk mi pop seni Jiowa. Nge a itá osuku pwisin chchaan ren an epwe poputá manamanen ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk? Aapw. Chchaan ekkewe man ra kan asoresiniir ina siwilin chchaan Moses.—Ipru 9:18-22.
Nge ifa usun ewe pwonen etipeeú mi fé lefilen Jiowa me ewe mwúún Israel lón pekin lúkú? A mmen aúchea wisen Jesus Kraist we chón affér lefilen Jiowa me ewe Israel lón pekin lúkú. Inaamwo ika ewe pwonen etipeeú a pop seni Jiowa nge a lóngólóng wóón Jesus Kraist. Lón wisan we Chón Affér, Jesus a fen angang ngeni me alúkúlúkú chókkewe ra akkomw ketiw lón ei pwonen etipeeú atun a nóm wóón fénúfan. (Lukas 22:20, 28, 29) Pwal och, a fich ngeni an epwe awora ewe asor mi lamot pwe epwe anúkúcharatiw ewe pwonen etipeeú. Ei asor esap man nge manawen emén aramas mi unuséch. Ina popun Paulus a tongeni apasa pwe Kraist i ewe aramas mi wisen féri ewe pwonen etipeeú mi fé. Ewe pwonen etipeeú mi fé a poputá manamanan mwirin án Kraist “tolong lon läng o a nonom mwen mesen Kot iei fänäsengesich.”—Ipru 9:12-14, 24.
Alon Paulus we pwe Moses me Jesus iir ekkewe aramas mi wisen féri ekkewe pwonen etipeeú ese wewe ngeni pwe ekkena pwonen etipeeú ra pop seniir nge ra pop seni Kot. Nge Moses me Jesus ra wisen anganga en me an pwonen etipeeú pwe epwe pwénútá. Lón eú me eú ekkena pwonen etipeeú a lamot epwe fis máló, asorun chchaan ekkewe man siwilin chchaan Moses nge ren Jesus i a asoresini pwisin chchaan fán iten chókkewe ra nóm fán ewe pwonen etipeeú mi fé.
it-1-E 249-250
Papatais
Lukas a apasa pwe Jesus a iótek atun a papatais. (Luk 3:21) Pwal och, aposel Paulus a apasa pwe atun Jesus Kraist a “feito fanüfan” (esap ewe atun a uputiw me ese mwo wor an tufichin állea me kapas nge lón ewe atun a feiló pwe epwe papatais me poputááni an we angangen afalafal), a apasa ekkeei kapas me ren Kölfel 40:6-8 (LXX): “Kosap mochen ekewe asor me lifang, nge ka ngeniei eu inis. . . . Ai Kot, ngang iei, üpwe föri letipom, usun a mak usi lon ewe puken Allük.” (Ip 10:5-9) Pokiten Jesus emén chón Jus seni leuputiwan, a fit lein chón Jus le nóm fán ewe pwonen etipeeú me Kot, ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk. (Eks 19:5-8; Kal 4:4) Ina popun atun a feiló ren Johannes pwe epwe papatais, a féri och mettóch mi lap seni met ewe Allúk a allúkú ngeni emén chón Jus. A fangóló manawan pwe epwe féri ‘letipen’ Seman we Jiowa ren an epwe asoresini pwisin inisin we me ren, me pwal an epwe aúkatiw ekkewe asorun man me ren met ewe Allúk a apasa. Ewe aposel Paulus a apasa: “Pokiten Jesus Kraist a föri mine Kot a mochen pwe epwe föri, kich meinisin sia küna limöch seni tipis pun a eäni asor püsin inisin fän eu chök, nge a naf ngeni fansoun meinisin.” (Ip 10:10) Letipen ewe Sam fán iten Jesus a pwal kapachelong angangen ewe Mwú. Iei pwal eú popun Jesus a fangóló manawan ngeni Seman we. (Luk 4:43; 17:20, 21) Jiowa a etiwa me pwapwaiti met Néún we a féri, iwe a epiti ngeni ewe ngún mi fel me a apasa: “En nei mi fokun achengicheng, üa unusen pwapwa reöm.”—Mar 1:9-11; Luk 3:21-23; Mat 3:13-17.
September 16-22
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | IPRU 11
“Lamoten Lúkú”
Anganga Óm Lúkú án Jiowa Kewe Pwon
6 Ewe Paipel a áweweei lón Ipru 11:1 met weween lúkú. (Álleani.) (1) Weween lúkú, “sia alletätä ekewe mettoch sia apilüküni.” Án Kot kewe pwon usun mwachkkan ra kapachelong lón ekkewe mettóch “sia apilüküni.” Áwewe chék, sia fókkun lúkú pwe féfféringaw epwe wesiló me epwe wor ewe mineféén ótóten fénúfan. (2) Ika a nóm rech lúkú sia “silei usun mettoch mi wor sisap tongeni küna.” Inaamwo ika sise tongeni kúna Jiowa Kot, Jesus Kraist, ekkewe chónláng, me ewe Mwú lón láng, nge sia silei pwe iir wesewesan. (Ipru 11:3) Ifa usun sia tongeni pwáraatá pwe sia enletin lúkú án Kot kewe pwon me ekkewe mettóch sise tongeni kúna? Sia tongeni pwáraatá ren ifa usun sia manaweni manawach, ren ach fós, me ren ach féffér.
w13-E 11/1 11 ¶2-5
“Epwe Ngeni Chokewe mi Kütta I Liwiniir”
Met emén epwe féri pwe epwe apwapwaai Jiowa? Paulus a makkeei: “Esap wor eman a tongeni apwapwai Kot are esap wor an lükü.” Paulus ese apasa pwe a weires án emén epwe apwapwaai Kot are esap wor an lúkú. Nge a apasa pwe ese fókkun tufich. Weween a fókkun lamot lúkú ren ach sipwe apwapwaai Kot.
Ifa ewe sókkun lúkú a apwapwaai Jiowa? A wor ruu kinikinin ei sókkun lúkú. Áeúin, sipwe “fokun lükü pwe mi wor Kot.” Ekkóch afféún Paipel ra apasa “luku pwe i wesewesen emén.” Iwe ifa usun sipwe tongeni apwapwaai Kot ika sise lúkú pwe i wesewesan? Nge mi lamot pwe ach lúkú epwe enlet pokiten ekkewe mwo chónláng mi ngaw ra pwal lúkú pwe mi wor Kot nge féfférúr ese apwapwaai i. (James 2:19) Ach lúkú pwe mi wesewesen wor emén chék Kot epwe amwékútúkich le ánnetatá ren ach manaweni eú manaw mi apwapwaai Kot.—James 2:20, 26.
Oruuan, sipwe “fokun lükü” pwe Kot “epwe ngeni chókewe mi kütta i liwiniir.” Emén mi eáni ewe lúkú mi enlet a wesewesen lúkúlúk pwe mi wor lamoten an achocho le manaweni eú manaw mi apwapwaai Kot. (1 Korint 15:58) Ifa usun sipwe tongeni apwapwaai Jiowa ika sia tipemwaramwareiti an tufichin are mochen efeiéchúkich? (James 1:17; 1 Petrus 5:7) Emén mi eáni ewe ekiek pwe Kot ese chúngú aramas, ese áfánni án aramas achocho le fel ngeni are ese fangafangéch, ena emén ese silei ewe Koten ewe Paipel.
Ie kewe Jiowa a efeiéchú? Me ren met Paulus a apasa chókkewe mi “kütta i.” Eú puk fán iten chón afféún Paipel a apasa pwe ewe kapasen Krik “kütta i” ese wewe ngeni án emén “feiló le kútta” nge a wewe ngeni án emén feito ren Kot ren an epwe fel ngeni. Pwal eú puk a áweweei pwe ei kapasen Krik a weneiti án emén tinikken me éttúres le achocho. Ewer, Jiowa a efeiéchú chókkewe ar lúkú a amwékútúúr le tinikken le fel ngeni i ren unusen letiper.—Mateus 22:37.
Apéchékkúla Óm Lúkú Wóón Minne Ka Ápilúkúlúkú
10 Lón Ipru sópwun 11, ewe aposel Paulus a apasa: “Ren än ekewe fefin lükü, ra angesefäli aramaser kewe mi mäla mürin ar manausefäl. Nge pwal ekoch aramas resap tipeeu ngeni ar repwe ngasala, iei mine ra mäla pokiten aramas ra fokun ariaföüür, pwe repwe manausefäl ngeni eu sokun manau mi fokun mürina.” (Ipru 11:35) Chómmóng aramas ra likiitú fán sóssót me akkamwéchú ar tuppwél pokiten ra fókkun lúkú án Kot we pwon usun ewe manawsefál. Ra silei pwe lón mwachkkan, Jiowa epwe amanawasefáliir me repwe manaw tori feilfeiló chék wóón fénúfan. Ekieki usun Napot me Sekaraia. Aramas ra monei ngeniir faú tori ar máló pokiten ra álleasochisi Kot. (1 King 21:3, 15; 2 Kron. 24:20, 21) Taniel a koturulóng lón pwangen ekkewe laion mi echik, nge chienan kewe ra koturulóng lón ewe leenien ekkei mi fókkun sarara. Iir ra mmólnetá le máló pwe repwe akkamwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa. A péchékkúl án ekkena aramas lúkú pwe Jiowa epwe fang ngeniir an we manaman mi fel me álisiir le likiitú fán ekkena riáfféú.—Tan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Ipru 11:33, 34.
11 Chómmóng soufós, áwewe chék ren Mikaia me Jeremaia, ra kúna turunufas are koturulóng lón imwen kalapus. Nge ren ekkóch, usun Elias, ra “süsüfeil lon ekewe fanüapö pwal won ekewe chuk, ra nom lon ekewe föimw me ekewe pwang fän pwül.” Meinisin chókkana ra likiitú fán sóssót me akkamwéchú ar tuppwél ngeni Kot pokiten ra eáni ewe lúkú mi ‘alletätä ekewe mettoch ra apilüküni.’—Ipru 11:1, 36-38; 1 King 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-1-E 804 ¶5
Lúkú
Án Ekkewe Chón Lóóm Leenien Áppirú. Emén me emén lein chón ewe “eu watten mwichen chon pwärätä” Paulus a mak usur (Ip 12:1) a wor lóngólóngun ar lúkú. Áwewe chék, Epel a fókkun silei met Kot a pwonei usun ewe ‘mwirimwir’ ewe epwe puri mékúren “ewe serepenit.” Me a pwal kúna pisekin ánnet ren pwénútáán minne Jiowa a eáni kapwúng ngeni seman me inan kewe lón Eten. Me lúkún ena leeni Eten, Atam me an famili ra mwéngé ener fán moloner pokiten pwúlún ewe fénú a anúmamaú me a máár iráfélúfél me petewelingaw lón. Ese mwáál Epel a kúna án Efa tittipeni pwúlúwan we me án Atam nennemeni. Ese mwáál a pwal rongorong án inan na fósun weiresin an pwopwo me metekin an néúnéú. Pwal och, ewe leenien tolong ngeni ewe tánipiin Eten a wor ekkewe chónláng ra mammasa me efóch ketilas mi pulopulen ekkeei a marakukkul ie. (Ken 3:14-19, 24) Ekkena mettóch meinisin ra eú minen “alletätä” ngeni Epel me ra anúkúnúkú i pwe ewe amanaw epwe feito seni ewe mwirimwir mi pwonetiw. Ina popun an lúkú a amwékútú i an epwe “eäni ngeni Kot eu asor,” ewe a lapalap seni án Kain asor.—Ip 11:1, 4.
A Apwapwaai Kot
Iwe, ifa usun án Enok “a marukula, pwe esap küna mäla”? Ese mwáál, Jiowa a angepwetete le “amarukata,” are ámweta, manawen Enok seni manaw ngeni máló pwe esap máló me lepéún ekkewe chón oputa i. Nge me mwen ena, “Kot a pwärata an amungu,” are pwapwa ren. Ifa usun? Me mwen chék án Enok máló, neman a kúna eú lángipwi seni Kot, neman eú lángipwi mi pwáár ngeni liosun ei fénúfan an a eú paratis. Atun an a kúna ena mettóch mi pwáraatá pwe Jiowa a pwapwa ren, iwe a méúrúfóchóló. Ewe aposel Paulus a mak usun i me pwal ekkóch mwán me fefin mi tuppwél, a erá: “Ekei aramas meinisin ra mäla lon ar lükülük.” (Ipru 11:13) Mwirin, neman ekkewe aramas mi oputa i ra kútta inisin nge ese “wor eman a chüen tongeni küna” pún Jiowa a amóeló pwe aramas rete ésúfélúngawa are eáni minen fel mi chofona.
September 23-29
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | IPRU 12-13
“Angangen Emirit—Alen án Jiowa Pwáraatá Tong”
Ousap Nennesefäliti Ekkewe Mettoch Lüküsökürümi
18 Fön mi pöchökkül. Eli, sia chüen ekkekieki ekkoch kapasen fön mi torikich me loom. Ei a tongeni efisi ach sipwe meefi letipengaw are song me efisi ach sipwe fangetä. (Ipru 12:5) Ese lifilifil ika sia mwittir pöönaalo kapasen fön are sia etiwa, nge mwirin sia fangetä, sopwoloor me ruu löllö chök. Pun sise mut ngeni ekkewe kapasen fön ar repwe älisikich. Epwe fen mürinnö ika sia apwönüetä än Salomon ei kapasen öüröür: “Kopwe kamwöchünük won ekewe kapasen öüröür, nge kosap mwüt ngeniir repwe feil senuk. Kopwe tümwünüür, pun ina manauom.” (SalF. 4:13) Usun emön chon ünteng mi älleasochisi allükün ewe al, sipwe etiwa kapasen fön, apwönüetä, me sopwelo le ssä.—SalF. 4:26, 27; älleani Ipru 12:12, 13.
w12-E 7/1 21 ¶3
“Lupwen Oupwe Iotek, Oupwe Apasa, ‘Samach’”
Emén sam mi tong a emiriti néún kewe pokiten a ekieki feiéchúr lón mwachkkan. (Efisos 6:4) Ena esin sam neman epwe ekis péchékkúl an angangen emirit nge ese kan arochongaw ngeni néún kewe atun a áwener. Pwal ina usun Semach we lón láng, fán ekkóch a lamot an epwe apwúngúkich. Nge an angangen apwúng a fis fán tong nge esap fán arochongaw. Jesus a usun chék Seman we, ese kirikiringaw ngeni néún kewe chón káé pwal mwo nge lón ewe atun ra mmang le apwénúetá an kewe kapasen fén ngeniir.—Mateus 20:20-28; Lukas 22:24-30.
“Aúseling Ngeni Kapasen Apwúng pwe Oupwe Tipachem”
18 A tongeni ámmetek ewe mettóch apwúng, nge a fen kon ámmetek efeiengawen án emén tunaló án Kot apwúng. (Ipru 12:11) Sia tongeni káé seni án Kain me King Setekia leenien áppirú mi ngaw. Lupwen Kot a kúna pwe Kain a oput pwiin we me a mochen nieló, Kot a éúréúra me apasa: “Pwota ka chou, nge met ka wowongau ren? Ifa usun, are ka föri mine a pwüng, üsap etiwa om asor? Nge pokiten ka föri mine a ngau, tipis a operuk lükün asamom. Iwe, a mochen nemenuk, nge en kopwe akufu.” (Ken. 4:6, 7) Kain a tunaló án Jiowa apwúng, a nieló pwiin we, iwe a kúna pwúnúngawen minne a féri lón unusen manawan. (Ken. 4:11, 12) Ika Kain a aúseling ngeni Kot, iwe esap kúna ena watteen riáfféú.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Sipwe Tipeppos le Ssä lon ewe Kitir
11 Paul a apasa pwe ekkewe chon angangen Jiowa mwen fansoun Kraist, iir “chommong chon pwarata mi pwellifeilikich, usun chok eu kuchu mi lap.” Ra tuppwöl ngeni Jiowa tori mälo, iwe, ra pwäratä pwe mi tufich ngeni Chon Kraist ar repwe tuppwöl ngeni Jiowa pwal mwo nge fän weires. Ekkena “chon pwäratä” ra usun chök sensü mi äwesaalo ar kitir, iwe, pworausen manauer epwe apöchökküla ekkewe ekkoch le tipeppos le ssä. Ika sia fiti eü kitir, nge sia silei pwe ekkoch sensü mi mwittir ra katol kich me emweirakich pwe sisap achanü, iwe, sipwe ekitekit le äwesaalo ewe kitir. Iwe, a lamot ekkewe chon Ipru repwe ekieki usun pworausen chokkewe mi tuppwöl ngeni Jiowa me loom. Ar leenien äppirü epwe apöchökküler me ächema ngeniir pwe mi tufich ar repwe “likiitu le sa” me äwesaalo ewe kitir. Iwe, mi pwal tufich ngenikich ikenäi.
w89-E 12/15 22 ¶10
Eáni Ekkewe Asor mi Apwapwaai Jiowa
10 Mi lamot ngeni chón Jus ar repwe túmúnúúr seni án ewe lamalamen Jus ‘sokopaten afalafal mi mwäl repwe atokerelo seni ewe al mi pwüng.’ (Kalatia 5:1-6) Esap ren ekkena afalafal ‘letiper epwe pöchökül’ nge “ren än Kot ümöümöch” pwe repwe tipeppós lón ewe enlet. Neman ekkóch ra erá pwe mwéngé me asor ra wisen apéchékkúla ewe letip ina popun Paulus a apasa pwe ewe letip esap núkúchar ren ar álleasochisi ekkewe allúk usun mwéngé, pún “chokewe mi aleasochisi ekei allük resap angei ar feiöch seniir.” Ach tuppwél ngeni Kot me ach kilisou ren ewe méén kepich ikkena met repwe atoto ngenikich feiéch lón pekin lúkú nge esap ach kon alamota och sókkun mwéngé are ach afona ekkóch rán. (Rom 14:5-9) Pwal och, án Kraist we asor a efisi an esap chúen wor lamoten ekkewe asor chón Lefi ra kan eáni.—Ipru 9:9-14; 10:5-10.
September 30–October 6
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JAMES 1-2
“Ewe Al Ngeni Tipis me Máló”
g17.4-E 14
Sóssót
Ka kúna sóssót atun ka kon sani och mettóch, ákkáeúin och mettóch mi ngaw. Áwewe chék, atun ka shopping ka kúna och mettóch ka efich. A ppiitá eú ekiek pwe a mecheres ngonuk óm kopwe solááni ena mettóch nge kesap pwá. Iwe nge, mwelien letipom a apasa aapw! Ina popun ka péútaaló ena ekiek me pwal féri och mettóch. Lón ena atun, ewe sóssót a wesiló nge en ka pworacho ngeni.
PAIPEL A APASA
Óm kúna sóssót ese wewe ngeni pwe en emén mi ngaw. Paipel a affata pwe kich meinisin a kan tottorikich sóssót. (1 Korint 10:13) Met sia féri atun sia kúna sóssót, ina met a wesewesen lamot. Ekkóch ra chék ekkekieki mocheniir mi ngaw iwe ra ttur ren. Ekkóch ra mwittir oturawu me lón ekiekiir pún ra silei pwe mi mwáál.
“Nge eman me eman aramas a tori sosotun ren püsin an mochenia mi atekini o pani letipan.”—James 1:14.
g17.4-E 14
Sóssót
Paipel a affata tettelin met a emmwen ngeni féffér mi ngaw. James 1:15 a apasa: “Än eman mochenia [mochen mi ngaw] a liapeni letipan [Krik, ‘kolu’], a fis an tipis.” Ei a wewe ngeni pwe ika sia chék ekkekieki usun ach mochen mi ngaw, epwe fis pwe sisap chúen tongeni nemeni pwisin kich, usun chék emén fefin epwele néúnéú nge ese tongeni amwéchú. Nge sia tongeni túmúnúkich seni ach site kkuf ren ach kewe mochen mi ngaw. Sia tongeni nemeniir.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
it-2-E 253-254
Saram
Jiowa i “Semen ekkewe saram.” (Jas 1:17, TF) I “ewe mi awisa akkar pwe epwe tin lerän o allük ngeni maram me fü kana pwe repwe tin lepwin” (Jer 31:35) pwal i Chón Awora ekkewe saram lón pekin lúkú. (2Ko 4:6) An kewe allúk, kapwúng, me kapas ra asarama chókkewe mi álleasochisiir. (Kf 43:3; 119:105; SF 6:23; Ais 51:4) Ewe soumakken kélfel a apasa: “Ren om saram äm aia küna saram.” (Kf 36:9; apépé ngeni Kf 27:1; 43:3.) Usun chék saramen únúmweirán mi chék sasaramoló tori “a unusen ränila,” pwal ina usun ekkewe chón pwúng ra chék sasaramoló ren án Kot tipachem. (SF 4:18) Álleasochis ngeni án Jiowa káit a wewe ngeni fetál lón saram. (Ais 2:3-5) Nge atun emén a nennengeni mettóch mi limengaw are ekieki mettóch mi ngaw, a nóm lón rochopwak. Iei met Jesus a erá usun ena: “Nge are mesom a fatangau, unusen inisum epwe rochopwak. Iei mine are ewe saram mi nom lomw a wiliti rochopwak, epwe ifan me watten rochokichin rochopwakum!”—Mat 6:23; apépé ngeni Tut 15:9; 28:54-57; SF 28:22; 2Pe 2:14.
it-2-E 222 ¶4
Allúk
“Alluk mi Murinno.” Ewe “alluk mi murinno” ina ewe allúk mi lapalap me lamot seni ekkewe ekkóch allúk mi weneiti án aramas ririfengen emén king a tongeni allúkú ngeni chón nóm fán nemenian. (Jas 2:8, TF) Ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk a lóngólóng wóón tong iwe ewe allúk “kopwe echeni chon arum usun chök püsin om echenuk” (ewe allúk mi múrinné), ina ewe oruuen allúk unusen ewe Allúk me alon ekkewe Soufós ra lóngólóng wóón. (Mat 22:37-40) Chón Kraist, inaamwo rese nóm fán ewe pwonen etipeeú fán ewe Allúk, nge ra nóm fán allúkún ewe King Jiowa me Néún we, ewe King Jesus Kraist pokiten ewe pwonen etipeeú mi fé.