NSUNZO 52
Anamwali—Munawodhe Dhavi Okala Arogora Owarala
Ayana akale a malago aniwananeyana mwa dhetene.—1 TIM. 3:11.
JIBO 133 Kamulabele Yehova Muzombweni Mwawo
DHINASUNZE IYOa
1. Txini enfwanyeliwe okosa wi okale Mukristu owarala?
JOTIKINIHA mukalelo onunuwa mwana mwa mudhidhi mung’onovi. Aima anowunuwa na mukalelo wohirutxa vina se okosela guru. Mbwenyi wunuwa wawa mpaddi womuyani onottiyana.b (1 Kor. 13:11; Aheb. 6:1) Wi muttu akane mandano oliba na Yehova, onofwanyela ovilibihedha. Ottiya ejo onofwanyela okana nikamihedho na muya wokoddela wi awodhe okana mikalelo dhapama vina wunuwiha ewodhelo ya ovisasanyedhela mabasa anattiddiye musogorho.—Gano 1:5.
2. Txini ensunzihu va Wita 1:27, vina txini enonihu mwari mwa nsunzo ntti?
2 Yehova ohattandda alobwana na ayana. (Kengesa Wita 1:27.) Joziweya wi alobwana na ayana guru dhawa dhinottiyana, mbwenyi ahikana dhilobo dhina dhinattiyaniha. Motagiha, Yehova ohattandda alobwana vina ayana, bavaha mabasa ottiyana, vina ohavaha ttotto na dhiwodhelo dhigakamihedhile wakwaniha mabasa awa. (Wita 2:18) Mwari mwa nsunzo ntti, ninele wona mukalelo onwodha mwana wa muyana wunuwa bakala Mukristu owarala. Nsunzo ninfwarela ninele wona mukalelo onunuwa mwana wa mulobwana bakala mulobwana owarala.
MIKALELO DHINIMUZIVELA YEHOVA
Otagiha mikalelo dha ayana ororomeleya, ninga Rebeka, Ester na Abigaíl enele wukamihedha okala muyana wowarala (Kang’ana ddima 3-4)
3-4. Anamwali anafwanye wuvi dhotagiha dhapama? (Koona vina foto.)
3 Bibilia onologa mwaha wa ayana enjene oliba murima amukwela Yehova vina amulabela iyene. (Koona artigu “O que podemos aprender das mulheres mencionadas na Bíblia?” mu jw.org) Ninga enlagiha nlebo na nsunzo ntti, awene ali “amalago” vina “ororomeleya mwa dhetedhene.” Mbwenyi masaka abano dhihikalawo dhotagiha dhinjene dha arogora owarala esuwene dhinawodhe anamwali otagiha.
4 Anamwali, kavilibihedheni ofwara yotagiha ya arogora owarala vina osunza na yotagiha yawa. Wang’ane mikalelo dhawa; vasogorhova otanalelege mukalelo onawodhiwe otagiha. Ddima dhinfwarela, ninele wona mikalelo miraru dhamakamaka dhinfwanyela okana muyana.
5. Enfuneyelani oviyeviha wi muyana akale Mukristu owarala?
5 Oviyeviha mukalelo wamakamaka onfwanyela okana Mukristu. Muyana agakala woviyeviha, onele okana mandano oliba vaddiddi na Yehova vina na attu ena. (Tia. 4:6) Motagiha, muyana onimukwela Yehova vina oli woviyeviha onosakula wiwelela gano enloga wi muyana amwiwelelege mamune. (1 Kor. 11:3) Gano eji enowaloga abale asakuliwe na Yehova wi azuzumele mulogo vina murala.c
6. Txini ensunza anamwali na oviyeviha wa Rebeka?
6 Koona yotagiha ya Rebeka. Iyene wali muyana wanna eziwelo yinjene, woliba murima vina wanziwa mudhidhi wafwanyeliye okosa elobo. (Wita 24:58; 27:5-17) Masiki dhawene iyene wali muyana wa nriho vina wowiwelela. (Wita 24:17, 18, 65) Ogakala woviyeviha dhahene ninga Rebeka onele okala yotagiha yapama vamuralani vina mmulogoni.
7. Anamwali anwodha dhavi otagiha oviyeviha wa Ester?
7 Ovipimelela mukalelo onfwanyela Akristu otene okana. Bibilia onologa wi “vali [ovipimelela], pali ononelamo.” (Gano 11:2) Ester wali mudhari wororomeleya wa Yehova. Sabwa ya okala wovipimelela iyene kavittittimihile nsaka nikaliliye musano. Iyene ohivuruwana malago a primu waye Mordekai vina ohivirihamo. (Est. 2:10, 20, 22) Enowodheya weyo vina olagiha ovipimelela dhahene ninga Ester ogavilibihedhaga otamela malago apama vina ovirihamo mwigumini mwawo.—Tito 2:3-5.
8. Mowiwanana na 1 Timóteo 2:9, 10, ovipimelela onamukamihedhe dhavi murogora okosa dhosakula dhaderetu mwaha wa dhowabala vina ovikoddeliha?
8 Ester vina ohilagiha ovipimelela na mukalelo mwina. Ester “wali namwali wobaleya kove”; masiki dhawene iyene katamela osibiwa. (Est. 2:7, 15) Murogora, onwodha dhavi ofwara yotagiha ya Ester? Mukalelo modha bwa ovirihamo nlago ninfwanyeya va 1 Timóteo 2:9, 10. (Kengesa.) Veneva murumiwi Paulo onologa wi arogora anofwanyela wabala na mukalelo wofwanyelela ahitamelaga opittiha. Mazu alabihedhiwe apa na Egregu anolagiha wi muyana wanfwanyela wabala na mukalelo wofwanyelela vina oriha mubuwelo wa attu ena mwaha wa dhowabala dhaye. Iyo ninowagalala venjene na arogora anvirihamo nlago ntti vina annabala na mukalelo wofwanyelela!
9. Txini ensunzihu na yotagiha ya Abigaíl?
9 Okana zelu elobo yamakamaka vaddiddi. Kito zelu txini? Ewodhelo enihu ya ottiyaniha eli yapama na eli yabure—venevo banisakula okosa eli yapama. Koona yotagiha ya Abigaíl. Mamunaye wahikosa yogana yabure vaddiddi vina wahika vangovini egumi ya amudhaye vina ya anamalaba aye. Mbwenyi Abigaíl wahikosa elobo momaguva. Momaguva-mwene iyene wahiziwa elobo yapama yafwanyeliye okosa, sabwa ya ejuwene ohavuna attu enjene. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Zelu enonikamihedha oziwa mudhidhi wa ologa vina wa omala. Enonikamihedha vina wazuzumela attu ena mbwenyi se ovivolotxa mmakanini mwawa.—1 Tes. 4:11.
KASUNZA DHILOBO DHINAWUKAMIHEDHE EGUMI YAWO YOTENE
Osunza wengesa na oleba deretu ekalele nni yapama mwa weyo? (Kang’ana ddima 11)
10-11. Wengesa na oleba deretu okamihedhe dhavi weyo na attu ena? (Koona vina foto.)
10 Murogora onofwanyela osunza dhilobo dhinamukamihedhe labo na labo. Dhilobo dhina dhinsunziwa muhimani vina dhinele omukamihedha egumi yaye yotene. Koona dhotagiha dhing’onovi.
11 Kasunza wengesa vina oleba deretu. Dhilabo dhina attu anubuwela wi muyana kanfwanyela osunza wengesa vina oleba. Mbwenyi eji ewodhelo yamakamaka vaddiddi enfwanyela okana Akristu otene.d (1 Tim. 4:13) Nona, kuttiye elobo-txilobo wuzuzumiha mpaka ottiya osunza na oleba deretu. Ogakosa ejuwene onapuremo eni? Enele okala yovevuwa ofwanya ganyo. Onele okala vina namasunza waderetu wa Bibilia, ottiya ejo onele owodha wasunziha attu ena. Opitta esi dhotedhene onele owodha omwengesa Bibilia, otanalela dhinengesiwe, sabwa ya ejuwene onele okala wofiyedheya vaddiddi na Yehova.—Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15.
12. Txini ensunziwe na Gano 31:26?
12 Kaziwa pama mukalelo wa ologa na attu ena. Jamakamaka vaddiddi Mukristu oziwa ologa pama na attu ena. Sabwa ya ejuwene, murumiwi Tiago ohivaha nlago ntti: “Muthu-muthu ethekele maru wiwa, kaguvele wakula.” (Tia. 1:19) Weyo ogavuruwana n’ofwaseya dhinloga attu ena onolagiha wi onowatanala. (1 Ped. 3:8) Akala kunonelemo deretu elogile muttu mwina obe mukalelo oniviwamo iyene, kakosa mavuzo ofwanyelela. Nona kaburutxa mudhidhi wi wubuwele ohinatti ologa. (Gano 15:28) Kavivuze: ‘Enaloge miyo ebaribari vina enele omulibiha muttu mwina? Ddinele olagiha nriho obe opama?’ Katagiha osunza na arogora anvuruwana na ofwaseya vina anloga na mukalelo wa deretu. (Kengesa Gano 31:26.) Kafwaseyela wona mukalelo enloga awene. Oziwa ologa pama na attu enele wukamihedha okana amarho apama vina okana murenddele na attu ena.
Muyana onsunza ozuzumela ntakulu onokala yotagiha yapama vamuralani vina mmulogoni (Kang’ana ddima 13)
13. Onawodhe dhavi ozuzumela deretu ntakulu? (Koona vina foto.)
13 Osunze okosa mabasa a vatakulu. Dhilabo dhina ayana banzuzumela mabasa a vatakulu. Txino mamayawo obe murogora mwina anele wukamihedha okosa ejuwene. Murogora dhahi onkuweliwa Cindy ohiloga: “Elobo modha yamakamaka mwa dhilobo dhinjene dhiddikoseli mmani ku oddisunziha wi mabasa ovadda anodhana wagalala. Osunza opiya, okuputta, osona vina ogula dhilobo dhihikamihedha egumi yaga okala yovevuwa vina okosa venjene mmabasani a Yehova. Mmani vina ohiddisunziha okala namakela aleddo, sabwa ya ejuwene ddihaziwa abali na arogora aderetu vaddiddi adhile okala dhotagiha dhaderetu mwa miyo.” (Gano 31:15, 21, 22) Muyana onziwa deretu ottidda mabasa, oli namakela aleddo vina onzuzumela deretu ntakulu naye nvaho munddimuwa wa anamudhi aye vina yotagiha yapama mmulogoni.—Gano 31:13, 17, 27; Mer. 16:15.
14. Txini esunziliwe na yotagiha ya Crystal, vina elobo gani enfwanyeliwe ozuzumela?
14 Osunze ovisapela. Mukristu wotene onofwanyela osunza okosa ejuwene. (Fil. 4:11) Murogora onkuweliwa Crystal ohiloga: “Amambali aga ahiddikamihedha osakula kursu dhigaddikamihedhile osunza dhilobo dhamakamaka. Babani ohiddaddela wi ddikose kursu ya contabilidade nanda kursuya ehiddikamihedha vaddiddi.” Mbwenyi ottiya osunza dhilobo dhinawukamihedhe ofwanya ganyo, katagiha osunza olabihedha kobiri na zelu, ogakosa dhawene kunanyonge kobiri ehiniwena. (Gano 31:16, 18) Kavilibihedhe ozuzumela dhilobo dhomuyani vina kukose mangawu ohifuneya, ogakosa dhawene onele owodha ovevutxa egumi yawo vina onele okana wagalala.—1 Tim. 6:8.
OVISASANYEDHELE DHA MUSOGORHO
15-16. Arogora ali aziye akalile nni mareliho mmulogoni? (Marko 10:29, 30)
15 Wunuwiha mikalelo dhomuyani vina osunza mabasa amakamaka, enele wukamihedha ovisasanyedhela dhilobo dhigadhile opadduwa musogorho. Koona dhotagiha dhing’onovi.
16 Onodhaga osakula okala muziye mwa mudhidhene. Yezu ohiloga wi ayana ena agahisakula ohiteliwa, masiki mu dhilaboni munvahiwa ttima matelo. (Mt. 19:10-12) Ena txino anokala aziye sabwa ya dhilobo dhina. Mbwenyi okane nikuluvelo wi Yehova vina Yezu anonvaha ttima vaddiddi muziye. Mwilaboni mwetemwene, arogora ali aziye mareliho manddimuwa mmulogoni. Sabwa ya okala arogora okweleya vina wazuzumela attu ena awene anokala arogora vina amambali a enjene mmulogoni.—Kengesa Marko 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.
17. Namwali onawodhe dhavi ovisasanyedhela ovolowa mmabasani a mudhidhi wetene?
17 Enowodheya ovolowa mabasani a mudhidhi wetene. Mabasa menjene a olaleya ankosiwa mwilaboni ankosiwetxa na arogora. (Masal. 68:11) Enowodheya weyo okosa masasanyedho a ovolowa mmabasani a mudhidhi wetene? Enowodheya olaba ninga pionera, okamihedha mabasa omaga obe okala Betelita. Kalobela mwaha wa yogana yawo. Kaloga na ena awodhile wakwaniha dhogana dhawa. Venevo katamela oziwa enfwanyeliwe okosa wi owodhe ovolowa mmabasanimwa. Vasogorhova, kakosa masasanyedho anawukamihedhe wakwaniha yogana yawo. Kakana nikuluvelo wi ovolowa mmabasani a mudhidhi wetene enele ofugula misuwo dhinjene mmabasani a Yehova.
Akala weyo onubuwela oteliwa, onofwanyela omusakula deretu ole onakale mamunawo (Kang’ana ddima 18)
18. Ekalele nni yapama murogora omusakula pama ole onakale mamune? (Koona vina foto.)
18 Ogasakula oteliwa. Ttotto ya okosa mabasa vina mikalelo dhonilehu mpaka ovanene dhinele wukamihedha okala muteliwi wapama. Ebaribari wi akala weyo onubuwela oteliwa onofwanyela omusakula deretu ole onakale mamunawo. Sabwani eji yogana yamakamaka enfwanyeliwe okosa mwigumini mwawo. Kudduwale wi enele ofuneya weyo wiwelela dhogana dhinakosege mulobwana omusakuliwe wi akale mamunawo. (Rom. 7:2; Ef. 5:23, 33) Nona kavivuze: ‘Iyene Mukristu woliba mpaddi womuyani? Onowika dhilobo dhomuyani vamburoni voroma? Onokosa dhogana n’eziwelo? Onorumela dhovonya dhaye? Onowariha ayana? Onele owodha oddizuzumela mpaddi womuyani, womaning’oni vina muyubuweloni? Onowodha ozuzumela mabasa anttomeliwiye? Motagiha, mabasa gani anttiddiye mmulogoni vina onzuzumela dhavi?’ (Lk. 16:10; 1 Tim. 5:8) Enoziweya wi akala weyo onofuna onfwanya mamuni wapama, weyo vina onofwanyela ovisasanyedhela wi okale muteliwi wapama.
19. Muteliwi onfwanyelela nni wagalala sabwa ya okuweliwa mukamihedhi?
19 Bibilia onologa wi muteliwi wapama mukamihedhi wa mamunaye sabwani onokamihedha dhotene dhinkosiye. (Wita 2:18) Koddi eji entapulela wi muyana kanna ttima? Nne, kahiye mwenemo! Okala mukamihedhi elobo yamakamaka sabwani dila dhinjene Bibilia onomuloga Yehova ninga mukamihedhi. (Masal. 54:4; Aheb. 13:6) Muyana oli mukamihedhi watxibarene onokamihedha dhogana dha mamunaye vina onokosa muli mwetemwene wi dhiganileye dhedde pama. Sabwa ya omukwela Yehova, iyene onokosa muli mwetemwene wi attu ena one mikalelo dhapama dha mamunaye. (Gano 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Enowodheya weyo ovisasanyedhela okala muteliwi wapama modhela wunuwiha omukwela Yehova vina wakamihedhaga attu ena vamuralani vina mmulogoni.
20. Dhilobo gani dhapama dhinfwanyela mayi wakosela amudhaye?
20 Ogafuna okala mayi. Ogamala oteliwa, weyo na mamunawo munodhaga okana aima. (Masal. 127:3) Mbwenyi, orome otanalela enfwanyeliwe okosa wi okale mayi wapama. Ttotto ya okosa mabasa vina dhiwodhelo dhonilehu mpaka ovanene dhinele wukamihedha okala muteliwi vina mayi. Ogakala muttu wokwela, wapama vina wovilela, anamudhi awo anele wagalala, anawo anele wona wi ali obareleyene vina anokweliwa.—Gano 24:3.
Anamwali enjene anvirihamo dhisunzilani mBibiliani ahidha okala Akristu owarala (Kang’ana ddima 21)
21. Niniviwamo dhavi sabwa ya arogorihu, nanda sabwaya jani? (Koona foto ya kapa.)
21 Arogora okweleya, iyo ninowukwelani venjene sabwa ya dhetedhene dhinimukoselinyu Yehova vina nlogo naye. (Aheb. 6:10) Nyuwo muhivilibihedha okana mikalelo dhomuyani, wunuwiha ewodhelo ya ottidda mabasa vina ovisasanyedhela dha musogorho, sabwa ya ejuwene munokana egumi yowagalala vina munokosa pama wakamihedha anamudhi enyu na abali a mmulogoni. Kakanani nikuluvelo wi munovahiwa ttima vaddiddi na nikuru na Yehova!
JIBO 137 Ayana vina Arogora Ororomeleya
a Arogora okweleya nyuwo muhikana ttima vaddiddi mmulogoni. Nyuwo munele okala dhotagiha dhapama sabwa ya wunuwiha mikalelo dhapama, ottidda mabasa vina ovisasanyedhela dha musogorho. Dhahene munele owodha okana mareliho menjene mmabasani a Yehova.
b ONONELEMO PAMA: Muttu owodhile okala Mukristu wowarala ddule onivittiya weddihiwa na muya wa Yehova ottiya na eziwelo ya mwilaboni. Iyene onofwara yotagiha ya Yezu, onovilibihedha okana mandano oliba na Yehova vina onowalagiha okwela watxibarene attu ena.
d Wi oziwe miselu dhina mwaha wa ttima ya wengesa, koona artigu “Por que é importante incentivar as crianças a ler? — Parte 1: Ler ou assistir vídeos?” mu jw.org.