KAPITULU 9
‘Kadhowani Mwakose Anamasunza’
Namalima onkosa eni milimadha dhigamwinjivela yeka?
1-3. (a) Namalima onkosa eni milima dhigamwinjivela bagakoodda owodha opigela yeka? (b) Nivurhano gani nagumanilena Yezu nsaka na eridho na 33 E.C., nanda wakosile eni?
NAMALIMA onofanyiwa nikathamiho nddimuwa. Myeri miñgonovi na othaga, ohimanyula mindda dhaye bapopamo beu. Venevo vambudduwa matabaya ooroma, onowañgana na ntanaalo vaddiddi, vina onothaba venevo vanwarala milimadha. Ovano mabasa aye otene a guru ahiliviwa, sabwani nsaka na osinanga nihifiya. Nikathamiho naye thi nthi: Milimadha dhihinjiva vaddiddi wila apigele yeka. Wila alupe nikathamiho nthi, onogana na zelu wasoka anamalaba baaruma mminddani mwaye. Mwatxibarene, mudhidhi wa opigela milima dhaye dha thima oli muñgonovi.
2 Nsaka na eridho na 33 E.C., Yezu wavenyihiwe mu okwani wahigumana na nikathamiho noligana na nthene. Vari va orumiwi waye wa velaboni ya vati, wahipopa beu dha ebaribari. Ovanene, ohikala osinanga nanda milimadha dhili gwe. Athu enjene anrumeelela anofanyeela ogumanihiwa ninga anamasunza. (Joau 4:35-38) Yezu onakwaniha dhavi nivurhano nthi? Vamwangoni o Galileya mudhidhi muñgonovi ahinathi owela odhulu, iyene onowavaha anamasunzaye mabasa a wafanya anamalaba ena bagaloga dhahi: “Dhowani, mwasunzihe athu a malogo otene, akale anamasunza aga; mwabatize . . . , mwasunzihe ovirihamo dhetene dhulamulileni miyo.”—Mateu 28:19, 20.
3 Mabasa abale batapulela wene okala namafara watxibarene wa Kristu. Noona ndoweni nisekeserhe mavuzo mararu. Yezu warumelini mabasa a wawinjiviha anamalaba? Wasunzihile dhavi anamasunzaye wila aafanye anamalaba aba? Niyilemo dhavi mmabasani aba?
Sabwa Yafuneyela Wenjedhiwa Anamalaba
4, 5. Yezu agakooddelini owodha opuliha mabasa aaromiliye, nanda bani agadhowilenavi mabasaya iyene beyeleli odhulu?
4 Yezu mwaromeliye olaleya waye yaka ya 29 E.C., wanziwa wila waromile mabasa agakooddiliye opuliha yeka. Mwari mwa mudhidhi muñgonovi wahaliliyenawo velaboni ya vati agawodhile opuliha murudda muñgonovi bahi, baafanyana athu añgonovi mpaganyo wa Omwene. Ja txibarene wila iyene walaleyetxa Ayuda vina asadduliwi, “mabila orimela a nlogo na Izrayel.” (Mateu 15:24) Mwa dhaene, “mabila [abale] orimela” aahimwadheyela mwari mwa Izrayel wotene, elabo yana matxikwi a makilometuru. Eji bilivi, epaddi yina yotene ya elabo ya vati yanfanyeela olaleyiwa muthaka wapama.—Mateu 13:38; 24:14.
5 Yezu wahizinddiyela wila wahikala mabasa menjene afanyeela okosiwa iyene bakwile. Wahapanga arumiwi aye 11 oororomeleya: “Ddinoddubela: onddirumela miyo, onowira mabasa erilemi; onowodha wira mena opitha, vowi miyo ddindhowa wa Baba.” (Joau 14:12) Vowila Mwana wela wiyelela odhulu, kayo arumiwivi mbwenye vina anamasunza abale agadhile okalawo musogorho—agahifanyeela odhowanavi mabasa a olaleya vina osunziha. (Joau 17:20) Na oviyeviha Yezu wahiziwa wila mabasa awa agahikala manddimuwa “opitha” aye. Na mukalelo gani? Na makalelo mararu.
6, 7. (a) Na mukalelo gani ogakalile mabasa agakosile anamafara a Yezu manddimuwa opitha aye? (b) Niwodhe dhavi wooniha wila nikuluvelo na Yezu mwa anamafara aye kanavonyile?
6 Woroma, anamafara a Yezu agahipuliha dhilabo dhinjidhene. Nsaka na ovanene olaleya wawa ohifiya okomoni wa elabo ya vati, okwaranya migano dha elabo yalaleyile Yezu. Wanawili, awene agahafanya athu enjiya. Nikuru niñgono na anamasunza aathiyile Yezu, nahunuwa na omaguva bakala matxikwi. (Merelo 2:41; 4:4) Ovanene ahifiya mamiliau, vina mazana a matxikwi a athu aswa anobatiziwa kadda yaka. Wanoraru, agahilaleya na mudhidhi mwinjene, mpaka nsaka na ovanene, othamagela vyaka 2.000 mugomeli olaleya wa Yezu wa vyaka tharu na jiddiga.
7 Mwalogeliye wila ‘agahiwodha wira [mabasa] mena opitha’ abale, Yezu wela olagiha yawila wannakuluvela anamafara aye. Wela wika mmadani mwawa mabasa aalitxi a makamaka wa iyene, a olaleya vina osunziha “muthaka wapama” wa Omwene wa Mulugu. (Luka 4:43) Wahikaana nikuluvelo nawila agahisoriha mabasa awa na ororomeleya. Ejene entapulela eni wa iyo nsaka na ovanene? Nigalaleyaga na guru vina na murima wotene, ninowooniha wila nikuluvelo na Yezu mwa anamafara aye kanavonyile. Kayo gari enddimuwa vaddiddi?—Luka 13:24.
Osunzihedhiwa Ovaha Onamoona
Okwela ononidhowiha walaleya athu wego wegovi onfanyeyani
8, 9. Yotagiha gani yimetxile Yezu ya olaleya, niwodhe dhavi olaleyaga nimutagihaga iyene?
8 Yezu wahavaha anamasunzaye nsunziho nowakwanela wila alaleyege. Voroma, wahawimetxela yotagiha yowakwana. (Luka 6:40) Mu kapituluni evirile, nihisekeserhamo mukalelo wooniye olaleya. Karoma watanaalela anamasunza abale eeddile na Yezu mu oleddoni mwaye mwa olaleya. Ahoona wila Yezu walaleya wenewo wafanyiwa athuya—makome a nyaza vina mu thukuwani, mmasidadi vina mmamisika vamodha na mmatakulu mwa athu dhahi. (Mateu 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Ahimoona wila wali namalaba wa guru, bagavenya membesene vina bagalaba mpaka mathiyu. Olaleya kawali elobo yavegiyena agahikaane yokosa! (Luka 21:37, 38; Joau 5:17) Mohaganyedha ahoona wila Yezu wakosa dhilobo sabwa ya wakwela athu vaddiddivene. Txino ahoona omentoni waye mutonyihedho wa thagaraga yakaaniye mmirimani mwaye. (Marko 6:34) Weyo onoona ninga yotagiha ya Yezu yafanyile dhavi mmirimani mwa anamasunza aye? Weyo ogakosile dhavi?
9 Ninga anamafara a Kristu, ninimutagiha iyene mu olaleyani mwehu. Dhaene ninopura midhidhi dhotene wila nivahe ‘onamoona wowakwana.’ (Merelo 10:42, NM) Ninga mwakosela Yezu, ninowafiyedha athu mmatakulu mwawa. (Merelo 5:42) Egawodheya, ninosasanyedha ddima yehu ya mabasa wila nafiyedhege midhidhi dhinkaletxani vatakulu. Ninotamela vina walaleya athu na ofwaseya mmimburoni dha vathaddo, mmarampani, mmaparkini, mmaloja vina mmimburoni dha mabasa. Ninodhowavi ‘banigalaba’ na guru vina owaralela olaleya, sabwani ninowika thima mabasa aba. (1 Timóteo 4:10) Wakwela athu venjivene ononikosiha otamelagavi midhidhi dha olaleya mpaddi dhotene vina mudhidhi bu mudhidhi onfanyeya athuya.—1 Tesalónika 2:8.
‘Anamasunza makumatanu na meeli ahiyela n’ohagalala’
10-12. Masunzo gani a makamaka aasunzihile Yezu anamasunza aye ahinathi waruma odhowa olaleya?
10 Mukalelo mwina wasunzihile Yezu anamasunza aye wali wa wavaha masunziho atonyihedha makalelo a olaleyawa. Ahinathi waruma arumiwi ooroma 12 nanda musogorhomwa anamasunza 70 wila alaleye, Yezu wahikosa matugumano bavaha malago a okosana mabasa a olaleya. (Mateu 10:1-15; Luka 10:1-12) Osunzihiwa okule wahipurela elobo, sabwani Luka 10:17 onloga dhahi: ‘Anamasunza makumatanu na meli ahiyela n’ohagalala.’ Ndoweni nisekeserhe meeli mwa masunzo a makamaka asunzihile Yezu, nubuwelaga wila mazu aye anfanyeela ononeliwamo nañganaga mikalelo na meeddelo a Ayuda mmasakani alebiwe Bibilia.
11 Yezu wahasunziha anamasunzaye omukuluvela Yehova. Wahapanga dhahi: “Kamuthukule kobiri dha nddarhama, dha parata, dha safurhi. Kamweddena buddu muleddoni mwenyu, kamuthukule dhabalo bili, nne sandália, nne mukongozo; vowi namalaba onofwanyela añganiwe.” (Mateu 10:9, 10) Wahikala yeddelo ya muthu okosa oleddo othukula topela ya kobiri, buddu moweka misampa na sandália dhiina dhabaliwa esile dhili mmaningoni dhigapatuwa.a Na wasunziha anamasunzaye wila ahizuzumelege dhilobo esile, mwatxibarene Yezu waloga dhahi: ‘Mwike nikuluvelo nenyu kakamwe mwa Yehova, sabwani iyene onela otanaala esile dhinfuna nyuwo.’ Yehova agaasapeli modheela wakosiha abale arumeela muthaka wapama wawakela mmatakulu mwawa, ejilene yapadduwetxa mu Izrayel.—Luka 22:35.
12 Yezu vina wahasunziha anamasunza aye orabela dhozuzumiha dhihili elobo. Walogile dhahi: “Kamugonelena muselu mudila.” (Luka 10:4) Yezu wapanga wila ahikaane omarho obe akooddege watanaala athu? Kayo wene ejuwene. Mu nsaka nilebiwe Bibilia, olejela wampitha okalela ologavi alô obe olá. Mulejeleloya wankaana movira mwinjene vamodha na muselu wogoneela. Muziwi dhahi wa meeddelo a mBibiliani ohiloga dhahi: “Olejelana wa athu a omadhulu kuwakala ninga wehu, wa oputhama vañgono obe otapula nlada, mbwenye wakosiwa na okumbathana wili-wili vina othika musorho vamodha na okokora kakamwe vati. Dhotene esi dhanfuna mudhidhi mwinjene.” Na wapanga anamasunza aye orabela meeddelo abale a olejela, mwatxibarene Yezu waloga dhahi: “Mulabihedhe deretu mudhidhi wenyu, sabwani mpaganyo oninyuna bwa namaguve.”b
13. Na makalelo gani anwodhihuna olagiha wila ninovuruwana malago aavahile Yezu Akristu a vyaka zana dhoroma?
13 Ninovuruwana na murima wotene masunziho aavahile Yezu anamasunza a vyaka zana dhoroma. Nigalaleyaga ninimukuluvela Yehova. (Gano dh’olelana 3:5, 6) Ninoziwa wila txipo kaninajombeliwege dhofuneya dha egumi ‘nigatamelagavi voroma omwene.’ (Mateu 6:33) Anamalaleya a Omwene a mudhidhi wotene ozugunuwa elabo yotene podi ovaha onamoona wawila masiki mmidhidhini dha makathamiho, Yehova onowakamihavi adhari aye. (Masalmo 37:25) Iyo vina ninozinddiyela ofuneya wa orabela dhozuzumiha. Nigahikale txenjewa, elabo ejino enonipupurutxa. (Luka 21:34-36) Mbwenye nthi kayo nsaka na ozuzumihiwa. Sabwa yawila dhigumi dhili mu ngovini, mpaganyo wehu bwa namaguve. (Roma 10:13-15) Wubuwelagavi mmirimani mwehu wila mabasa aba ba namaguve onela onikathamiha othiya dhozuzumiha dha elabo ejino ononga mudhidhi vina guru dhigalabihedhiwe deretu na olaleya. Kobuwelaga wila mudhidhi ohaliwo oli muñgonovi nanda osinangawa onddimuwa.—Mateu 9:37, 38.
Mabasa Ankosihu Epaddi
14. Txini entonyihedha wila mabasa alebiwe va Mateu 28:18-20 anothiddihedheya mabasa wa anamafara otene a Kristu? (Koona vina mazu a mutxiddo.)
14 Na mazu aba ‘Kadhowani mwakose anamasunza,’ Yezu wavenyihiwe mu okwani wahaperhekela anamafara aye mabasa manddimuwa vaddiddi. Iyene kawubuwela abalevi aalivo siku nthile va mwangoni o Galileya.c Mabasa aathomeliye antaganyiheya na wafanya “athu a malogo otene,” nanda mabasa aba anoweeddavi “ofiyedha omagomelo wa elabo.” Mowooneya, othomiwa oku onothiddihedheya mabasa wa anamafara otene a Kristu vamodha na iyo a nsaka nthino. Ndoweni nañganeni deretu mazu a Yezu alebiwe va Mateu 28:18-20.
15. Ninkosela eni deretu wiwelela nlamulo na Yezu na wakosa anamasunza?
15 Ahinathi ovaha mabasa abale, Yezu wahiloga dhahi: “Miyo ddivahiwa owodha wa elabo ya wirimu na ya vati.” (Versikulu 18) Yezu wahikaana wene owodha onddimuwa dhaene? Pu mwenemo, wahikaana wene! Iyene ddi arkanju onlamulela matxikwi na matxikwi a anju. (1 Tesalónika 4:16; Ovuhulela 12:7) Ninga “musorho wa mutugumano,” ohikaana owodha wa walamulela anamafara aye velaboni ya vati. (Éfeso 5:23) Ovenya yaka ya 1914, iyene onolamulelaga ninga Mwene Mesiya odhulu. (Ovuhulela 11:15) Owodha waye onofiya omasiye, sabwani ohikaana ewodhelo ya onvenyiha muthu okwile. (Joau 5:26-28) Sabwa ya ologa voroma owodha waye onddimuwa, Yezu watonyihedha wila mazu alogiliye vasogorhova kayo a okumbirha, mbwenye ba ogwiha nlamulo. Ninokosa deretu ovuruwana sabwani owodha waye kayo wa ovivaha, mbwenye ovahiwe na Mulugu.—1 Korinto 15:27.
16. Sabwa ya onipanga wila “dhowani,” Yezu onfuna wila nikose eni, nanda ninsoriha dhavi epaddi eji ya mabasa?
16 Pa veneva vaperhekile Yezu mabasa aromaga na nzu nimodha: “Dhowani.” (Versikulu 19) Dhaene ononiruma wila nivenye naafanye athu na mpaganyo wa Omwene. Mwa osoriha epaddi eji ya mabasa, ohikala makalelo oothiyana-thiyana. Olaleya numba na numba bu mukalelo okaliletxe wa wafanya athu kakamwe. (Merelo 20:20) Ninotamela vina midhidhi dha ovaha onamoona wa gari; ninowaralela oroma makani a muthaka wapama wego wegovi banigakosa dhilobo dhehu dha siku na siku. Txino makalelo ehu a olaleya anothiyana, banigasasanyedha wila ewanane na mikalelo dha vamuruddaniva. Mbwenye ohikala elobo ehinsadduwa: ‘Ninodhowa’ watamela abale anfanyeela.—Mateu 10:11.
17. ‘Ninakosa dhavi anamasunza’?
17 Vasogorhova Yezu onotapulela ofuna wa mabasaya, yawila ba ‘wakosa anamasunza athu a malogo otene.’ (Versikulu 19) ‘Ninakosa dhavi anamasunza’? Mwatxibarene, namasunza ddi muthu onsunza, musunzihiwi. Noona wakosa anamasunza kayo okalela wapangavi athu ena eziwelo. Nigamusunzaga Bibilia na abale anfuna, ofuna wehu kwa wakamiha okala anamafara a Kristu. Wenewo onwodheyani, ninothukulela vadhulu yotagiha ya Yezu wila anamasunza ehu asunze omwañgana ninga Namasunziha vina Nlagiho nawa, bagakalawo na mukalelo wakaliliyewo vina okosaga mabasa akosiliye.—Joau 13:15.
18. Obatizo okaleli eni elobo elitxi ya makamaka mwigumini ya onamasunza?
18 Epaddi ya makamaka ya mabasa aba enlogiwa na mazu aba: “Mwabatize na nzina na Baba, na Mwana, na Muya Wokoddela.” (Versikulu 19) Obatizo ji elobo elitxi ya makamaka mwigumini ya onamasunza, sabwani ji ezinddiyelo yofanyeela ya oviperhekela Mulugu na murima wotene. Dhaene, onofuneya wila muthu aviluwe. (1 Pedro 3:21) Indde, na okosagavi mpaka vanwodhiye mwa omulaba Yehova, namasunza obatiziwe onowodha wañgana musogorho muli mareeliho ahingoma mwilaboni ejo eswa enfuna odha. Weyo ohimukamiha muthu ofiyedha okala namasunza wobatiziwa wa Kristu? Mu olaleyani wa Okristu kamuli othaba onkwaranya okosa ejene.—3 Joau 4.
19. Ninasunziha eni athu aswa, osunzihiwa onfanyeelela eni odhowavi muthu agamala obatiziwa?
19 Yezu ohitapulela epaddi enda vasogorho va mabasa aba baloga dhahi: “Mwasunzihe ovirihamo dhetene dhulamulileni miyo.” (Versikulu 20) Ninowasunziha athu aswa ovuruwana nlamulo na Yezu, vamodha na nlamulo na omukwela Mulugu, omukwela mwaddamani vina awene aakosege anamasunza. (Mateu 22:37-39) Na odhowa vasogorho, ninowasunziha otapulela dhibaribari dha Bibilia vina ovuneelaga nroromelo nawa nthene ninunuwa. Agafanyeela okamihedha mabasa a olaleya vathaddo, ninolaba na awene, banigaasunziha na mazu vina yotagiha mukalelo wa okamihedha mowakwanela mmabasani aba. Wasunziha anamasunza aswa kungoma ahinathi obatiziwa. Abatiziwi aswa txino anofuna nsunziho nowenjedha wila akamihiwe wakwaniha makathamiho ali mwari mwa onfara Kristu.—Luka 9:23, 24.
“Ddili Na Nyuwo Masiku Otene”
20, 21. (a) Mwa osoriha mabasa athomeliwihu na Yezu, sabwa yani kanina sabwa ya wova? (b) Sabwa yani obu kayo mudhidhi wa wobana, ninfanyeela ogana eni?
20 Mazu oomariha a mabasa aperhekile Yezu anovaha nikuluvelo vaddiddi: “Onani, miyo ddili na nyuwo masiku otene ofiyedha omagomelo wa elabo.” (Mateu 28:20) Yezu onoziwa wila mabasa aba kayo a ovegana. Iyene vina onoziwa wila osoriha abene dila dhiina onela otatamula makani na athu abale ampambiha. (Luka 21:12) Masiki na ejene, kavali sabwa ya wova. Musogorheli wehu kanjeedhela wila nikose mabasa aba s’ohikaana nikamihedho obe wokihu. Kinlibiha oziwa wila Oddule ona “owodha [wotene] wa elabo ya wirimu na ya vati” oli na iyo baganikamiha venevo vankosihu mabasa aba?
21 Yezu waharoromeliha anamasunza aye wila iyene agahikala na iyene mu olaleyani mwawa mwari mwa mazana a vyaka mpaka “omagomelo wa elabo.” Mpaka omagomelo ofiya, ninofanyeela okosagavi mabasa anithomeli Yezu. Ovanene kayo nsaka na wobana. Osinanga winjene wa omuyani onokosiwa! Abale antanaala anogumanihiwa bagakwana mithengo dhinjidhene. Ninga anamafara a Kristu, ndoweni nigane osoriha mabasa manddimuwa athukuthedhiwe mmadani mwehu. Ndoweni nigane operheka mudhidhi, guru vina mazanga ehu wila nisorihe nlamulo na Kristu: ‘Kadhowani Mwakose Anamasunza.’
a Topela ya kobiri txino yali mukalelo wa mutxeka wakaana mwarimwa mwekiwa kobiri dha mijila. Buddu na misampa nali thumba nddimuwa, nakaletxa na thebe, nakapathiwa vethurini banigathukula dhoja na dhofuneya dhiina.
b Mudhidhi dhahi namavuhulela Elizeu wahisunziha dhilobo ninga esene. Bagamuruma mudhari waye Jezi vatakulu va muyana dhahi wakweliwe mwanaye, Elizeu wahiloga dhahi: “Ogagumana na muthu mudila, kumulejele.” (2 Amwene 4:29) Mabasa abale aali a namaguve, noona kavali mudhidhi wa oyeluwa bure-bure.
c Vowila anamafara enjiya aali o Galileya, enooneya ninga mudhidhi onromoliwa va Mateu 28:16-20 bu obule wavenyiliye mu okwani baathwanyuwela athu “opitha mazana matanu.” (1 Korinto 15:6) Noona txino mudhidhi waperhekile Yezu mabasa a wakosa anamasunza vahikala mazana menjene a athu.