Kapitulu Kumi Na Tanu
Kavuruwana Nlago, Karumeela Osaddeyiwa
1. (a) Iyo notene ninfunela eni nlago vina osumuleliwa? (b) Nivuzo gani ninfanyeelihu osekeserha?
“IYO notene ninovirigana venjene,” onloga ddi Bibilia va Tiago 3:2. Noona iyo podi wubuwela midhidhi dhinjidhene dhivonyilihu okala muthu oddule onnikokomezela Nzu na Mulugu okala. Noona, ninoziwa wila Bibilia onloga ebaribari agalogaga wila “Akelá olagiwa, rumelá osumululiwa, onodha okala muziwetxi.” (Gano dh’olelana 19:20) Kavali yowaganyedha wila nihimala okosa masadduwo mwigumini yehu wila niwananihe na masunziho a Bibilia. Ninkosa dhavi akala Mukristu mukwihu ononilaga sabwa ya elobo elobovi?
2. Ninfanyeela okosa eni nigalagiwaga?
2 Athu enjene anotamela otapulela esile dhikosilani, oveviha muladduya, obe wapwatheliha athu ena muladduya. Mbwenye jaderetu ovuruwana nlago vina othiddihedha mabasa. (Ahebreu 12:11) Txibarene, kavo muthu onfanyeela ojeedhela wila athu ena akale owakwana, nne kavo onfanyeela okalela olagavi mwaha wa dhilobo dhihili dha makamaka obe dhilobo dhintonya Bibilia wila sa osakula wa muthu. Vina, txino muthuya oddule onlaga, kanziwa dhotene dhili mwari mwa mwahaya, nanda iyene podi opangiwa ejene na nriho. Mbwenye mmakanini aba anfarihedha, ndoweni niloge wila nlago obe osumuleliwawa kofanyeela, ondela Mbibiliani. Muthu onfanyeela wakulela dhavi?
Dhotagiha Dhinfanyeelihu Osekeserha Nigalagiwaga
3, 4. (a) Bibilia ona elobo gani ejuwene enwodha onikamiha woonaga deretu nlago vina osumuleliwa? (b) Mwene sawul mwalageliwiye wakosile eni, nanda txini yapadduwilevo?
3 Nzu na Mulugu nihikaana dhotagiha dha txibarene dha athu aakelile nlago nafuneya. Midhidhi dhiina, nlagona nahifarihedha osumuleliwa. Muthu wapadduweliwe ejene wali Mwene Sawul wa Izrayel. Iyene wahivonya omwiwelela Yehova mwaha wa elabo ya Amalek. Akadda Amalek ela wawidda adhari a Mulugu, nanda Yehova wathongile wila akadda Amalek vamodha na dhifuwo dhawa dhitolotxiwe. Mbwenye Mwene Sawul kamutolotxile mwene wawa vina katolotxile dhinama dhawa dhaderetudha.—1 Samuwel 15:1-11.
4 Yehova wahimuruma namavuhulela Samuwel wila amusumulele Sawul. Sawul wakosile eni? Iyene walogile wila wahithukula elabo ya akadda Amalek, mbwenye waganile okoodda omutolotxa mweneya bahi. Mwa dhaene, kayo ejene yalamulile Yehova. (1 Samuwel 15:20) Sawul wahitamela opwatheliha nlogo muladduya sabwa ya okoodda otolotxa dhifuwo bagaloga dhahi: “Ddovaga nlogo, ddirumela dhonlelani.” (1 Samuwel 15:24) Enkala ninga iyene wazuzumelitxi ovithukulela waye, mpaka omukumbirha Samuwel wila amuthithimihe vamentoni va nlogo. (1 Samuwel 15:30) Omagomelowa, Yehova wahimukoodda Sawul ninga mwene.—1 Samuwel 16:1.
5. Txini yampadduweli Mwene Oziya mwakooddeliye nlago?
5 Mwene Oziya wa Juda “siku dhahi ovolowa mumparhani mwa Nabuya, afunaga omuddumeyela lubani vebuwani.” (2 Mapadduwo 26:16) Mbwenye nlamulo naloga wila anamakutha bahi bafanyeela omuddumeya lubani. Namakutha munddimuwa mwatameleliye omwimetxa Oziya, mwene oddule wahiludduwa. Txini yapadduwilevo? Bibilia onloga wila: “Abudduwa maranya vakoveni vaye . . . wi Nabuya wamugwihedha goyi. Mwene Oziya, maranya amuwadelavi mpaka okwa waye.”—2 Mapadduwo 26:19-21.
6. (a) Sawul na Oziya aakooddeli eni olagiwa? (b) Okoodda olagiwa okaleli eni nikathamiho nddimuwa nsaka na ovanene?
6 Sabwa yani Sawul na Oziya arutxiwaga orumeela nlago? Sabwaya ya makamaka yali ovithukulela, kadda muthu wobuwela wila munddimuwa vaddiddi. Athu enjene anowitotela makathamiho sabwa ya emanya eji. Awene anoona ninga orumeela nlago ontapulela wila muthuya ohobana obe onononga ethomo yawa. Mbwenye ovithukulela, oku wobana. Ovithukulela onokathamiha mubuwelo wa muthu, mpaka iyene ofunaga okoodda nikamihedho ninvaha Yehova modheela Nzu naye vina nikuru naye. Dhaene, Yehova onolaga dhahi: “Mundduni mwa opanela mundha otolowa, mundduni mwa ovithukulela mundha okoneya.”—Gano dh’olelana 16:18; Roma 12:3.
Ninofanyeela Orumeela Nlago
7. Masunzo gani anlibiha, abene anwodheya osunziwa mwa mukalelo wakosile Mizé mwalageliwiye?
7 Malebo vina ahikaana dhotagiha dhaderetu dha abale aarumeeli nlago, nanda iyo podi osunza mwa abene. Kamubuwele Mizé, oddwene wavahiwe nlago na moye mwaha wa osasanyedha mabasa aye oorutxa. Na omaguva Mizé wahinvuruwana balabihedha nlagona. (Obudduwa 18:13-24) Masiki Mizé vaniyena onddimuwa vaddiddi, iyene wakaleli eni muthu warumeela nlago? Sabwani wali muthu woviyeviha. “Mizé wali muthu wokurumuwa vaddiddi; mukurumuwelo waye kwafwanyiwa mwa muthu mwina mwilaboni.” (Olebeliwa 12:3) Okurumuwa okalile dhavi wa makamaka vaddiddi? Sofoniya 2:3 onlagiha wila okurumuwa onovuna egumi yehu.
8. (a) Dhothega gani dhakosile Davidi? (b) Davidi wakosile eni mwasumuleliwiye na Natan? (c) Txini yapaduwile sabwa ya dhothega dha Davidi?
8 Mwene Davidi wahiraruwa na Betsabé nanda batamela ovuba modheela ompiha mamunaye Uriya. Yehova wahimuruma namavuhulela Natan wila amusumulele Davidi. Iyene wahitxinuwa nanda nomaguva wahirumeela wila: “Ddimuthegela Nabuya!” (2 Samuwel 12:13) Masiki Mulugu varumeeliye otxinuwa wa Davidi, iyene agahitabuwanavi merelo aye abure. Yehova wahimpanga wila vatakulu vawo supadda “txipo kaninatxelelevo,” yawila ayana aye agahivahiwa mulobwana “mwina,” vina yawila mwana oddule wa mulobwana wabaaliwe sabwa ya mararuwo abale “onokwa” txibarene.—2 Samuwel 12:10, 11, 15.
9. Elobo gani ehinfanyeelihu odduwala akala ninolagiwa obe ninosumuleliwa?
9 Mwene Davidi wanziwa oderetu wa ovuruwana nlago naderetu. Mudhidhi dhahi, iyene wahimutamaalela Mulugu sabwa ya iyene omuruma muthu omulaga. (1 Samuwel 25:32-35) Iyo nili dhaene? Akala nili dhaene, ninela obareliwa ologa vina okosa dhilobo gwe esuwene dhigakubanyilihu musogorhomwa. Ki nigakosile dhavi kopadduweliwa elobo ejuwene egafanyeelihu olagiwa obe osumuleliwa? Kanidduwale wila obu bu mutonyo wa okwela wa Yehova, bagafuna oderetu wehu wa mukalakala.—Gano dh’olelana 3:11, 12; 4:13.
Mikalelo Dhoñganimela Dhinfanyeelihu Okaana
10. Mukalelo gani walagihile Yezu obwene wali wofuneya wa abale agavolowile mu Omweneni?
10 Wila nandane na Yehova vina na abalihu Akristu, ninofanyeela okaana mikalelo dhina. Yezu wahitonyihedha mmodha mwa mikalelo esi mwamwimetxeliye mwana vari va anamasunza aye baloga dhahi: “Mugahisadduwa mukala ninga ayma, kamunavolowewene mumweneni wodhulu. Ole onviyeviha, aladdana na mwana ninga oddu, ddinakale munddimuwa mumweneni wodhulu.” (Mateu 18:3, 4) Anamasunza a Yezu anfanyeela otamela okala athu ooviyeviha, vowila awene ahakulana mwakalelani sabwa ya oddule wali munddimuwa.
11. (a) Ninfanyeela oviyeviha vamentoni va ani, nanda sabwa yani? (b) Akala ninoviyeviha, ninoonege dhavi nlago?
11 Murumiwi Peduru ohileba: “Kalaganí ovyeviha, muhovege wimelelana, vowi Bíblia onloga dhahi: Mulugu onowakodda athu opanela, onowavaha mahala anvyeviha.” (1 Pedro 5:5) Ninoziwa yawila ninofanyeela oviyeviha vamentoni va Mulugu, mbwenye nlebo nthi nintonyihedha vina wila ninofanyeela oviyeviha na Akristu akwihu. Nigakala ooviyeviha na Akristu akwihu, kaninaludduwe nigalagiwa na athu ena, mbwenye ninela osunza mwa awene.—Gano dh’olelana 12:15.
12. (a) Mukalelo gani wa makamaka oniwananetxa na oviyeviha? (b) Ninfanyeelela eni ozuzumela mukalelo onapakela mweddelo wehu athu ena?
12 Mukalelo oniwananetxa na oviyeviha thi nzuzumelo ninkaanelihu okala deretu wa athu ena. Murumiwi Paulo ohileba dhahi: “Kakalewo ontamela okala namakumbela vaye; muthu-muthu àzuzumele akwaye. . . . Nona mujagá, mumwagá, mwiraga elobo jilobo, tamelani omuthithimihana Mulugu. Mweddelo wenyu kumukwakwathule muthu: nne ayuda, nne agrego, nne mutugumano wa Mulugu.” (1 Korinto 10:24-33) Paulo kalogile wila ninofanyeela onyanyala dhotene esile dhinfunihu, mbwenye iyene olonikokomeza wila nihikose elobo elobovi ejuwene egamuwaralihedhi muthu mwina okosa elobo enimpanga mubuwelo waye wila jabure.
13. Yotagiha gani enwodha olagiha wila ninokosa okala yeeddelo othiddihedha mabasa nlago na Malebo?
13 Weyo onowika dhofuna dha athu ena vasogorho va esile dhinziveliwa weyo? Iyo notene ninofanyeela osunza okosa ejene. Ohikala mikalelo dhinjidhene dhinwodheya okosiwa eji. Ninga yotagiha katanaalela wabala na ovikoddeliha. Esi dhilobo dha oziveliwa wa muthu na mweeddihedho wa Mmaleboni wa wabala wofanyeela, wa oyesa, vina wokoddela. Ki weyo koziwa yawila sabwa ya mikalelo dha athu ena mmuruddani mwawo, mukalelo wawo wa wabala obe ovikoddeliha onowakathamiha athu ena ovuruwana muselu wa Omwene, ogahisaddula mukalelo obu? Txibarene, omukamiha muthu mwina ogumela egumi ya mukalakala kofuneya vaddiddi opitha ovihagalaliha.
14. Ekaleli eni ya makamaka otamela okala woviyeviha vina wazuzumela athu ena?
14 Mwa okala woviyeviha vina wazuzumela athu ena, Yezu ohivaha yotagiha, mpaka osuwa manyalo a anamasunza aye. (Joau 13:12-15) Mwaha wa iyene, Nzu na Mulugu ninloga dhahi: “Kalanina mobuwelo akene, àna Yezu Kristu: Iyene waliví Mulugu, kawadéle ekalelo yaye y’omulugu. Órula yaliye, othukula yeddelo ya mwimeleli; obaliwa n’ekalelo ya muthu, oneyaga ninga athu ena. Oviyeviha vothabwa, ovikaliha muthu worumeya mpaka okwa.”—Filipi 2:5-8; Roma 15:2, 3.
Kukoodde Nlago Na Yehova
15. (a) Masadduwo gani anfanyeelihu okosa wila nikaane omuthu onimuhagalaliha Mulugu? (b) Yehova onlabihedha eni wila anivahe nlago vina anisaddeye iyo notene?
15 Sabwa yawila iyo notene nili athegi, nigafuna olagiha omuthu wa Mulugu wehu ninofanyeela osaddula mukalelo wehu vina mweddelo wehu. Ninofanyeela wabala “ekalelo ya muthu muswa.” (Kolosi 3:5-14) Nlago vina osaddeyiwa ononikamiha ozinddiyela dhipaddi dhinfanyeelihu osaddula nanda nigamala noone mukalelo wa okosa masadduwo aba. Matibeelo a nlelo ninfunihu ddi Bibilia. (2 Timóteo 3:16, 17) Manivuru a Bibilia vamodha na matugumano ansasanyedhiwa na nikuru na Yehova anonikamiha othiddihedha mabasa Nzu na Mulugu. Masiki akala nahiwa nlago nthi wale, ninela ononelamo ofuneya wa nthene nanda banitamela wogolela?
16. Yehova onimukamiha dhavi kadda muthu wa iyo?
16 Sabwa ya nzuzumelo vina onikwela, Yehova ononikamiha na makathamiho ehu. Athu matxikwi na matxikwi anokamihiwaga na masunzo a Bibilia ankosiwa mmatakulu. Amambali anowalaga vina anowasumulela ana awa wila aarabelihe mweddelo ogatoteli ntowa. (Gano dh’olelana 6:20-23) Mmulogoni, dila dhinjidhene athu ena anowavuza arumiwi aziwiletxe wila aavahe malago vina marhe a wogolelana mabasa awa a olaleya. Mudhidhi na mudhidhi txino anddimuwa a mmulogoni anokumbirhana nlago obe anowakumbirha athu ena aziwiletxe mabasa a olaleya. Abale aneeddihiwa na muya anomulabihedha Bibilia wila aakamihena abale anfuna nikamihedho, bagakosa dhaene na murima wofewa. Akala weyo onomulaga muthu, kobuwela ‘ovyañganelaga wila onadhe ogwela mmanyengethoni vina.’ (Galásia 6:1, 2) Indde, notene ninofuna olagiwa vina osumuleliwa wila nimwebedhe Mulugu mmodha webaribari na wiwanana.
Osakulela
• Na okwela, Yehova onnikamiha dhavi woona apale vanfanyeelihu wogolela?
• Athu enjene anrutxeliwa eni orumeela nlago ninfuneya, nanda ejene ekalile dhavi elobo yohivegana?
• Mikalelo gani dha thima dhinanikamihe orumeelela nlago, nanda Yezu ovahile dhavi yotagiha yaderetu mwaha wa ejene?
[Foto vanikukuni 142]
Oziya wahikoodda nlago nanda bavokedhiwa maranya
[Foto vanikukuni 142]
Mizé wahipuramo sabwa ya orumeela nlago na Jetro