Dhowakula dha Mabasa na Yeddelo Yehu ya Okristu
2-8 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | AHEBREU 7-8
“Namakutha Wamukala-kala N’ekalelo ya Melkisedeki”
(Ahebreu 7:1, 2) Melkisedeki oddo wali mwene w’o Salém, namakutha wa Mulugu Namadhulu-dhulu. Nsaka neyela Abramu okoddoni wawodhileye amwene ena, Melkisedeki omfwarela, omururya. Abramu omvaha epadde ya nèkumi ya dhetene dhathapathileye. Nzina Melkisedeki ninsiba “mwene woligana murima” vina iyene ddi mwene w’o Salém, énloga: “mwene wa murenddele”.
it-2 798 ddima 11-12
Melkisedeki
Wali mwene w’o Salém “namakutha wa Mulugu Namadhulu-dhulu”, Yehova. (Wita 14:18, 22) Ddi namakutha woroma onlogiwa Mmaleboni, wakele mabasa aba ehinathi ofiya yaka ya 1933 K.A. Mazu aba awi, mwene w’o Salém antapulela “Mwene wa Murenddele”; Melkisedeki onowaddiwa na murumiwi Paulo niga “Mwene wa Murenddele”, nzina nthi Melkisedeki ninsiba: “mwene woligana murima.” (Aheb 7:1, 2) Enkala ninga Salem wali muthethe obuwene odhile oziwiwa vasogorhova na nzina na Jeruzalemi, nzina nthi Salém nil’owenjedhiwa, banidha okala Jerusalemi, athu ena anloga “Salemé.”—Masal 76:2.
Mmalile Abramu (Abrahamu) omugonjiha mwene Kedorlaomer na amwene ena akwaye, mwene w’o Sodoma omfwarela agumana Nthithwa n’o Savé, kuloga, “Nthithwa na Mwene.” Melkisedeki mwene w’o Salém “odhana mukathe na vinyu” apo omururiya Abramu alogaga: “Mulugu munddimuwa-nddimuwa, mpaddutxi wa odhulu na vati, amururye Abramu. Atamaliwe Mulugu Namadhulu-dhulu, ouvahile mmadani mwawo amwiddani awo!” Osogorowa Abramu onvaha Melkisedeki “epadde yanèkumi ya dhetedhene dhathapathileye” kuloga ‘dhathimaya-thimaya’ dhiwodhiliye awanaga na amwene abale avitaganyihile wi awane na iyene.—Wita 14:17-20; Aheb 7:4.
(Ahebreu 7:3) Babe na maye kaziweyile, makolo aye vina kanoneyile. Mbíbliani kamunlogiwa obaliwa, nne okwa waye. Dhahene aladdanihiwaga na Mwana Mulugu, Melkizedeki okala namakutha wamukala-kala.
it-2 799 ddima 3
Melkisedeki
Mazu aba awi “mbíbliani kamunlogiwa obaliwa, nne okwa” wa Melkisedeki, anfuna aninonihedhemo nni?
Paulo ologa mazu annithukulela okala otikinene, iyene wile wi, Melkisedeki: “Babe na maye kaziweyile, makolo aye vina kanoneyile. Mbíbliani kamunlogiwa obaliwa, nne okwa wayed. Dhahene aladdanihiwaga na Mwana Mulugu, Melkizedeki okala namakutha wamukala-kala.” (Aheb 7:3) Ninga empadduweliwa athu otene, Melkisedeki ohibaliwa vina okwa. Mbwenye nzina na babe na maye kanilogiwe obe kaninziwiwa, makolo aye vina karomoliwe, Malebo kanloga obaliwa, nne okwa waye. Nona okalawo wa Melkisedeki kunthiyetxana na wa Yezu Kristu, odduwene oli namakutha wamukala-kala. Vowi Melkisedeki kaana mwana nne mudhuli wofuna omuhaba mpaddo mmabasani mwaye onamakutha, Kristu vina txipo kahabiwe mpaddo na namakutha mwina onligana na iyene, Biblia ononiha wi kawo odhile okala namakutha omuhabile mpaddo Yezu. Yina vina jawi, masiki eziweyaga wi Yezu ddwa nihimu na Judá mu zizani n’omwene na David, amambali aye nne kana mabasa a onamakutha, nne vina Yezu kavahiwe onamakutha sabwa yawi wahikana mmudhaye omuhabileyi mpaddo mmabasani onamakutha. Esi dhipadduwile sabwa yawi Yehova mwinyene ddufunile wi dhireye dhahene.
(Ahebreu 7:17) Mazu a Bíblia anolibiha eraga: “Weyo oli namakutha wamukala-kala, ninga mukalelo wa Melkisedeki”.
it-2 799 ddima 2
Melkisedeki
Wakwanihiwa w’Onamakutha wa Kristu. Mowiwanana na nivuhulo na Mesiya, nipikirelo na Yehova “Nabuya” wa David ttintti: “Weyo oli namakutha wamukala-kala n’ekalelo ya Melkisedeki!” (Masal 110:1, 4) Nivuru ntti na masalmo nihakamihedha ahebreu ononelamo wila Mesiya ddudduwene othomiwe ninga namakutha vina mwene. Karta yalebele murumiwu Paulo Ahebreu ehawodhiha omuzinddiyelana mwawakwana-mwene ‘Yezu odhile okala namakutha ondhowavi n’ekalelo ya Melkisedeki.’—Aheb 6:20; 5:10; koona NIPAGANO.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Ahebreu 8:3) Txibarene namakutha ddi namakutha munddimuwa othomeliwa opereka mivaho na mikutho; nona enofuneya wi iyene vina ahélevo yaye.
w00 15/8 14 ddima 11
Mukutho Onrumela Mulugu
11 Murumiwi Paulu ologa, “Namakutha ddi namakutha munddimuwa othomeliwa operheka mivaho na mikutho”. (Ahebreu 8:3) Paulo ohiloga mikalelo minli dha operheka mivaho dhakosiwa na nanakutta munddimuwa wa masaka a Izrayel; “mvaho” na “mukutho” obe “mukutho wakutheliwa dhotega.” (Ahebreu 5:1) Athu enjene anoperekelana mivaho atamelaga woniha thima ena muthu na mukwaye vina atamelaga ozinddiyeliha okwelana wawa na omarhowa onani. (Wita 32:20; Gano 18:16) Na mukalelo wakakene mikutho dhijene dhinlogiwa Mmalamuloni dhinoniwa ninga “mivaho” dhakoseliwa Mulugu wi awakele vina akale amarho a anamakutha mikuthodha. Ole walupa malamulo wanfuniwana woniha otxinuwa waye, nona yanfuneya opereka mikutho “dhothimihana dhothega.” Nivuru na Obudduwa, Onamakutha na Olebeliwa anowoniha marhe othiyana-thiyana akosiwana mikutho. Masiki mwa iyo enikalelaga yorutxa oziwa dhotedhene dhakosiwa vamukuthoni, kaniyimiwa dhotene, dhihikalawo dhina dhihinnirutxa-wene ononelamowa.
(Ahebreu 8:13) Vanimuloga Mulugu namakwanthani muswa, ononiha wi wawale olala. Elobo elalile, enfuna ogoma.
it-3 156 ddima 5
Namakwanthani
Namakwanthani muswa ononiha dhavi wi “wawale olala”? Namakwanthani muswa wonihile wi “wawale olala” nsaka nimvuwihile Mulugu namakwanthani muswa na mulomo wa namavuhulela Jeremiya. (Jer 31:31-34; Aheb 8:13) Yaka ya 33 N.K. namakwanthani wa Malamulo ohigomihiwa sabwa ya okwa wa Kristu vapingirizini (Kol 2:14), dhahene namakwanathani muswa ohikala vamburhoni va namakwanthani wa wale.—Aheb 7:12; 9:15; Mer 2:1-4.
Wengesa wa Biblia
(Ahebreu 7:1-17) Melkisedeki oddo wali mwene w’o Salém, namakutha wa Mulugu namadhulu-dhulu. Nsaka neyela Abramu okoddoni wawodhileye amwene ena, Melkisedeki omfwarela, omururya. 2 Abramu omvaha epadde ya nèkumi ya dhetene dhathapathileye. Nzina Melkisedeki ninsiba “mwene woligana murima” vina iyene ddi mwene w’o Salém, énloga: “mwene wa murenddele”. 3 Babe na maye kaziweyile, makolo aye vina kanoniyile. Mbíbliani kamunlogiwa obaliwa, nne okwa waye. Dhahene aladdanihiwa na Mwana Mulugu, Melkisedeki okala namakutha wamukala-kala. 4 Mone thima ya Melkisedeki! Nikolo Abramu onvaha nèkumi wa esile dhathapathileye. 5 Malamulo a Mizé anóruma wi anamakutha, ali a nihimo na Levi, àlogose athu a nlogo nawa nèkumi wa dhetedhene, akalelevi amudhawa, a nihimo nakene na Abramu ninga awane. 6 Melkisedeki, wahaliví wa ziza na Levi, ohakela nèkumi wamperekele Abramu, omururya Abramu oddo, wakoyile maroromeliho a Mulugu. 7 Apa kavalí yowaganyedha: onrurya, munddimuwa ompitha ole onakela nruriyo. 8 Mwilaboni-mpuno animulogosa nèkumi, athu anjyedha okwa; oku Melkisedeki omwakelile nèkumi, akalaga muthu onkalawovi, ninga munlogela Bíblia. 9 Yeddilevi dhawene, ninowodha ologa dhahi: anamakutha a nihimo na Levi animulogosa ovanene nèkumi, amperhekela vina Melkisedeki nèkumi, nikolo nawa Abramu ampitxaga. 10 Txibarene Levi oddo wali mwa nikolo naye Abramu, nsaka nagumanileye na Melkisedeki. 11 Magano a nlogo na Israyel alibihiwa na anamakutha anihimo na Levi. Kweliwa anamakuthayá anwodha wakoddeliha kakamwene abale afwarha malamulo, kugafuneyile onamakutha wina, onithaniwa wa Melkisedeki, ogahákwana obule wa Aroni. 12 Akala onothukuliwa mukalelo mwina w’onamakutha, maganoyá vina ankala mena. 13 Esi dhinimuloga Yezu Nabuyehu: iyene ddwa nihimo nina, muhinabudduwaga-wene muthu othomeliwe mabasa onamakutha. 14 Eziweya wi Yezu dda nihimo na Yuda. Munihímonimwá Mizé kamuthomélemo muthu onamakutha. 15 Makani aba kanrutxa wiwelelamo, vadhile namakutha mwina onladdana na Melkisedeki. 16 Oddoyá kakalihiwe namakutha afwaraga meddelo a athu, okalihiwé afwaraga magano a egumi endhowavi. 17 Mazu a Biblia anolibiha eraga: “Weyo oli namakutha wamukala-kala, ninga mukalelo wa Melkisedeki”.
9-15 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | AHEBREU 9-10
“Mundduri wa Dhapama Dháfuna Odha”
(Ahebreu 9:12-14) Mwenemo Kristu ovolowamo mvolowelo, kakuthilemo mukutho wa nikame na mbuzi dhapogo, nne na anañgombe apogo; okuthilemo nikame naye-nene, ninobolélena iyene vamukala-kala. 13 Akala wale nikame na mbuzui dhapogo, nikame na anañgombe apogo, munddura wa mwana-ñgombe wamukolo wawazéliwa athu ovirigana, wanakoddeliha mmaningoni mwawa, 14 ddabuno owodha wa nikame na Kristu othabwa! Iyene, eddihiwaga na Muya Wokoddela, oviperekela Mulugu okala mukutho wawakwana. Nikame naye ninokuputha mmurimani mwehu merelo annifwanyiha okwa, wi niwodhe omwimelela Mulugu oliwovi.
it-3 242 ddima 10
Olevelela
Ninga mwalogela Malamulo a Mulugu avahiwe ana Israyel, akala muthu omuthegele Mulugu obe mwana mwanddamanaye, wafuna wi aleveleliwe dhothega dhaye, voroma, iyene wanfwanyela othiya obure waye ninga mwalogela Malamuloyá, agamala wanimperekela Yehova mukutho woleveleliwana yothega etotileye. (Onam 5:5–6:7) Paulo ologa: “Txibarene, bari munlogela malamulo, dhinji dhinkupiwa na nikame; vahivuvile nikame, kavali oleveleliwa wa dhothega.” (Aheb 9:22) Mwebari-bari mivaho na mikutho dhinperekeliwa Mulugu kadhinwodha okodeliha murima wa namaperekayá. (Aheb 10:1-4; 9:9, 13, 14) Onniwodhiha oleveleliwa dhothega dhehu, ddi namakwanthani muswa witiwe na mukutho wa Yezu Kristu. (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Kor 11:25; Ef 1:7) Yezu bali velaboni ya vati ohinvulumutxa muthu woragala, yonihaga wi iyene ohivahiwa owodha wa olevelelana dhothega dha mwilaboni.—Mt 9:2-7.
(Ahebreu 9:24-26) Txibarene Kristu kavolowile mmusanani omagiwe na mada a athu, wali ezinddiyelo bahi ya musana-musanayá; ovolowilé odhuluwene, wi avipereke vali Mulugu, anikalelewo mulogeli wehu. 25 Namakutha munddimuwa onovolowa yaka-yaka mmusanani, akuthagamo nikame na vinama, nihilí naye. Vano Kristu aviperhekaga mwinyene, kavolowilemo ddila yina. 26 Kokala dhawene, egafuneya Kristu wonagavi masoso ovenyana omaromelo wa elabo. Iyene oviperekilé dila modha bahi masiku aba omariha, wi athimihe yothega n’ovilevela waye okala mukutho.
“Okalawo Wa Yezu Oromana Muthiyeliye Elabo Ya Vati”
4 Malebo kanloga elobo mwaha wa ofiya wa Yezu odhulu, omoyeliwa waye vina ogumana wili wohagalaliha na Babi waye. Mbwenye Bibilia onologa mothaga egapadduwile odhuluwa venevo vageyeleliwo Yezu. Ji sabwa ya ejene okwaranya vyaka zana dha 15 nlogo na Ayuda nela okosa muthupo wokoddela. Siku nimodha kadda yaka, namakutha munddimuwa wanvolowa mburo Wokoddela-koddela wa mu mparhani wila athothiyedhe nikami na Siku na Oleveleliwa Dhothega vamentoni va yobo muli dha nipagano. Siku nthile namakutha munddimuwa watapulela Mesiya. Yezu ohisoriha ejile yatapulela mathanga abale dila modha na mukalakala mweyeleliye odhulu. Wahithwanyuwa vamentoni vanddimuwa va Yehova odhulu, mburo olitxi wokoddela-koddela odhulu, bamperhekela Babi waye thima ya mukutho waye wa yobolo. (Ahebreu 9:11, 12, 24) Yehova wahakela?
(Ahebreu 10:1-4) Malamulo a Mizé ali tagiha, mundduri wa dhapama dháfuna odha. Mikutho dhakuthiwavi yaka-yaka, malamuloyá káwodha wakoddeliha athu amwaddamela Mulugu. 2 Kweliwa malamulo ánwodha wakupa athu muthegani mwawa, awene kagewa thimárima ya yothega, vina agathiya ohelaga mikutho. 3 Vano mikutho eso dhinowawubutxedha yaka-yaka dhotega dhawa. 4 Txibarene kinwodheya okuputha dhotega na nikami na ñgonbe dhapogo, na nikame na mbuzi dhapogo.
it-3 245-246 ddima 7
Ohikana Yothega
Wakwana wa Malamulo a Mizé. Malamulo avahiwe ana Israyel na Mizé museluya waloga dha othomiwa wa namakutha vina opereka mikutho na vinama dhothiyana-thiyana. Malamulo aba ali awakwana sabwani mwinya wali Mulugu; masiki dhawenevi murumiwi ohiloga wi nne anamakuthaya, nne Malamuloya kawodha wakoddeliha athu amwiwelela Mulugu. (Aheb 7:11, 19; 10:1) Othiya wafurula athu muthegani na mukwani, malamulo aba ela woniha nyimwa yothegaya. (Rom 3:20; 7:7-13) Mbwenye mivaho esi dhotene dhali dha wirimu, mwinya Mulugu ofunile wi ekale dhawene; malamulo àli “mole” wathukulela athu wa Kristu, akalaga “mundduri wa dhapama dhàfuna odha.” (Gal 3:19-25; Aheb 10:1) Nona, Paulo aloga “ejile yahawodha Malamulo wira, sabwa ya wobana wa athu” (Rom 8:3), enoneya ninga iyene onloga wobana wa namakutha munddimuwa w’o Judeya (wathomiwe na Malamulo wi akale munddimuwa wa anju a mukutho, Labo na Mukutho wakosiwa omburhoni Wokoddela-koddela iyene wandhowawo na nikami na mukutho), nawodha “wavuna kakamwe” abale amulaba Mulugu, dhahene ninga munlogeliwani munivuruni na Ahebreu 7:11, 18-28. Mukutho wakosa namakutha Aroni akoselaga nlogo, wannathukelela athuya orumeliwa na Mulugu, mbwenye masiki dhawenevi mukutho obu kuwakosiha okala athu otowa yothega. Murumiwi ohiloga makani aba, addaga wi mikutho dha vinama kadhawodha “wakoddeliha athu amwaddamela Mulugu” kulogo, murima wawa kuwakala wokoddelene. (Aheb 10:1-4; kang’ananiha na Aheb 9:9.) Namakutha munddimuwa kawodha okosa mukutho wana muthengo wa ogomiha kakamwe yotega ya nlogo. Yothega enawodheye otolotxiwa na onamakutha vina na nikami na Kristu.—Aheb 9:14; 10:12-22.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Ahebreu 9:16, 17) Dhinfuna wathiyedha mambali anaye, kadhinjiwa, mwinya ahinathi okwa. 17 Pumwenemo dhinlogiye kadhinedda, mwinya ahinakwa.
w92 1/3 31 ddima 4-6
Mavuzo Ankosa Anamengesa
Paulo ohiloga wi yanfuneya muthu woligana akwe wi awiwananihe athu na Mulugu. Nipagano na Malamulo ninowohina ebaribari ya makani aba. Mizé ddwali namalogela wa dhothega dha nlogo, vowi ddi iyene waloga na Mulugu ewananelaga nlogo na Izrayel. Nona egalogiwa wi Mizé wahikana mabasa manddimuwa vaddiddi, ddi iyene waweddihile ana Izrayel masaka abale amujani namakwanthani na Mulugu. Mizé woniwa ninga mulogeli wa namakwantani oddule wa Malamulo wetiwe na Yehova. Veneva vanodha nivuzo, Mizé ohikuthula nikami naye wi namakwanthani oddu wa Malamulo arome olaba? Nne-wene. Epadduwile jawi, mukuthoya wakosiwa na nikami na vinama, musogorhomwa, nikami nthi nihidha osadduliwa banikala nikami na Mesiya.—Ahebreu 9:18-22.
Dhavi-to dha namakwanthani muswa omujile Yehova na nlogo na Izrayel womuyani? Ddi Yezu okosile mabasaya wi namakwanthani oddu muswa ajiwe, ddi iyene ologele wa Yehova alogelaga ana Izrayel omuyani. Masiki akalaga Yehova omwitile namakwanathani oddu, iyene ohithiya wi niparhana nikale na Yezu Kristu. Othiya okalavi namalogela, Yezu vina ohikala mudhidhi mungasi na abale agali anameddiha a namakwanthani oddu. (Luka 22:20, 28, 29) Othiya eji, iyene vina wale ovisasanyedha wi akose mukutho ogamwitile namakwanthani oddu. Mukutho obu kuwali wa vinama, mbwenye wa egumi ya muthu woligana. Jijene elogile Paulo wi Yezu Kristu ddi namalogela wa athu amujile namakwanthani muswa. Mmalele ‘Kristu ovolowa . . . odhulu-wene, wi avipereke vali Mulugu vina anikalelewo mulogeli wehu’ iyene ohikosiha wi namakwanthani muswa arome olaba.—Ahebreu 9:12-14, 24.
Paulo alogaga wi Mizé vamodha na Yezu ali anamalogela a thu, iyene karomole mazu awi oheli bamwitile namakwanthaniya wamuja Mulugu na nlogo na athu. Alobwana aba eli ali anamalogela bahi a anamakwanthani aba ajiwa. Mwa mpaddi wa Mizé, yanfuneya okwa wa vinama wi nikamina nikale ezinddiyelo ya nikami na Mizé, mwa mpaddi wa Yezu, ddi iyene-nene olevile nikami naye wi nitiwena namakwanthani muswa.
(Ahebreu 10:5-7) Nona Kristu avolowaga mwilaboni, àloga: “Nyuwo kamufunile nne mikutho nne mivaho, mudhilé oddivaha maningo. 6 Kamuziveliwana mikutho dhoddumeya, nne dholevelelana dhothega. 7 Nona miyo ddilogá: Mulugu waga, miyo ddili veneva wi ddire enddifunenyuna, ninga mulebeliwani dhinddiloga miyo mbíbliani”.
it-1 315 ddima 6
Obatizo
Luka ohiloga wi mmalele Yezu obatiziwa ohiroma olobela. (Lk 3:21) Mbwenye mulebi wa karta ya Ahebreu ohiloga wi Yezu Kristu ‘ohidha mwilaboni’ (iyene kanlogana obaliwa waye, obe kanlogana oyima waye okuwene ogahimuwodhile wengesa mazu aba alebile mulebi oddule; walogana odha waye mmanjeni wi abatiziwe vina arome mabasa aye olaleya muthaka) mazu aba ewananihiwe na nivuru na Masalamo 40:6-8 (LXX): “Nyuwo kamufunile nne mikutho nne mivaho, mudhilé oddivaha maningo. . . . Nona miyo ddilogá: Mulugu waga, miyo ddili veneva wi ddire enddifunenyuna”. (Aheb 10:5-9) Yezu obaliwe mu nlogoni na Ayuda, nthi nali nlogo namujile namakwanthani wa Malamulo na Mulugu. (Obud 19:5-8; Gal 4:4) Nona, sabwa ya Yezu obaliwa munihimoni nthi na ayuda, iyene wali mwari mwa namakwanthani wakakene na Mulugu, venevo vabatiziweyi na Joau. Mmaleliye obatiziwa, iyene ohikosa yaruma Malamulo, vina ohipithihavo. Ohimulobelela Babe, Yehova, wi akose “ofuna” waye, onihaga operheka wa maningo ayene amale ‘osasanyedhiwa’ wi agomihena okuthiwa wa mikutho dha vinama, esuwene dhakuthiwana mukutho mowiwanana na Malamulo. Murumiwi Paulo ohiloga: “Yezu Kristu ovilevela mvilevelo mwinyene, avirihagamo emfunilena Mulugu; nona Mulugu anobola muthegani, anikaliha aye.” (Aheb 10:10) Yina yafuna Yehova wi Yezu akose, yewanana na mabasa a Omwene, Yezu ohidha-wene othidda mabasa aba. (Lk 4:43; 17:20, 21) Yehova ohirumela vina ohona wi mwanaye ohikosa-wene mabasa aba; sabwa ya ejuwene, iyene ohimuthikithela muya wokoddela vina ohiloga: “Weyo oli mwanaga onimukweletximi, onziveliwanemi”.—Mr 1:9-11; Lk 3:21-23; Mt 3:13-17.
Wengesa wa Biblia
(Ahebreu 9:1-14) Namakwanthani woroma wanfwara meddihelo aye omwebedhana Mulugu, wakana vina musagala waye mwilaboni. 2 Mmusagalanimwá mwahikala mimburo mili: woroma waromoliwa “Mburo Wokoddela”; mwenemo pwakoyiwa panti endimuwa yana myono mitanu, meza vekiwa mikathe dhaleveliwa Mulugu. 3 Wanawili wali epadde yokoddewá ya guwo enddimuwa yagwaddiwena mmusagalanimwá, waromoliwa “Mburo Wokoddela-koddela”. 4 Ku wenewo wali ebuwa ya nddarhama vadumeyiwa lubani, yobo ya Namakwanthani, wali yobo enddimuwa ya muri yabalelihiwe nddarhama, mwali mwana-yobo ya nddarama mwakoyiwe maná, fibo ya Aroni yapwetile, tabwa bili dha malugu valebiwe malamulo omweddihana namakwanthani. 5 Vadhuluvá vakala maladdaniho meli a anju, anromoliwa akerubim, àli yonihelo yokálamo wa Mulugu, akunela na makapwa awa mburo wakutiwa mukutho woboleliwana dhotega. Apa kaiye mudhidhi wolapiha makani, nilogaga na dhiñgonodhá. 6 N’ekalelo eji etadiwena musagala wa Mulugu, anamakutha anovolowa masiku otone mburo woroma, eragamo mabasa awa onamakutha. 7 Mburo wanawili, ovolowamo ddi namakutha munddimuwa bahi ddila modha va yaka. Avolowaga, onofuniwana athukule nikame na vinama, wi amuhelélena Mulugu mukutho wothiddelana myeddo dhotega dhaye, vina dhiligile nlogo n’evuha 8 Dhahene Muya Wokoddela ononiziwiha wi mburo woroma okalagawovi, dila enfiyiwana omburoni wokoddela-koddela kinathi ofuguliwa. 9 Mwenemwa-mpu mukala enlogamo ya nsaka novano: mivaho na mikutho dhinperekeliwa Mulugu munburoni woroma, kadhinodha okodeliha murima wa namaperekayá. 10 Dhetene esi, gano dha athu bahi: dhinloga dhoja, dhomwa, myambo dhokupana, dhinlaba mpaka vanádhena Mulugu magano maswa awakwana. 11 Ovano Kristu odhele okala namakutha munddimuwa wa dhapama dhihingoma. Ovolowa munparhani munddimuwa, wowakwana opitha wawele, ohimagiwe na mada a athu, ohilí wa elabo ejino.12 Mwenemo Kristu ovolowamo mvolowelo, kakuthilemo mukutho wa nikame na mbuzi dhapogo, nne na anañgombe apogo; okuthilemo nikame naye-nene, ninobolélena iyene vamukala-kala. 13 Akala wale nikame na mbuzi dhapogo, nikame na anañgombe apogo, munddura wa mwana-ñgombe wamukolo wawazéliwa athu ovirigana, wanakoddeliha mmaningoni mwawa, 14 ddabuno owodha wa nikame na Kristu othabwa! Iyene, eddihiwaga na Muya Wokoddela, oviperekela Mulugu okala mukutho wawakwana. Nikame naye ninokuputha mmurimani mwehu merelo annifwanyiha okwa, wi niwodhe omwimelala Mulugu oliwovi.
16-22 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | AHEBREU 11
“Okana Nroromelo Japama”
(Ahebreu 11:1) Omuroromela Mulugu thi nikoma n’owakela dhinjyedhihu, thi nikoma ninniziwiha dhiliwo dhihinoneya.
Roromelà Malibelo Akosile Yehova
6 Va Ahebreu 11:1, Bibilia onologa entapulela nroromelo. (Kengesa.) (1) Nroromelo “thi nikoma n’owakela dhinjyedhihu.” Ologa “dhinjyedhihu” entaganyiheya na dholibela dha Yehova dha musogorho. Motagiha, nikaana ebaribari wi obure onele ogoma, nanda onele okala elabo eswa. (2) Nroromelo “thi nikoma ninniziwiha dhiliwo dhihinoneya,” obe ezinddiyelo ya ‘esile dhiliwo dhihinwodhihu woona.’ Iyo nihiziwa wila Yehova Mulugu, Yezu Kristu, angelo, na Omwene wa wirimu dhihikalawo mbwenye iyo kannonaga na mento ehu. (Ahebreu 11:3) Ninalagihe dhavi wila ninororomela dholibela dha Mulugu na esile dhihinona iyo? Ninolagiha na mweddelo wehu, malogelo na merelo ehu.
(Ahebreu 11:6) Pumwenemo muthu ohinna nroromelo, kanwodha omuziveliha Mulugu. Ole onimususela Mulugu, enofuneya orumela wi Mulugu okalawo, vina onoathuva abale animutamela.
w13 1/11 11 ddima 2-5
“Mulugu Onowathuva Abale Animutamela”
Txini enfuneya wi nimuzivelihe Yehova? Paulo ohileba wi “muthu ohina nroromelo, kanwodha omuziveliha [Mulugu].” Paulo kalogile wi muthu ohinna nroromelo onorutxiwa omuhagalaliha Mulugu. Iyene wile, muthu ohinna nroromelo, kanwodha-wene omuhagalaliha Mulugu. Vanfuna valogiwe wi, akala muthu onfuna amuhagalalihe Mulugu, enofuneya okana nroromelo.
Nroromelo gani ninziveliwana Yehova? Omuroromela wehu Mulugu oniwanana na ovirihamo dhilobo bili. Yoroma ja “orumela wi Mulugu ohikalawo”. Anamatapulela ena anloga dhahi, oziwa wi iyene “ddwebaribari” obe “orumela wi iyene ohikalawo”. Ninawodhe dhavi omuziveliha Mulugu oku naganyedhaga okalawo waye? Mbwenye orumela bahi wi Mulugu ohikalawo, kinakwana, nne adomonyo anoziwa wi Yehova ohikalawo. (Tiago 2:19) Iyo ninofuniwana woniha nroromelo nehu mwari mwa merelo ehu a labo na labo; ninofuniwana vina wira esile dhinimuzivela.—Tiago 2:20, 26.
Yanawili jawi iyo ninofuniwana “orumela wi” Mulugu “onoathuva abale animutamela”. Muthu ona nroromelo nawakwana onorumela wi mabasa animukoseliye Mulugu, kanlabela vayovi. (1 Korinto 15:58) Iyo ninawodhe dhavi omuhagalaliha Yehova oku naganyedhaga ewodhelo vina efunelo yaye ya wathuva abale animulaba? (Tiago 1:17; 1 Pedro 5:7) Muthu onaganyedha wi Mulugu kanakweya athu, kanziveliwana nne vina kana murima wovaha, oddo kamwidhi Mulugu wa mBibiliani.
Yehova onnithuva dhavi? Paulo ohiloga mwaha wa: “abale animutamela”. Mazu owenjedhedha alebile anamatapulela Bibilia ahizinddiyeliha wi, mazu aba awi “abale animutamela” alogiwe n’Egrego, kanlogiwana “wedda dhuwa-dhuwa”, vanlogiwana odhowa “omwebedha” Mulugu. Anamatapulela ena ahiloga wi nzu nthi n’Egrego ninologiwana ovilibihedha vina okosa guru. Txibarene, Yehova onowathuva abale ankana nroromelo ninathukulela, omukwela na murima wawa wotene na zelu yawa yetene vina ninakosiha omulaba.—Mateu 22:37.
(Ahebreu 11:33-38) Na ororomela, awene aba athapatha vilabo, athonga na murima woligana, adha wakela dhapikireliwalani. Afuga milomo dha apoddogoma, 34 athimiha motho wathidda n’owali avuluwa vafunani opiwa na supadda. Àli athu awobana, adha okala aguru: awarala mukoddoni, aabarela anyakoddo áfuna ovolowa mwilaboni mwawa. 35 Na ororomela, ayana ena aawakela wili amarafula awa, avenyile mukwani. Ena atutukiwa ofiyedha okwa; karumelile woboleliwa, áfuna afwanye egumi yebribari vanavenyani múkwani. 36 Ena avenyihiwa, abubuddiwa, amagiwa na pingwi, afugeliwa mukambura. 37 Enagu anvokeliwa malugu, antxeketxiwa vari, ampiwa na supadda. Ena anedda mwilaboni babalilé thebe dha mabila, dha nbuzi, an’yelégamo, aniddiwamo, anónamo masoso. 38 Athu a vatapano kàfwanyela wedda na awene! Anedda zerhu-zerhu mmyangoni, mwiddeddereni; ankala mugurugudhani na mimburo mina dhatibiwa.
Kalibiha Nroromelo mwa Esile Dhinjedhiwe
10 Va Ahebreu kapitulu 11 murumiwi Paulo ologa: “Na ororomela, ayana ena ahawakela wili amarafula awa, avenyile múkwani, ena atutukiwa ofiyedha okwa; karumelile woboleliwa, áfuna afwanye egumi yebaribari vanavenyani múkwani.” (Ahebreu 11:35) Enjiya ahivilela ofarafariwa vina ahimuroromela Mulugu sabwani ankuluvela ovenyihiwa mu okwani, ninga mwalibeleli Mulugu. Awene anziwa wila musogorho Yehova agahavaha egumi, velaboni ya vati na mukalakala. Kamubuwele Nabot na Zakariya. Awene ovokeliwa malugu mpaka okwa sabwa ya omulabela Mulugu. (1 Amwene 21:3, 15; 2 Mapadduwo 24:20, 21) Daniyel wahiponyedhiwa mulejeni mwa apoddogoma, amarho aye ahiponyedhiwa mujugumani ya motto. Awene ahirumeela okwa, akooddaga wawebedha amilugu ottambi. Alobwana aba anroromela wi Yehova agahavaha muya waye wila wakamihedhe ovilela goyi dhawa.—Daniyel 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Ahebreu 11:33, 34.
11 Anamavuhula enjene, ninga Mikeya na Jeremiya, ahivadiwa vina ahifugeliwa mukambura. Enaya ninga Eliya “wanvitala mwiddeddereni, mugulugudhani na mulejeni mwa mwango.” Otene aba, amuroromela Mulugu sabwani ahikaana njeedhelo na esile “dhiliwo dhihinoneya.”—Ahebreu 11:1, 36-38; 1 Amwene 18:13; 22:24-27; Jeremiya 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Ahebreu 11:4) Na ororomela, Abeli omperekela Mulugu mukutho onna thima opitha wa Kaini. Na ororomelawá, Mulugu omutamala, omwira waye, ohakela n’oziveliwa mivaho dhaye. Abeli okwilevi, ororomela waye onomulogiha mpaka ddabuno.
it-2 109 ddima 3
Nroromelo
Nroromelo na Makolo a Wale. Paulo ohiloga wi ahikalawo abale amale “wiwa nroromelo nawa”, (Aheb 12:1) ana mwaha wa wunuwiha omukwela wawa Mulugu. Ninga motagiha Abeli wahimala oziwa nipikirelo na Mulugu naloga mwaha wa “beu” egatatakile musorho wa “nowa”. Iyene wannona dhapadduwa na ababe, esuwene dhakwaniha mapikirelo alogile Yehova mu Edeni. Adamu na Eva muthamagihedhiwani mu Edeni, oja wawa afwanya na goi masiku otene, sabwani elabo yahimala ogwihedhiwa ntowa na muladdu wawa, mathaka ahimala omela minga na ekuwa. Enowoneya vina wi Abeli wanimona Eva ajeyaga murima na mamune, vina wannimona mamunayé amuthongaga mwadhiye. Kinaganyedhaya wi maye wanloga goyi yakaniye omabalelo. Vamavolowelo va Edeni vahikiwa akerubi ana supadda na motho. (Wita 3:14-19, 24) Dhotedhene esi dhali “nikoma namuziwiha” Abeli wi ‘beu epikireliwe’ enela ofurula malogo. Jijene emukosihile Abali omperekela “Mulugu mukutho wathima” opitha wa Kaini.—Aheb 11:1, 4.
(Ahebreu 11:5) Na ororomela, Enoki wohikwene othukuliwa na Mukugu. Kawo omonile vina, vowi Mulugu omuthukulela valiye [ohimuthawiha wi ahone okwa]. Bíblia onloga wi Enoki, ahinathi othukuliwa, yeddelo yaye yanimuzivela Mulugu.
wp17.1 12-13
“Yeddelo Yaye Yanimuzivela Mulugu”
Enoki “othawihiwe” dhavi ofiyedha “ohona okwa”? Enoneya ninga Yehova ol’osaddula egumi yaniye, egumiyá bithiya okalawo. Mbwenye voroma-vene Enoki “ahinathi othukuliwa yeddelo yaye yanimuzivela Mulugu”. Dhawene dhavi? Iyene ahinathi okwa wahirohiwa na Mulugu, enkala ninga murohanimwa wil’ewonihiwa wi elabo enela okala paraizo. Ezinddiyelo eji ehimoniha Enoki wi wanrumeliwa na Yehova, noona iyene ohikwa mugonani. Murumiwi Paulo ohileba wi “etene aba akwa aroromelagavi”, mazu aba iyene wamwaddana Enoki na anlobwana ena vina na ayanayá onihile nroromelo. (Ahebreu 11:13) Amwiddani a Enoki ahiveda maningo aye, mbwenye “kawo omonile vina” vowi Yehova ddwamvitile, athawaga wi maningo aye anaveyihiwe obe analabiwena mebedhelo onyengetha.
Wengesa wa Biblia
(Ahebreu 11:1-16) Omuroromela Mulugu thi nikoma n’owakela dhinjyedhihu, thi nikoma ninniziwiha dhiliwo dhihinoneya .2 Makolo ehu n’omuroromela Mulugu atamaliwa na iyene. 3 N’omuroromelawá, niziwa wi ddi Mulugu opaddutxile dhetene na nzu naye. Dhahene ninofiyedha onona wi dhilobo dhinoneya, dhibudduwilé mwa esile dhihinoneya. 4 Na ororomela, Abeli omperekela Mulugu mukutho onna thima opitha wa Kaini. Na ororomelawá, Mulugu omutamala, omwira waye, ohakela n’oziveliwa mivaho dhaye. Abeli okwilevi, ororomela waye onomulogiha mpaka ddabuno. 5 Na ororomela, Enoki wohikwene othukuliwa na Mukugu. Kawo omonile vina, vowi Mulugu omuthukulela valiye. Bíblia onloga wi Enoki, ahinathi othukuliwa, yeddelo yaye yanimuzivela Mulugu. 6 Pumwenemo muthu ohinna nroromelo, kanwodha omuziveliha Mulugu. Ole onimususela Mulugu, enofuneya orumela wi Mulugu okalawo, vina onoathuva abale animutamela. 7 Na ororomela, Nowé onvuruwana Mulugu wamwaddela dhàfuna opadduwa, dhali dhihinathi woneya. Omurumela, omukunga pangaya mvuneyile iyene na amudhaye. Na ororomela oku waye, Nowé okona elabo, ofiyedha wakela dhapama dhampikirele Mulugu. 8 Na ororomela, Abramu vethaniweye na Mulugu, orumela; ovenya, othukula ddila ahiziwaga onfiyani, odhowa elabo yàfuna Mulugu omvaha. 9 Na ororomela, Abramu okala mwana wedda mwilaboni yampikirhele Mulugu. Mwenemo wakala mmusanani vamodha na Izaki, na Jakobi, akelile dhopikirela dhakene. 10 Txibarene Abramu wanjyedhela okala mmuthetheni wotibeleya, wubuweliwe omagiwe na Mulugu. 11 Na ororomeleya, Sara vina woluvalevi, ohakela guru dh’obala, vowi wanimukuluvela Mulugu wanpikirhele ejiwene. 12 Dhahene mwa muthu mmodha bahi, kálaba womálamo, mupadduwa nlogo nawinjivana ninga vineneri dh’odhulu, nohelegeya ninga mutxesa wa mbara. 13 Etene aba akwa aroromelagavi, ahifiyedhile othidda dhapikirheliwani. Na nroromelo nanani, ahonela uddayi-wene, athabela aziwaga wi àli amalabo, anawedda vatapano. 14 Anloga dhawene, anowoniha wi antamela elabo y’okalamo. 15 Kowunlelaga elabo evenyilani, agawodha wiyelelawo; 16 vano awene atamela elabo yathimayá, ejile y’odhulu. Nona Mulugu kimvahile manyazo oromoliwa Mulugu wawa, vowi iyene oamagela muthethe.
23-29 YA SETEMBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | AHEBREU 12-13
“Yehova—Onimulaga Ole Onimukweliye”
(Ahebreu 12:5) Mumala odduwala mazu olibiha aukokomezelenina Mulugu ninga anaye. Bíblia onloga dhahi: “Mwanaga, kupwaze ologa wa Nabuya; agausumulula, kawojeye.
w12 15/3 29 ddima 18
Kuzuzumele “dha Mundduni”
18 Malago ovadda. Txini enfwanyelihu okosa akala ninokwekwetheyela wubuwela obure okosilehu mundduni, omalihu osaddeyiwa? Dhubuwelo ninga esi dhinososa vina dhinokumula—dhinodha onitukulela “onyanyala ejile yalihu.” (Aheb. 12:5) Akala ‘ninopwaza’ malagoya nifiyedhaga okodda peno nonyapwareya’ sabwa yawi mulageliwehu nahirumela, mbwenye nikoddaga weddana malagoya, yopadduwaya enkala modhavi—dhawene, ninowoniha wi ninokodda olagiwa vina osunzihiwa. Ninofuniwana ovirihamo mazu alogile Salomau awi: “Penddaga-wene malago, kupwaze; virihamo vowi anoukalihawo.” (Gano 4:13) Jofuneya iyo wiwelela vina ovirihamo malago anvahiwehu, dhahene ninga nameddiha mukukutha onvirihamo magano otene a murampani ageddihaga mukukutha waye.—Gano 4:26, 27; kengesa Ahebreu 12:12, 13.
(Ahebreu 12:6, 7) Nabuya onimulaga onimukweliye, onimusaddeya onimwakeliye ninga mwanaye”. 7 Nyuwo muntabuwela olagiwa wenyu! Mulugu onuweddánina ninga anaye. Okalawo mwana ohinlagiwa na babe?
w12 1/7 22 ddima 1
“Mwalobelaga Vego-pavego, Muromolege Mazu Awi, ‘Babani’ ”
Babi wa malago onomulaga mwanaye, sabwani iyene onoziwa wi agamulaga, musogorho onodha okala muthu wa malago. (Éfeso 6:4) Babi wa malago kanimuworomihedha kove mwanaye, kahiye wi onogilatela omutabutxa, nne, mbwenye onimulaga na malago afwanyeliye. Yakakene jimpadduwa na Babihu wa wirimu, agona wi nihivonya, iyene ononilaga. Malago aba annilagana Mulugu kannisegedha nne vina kanniputhula, iyene onnilaga n’okwela. Yezu ohitagiha ekalelo eji ya Babe, iyene txipo kanyimula athu, masiki eziweyaga wi ankalawo masaka oniha anamafwara aye ovuru-vuru.—Mateu 20:20-28; Luka 22:24-30.
(Ahebreu 12:11) Txibarene nigalagiwaga, kaninziveliwa, ninonyonyeya. Osogorowa, abale aleleyile n’olagiwa oku, anojavo milimadhá dhili: murendele na oligana murima.
“Ovuruwane Malago, Onokala Munoni”
18 Txibarene malago kanttabiha, mbwenye ole onkoodda wakela malago a Mulugu, oputtuwa waye onoribiha murima. (Ahebreu 12:11) Ndoweni nirome wona otolo wa Kayini vamodha na wa Mwene Sedesiya. Monele Mulugu wi ohikaana ntxiga n’ofuna ompa mbale, iyene ohittagela omwaddela Kayini: ‘Yusilidhile nni? Weyo ogedda n’opama onila kunarumeliwe vamentoni va Mulugu? Ogera dhovuta, yoddawa enokala vamusuwo vawo, eganuturumela, porhe-porhe! Yoddawa enousirhirha; apo weyo onela owodha opurhanya?’ (Wita 4:6, 7) Kayini ohikoodda malago a Yehova ohifiyedha ompa mbale; otolo oku ohimputtula-wene, okalawo waye wotene wahidhala masoso. (Wita 4:11, 12) Kayini kovuruwana malago a Mulugu, iyene kagonile masoso.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Ahebreu 12:1) Apa, iyo nimalile wiwa dha athu enjene onihile nroromelo nawa, ndhoweni nírule muthorho wotene, yothega ennipaka, nithamage na ntidi muddila ennithonyihedha Mulugu.
w11 15/9 17-18 ddima 11
11 Thamága na Ntidi, Onowakela Mperhe
11 Abale amale “wiwa dha athu enjene onihile nroromelo nawa”, kakalela wiwavi nne vina kakalela wawonavi bahi, abale athamagela mperhe. Awene vina anvolowa mmathamagoni mpule, bavitaganyiha na abale athamagela mperhe wawa. Anamathaga aba ahiwodha-wene othamagela mperhe wawa. Masiki eziweyaga wi aweneya ahimala okwa, anamathamaga aswa aliwo anowawubuwela, akalaga ninga tagiha yawa. Kobuwela, txini egakosile namathamaga koziwa wi onowoniwa na namathamaga mukwaye oromile othamaga vawalene? Iyene kagathukuleyile ovilibihedha wi apemberhe? Anamoona abale a wale anziwa wi othamaga oku wa nladdaniho, onowodha opemberhiwa, masiki okalaga worutxa vaddiddi. Awene anlibiheya na “athu enjene onihile nroromelo nawa”; Akristu a Ahebreu a masaka zana oroma ahikana guru ya ‘othamaga na ntidi’—iyo vina ovanene ninela othamaga “na ntidi”.
(Ahebreu 13:9) Kamurumele onyengethiwa na masunziho othiyana-thiyana, aneddiwana mwilaboni. Ekala wi murima olibihiwe na mahala a Mulugu, ehilí weddihiwa na magano antadhiha dhoja, ahimpurihaga elo ole onfwara.
w89 15/12 22 ddima 10
Muperheke Mikutho Dhinimuthithimiha Yehova
10 Ahebreu vina anfwanyela okalela pasope ‘onyengethiwa na masunziho othiyana-thiyana, eddiwana mwilaboni’ a elemelelo ya Ayuda. (Galásia 5:1-6) Yafuniwana awene kahiye ya ozozumela masunziho aba; ‘murima wa muthu onlibiheya muthuya agewelela mahala a Mulugu’, pavenevo vanzuzumela muthu ebaribari. Akalawo athu ena akulana sabwa ya oja vinama dhakuthiwana mukutho, nona Paulo aloga wi murima onlibiheya na “mahala a Mulugu, ehilí weddihiwa na magano anthadhiha dhoja, ahimpurihaga elo ole onfwara.” Opurelamo mahala a Mulugu oniwanana na weddana murima woligana vina wira merelo otamalelana mukutho wa Yezu, mahala aba kanda na sabwa ya ozuzumela dhoja, peno ozuzumela malabo a mathanga. (Roma 14:5-9) Mukutho wa Kristu onosaddula mukutho wa Alevita.—Ahebreu 9:9-14; 10:5-10.
Wengesa wa Biblia
(Ahebreu 12:1-17) Apa, iyo nimalile wiwa dha athu enjene onihile nroromelo nawa, ndhoweni nírule muthorho wotene, yothega ennipaka, nithamage na ntidi mudila enithonyihedha Mulugu. 2 Nlibele omwañgana Yezu: ddi iyene witile dila ya nroromelo, ddi iyene onnakwaniha muroromelanimwá. Iyene orumela okwa va vamwigimanoni [vapingirizi], katanalile manyazo a mukweloyá, vowi wanziwa wi masoso abo agamalá, onofwanya othaba onddimuwa. Ddabuno oli vamodha na Mulugu. 3 Mubuwelení iyene, ovilelile opambiha onddimuwa wa athegi. Dhawene kamunaleme, kamunondeye guru. 4Nyuwo kamunathi owanetxa na yothega ofiyedha opeliwa, 5 mumala odduwala mazu olibiha aukokomezelenina Mulugu ninga anaye. Bíblia onloga dhahi: “Mwanaga, kupwaze olaga wa Nabuya; agausumulula, kawojeye. 6 Nabuya onimulaga onimukweliye, onimusaddeya onimwakeliye ninga mwanaye”. 7 Nyuwo muntabuwela olagiwa wenyu! Mulugu oniweddánina ninga anaye, Okalawo mwana ohinlagiwa na babe? 8 Akala kamunlagiwa, oku ena etene alagiwaga, kamulí ana a venevo , mulí ana amuddila! 9 Amanbalihu anisaddeyilevi dila dhinjidhene, iyo kanithiyile wariya. Nona enofuneyawene omukurumuwela vaddiddi Babihu wodhulu, wi nikalewo. 10 Awene annilaga malabo aba mañgonovi a okalawo bari monelani ofwanyelawá; oku Mulugu anilagelaga opama wehu, wi anikoddelihe murima ninga ekoddelileye. 11 Txibarene nigalagiwaga, kaninziveliwa, ninonyonyeya. Osogorowa, abale aleleyile n’olagiwa oku, anojavo milimadhá dhili: murendele na oligana murima. 12 Nona libihani myono dhenyu dhiwaheyile, myeddo dhenyu dhindederuwa. 13 Myalihani dila dhokoromana dhinvirenyu, wi nnyalo na muliba otopinya ninaribituwemo, nile wogowa. 14 Tamelaní weddana murenddele na athu etene, eddaganí na murima wokoddela ninga munimuzivela Mulugu. Ohilí dhawene, kanawodhe omona Nabuya. 15 Txenjerani wi ahikalewo muthu on’yelela mahala a Mulugu; ahikalewo muthu vari venyu, onladdana na murima wowawa, onanonga akwaye enjene. 16 Kanakalevo jeberuwa, vina muthu ohiriha dhileveliwe Mulugu. Kammurave Ezawú, ogulihile na muzyo woja thimaye y’okala mwana muthaji. 17 Nyuwo muziwa wi osogorhowa, iyene otamela wakela nruryo na babe; apo kavahiwe. Omulobilevi na wunla, kawodhile ofwanya yosadulana dherile babe.
30 YA SETEMBURU–6 YA OTUBURU
MAFUMO A MAZU A MULUGU | TIAGO 1-2
“Dila Enthukulela Wuthegani vina Wukwani”
(Tiago 1:14) Muthu-muthu onehiwa na vidhivi-dhivi dha mmurimani mwaye, dhinimukwekwetha, dhinimugwihedha vamuregani.
g17.4 14
Manyengetho
Muthu onnyegetheya agakwekwetheya okosa elobo-txilobo—thabwa-thabwa egakala yabure. Ninga motagiha, weyo ogadhowa omusika, onowona dhilobo dhinji dhowuzivela. Ogona vilobo eso, onodheliwa mmurimani mwawo wi wiye. Mbwenye etanalelo yawo enowaddela wi wiya kwabure. Venevo weyo onothiya wubuwela dha wiya ogamala budhowa vyawo. Mudhidhene obo manyengetho abale amala, weyo ohiwodha ogonjiha.
YOLOGA YA BIBILIA
Manyengetho kanuthukulela okala muthu wabure. Bibilia onologa wi iyo ninofwanyiwa manyengetho. (1 Korinto 10:13) Entanaliwa jijile enkosihu nigafwanyiwa manyengetho abo. Akalawo athu anwanana na vidhivi-dhivi dha maningo, vasogorhova okosa dhinziveliwa maningo awa. Mbwenye akalawo ena ahinrumela sabwa ya oziwa wi vidhivi-dhivi dha maningo sabure.
“Muthu-muthu onehiwa na vidhivi-dhivi dha mmurimani mwaye, dhinimukwekwetha, dhinimugwihedha vamuregani.”—Tiago 1:14.
(Tiago 1:15) Dhahene mónlelo abure anobala yothega; yothega eli mmurimani, enobala okwa.
g17.4 14
Manyengetho
Bibilia onologa tharo dhinimuthukulela muthu wuthegani. Tiago 1:15 onologa dhahi: “Dhahene mónlelo [abure] anobala yothega; yothega eli mmurimani [kuloga, egamala onyowela], enobala okwa.” Muyana agakana yari, enoziweya-wene wi onela ombala mwana; n’ekalelo yakakene, iyo nigadegelavi wubuwela dhabure, dhinoniroddowela nifiyedhaga wira. Mbwenye dhubuwelo dhabure kadhina ewodhelo ya onimagelela okosa ehinfunihu. Ddi iyo nanya onfuna wi nikose eli mmirimani mwehu.
Nipepese Mafumo a Omuyani
(Tiago 1:17) Dhapama dhetene na mivaho dhetene dhawakwana dhinakelihu, dhindha odhulu, dhintita mwa Baba, mwinya wa warya. Iyene kansadduwa, kanna yothitha.
it-2 726 ddima 5
Warya
Yehova ddi “mwinya wa warya”. (Tia 1:17) Iyene “Opaddutxa nzuwa wi nimoneyege omutana, opaddutxa mweri na vineneri wi dharyege na mathiyu;” (Jer 31:35) ddi iyene vina wikile warya wa nthithimiho mmirmani mwehu. (2Kor 4:6) Malamulo aye, othonga waye, vina na mazuya aye anowoniha txeza, anomuthukulela muthu-muthu wedda mudila mwa egumi. (Masal 43:3; 119:105; Gano 6:23; Iza 51:4) Munasalmo ohiloga: “N’onimoneya wenyu ninoweddana warya.” (Masal 36:9; kang’ananiha na Masal 27:1; 43:3.) Dhahene ninga mumpathuwela nzuwa baniroma omoneya ‘ofiyedha oddowela’, dila dha aligani dhineddihiwa na ononelamo, vowi awene anowona txeza vina anovahiwa txeza eji. (Gano 4:18) Onfwara dila dha Yehova ddule onedda mutxezani. (Iza 2:3-5) Mbwenye akala muthu onotakala murima, bagalodhowedha dhaye-dhaye, azuzumelaga weddana obure, iyene onoweddiha murima waye muddimani. Yezu ohiloga: “Agatakala, maningo awo etene ali mwipipini. Ki, Akala warya wawo ddabuno osadduwa okala epipi, epipiyá kinuthabwela?”—Mt 6:23; kang’ananiha na Olib 15:9; 28:54-57; Gano 28:22; 2Ped 2:14.
(Tiago 2:8) Txibarene munowira yapama, mugavirihamo nlamulo namaka-makaná ninga munlebeliwani mbiblianí, wi: “Omukwele mukwawo n’ekalelo evikwelewe wamwinya”.
it-2 685 ddima 3
Nlamulo
“Nlamulo Namaka-makaná.” Nlamulo “namaka-makana” nali nothithimiheya vina na thima enddimuwa vaddiddi opitha malamulo mena agwihiwa na alamuleli a elabo, nali nlamulo nawiwananiha amwene na athu. (Tia 2:8) Niparha na nlamulo nthi nali okwelana, nigano nthi ninda mmalamuloni awi “omukwele muthu mukwawo n’ekalelo envikwelewe”; (nlamulo namaka-makaná), nthi nlamulo na nawili, mungwela magano otene na dhetedhene dhilogile anamavuhulela. (Mt 22:37-40) Masiki Akristu ahikalevi munipaganoni na namakwanthani wa Malamulo a wale, awene ali munipaganoni na namakwanthani wa malamulo a Mwene Yehova vina na mwanaye, Mwene Yezu Kristu, mowiwanana na namakwanthani muswa.
Wengesa wa Biblia
(Tiago 2:10-26) Ole onvirihamo malamulo otene, agavonyavo nimodha, onothegela mena otene. 11 Pumwenemo, ole oligile: “Kuraruwe” ologa vina: “Kunpe muthu”. Nona ohiraruwileví, akala ompa muthu, omala othegela malamulo otene. 12 Apa nyuwo logaganí, eddaganí n’ekalelo ya athu anjyedha osorihiwa na nlamulo, ninnidhélana ofuru. 13 Ohinaweddela thagaraga akwaye, vosorihiwani vaye kaneddeliwe thagaraga. Muthu wathagaraga, vothongiwani vaye kanova.14 Amudhaga! Muthu oní: ddikana nroromelo, oku akoneyágana merelo, onpúrana nni? Ororomela wayewá onowodha omvuna? 15 Ninga dhahi: mwna-mmudhi wa mulobwana peno wamuyana orabulela yowábala obe yoja ya siku-siku. 16 Mmodhavo wenyu olagane dhahi: “Dhowani na murendele mòthe, mwaje vowakwanela”, oku muhimvahile enimujonbela; mazu abo enyu anpura nni? 17 Nroromelo vina nli dhahene: nigatowa merelo, thokwa-wene. 18 Mwina agawodha ologa dhahi: “Weyo okana nroromelo, miyo ddikana merelo”. Apa ddonihé nroromelo nawo nihinna merelo; miyo na merelo aga, ddinowutonyihedha nroromelo naga nineddémina! 19 Weyo onorumela wi Mulugu oli mmodha bahi? Ekala! Asatana vina anorumela, agurumelaga. 20 Taduwa wé! Onofuna wone wi ororomela ohinna merelo, kunna mabasa? 21 Nikolo nehu Abaramu wakeleliwe nni na Mulugu, amwiraga waye? Wakeliwé merelo, jowi omuleva mwaneye Isaki vebuwani. 22 Veneva weyo onowona wi ororomela waye weddilé vamodha na merelo; vina ororomela oko wakwanihiwé na merelo. 23 Dhahene dhihireya dhinloga Bíblia: Abrau omurumela Mulugu. Iyene omwakela, omwira waye. Odha withaniwa mukwaye wa Mulugu. 24 Dhahene munowona wi Mulugu kanimwakela muthu, amwira waye na ororomelaví ohinna merelo. 25 Yokokene ji padduwile na Rahab, wali mujeberuwi. Mulugu omwakela, omwira waye mwaha dhirileye: waawakela akadda Izrayel àdhele obeddegela elabo, waatonyihedha dila yowodha othawana. 26 Txibarene maningo ahinna muzimu, bokwa; nroromelo vina nihinna merelo, thokwa.