Ntonyihedho na Ofuru Webaribari

1, 2. (a) Txini enkosa attu wi afwanye ofuru? (b) Nanda anfwanya yopurelamo gani?

MASAKA abano, attu a dhilabo dhinjene anologa sabwa yohiligana vina anowunlela gari yokana ofuru. Ena anotamela ofuruliwa mwa dhopuja, nsakulano na mayelego. Attu ena anotamela ofuru modhela wubuwela okosa enfunani vina osakula wego-wegovi onfunani okala. Mwebaribari attu a elabo yotene anowunlela okaana ofuru.

² Wi afwanye ofuru, attu anokosa guru onaga wi antamela ofuru oku atotaga owanawana. Awene anofwanya entamelani? Nne. Guru enkosani entota matabuwo na okwa. Mazu a Mwene Salomau anfwanyeya va Kohelét 8:9 bebaribari ‘attu anoputtulana mukalelani avitotelaga ngovi.’

3. Ninfwanyela okosa nni wi nikaane ofuru na wagalala webaribari?

³ Bibilia ononaddela enfwanyela iyo okosa wi nifwanye ofuru na wagalala webaribari. Murumiwi Tiago ohiloga wi: “Mwina onofwaseyela ovuruwana nlamulo nawakwana na Mulugu, ninnidhélana ofuru, . . . oddu-wene ddinajevo murenddele mwa dhetene dhinireye.” (Tiago 1:25) Nlamulo noligana ninda wa Yehova, iyene onoziwa ejile ennifwanyelela vina ennivaha wagalala. Yehova wahinvaha Adamu na Eva ofuru webaribari, na dhilobo dhotene dhafunani wi ahagalale.

MUDHIDHI GANI ONAKANE ATTU OFURU WEBARIBARI

4. Ofuru gani wana Adamu na Eva? (Koona foto eli omaromo.)

⁴ Nigengesa nivuru na Wita kapitulu 1 na 2 ninosunzamo wi Adamu na Eva akana ofuru onunlela attu okaana masaka abano nanda ohinfwanyani. Awene ahikaana dhetene dhafunani, kattiddiwa wova, kaliwo muttu wapuja. Katabuwa na dala, mabasa ovadda, obulela na okwa. (Wita 1:27-29; 2:8, 9, 15) Mbwenye ofuru wawa wali wowakwana obe wahikaana maddile? Ndowe none.

5. Monelo wa attu wa ofwanya ofuru buvi?

⁵ Attu enjene anubuwela wi ofuru webaribari kukosa dhinfunani ahitanalelaga dhopurelamodha. Nivuru nddimuwa nopepesana (The World Book Encyclopedia) ninloga wi ofuru “Ewodhelo ya osakula vina wakwanihedha ejile enfuneya.” Noona attu anloga wi ofuru webaribari anakane akala alamuleli kanapuja, kanawirela dhilobo dhohifwanyelela, obe anowaweddiha na ntanalelo. Ejo entapulela wi vanofuneya maddile wi muttu-muttu akaane ofuru. Bani onwodha olamulela dhilobo dholigana dhofwanyelela na dhotanaleleya?

6. (a) Yehova okaanele nni ofuru wowakwana? (b) Attu anakaane ofuru gani, nanda sabwa yani?

⁶ Jamakamaka iyo wubuwela wi Yehova Mulugu bahi, ddina ofuru ohina omagomelo. Sabwaya jivi? Sabwa yawi iyene ddi muttanddi namawodha-wodha mulamuleli welabo yotene. (1 Timóteo 1:17; Ovuhulela 4:11) Mwene David olabihedha mazu okoddela wi atapulele owodha wa Yehova. (Kengesa 1 Mapadduwo 29:11, 12.) Mwadhawene, ofuru ona dhottandda dha Mulugu dhili wirimu na mwilaboni dhikaana maddile. Ofuru wohakwanela. Yehova Mulugu onfuna wi iyo niziwe wila ddi iyene bahi ona ewodhelo ya ottonga maddile gani ali ofwanyelela, ofuneya na o’tanaleleya. Omaromo-wene Mulugu wahika maddile mwa dhottandda dhaye.

7. Dhilobo gani dhinfwanyela iyo okosa wi nifwanye wagalala?

⁷ Adamu na Eva ahikaana ofuru wowakwana mbwenyi ofuru wawa wakaana maddile. Ofuru wawa wahikaana maddile, mbwenye kiyali yorutxa wiwelelawa. Motagiha, wi awene akalegewovi anfwanyela ovuma, oja na ogona. Eji entapulela wi awene kaana ofuru? Nne. Yehova wanziwa wi awene kokosa dhilobo esi agahagalala vina agasanzaya. (Masalmo 104:14, 15; Kohelét 3:12, 13) Notene ninoziveliwa ovuma, oja dhinnizivela na okaana omattiyu waderetu wovuma. Iyo kaninubuwela wi vahikala maddile nigakosaga dhilobo esi. Adamu na Eva kobuwela dhahene.

8. Mulugu wavahile Adamu na Eva nlamulo gani, nanda sabwaya jani?

⁸ Yehova wahavaha Adamu na Eva malamulo aderetu. Iyene wahapanga wi akaane aima, adhale mwilaboni vina attongemo. (Wita 1:28) Nlamulo ntti nahirimeliha ofuru wawa? Nne. Eji ehavaha mperhe wosaddula elabo bikala paraizu, bikala nyumba yawa wi akalegemo na mukalakala na aniwa. Eji yali yogana ya Mulugu. (Izaiya 45:18) Masaka abano attu ahinfuna otela nne okana aima kahiye wi anlupa nlamulo. Mbwenye akalawo ena antela ankaana aima masiki akala yosakula eji enodhana makattamiho. (1 Korinto 7:36-38) Sabwaya? Sabwani awene antela ajedhelaga wagalala na ottangarhama. (Masalmo 127:3) Adamu na Eva komwiwelela Yehova awene agahagalala vamuralani vawa okala-nokalawene.

OFURU WEBARIBARI ORIMELILE DHAVI?

9. Sabwa jani nlamulo ninfwanyeya va Wita 2:17 kanali nosegedha, nohifanyelela obe notowa zelu?

⁹ Yehova ohavaha Adamu na Eva nlamulo niina vina awapanga yodhavoya awene kottiya owiwelela. Iyene ohiloga: “Vano ohije-wene milima dha muri onziwiha opama n’obure, vawi siku-ntho ninaje weyo, onere okwa.” (Wita 2:17) Nlamulona nali nosegedha, noputtula obe notowa zelu? Nahiburutxavo ofuru wana awene? Nne. Anamasunza a Bibilia enjene anologa wi nlamulo na Mulugu nali na mirugu vina nofwanyelela. Mmodhaya mwa attu abo ohiloga wi “Ddi Mulugu bahi onziwa eli yaderetu . . . mwa attu vina ddi Mulugu onziwa ehili yaderetu . . . mwa iyo. Wi nijevo ‘oderetu,’ ninofanyela omuroromela Mulugu vina omwiwelela. Awene agattiya omwiwelela, iyene onele wattiya osakula anya yapama . . . na yabure.” Eji elobo yorutxa mwa attu.

10. Ofuru wosakula okalileni elobo yottiyana na osakula eli yapama na yabure?

¹⁰ Attu ena anowubuwelaga wi Yehova wahimwimana Adamu ofuru wokosa yafuniye. Awene kannonelamo wi ofuru wosakula, obe wokaana mperhe wosakula yokosa, ohittiyana na osakula eli yapama na yabure. Adamu na Eva akaana ofuru wosakula wa omwiwelela Mulugu obe nne. Entonyihedhaga wi ddi Yehova bahi ona mperhe wosakula eli yaderetu na yabure. “Muri onziwiha opama na obure” Adamu na Eva anziwa ebaribari eji. (Wita 2:9) Kahiyo malabo etene anziwa iyo yodhavo ya osakula wehu, vina ninakaane ebaribari wila dhodhavodha dhotene dhinakale dhaderetuvi. Iyo ninowawonaga attu akosaga dhosakula dhinonani wi saderetu mbwenye dhodhavodha masaka mena enkala otabuwa, makattamiho obe ngovi. (Gano 14:12) Mwebaribari, attu akaana maddile mwa dhokosa dhawa. Yehova mwavahiliye nlamulo ntti Adamu na Eva wi ahije mulima obule, Yehova wahapanga wi kowiwelela yalogiliye awene agakana ofuru wawakwana. Txini esakulile Adamu na Eva okosa?

11, 12. Osakula wa Adamu na Eva wattukulele dhavi ongovini? Kavaha yotagiha?

¹¹ Adamu na Eva asakulile onvanya Yehova. Eva osakulile omwiwa Satana valogiliye: “Mento enyu anofuguwa, munokala ninga Mulugu, munonona opama n’obure.” (Wita 3:5) Ohiwelela wa Adamu na Eva wahavaha ofuru wowakwana ninga yalogile Satana? Nne. Mwebaribari awene adha ozinddiyela wi ottiya omwiwelela Yehova wahattukulela ng’ovi. (Wita 3:16-19) Sabwaya? Sabwani Yehova kavahile attu ofuru wosakula eli yabure na yaderetu.​—Kengesa Gano 20:24; Jeremiya 10:23.

¹² Enligana na nameddiha balau. Wi afiye deretu oleddo waye, iyene onvira mwego murumeeliwe iyene oviramo alabiyedhaga dhipano dhintonya mwegomwa munfwanyeliye ovira vina onologa na attu ali vati anona munfwanyeliye ovira. Akala nameddiha balau kanfwara mumpangiwiye wi aviremo eji endaga omuttukulela ongovini. Ninga nameddiha balau Adamu na Eva afuna akose dhilobo na mukalelo wawa. Awene ahikoodda weddihiwa na Mulugu. Txini epadduwile? Ngovi! Yosakula yawa yahattukulela ottega vina okwa wawa na aniwa. (Roma 5:12) Adamu na Eva ahiyelela ofuru sabwa ya osakula anya eli yaderetu na yabure. Ottiya ejuwene awene ahiyeleela ofuru webaribari wavahile Yehova.

NIWODHE DHAVI OFWANYA OFURU WEBARIBARI

13, 14. Ninawodhe dhavi okaana wili ofuru webaribari?

¹³ Attu ena anloga wi kokana ofuru wowakwana egakala deretu. Agakala wene? Ofuru kwaderetu, mbwenye waromaga wubuwela mukalelo ogakalile elabo kohikalawo maddile? The World Book Encyclopedia [Nivuru nddimuwa na mwilaboni nopepesa] ninloga wi malamulo amwilaboni borutxa sabwani anowabarela, anowika maddile ofuru wa attu. Noona enorutxaga. Ovano ninowona malamulo menjene na adivogado, anamattonga anfuna otapulela vina ovirihamu.

¹⁴ Yezu ohitapulela marhe ananiwodhiye ofwanya ofuru webaribari. Iyene ologa: “Mugavirihamo mazu aga, munokala-wene anamasunza aga, munonona ebaribari; ebaribariyá jinaufuruleni.” (Joau 8:31, 32) Wi nikaane ofuru webaribari, enofuneya okosa dhilobo bili. Yoroma, enofuneya wi nirumele ebaribari esunzihile Yezu. Yanawili, enofuneya wi nikala anamasunza aye. Okosa dhilobo esi enele oniwodhiha okana ofuru webaribari. Ofuru wani? Yezu ohiloga: “Ole onthega, onovikosa mudhari wa yothegayá.” Yezu owenjedhedha: “Akala mwana onowobolani, munokala wene afuru.”—Joau 8:34, 36.

15. Ofuru opikirhile Yezu onaniwodhihe dhavi ‘okala-wene afuru’?

¹⁵ Ofuru waapikirile Yezu anamafwara aye kwattima opitta ofuru onunlela attu masaka abano. Mwalogile Yezu, “Akala mwana onowobolani, munokala-wene afuru,” iyene walogana sabwa yofuruliwa mwari mwa odhari wa yottega, oku odhari wottabwawa ona nlogo na attu. Iyo nili adhari a yottega na mukalelo gani? Ottega ononikwekwettela okosa dhilobo dhabure. Ononibarela wakwanihedha dhilobo dhinwodha iyo okosa, dhinonehu wi sapama. Yodhavoya enkala osilidhiwa, wiwopa, otabuwa obe okwa. (Roma 6:23) Murumiwi Paulo ohona wi okala mudhari wa ottega onopa vaddiddi. (Kengesa Roma 7:21-25.) Ottega ogafudhiwa mowakwana-mwene, ninele okana ofuru webaribari niga wana Adamu na Eva omaromo.

16. Ninapurelemo dhavi ‘ofuru webaribari’?

¹⁶ Mazu a Yezu anloga “Mugaviriamo mazu aga” entonyihedha wi akala ninfuna wi Yezu anivahe ofuru, dhikalawo dhilobo dhinfanyelihu okosa. Dhilobodha sivi? Ninga Akristu oviperhekela, iyo ninorumela maddile avahile Yezu anamafwara aye. (Mateu 16:24) Ninga mupikirhile Yezu, iyo ninele okana ofuru wowakwana musogorho; modheela mukutto wa yobolo.

17. (a) Ninawodhe dhavi ofwanya osanzaya webaribari? (b) Txini enasunze iyo mutoma obo ondawo?

¹⁷ Wi nikaane ohagalala na ottangarhama ninofuniwana wiwelela nlago na Yezu na wakosa anamasunza vina wasunziha. Nigakosa dhilobo esi ninele ofuruleya, kaninakale adhari a yottega na okwa. (Kengesa Roma 8:1, 2, 20, 21.) Mutoma ondawo ninele osunza mukalelo waderetu wolabihedha ofuru ona iyo ovanene. Venevo panamuttittimihe iyo Yehova Mulugu wa ofuru webaribari na mukalakala.