Watchtower BIBILIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBILIOTEKA ONLINE
Etxuwabo
  • BIBILIA
  • MANIVURU
  • MATUGUMANO
  • bh epaddi 14 pp. 134-143
  • Mukalelo Wa Okosiha Egumi Ya Murala Wawo Ekale Yosanzaya

Epaddi eji kunfwanyeya mavidiyu

Onilevelele, kiwodheyile otomola vidiyuya

  • Mukalelo Wa Okosiha Egumi Ya Murala Wawo Ekale Yosanzaya
  • Txini Ensunziha Bibilia Txibarene?
  • Mwana Musorho
  • Makani Oladdana
  • DDI MULUGU WITILE MURALA
  • NLAGIHO WA AMAMUNI
  • YOTAGIHA WA ATELIWI
  • YOTAGIHA YADERETU WA AMAMBALI
  • NLAGIHO WA AIMA
  • MFUGULO WA OSANZAYA WA MURALA
  • Enowodheya wi Murala Wawo Ohagalale
    Txini Ennisunziha Bibilia?
Txini Ensunziha Bibilia Txibarene?
bh epaddi 14 pp. 134-143

KAPITULU KUMI NA NAI

Mukalelo Wa Okosiha Egumi Ya Murala Wawo Ekale Yosanzaya

  • Txini enfuneya wila mulobwana akale mamuni waderetu?

  • Muyana eeddeleye dhavi deretu ninga muteliwi?

  • Txini eli mwari mwa okala mambali waderetu?

  • Ana akamihe dhavi okosiha egumi ya murala okala yosanzaya?

1. Buvi mfugulo wa egumi yosanzaya ya murala?

YEHOVA MULUGU onfuna wila egumi ya murala wawo ekale yosanzaya. Nzu naye, Bibilia, ninonvaha meeddihedho kadda muttu va muralani, bagaloga nibasa nttene ninfuna Mulugu wila kadda muttu akosege. Attu a murala agasorihaga mabasa awa mowiwanana na nlago na Mulugu, dhodhavodha dhinohagalaliha vaddiddi. Yezu walogile wila: ‘Oosanzaya ba abale aniwa nzu na Mulugu nanda bakoya!’​—Luka 11:28.

2. Osanzaya wa murala ongayeletxa wa iyo ononelamo eni?

2 Osanzaya wa murala ongayeletxa wa iyo ononelamo wila witile murala ddi Yehova, oddwene wamulogile Yezu okala ‘Babi Wehu.’ (Mateu 6:9) Velaboni ya vati murala oli wotene okaleliwo sabwa ya Babi wehu wa odhulu​—vina txibarene, iyene onoziwa txini enkosiha murala okala wosanzaya. (Éfeso 3:14, 15) Ki Bibilia onsunziha eni mwaha wa nibasa na kadda muttu wa va muralani?

DDI MULUGU WITILE MURALA

3. Bibilia onloga dhavi oroma wa murala wa omuttu, ki niziwile dhavi yawila ejile enlogiye ebaribari?

3 Yehova wahattandda attu ooroma, Adamu na Eva, venevo wahagumaniha vamodhavi ninga mulobwana na mwadhiye. Iyene wahawika va muralani wokoddela mparaizu velaboni ya vati​—mundda wa Edeni​—nanda baapanga wila akaane ana. Yehova wahiloga: “Njivihanani, dhalani mwilaboni, muthongemo.” (Wita 1:26-28; 2:18, 21-24) Eji kayo gahala, sabwani Yezu wahilagiha wila ejile yalogile Wita mwaha wa oroma wa egumi ya murala eji ebaribari. (Mateu 19:4, 5) Masiki vangumanihuna makattamiho menjene vina ovanene egumi kili ninga mwafunela Mulugu, ndoweni noone sabwa enwodheyela okalavo osanzaya mwari mwa murala.

4. (a) Kadda muttu wa va muralani onwodha dhavi okamihedha osanzaya wa muralaya? (b) Osunza okalawo wa Yezu okaleli eni wa makamaka wa osanzaya wa murala?

4 Kadda muttu wa va muralani poddi okamihedha okosiha egumi ya murala okala yosanzaya modheela otagiha mukalelo onlagiha Mulugu okwela. (Éfeso 5:1, 2) Txibarene, ninawodhe dhavi omutagiha Mulugu, vowila nne omoonavi kaninwodha? Iyo poddi osunza mukalelo onkosa Yehova sabwani iyene wahimuruma Mwana waye wa muttaji ovenyedha odhulu badha velaboni ya vati. (Joau 1:14, 18) Mwana oddu, Yezu Kristu, bali velaboni ya vati, wannimutagiha deretu Babi waye wa odhulu, dhahene omoona vina onvuruwana Yezu txibarene wakala ninga okala na Yehova vina onvuruwana Iyene. (Joau 14:9) Noona, modheela osunza okwela wana Yezu vina ofaraga yotagiha yaye, kadda muttu wa iyo poddi okamiha okosiha egumi ya murala okala yosanzaya vaddiddi.

NLAGIHO WA AMAMUNI

5, 6. (a) Mukalelo weeddihile Yezu mulogo onimetxa dhavi yotagiha wa amamuni? (b) Txini enfanyeela okosiwa wila dhottega dhileveleliwe?

5 Bibilia onloga wila amamuni anofanyeela waweeddiha awadhiwa na mukalelo wakakene waweeddiha Yezu anamasunza aye. Koona mweeddihedho obu wa Bibilia: ‘Amamuni, kaakwelegenivi awadhinyu, dhahene ninga Kristu mwakweliye mulogo nanda baviperhekela mulogo obu . . . Na mukalelo obu, amamuni anofanyeela wakwelaga awadhiwa ninga maningo awa. Oddule onimukwela mwadhiye, onovikwela mwinya, sabwani kavo muttu onidda maningo aye; mbwenye iyene onojiha vina onobona, dhahene ninga vina Kristu munkoseliye na mulogo.’​—Éfeso 5:23, 25-29.

6 Okwela wa Yezu na mulogo waye wa anamasunza onowimetxa yotagiha yaderetu wa amamuni. Yezu ‘wahakwela mpaka omagomelo,’ baaperhekela egumi yaye ninga mukutto, masiki awene vaalani oohakwana. (Joau 13:1; 15:13) Na mukalelo wakakene, amamuni anolibihiwa: ‘Mwakwelegevi awadhinyu vina munaludduwelege na owali.’ (Kolosi 3:19) Txini enamukamihe mamuni ottiddihedha mabasa nlago ntti, makamaka akala mwadhiye mudhidhi mwina onokosa dhilobo na mukalelo wotuwa mirugu? Mamuni onofanyeela wubuwela wila iyene vina onovirigana vina wubuwela ejile enfanyeeliye okosa wila aleveleliwe na Mulugu. Txini enfanyeeliye okosa? Iyene onofanyeela walevelela abale animuttegela, nanda eji enotaganyiheya na mwadhiye. Txibarene, muteliwi vina onofanyeela okosa yakakene. (Kengesa Mateu 6:12, 14, 15.) Weyo onowoona mwaha ologeli attu eena wila matelo ooweddeleya deretu ku ogumana wa anamalevelelana eeli aderetu?

7. Txini yanonelimo Yezu, bigemetxa yotagiha gani wa amamuni?

7 Vina amamuni anofanyeela woona wila Yezu mudhidhi wotene wanariha anamasunza aye. Iyene wannonelamo ogomeliwa wawa vina dhofuna dhawa dha omaningoni. Motagiha, awene vaalemilani iyene wahiloga: ‘Ndhoweni vehu-vene, mwethuwe vang’onovi.’ (Marko 6:30-32) Ateliwi vina anofanyeela orihiwa na ntanaalo. Bibilia onowaloga awene okala ninga ‘yobo yofewa vaddiddi’ abene anlibihedhiwa amamuni wavahaga ‘nriho.’ Sabwa yani? Sabwani ooheli amamuni na ateliwi, aba ‘anamakela na awene mahala a egumi.’ (1 Pedro 3:7) Amamuni anofanyeela wubuwela wila enimukosiha muttu okala wong’animela vamentoni va Mulugu ku ororomeleya, kayo okala muyana obe mulobwana.​—Masalmo 101:6.

8. (a) Mulobwana ‘onimukwela mwadhiye onivikwela’ dhavi mwinya? (b) Okala ‘nningo nimodha’ ontapulela eni wa mulobwana na mwadhiye?

8 Bibilia onloga wila mamuni ‘onimukwela mwadhiye onovikwela mwinya.’ Eji eli dhahene sabwani mulobwana na mwadhiye ‘kali viina attu eeli, mbwenye nningo nimodha,’ ninga mwalagihedhi Yezu. (Mateu 19:6) Noona awene kanfanyeela orumeela ogona na muttu mwina. (Gano 5:15-21; Ahebreu 13:4) Awene anakose ejene akala osoriha dhofuna dha muttu mukwaye ottiya dhofuna dhaye bahi onokala yozuzumela yawa. (1 Korinto 7:3-5) Bwa ntapulelo mubutxedho wawila: ‘Kavo muttu onidda maningo aye; mbwenye iyene onojiha vina onobona.’ Amamuni anofanyeela wakwelaga awadhiwa ninga munivikwelani, bagobuwela yawila anela wakula vamentoni va musorho wawa Yezu Kristu.​—Éfeso 5:29; 1 Korinto 11:3.

9. Mukalelo gani wa Yezu onromoliwa va Filipi 1:8, nanda amamuni anfanyeelela eni walagihedha awadhiwa mukalelo obu?

9 Murumiwi Paulo wahiloga mwaha wa ‘nzuzumelo na nzivelo nttene nina Kristu Yezu.’ (Filipi 1:8) Nzuzumelo na Yezu nali mukalelo wopangarhaza, obwene waazivela ayana abale aakalile anamasunza aye. (Joau 20:1, 11-13, 16) Vina ateliwi anofuna ozuzumeliwa na amamuni awa.

YOTAGIHA WA ATELIWI

10. Yezu wavahile dhavi ateliwi yotagiha?

10 Murala, obu mparha, nanda wila olabege deretu, onofanyeela okaana musorho. Masiki vina Yezu ohikaana onimwiweleliye ninga Musorho Waye. ‘Musorho wa Kristu ddi Mulugu,’ ninga vina ‘musorho wa muyana ddi mulobwana.’ (1 Korinto 11:3) Wiwelela wa Yezu wa omusorho wa Mulugu eji yotagiha yaderetu vaddiddi, vowila iyo notene nihikaana musorho obwene onfanyeelihu wiwelelaga.

11. Mukalelo gani onfanyeela muteliwi omukaanela mamunaye, nanda txini enapadduwe sabwa ya mweddelo waye?

11 Attu a omaningoni anovirigana vina wili wili kankala misorho dhofanyeela dha murala. Noona, txini enfanyeela okosa muteliwi? Muyana kanfanyeela obedda esile dhinkosa mamunaye obe otamela ottukula omusorho waye. Muteliwi onokosa deretu wubuwela wila mmooneloni wa Mulugu, mukalelo wofwaseya vina wokurumuwa bwa ttima vaddiddi. (1 Pedro 3:4) Modheela olagiha ekalelo eji, olagiha wiwelela wa omulugu kunamurutxe, masiki mutxiddo mwa mikalelo dhoweha. Mowenjedhedha, Bibilia onloga dhahi: ‘Muyana onofanyeela okaana nriho nddimuwa na mamunaye.’ (Éfeso 5:33) Ki akala mamunayeya kanimurumeela Kristu ninga musorho waye? Bibilia onowalibiha ateliwi: ‘Mwawiwelelege amamuni enyu, wila akala eena kaniwelela nzu, apuriwe s’ohikalavo nzu, modheela mweddelo wa awadhiwa, sabwa ya woona mweddelo wenyu wotxena vamodha na nriho nddimuwa.’​—1 Pedro 3:1, 2.

12. Sabwa yani kayo yabure muteliwi ottwanyutxa na nriho moonelo waye?

12 Peno akala mamunayeya Mukristu obe kayo, muteliwi agaloga na nriho elobo elobovi enttiyana na ejile ya mamunaye oku kayo otuwa nriho. Moonelo waye poddi okala wofanyeela, nanda kowiliwa mamunaye ohimwiwelela murala wotene ogahipuramo. Masiki Abramu vaakooddiliye orumeela mwadhiye Saara mwalogeliye elobo yottiddihedheya mabasa mwaha wa nikattamiho na vatakulu, Mulugu wahimpanga Abramu: “Kakosa dhetene dhinuloba Sara.” (Kengesa Wita 21:9-12.) Txibarene, mamuni agagana mwaha wa elobo ejene enkoodda ogudulana na nlamulo na Mulugu, mwadhiye onofanyeela wiwelela ejile eganile mamunaye.​—Merelo 5:29; Éfeso 5:24.

Abaramu onomvuruwana mwadhiye Sara

Yotagiha gani yaderetu yavahile Sara ateliwi?

13. (a) Tito 2:4, 5 onalibihedha ayana ateliwe okosaga eni? (b) Bibilia onloga eni mwaha wa ottiyana vina omwalana?

13 Mwa osoriha mabasa aye, muteliwi dila dhinjidhene poddi okosa nibasa naye modheela otanaala murala. Motagiha, Bibilia onlagiha wila ayana ateliwe ‘aakwelege amamuni awa vina aakwelege ana awa, wila akale a zelu, ookoya maningo awa, oolabaga vatakulu, aderetu, owawiwelela amamuni awa.’ (Tito 2:4, 5) Mu nibasani naye ninga muteliwi vina mai, muyana onkosa na mukalelo obu onela ogumela okwela wogoneela vina nriho na murala waye. (Kengesa Gano dh’olelana 31:10, 28.) Vowila matelo ogumana wa attu oohakwana, mikalelo dhiina dhorutxa vaddiddi txino dhinotota ottiyana obe omwalana. Ohikala mikalelo dhinrumeela Bibilia wila attu attiyane. Masiki dhahene ottiyana kunfanyeela ovegiwana, vowila Bibilia onolaga: ‘Muyana ahimuttiye mamunaye . . . vina mulobwana anamuttiye mwadhiye.’ (1 Korinto 7:10, 11) Mbwenye mararuwo bahi ovenyedha wa muttu mmodha wa mmateloni abene bantota omwalana wa Mmaleboni.​—Mateu 19:9.

YOTAGIHA YADERETU WA AMAMBALI

14. Yezu waweeddihile dhavi aima, nanda aima anfuna eni wa amambali awa?

14 Yezu wahimetxa yotagiha yaderetu wa amambali mmukaleloni waweeddihiliye aima. Attu eena mwaatamelelani wakooddiha aima ang’ono omwaddamela Yezu, iyene wahiloga: ‘Kaattiyeni aima ang’ono adhe wa miyo; kamutamele wawimetxa.’ Bibilia onologa wila venevo iyene ‘wahattukula aima ang’ono mmyononi mwaye, venevo wahiroma wareeliha, bagawika mada aye.’ (Marko 10:13-16) Vowila Yezu wahilabihedha mudhidhi na aima ang’ono, nyuwo kamugafanyeeli okosa yakakene na ana enyu? Awene kanfuna mudhidhi mung’onovi wenyu, mbwenye mudhidhi mwinji. Nyuwo munofanyeela olabihedha mudhidhi wila mwasunzihe, sabwani ji ejene ensunziha Mulugu wila amambali akosege.​—Kengesa Olibiha 6:4-9.

15. Amambali anfanyeela okosa eni wila aabarele aima awa?

15 Vowila elabo eji enottabwavi obureya, aima anowafuna amambali abene anabarele wa attu antamela wavoreya, ninga attu anatamela aima wila aagonihe. Koona mukalelo wabareli Yezu anamasunza aye, abene aalogiliye na nzivelo okala ‘aima ang’ono.’ Mudhidhi wattukuliwiye wila mohigoneela apiwe, Yezu wahakosela anamasunza aye masasanyedho wila attawe. (Joau 13:33; 18:7-9) Ninga mambali, weyo onofanyeela okalela txenjewa manyengetto a Ddiabo anfuniye wavoreyana ana awo ang’ono. Weyo onofanyeela washagiha na ottaga.a (1 Pedro 5:8) Txipo kunakalaga otxutxeya vaddiddi wa muttiddeeleyo wawa wa omaningoni vina omuyani ninga mukalelaniwo ovanene.

1. Yezu bagaredha na aima; 2. Babi onomulagiha mwanaye nivuru Aprenda do Grande Instrutor

Txini ensunza amambali modheela mukalelo waweeddihile Yezu aima?

16. Amambali ansunza eni ovenyedha mmukaleloni wasasanyedhi Yezu dhohakwana dha anamasunza aye?

16 Omattiyu obule Yezu ahinatti okwa, anamasunza aye aahakulana mwaha wa bani wali munddimuwa vari vawa. Ottiya waludduwela, na okwela Yezu wahidhowavi bagaalaga na nzu vina yotagiha. (Luka 22:24-27; Joau 13:3-8) Akala weyo oli mambali, onowodha woona mukalelo onfanyeeliwe ofara yotagiha ya Yezu mmukaleloni onasaddeyiwe ana awo? Txibarene, awene anofuna nlago, mbwenye nlago ntti ninofanyeela ovahiwa ‘na mpimoya’ nanda txipo kanivahiwe na owali. Weyo kugafunile ologa s’ohubuwelela na “mazu ansuva ninga supadda.” (Jeremiya 30:11; Gano 12:18) Nlago ninofanyeela ovahiwa na mukalelo wawila vasogorhova, mwana wawo awodhe woona wila nlago ntti txibarene nanfanyeela.​—Éfeso 6:4; Ahebreu 12:9-11.

NLAGIHO WA AIMA

17. Na makalelo gani aawimetxeli Yezu aima yotagiha yaderetu?

17 Aima poddi osunza elobo ovenyedha mwa Yezu? Indde, awene poddi osunza! Modheela yotagiha yaye, Yezu wahilagiha mukalelo onfanyeela aima wawiwelela amambali awa. Iyene wahiloga: ‘Dhahene ninga muddisunzihedhi Baba, ddinologa.’ Iyene wahenjedhedha: ‘Mudhidhi wotene ddinkosa dhilobo dhinimuhagalaliha.’ (Joau 8:28, 29) Yezu wannimwiwelela Babi waye wa odhulu, vina Bibilia onowapanga aima wila awiwelelege amambali awa. (Kengesa Éfeso 6:1-3.) Masiki Yezu vaakaliliye mwana wowakwana, iyene wanawiwelela amambali aye a omaningoni, Zuze na Maria, abene aali oohakwana. Txibarene eji yankamihedha osanzaya wa kadda muttu wa va muralani wa Yezu!​—Luka 2:4, 5, 51, 52.

18. Sabwa yani mudhidhi wotene Yezu wamwiwelelaga Babi waye wa odhulu, nanda bani onsanzaya aima agawiwelelaga amambali awa ovanene?

18 Aima poddi woona makalelo anwodhani okala ninga Yezu nanda baakosiha amambali awa okala oosanzaya? Txibarene, mudhidhi mwina azombwe anorutxiwa vaddiddi wawiwelela amambali awa, mbwenye Mulugu onfuna wila aima awiwelelege amambali awa. (Gano 1:8; 6:20) Dila dhotene Yezu wannimwiwelela Babi waye wa odhulu, masiki mutxiddo mwa makattamiho. Mudhidhi dhahi, Mulugu vakaniliyena efunelo ya wila Yezu akose elobo yorutxa, Yezu walogile dhahi: ‘Kaburutxanivo katta eji [elobo yafuneya] vamentoni vaga.’ Na dhahenevi, Yezu wahikosa ejile yafunile Mulugu, sabwani iyene wahiziwa wila Babi waye wanziwa deretu ejile yanfuniyena. (Luka 22:42) Modheela osunza okala owiwelela, aima anela wakosiha amambali awa vina Babi wawa wa odhulu okala oosanzaya vaddiddi.b​—Gano 23:22-25.

Muzombwe onokodda onyengetteliwa oja sigaro eninvaha akwaye

Azombwe aganyengettiwaga txini enfanyeelani wubuwela?

19. (a) Satana onanyengetta dhavi ana? (b) Mweddelo wabure wa ana onapakela dhavi amambali?

19 Ddiabo wahimunyengetta Yezu, nanda iyo poddi okaana ebaribari yawila iyene vina onela wanyengetta azombwe wila akose ejile eli yabure. (Mateu 4:1-10) Satana Ddiabo onolabihedha odidela wa amarho, okwene oli worutxa ovaddanawa. Jaderetu wila aima ahikosege omarho na anamakosa dhabure! (1 Korinto 15:33) Mwana wa Yakobi Dina, wahikaana omarho na abale akoodda omwebedha Yehova, nanda eji yahimutotela makattamiho menjene vaddiddi. (Wita 34:1, 2) Kobuwela mukalelo ogavoreyeyi murala kowiliwa muttu mmodha ohivolowa mu ogonihanani wonyakuwa!​—Gano 17:21, 25.

MFUGULO WA OSANZAYA WA MURALA

20. Wila ajevo egumi yosanzaya ya murala, kadda muttu wa va muralani onfanyeela okosa eni?

20 Malago a Bibilia agattiddihedhiwaga mabasa makattamiho a murala kanrutxa wakwanihawa. Txibarene, ottiddihedhaga mabasa nlago ninga nttene bu mfugulo wa murala wosanzaya. Noona amamuni, kaakwelegeni awadhinyu, nanda kaweeddihegeni ninga Yezu mweeddihedhiye mulogo. Ateliwi, kewelelagani omusorho wa amamuni enyu, vina kafaragani yotagiha ya muteliwi wowodha olebiwe va Gano 31:10-31. Amambali, kaasunzihegeni ana enyu. (Gano 22:6) Ababi, ‘kaasogorhelegeni a vatakulu venyu na mukalelo waderetu.’ (1 Timóteo 3:4, 5; 5:8) Vina ana, kaawiwelelegeni amambali enyu. (Kolosi 3:20) Va muralani kavo oli wowakwana, sabwani otene anovirigana. Noona kaviyevihegeni, bamugakumbirha nlevelelo muttu na mukwaye.

21. Njeedhelo gani notikiniha nili musogorho, ki ninajevo dhavi egumi yosanzaya ya murala ovanene?

21 Txibarene, Bibilia ohikaana malago menjene a ttima vina masunziho owiwanana na egumi ya murala. Mowenjedhedha, Bibilia ononisunziha mwaha wa elabo eswa ya Mulugu vina paraizu wa elabo ya vati wodhaala na attu oosanzaya abene animwebedha Yehova. (Ovuhulela 21:3, 4) Njeedhelo gani notikiniha nili musogorho! Masiki ovanene, iyo poddi ojavo egumi yosanzaya ya murala modheela ottiddihedhaga mabasa masunziho a Mulugu anfanyeya mu Nzu naye, Bibilia.

a Nikamihedho na wabarela aima ninfanyeya mu kapitulu 32 ya nivuru Aprenda do Grande Instrutor, nilebiwe na Anamoona a Yehova.

b Mambali kompanga mwana wila alupe nlamulo na Mulugu pagaakalilani bahi yofanyeela mwana ovanya.​—Merelo 5:29.

ESILE DHINSUNZIHA BIBILIA

  • Amamuni anofanyeela wakwelaga awadhiwa ninga munkwelani maningo awa.​—Éfeso 5:25-29.

  • Ateliwi anofanyeela okwela murala wawa vina aarihege amamuni awa.​—Tito 2:4, 5.

  • Amambali anofanyeela wakwelaga, wasunzihaga, vina wabarelaga aima awa.​—Olibiha 6:4-9.

  • Ana anofanyeela wawiwelelaga amambali awa.​—Éfeso 6:1-3.

    Manivuru a Etxuwabo (1987-2025)
    Obudduwa
    Ovolowa
    • Etxuwabo
    • Ovahedha
    • Dhosakula
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nlamulo na Olabihedhana
    • Mukalelo wa Ovolowana
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ovolowa
    Ovahedha