UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET wa Watchtower
Watchtower
UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET
Chokwe
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • nwt Genesis 1:1-50:26
  • Uputukilo

Kukushi nichimwe chinema.

Lisesa, kwasoloka kapalia ha kwazulula chinema.

  • Uputukilo
  • Mbimbiliya—Yisoneko ya Chifuchi Chaha
Mbimbiliya—Yisoneko ya Chifuchi Chaha
Uputukilo

UPUTUKILO

1 Ku uputukilo Zambi yatanga malilu ni hashi.

2 Hashi hapwile ha hululu kanda ha mokomoko, helu lia meya hapwile milima, tachi* ja Zambi japwile ni kujingajinga helu lia meya.

3 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Kupwe pangu.” Chocho yikupwa pangu. 4 Mba Zambi yamona ngwenyi pangu linapeme, kashika Zambi yahandununa pangu ni milima. 5 Zambi yaluka pangu ngwenyi, Tangwa, milima yayiluka ngwenyi, Ufuku. Yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa litangu.

6 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Hakachi ka meya hapwe kuzazuluka chinene, chihandunune meya ni meya.” 7 Zambi yatanga kuzazuluka chinene, mba yahandununa meya kushi lia kuzazuluka chinene ni meya helu lia kuzazuluka chinene. Mba yichipwa chocho. 8 Zambi yaluka kuzazuluka chinene ngwenyi, Lilu. Yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa liamuchiali.

9 Chocho Zambi yamba ngwenyi: “Meya waze ali mushi lia malilu alikunge homa hamuwika, mavu omu asoloke.” Mba yichipwa chocho. 10 Zambi yaluka mavu omu ngwenyi, Hashi, alioze meya waze alikungile yaaluka ngwenyi, Tulunga-Lwiji. Mba Zambi yachimona ngwenyi chinapeme. 11 Zambi yamba ngwenyi: “Hashi hasoke mwambu, yiputa yize yakwima mbuto, ni mitondo yize yakwima mihuko kulita ni milali yayo, yikeme mihuko ni mbuto.” Yichipwa chocho. 12 Chocho, hashi yihaputuka kusoka mwambu, yiputa yize yakwima mbuto, ni mitondo yize yakwima mihuko yikwete chichi, kulita ni milali yayo. Mba Zambi yachimona ngwenyi chinapeme. 13 Yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa liamuchitatu.

14 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Kupwe mapangu mwilu hanga ahandunune mwalwa ni ufuku, akapwe yilayi yize yakusolola tungonde, matangwa ni miaka. 15 Makapwa mapangu mwilu akapangulwise hashi.” Mba yichipwa chocho. 16 Zambi yatanga mapangu anene-anene aali, hanga pangu linene liyule mwalwa, pangu likehe liyule ufuku, mba yatanga nawa tutongonoshi. 17 Chocho Zambi yaasa mwilu hanga apangulwise hashi, 18 hanga ayule ha mashimbu a mwalwa ni a ufuku, ni kuhandununa pangu ni milima. Mba Zambi yachimona ngwenyi chinapeme. 19 Yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa liamuchiwana.

20 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Mu meya muzale ni yitangiwa ya mwono, yitangiwa* yize ya kuhumuka yihumuke mu tetela mu kuzazuluka cha hashi.” 21 Mba Zambi yatanga tushitu anene-anene a mu kalunga-lwiji, ni yitangiwa* yeswe ya mwono yize yakwenda ni kuliokesa mu meya, kulita ni milali yayo, ni yitangiwa yeswe yikwete mapulwa yize yakuhumuka, kulita ni milali yayo. Mba Zambi yachimona ngwenyi chinapeme. 22 Chocho Zambi yawahisa yitangiwa yeswe, yamba ngwenyi: “Semenu nukaliokese, nukazalise meya a mu kalunga-lwiji, ni yitangiwa yize ya kuhumuka yikaliokese hashi.” 23 Yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa liamuchitano.

24 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Hashi hatuhwise yitangiwa* ya mwono kulita ni milali yayo, yimuna, tushitu waze akukalala* ni tushitu a mu yambu kulita ni milali yo.” Mba yichipwa chocho. 25 Mba Zambi yatanga tushitu a mu yambu kulita ni milali yo, yimuna kulita ni milali yo, ni tushitu eswe waze akukalala kulita ni milali yo. Zambi yachimona ngwenyi chinapeme.

26 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Tutangenu mutu mu chifwa chetu, alifwe ni yetu, iye akayule yishi a mu kalunga-lwiji, yitangiwa yize ya kuhumuka mwilu, yimuna, akayule hashi heswe, ni yitangiwa yeswe yize yakukalala ni kwenda hashi.” 27 Mba Zambi yatanga mutu mu chifwa chenyi, mu chifwa cha Zambi yamutanga; yatanga lunga ni pwo. 28 Chikwo nawa, Zambi yaawahisa, yamba kuli ayo ngwenyi: “Semenu nukaliokese, zalisenu hashi ni kuyulaho, yulenu yishi a mu kalunga-lwiji, yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu, ni yitangiwa yeswe ya mwono yize yakwenda hashi.”

29 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Ngunanwehe yiputa yeswe yize yakwima mbuto, yatwama hashi heswe, ni mitondo yeswe yize yili ni mihuko yakwima mbuto. Yikapwe kulia chenu. 30 Kuli tushitu eswe a mu yambu, yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu, ni yitangiwa yeswe yakwenda hashi yize yikwete mwono, ngunahane yiputa yeswe ya wisu yikapwe kulia cho.” Mba yichipwa chocho.

31 Mba Zambi yamona yuma yeswe yize atangile ngwenyi, yinapeme chinji. Mba yikupwa ufuku, yikupwa chimene, tangwa liamuchisambano.

2 Malilu ni hashi ni yuma yeswe yize yatwamamo, yahwisa kuyitanga. 2 Ha tangwa liamuchishimbiali, Zambi te hahwisa kulu milimo yize te analingi, mba yahwima ha tangwa liacho ku milimo yeswe yize alingile. 3 Chocho Zambi yawahisa tangwa liamuchishimbiali ni kulipwisa lisandu, mumu tangwa liacho lie Zambi ahwimine ku milimo yeswe yize alingile, ku milimo yeswe yize azangile kulinga.

4 Au mwe lusango wa malilu ni hashi ha tangwa lize ayitangile, ha tangwa lize Yehova Zambi atangile hashi ni lilu.

5 Ha mavu te kanda hachisoka nichimwe chiputa, chikwo nawa, niyimwe yambu te kanda yichiputuka kusoka, mumu Yehova Zambi te kanda achinokesa vula hashi, chikwo nawa, kwakapwile mutu niumwe hanga alime mavu. 6 Alioze, mbundu yapwile ni kukakumuka mu mavu, ni kukekemesa hashi heswe.

7 Mba Yehova Zambi yawumba mutu ku fufuta ya mavu, yafuza mwiku wa mwono mu mazulu jenyi, chocho yapwa mutu* wa mwono. 8 Mba Yehova Zambi yatumba munda ku chivumbuko mu Endene, chocho yasamo mutu yoze awumbile. 9 Mba Yehova Zambi yasokesa ha mavu mitondo yipema ya milali yeswe, yize yapwa nawa yipema ni kulia, yasokesa nawa mutondo wa mwono mukachi ka munda, ni mutondo wa chinyingi cha chipema ni chipi.

10 Kwapwile umwe lwiji te wakukatuka mu Endene, yoze te wakukekemesa munda wacho, mba kuze lwiji wacho ayile, yalipula mu ngiji jiwana.* 11 Lwiji mutangu jina lienyi Pishone, mwenawo wajingilika chifuchi cheswe cha Havila kuze kwatwama oru. 12 Oru ya mu chifuchi chacho yapwa yipema chinji. Kuli nawa ndeliume ni mawe a sardonika.* 13 Lwiji wamuchiali jina lienyi Ngehone, mwenawo wajingilika chifuchi cheswe cha Kushe. 14 Lwiji wamuchitatu jina lienyi Hidekele, mwenawo waya ku chivumbuko cha Asuria. Lwiji wamuchiwana jina lienyi Ufrateze.

15 Yehova Zambi yanda mwe mutu, yamusa mu munda wa Endene hanga aulime ni kuufunga. 16 Yehova Zambi yahana shimbi yino kuli mutu ngwenyi: “Muhasa kulia ku mitondo yeswe ya mu munda. 17 Alioze, hakutwala ku mutondo wa chinyingi cha chipema ni chipi, kanda uliako, mumu tangwa lize muoliako, mukafwa lume.”

18 Yehova Zambi yamba ngwenyi: “Hi chipema ko lunga atwame ukawenyi, mungumulingila umwe chikwashi yoze malita nenyi.” 19 Yehova Zambi katangile tushitu eswe a mu yambu* ku mavu ni yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu, mba yaputuka kwatwala kuli mutu hanga amone chize maluka kashitu ni kashitu jina. Jina lieswalio mutu alukile chitangiwa* ni chitangiwa, yilipwa jina lienyi. 20 Chocho mutu yaluka majina yimuna eswe ni yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu ni tushitu eswe a mu yambu, alioze mutu te keshi ni chikwashi niumwe yoze walita nenyi. 21 Yehova Zambi yahana tulo anji kuli mutu, mba muze te anapombo, yamuchiza lupachi umuwika, yasalakanyisa yifwo ha chihela chacho. 22 Mba lupachi yoze Yehova Zambi achijile kuli lunga, yamulinga pwo, chocho yamuneha kuli lunga.

23 Lunga yamba ngwenyi:

“Yono kali chifwaha cha ku yifwaha yami,

musunya wa ku musunya wami.

Yono makamuvuluka ngwo Pwo,

mumu amuchijile kuli lunga.”

24 Kashika, lunga makahichika tato ni naye makalinunga ni mukwo-pwo, mba ayo makapwa musunya umuwika. 25 O eswe aali, lunga ni pwo, apwile uselesele; alioze te keshi kwivwa sonyi.

3 Kapela te kakanyama* chinji kuhiana tushitu eswe a mu yambu waze Yehova Zambi atangile. Chocho yamba kuli pwo ngwenyi: “Chamwenemwene lume Zambi kamba ngwenyi, kunwatambile kulia ku mitondo yeswe ya mu munda nyi?” 2 Mba pwo yamba kuli kapela ngwenyi: “Mutuhasa kulia mihuko ya ku mitondo ya mu munda. 3 Alioze hakutwala ku muhuko wa ku mutondo uli mukachi ka munda, Zambi hanambe ngwenyi: ‘Kanda nuliako, ka, chipwe kukwatako,* kuchina munufwa.’” 4 Chocho, kapela yamba kuli pwo ngwenyi: “Pundu lume kunuchi kufwa. 5 Mumu Zambi kananyingika ngwenyi ha tangwa lizeliene munuliako, meso jenu malaula, munupwa ngwe Zambi, ni kunyingika chipema ni chipi.”

6 Muze pwo hamona ngwenyi, muhuko wa ku mutondo wacho uli upema ha kuulia, chikwo nawa, uli upema ha kuutala ni meso, ewa, wakuvwisa kuwaha ha kuumona. Chocho yahela muhuko, yaputuka kulia, mba yahana nawa muhuko wacho kuli mukwo-lunga muze te ali hamwe nenyi, neye yaputuka kulia. 7 Kashika meso jo yalaula, mba ayo yanyingika ngwo te kali uselesele. Chocho, yatonga mafwo a mukuyu, yazala.*

8 Kulutwe, ayo yevwa liji lia Yehova Zambi muze iye te anendangana mu munda, ha ola yize fuji te yinapekumuka, mba lunga ni mukwo-pwo yaswama kumeso ja Yehova Zambi hakachi ka mitondo ya mu munda. 9 Mba Yehova Zambi yasanyika lunga ha yisuho yinji ni kumuhula ngwenyi: “Kulihi uli?” 10 Mba aho, iye yakumbulula ngwenyi: “Nevwanga liji lie mu munda, alioze yingwivwa woma mumu te nguli uselesele, kashika naswamanga.” 11 Chocho Zambi yamuhula ngwenyi: “Iya wakulweza ngwenyi uselesele uli? Shina walia ku mutondo uze nakwahanga shimbi ngwami kanda uliako nyi?” 12 Lunga yamba ngwenyi: “Pwo yoze wanguhele hanga ngutwame nenyi mwe wangwahanga muhuko wa ku mutondo, kashika nalianga.” 13 Yehova Zambi yamba kuli pwo ngwenyi: “Mumu liaka walinganga chino?” Pwo yakumbulula ngwenyi: “Kapela mwe wangwonganga, kashika nalianga.”

14 Chocho Yehova Zambi yamba kuli kapela ngwenyi: “Amu hiwalinga chino, kuwashingiwa hakachi ka yimuna eswe ni tushitu eswe a mu yambu. Mwopwa ni kwendela ha jimo lie ni kulia fufuta matangwa eswe a mwono we. 15 Chikwo nawa, mungusa kole hakachi ka yena ni pwo, hakachi ka munyachi* we ni munyachi* wenyi. Yono makawonda mutwe we, ni yena mukatota* kashijino kenyi.”

16 Kuli pwo iye yamba ngwenyi: “Mungwokesa chinji yikola ye muze mukapwa kafumba. Mukapwa ni misongo yinji ha kusema ana, mukasa mbunge ye hali mukwenu-lunga, mba iye makakuyula.”

17 Mba kuli Alama* iye yamba ngwenyi: “Amu wapanjika ku liji lia mukwenu-pwo ni kulia ku mutondo uze nakukanjishile ngwami: ‘Kanda uliako,’ mavu kashingiwa mumu lia yena. Matangwa eswe a ku mwono we muhondangana chinji mba uwane kulia. 18 Hashi muhakasoka mbimbo ni mikalale, mba mukalia yuma yize yakusokaho. 19 Ku matukuta je mukawana kulia* ndo muze mukahilukila ku mavu, se kwe kuze akuchijile. Mumu uli fufuta, kashika mukahiluka nawa ku fufuta.”

20 Kulutwe lia yino, Alama yaluka mukwo-pwo ngwenyi, Eva.* Mumu iye te mapwa naye ya atu eswe waze ali ni mwono.* 21 Yehova Zambi yalingila Alama ni mukwo-pwo mazalo asuku-asuku a lambu hanga aajike. 22 Yehova Zambi yamba ngwenyi: “Mutu hapwa ngwe umwe wa kuli yetu ha kunyingika chipema ni chipi. Haliapwila mba achine kuzoza kwoko ni kuhela muhuko wa ku mutondo wa mwono aulie ni kutwama ni mwono ku miaka yeswe,*—” 23 Kashika, Yehova Zambi yamuhuma mu munda wa Endene hanga alime mavu kuze amuchijile. 24 Chocho iye yahuma mutu, mba ku chivumbuko cha munda wa Endene, yasako akerupimi ni mukwale wa kahia uze wapwile ni kujinga chakuhona kumana, hanga afunge jila ya kuya ku mutondo wa mwono.

4 Alama yalimona ni mukwo-pwo Eva, mba iye yapwa kafumba. Muze asemene Kene, Eva yamba ngwenyi: “Nasema mwana wa lunga ni ukwaso wa Yehova.” 2 Mba kulutwe, yasema Abele, mwana-kwo ya Kene.

Abele yapwa mukwa-kufunga mapanga, Kene yapwa njimi. 3 Ha kupalika cha amwe mashimbu, Kene yaneha yimwe yuma ya mu munda hanga ahane mulambu kuli Yehova. 4 Alioze, Abele yaneha tupula-majimo a ku chendo cha mapanga jenyi hamuwika ni maji jo. Chocho, Yehova yatayiza Abele ni mulambu wenyi. 5 Alioze, katayijile Kene ni mulambu wenyi. Kene yevwa ufwatulo ni kunenganyana.* 6 Chocho, Yehova yamba kuli Kene ngwenyi: “Ufwatulo waka? Mumu liaka unanenganyana? 7 Nyi muputuka kulinga yize yinapeme, shina chichi kukutayiza* nawa nyi? Alioze, nyi kuwalumwine yitanga ye ni kulinga yuma yipema, shili ku chikolo yili, yinautama, yinazange chinji kukuyula; shina muhasa kuyikumba?”

8 Kulutwe, Kene yamba kuli mwana-kwo Abele ngwenyi: “Tuye ku munda.” Muze te ali mu munda, Kene yakwata mwana-kwo Abele yamushiha. 9 Mba Yehova yahula Kene ngwenyi: “Mwana-kwenu Abele kulihi ali?” Kene yakumbulula ngwenyi: “Chanyingikine. Shina yami nguli kafunga ka mwana-kwetu?” 10 Mba Zambi yamba ngwenyi: “Yika walinga? Panjika! Manyinga ja mwana-kwenu kanakololoka kuli yami chize hashi. 11 Haliapwila unashingiwa, kashika ngunakuhumu ha mavu waze apakula kanwa lio hanga atambule manyinga ja mwana-kwenu ku kwoko lie. 12 Muze mukalima hashi, kuhechi kakwaha mbuto.* Mukapwa mukwa-kwendangana hashi, kanda mukwa-kuchina-china.” 13 Chocho, Kene yamba kuli Yehova ngwenyi: “Lamba lize wangusela mumu lia shili yami liahiana naye, mungupinda chinji. 14 Musono hinwanguhuma ha mavu* wano, munguswama kumeso jenu; mungupwa mukwa-kwendangana hashi ni kuchina-china, mba mweswawo manguwana, pundu lume mangushiha.” 15 Mba Yehova yamba kuli iye ngwenyi: “Mumu lia chikuma chino, mweswawo mashiha Kene makamufwetesa yisuho shimbiali.”

Chocho, Yehova yasa chilayi hali Kene hanga mweswawo mamuwana achine kumushiha. 16 Chocho, Kene yakatuka kumeso ja Yehova, yaya ni kutwama ku chifuchi cha Uchinyino,* ku chivumbuko cha Endene.

17 Kulutwe, Kene yalimona ni mukwo-pwo, iye yapwa kafumba yasema Enoke. Chocho, yaputuka kutunga mbonge, mba mbonge yacho yayiluka jina lia mwanenyi Enoke. 18 Ha kupalika cha mashimbu, Enoke yasema Ira. Mba Ira yasema Mahujele, Mahujele yasema Matujela, Matujela yasema Lameke.

19 Lameke yambata mapwo aali, jina lia pwo mutangu liapwile Ata, lia pwo wamuchiali liapwile Zila. 20 Ata yasema Yavala, iye yapwa tato ya waze atwama mu mambalaka, akwa-kupita yimuna. 21 Jina lia mwana-kwo liapwile Yuvala, iye yapwa tato ya waze akwimba tulialia ni ndembo. 22 Zila neye yasema Tupalikene, mukwa-kufula yitwa ya mutapu weswe ya unengu ni ya utale. Ndumbwenyi wa pwo jina lienyi te Namahe. 23 Mba Lameke yasonekena mapwo jenyi Ata ni Zila maliji wano ngwenyi:

“Panjikenu liji liami, yenu mapwo ja Lameke;

Panjikenu kuhanjika chami:

Nashiha umwe lunga mumu kangulemeka,

Ewa, umwe mukweze mumu kangulamba.

24 Nyi mutu yoze mashiha Kene mamufwetesa yisuho 7,

Yoze mashiha Lameke mamufwetesa yisuho 77.”

25 Alama yalimona cheka ni mukwo-pwo, mba iye yasema mwana wa lunga. Eva yamuluka jina ngwenyi, Sete.* Mumu yamba ngwenyi: “Zambi hangwaha munyachi* ukwo hanga usalakane Abele, yoze ashihile kuli Kene.” 26 Sete neye yasema mwana wa lunga, yamuluka jina ngwenyi, Enoshe. Ha matangwa waze, atu yaputuka kutambika ha jina lia Yehova.

5 Uno we mukanda wa sango ja Alama. Tangwa lize Zambi atangile Alama, yamutanga mu chifwa cha Zambi. 2 Yaatanga lunga ni pwo. Ha tangwa lize aatangile, yaawahisa, yaaluka jina ngwenyi Atu.*

3 Alama yatwama miaka 130, mba yasema mwana wa lunga mu chifwa chenyi, yamuluka jina ngwenyi, Sete. 4 Mba muze hapwa tato ya Sete, Alama yatwama miaka 800. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 5 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Alama yapwile 930, mba yafwa.

6 Sete yatwama miaka 105, mba yasema Enoshe. 7 Mba muze hapwa tato ya Enoshe, Sete yatwama miaka 807. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 8 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Sete yapwile 912, mba yafwa.

9 Enoshe yatwama miaka 90, mba yasema Kenane. 10 Mba muze hapwa tato ya Kenane, Enoshe yatwama miaka 815. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 11 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Enoshe yapwile 905, mba yafwa.

12 Kenane yatwama miaka 70, mba yasema Mahalale. 13 Mba muze hapwa tato ya Mahalale, Kenane yatwama miaka 840. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 14 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Kenane yapwile 910, mba yafwa.

15 Mahalale yatwama miaka 65, mba yasema Yara. 16 Mba muze hapwa tato ya Yara, Mahalale yatwama miaka 830. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 17 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Mahalale yapwile 895, mba yafwa.

18 Yara yatwama miaka 162, mba yasema Enoke. 19 Mba muze hapwa tato ya Enoke, Yara yatwama miaka 800. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 20 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Yara yapwile 962, mba yafwa.

21 Enoke yatwama miaka 65, mba yasema Metusela. 22 Mba muze hapwa tato ya Metusela, Enoke yanunga ni kwenda ni Zambi* wamwenemwene ha miaka 300. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 23 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Enoke yapwile 365. 24 Enoke yanunga ni kwenda ni Zambi wamwenemwene. Kulutwe, niumwe kamumwene* nawa, mumu Zambi wamuchijile.

25 Metusela yatwama miaka 187, mba yasema Lameke. 26 Mba muze hapwa tato ya Lameke, Metusela yatwama miaka 782. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 27 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Metusela yapwile 969, mba yafwa.

28 Lameke yatwama miaka 182, mba yasema mwana umuwika. 29 Yamuluka jina ngwenyi, Noa,* ni kwamba ngwenyi: “Iye matunehena uhwimino ku milimo yikalu yize twakulinga ni kuhwimisa moko jetu waze akukalakala chinji ha mavu waze Yehova hanashingi.” 30 Mba muze hapwa tato ya Noa, Lameke yatwama miaka 595. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo. 31 Kashika, miaka yeswe ya mwono wa Lameke yapwile 777, mba yafwa.

32 Muze Noa akumbanyishine miaka 500, yasema Sheme, Hame ni Yafwe.

6 Muze atu aputukile kwoka hashi ni kusema ana a mapwo, 2 ana ja Zambi* wamwenemwene yamona ngwo ana a mapwo ja atu kali yileza. Kashika, yaputuka kumbata mapwo eswe waze asakwile. 3 Mba Yehova yamba ngwenyi: “Spiritu yami kuyichi kununga ni kulihumikiza ni mutu ku miaka yeswe, mumu ayo kakulinga yuma kulita ni musunya. Kashika, matwama wika ni mwono miaka 120.”

4 Hashi hapwile yindululu* ha matangwa waze, ni ha matangwa waze ahachileho. Ha matangwa jacho, ana ja Zambi wamwenemwene yanunga ni kulimona ni ana a mapwo ja atu, mba ayo yaasemena ana. Ana jacho kapwile akwa-ndundo ku shakulu, malunga a lufuma.

5 Chocho, Yehova yamona ngwenyi ungulungulu wa atu hiwoka chinji hashi, yamona nawa ngwenyi, manyonga eswe a mu mbunge yo kapwile wika api mashimbu eswe. 6 Yehova yanenganyana mumu lia kutanga atu hashi, yevwa yikola mu mbunge yenyi. 7 Kashika, Yehova yamba ngwenyi: “Mungunongesa atu waze natangile hashi, atu hamuwika ni yimuna, tushitu waze akukalala ni yitangiwa yize ya kuhumuka mwilu, mumu ngunalinyenge ha kwalinga.” 8 Alioze, Noa yapwa ni utayizo kumeso ja Yehova.

9 Yono mwe lusango wa Noa.

Noa kapwile mukwa-ululi. Te keshi kapalia* hakachi ka atu* a ha mashimbu jenyi. Noa wendele ni Zambi wamwenemwene. 10 Ha kupalika cha mashimbu, Noa yasema ana atatu a malunga: Sheme, Hame ni Yafwe. 11 Alioze, hashi hapihile chinji kumeso ja Zambi, hazalile too ni upupilo. 12 Ewa, Zambi yatala hashi yamona ngwenyi, hanapiha chinji; mumu atu* eswe hashi te kakulinga yuma yipi.

13 Mba Zambi yamba kuli Noa ngwenyi: “Nakwata chiyulo cha kunongesa atu* eswe, mumu hashi hanazala too ni upupilo mumu lia ayo; kashika, mungwanongesa hamuwika ni he hashi. 14 Tunga ulungu* wa mutondo wa mungofwe. Ukasemo yipatulo ni kuushila ni usososhi muchima ni haze. 15 Ukautunge chino: Kusuhwa chawo muchikapwa metru* 134, utohwe wawo muukapwa metru* 22, chizundamo chawo muchikapwa metru* 13. 16 Mukasako kapenda umuwika hanga akatomese mu ulungu. Kapenda wacho makapwa chitenda chimuwika kukatuka ku fulumba. Watamba kusa chikolo cha ulungu sali limwe ni kutunga ulungu wacho ni chipatulo chimuwika mushi, chamuchiali hakachi, chamuchitatu helu.

17 “Munguneha sanga lia meya hashi hanga ngunongese yitangiwa* yeswe yikwete mwiko wa mwono* mushi lia lilu. Yuma yeswe yatwama hashi muyikafwa. 18 Mungukolesa usendo wami ni yena, watamba kunjila mu ulungu hamwe ni ana je a malunga, pwo lie, ni mapwo ja ana je. 19 Ku yitangiwa yeswe ya mwono, ukanjise mu ulungu yiali yiali ya ku milali yeswe, kuji ni chihwo, hanga ukayifunge ni mwono hamwe ni yena. 20 Ku yitangiwa yeswe ya kuhumuka mwilu kulita ni milali yayo, ku yimuna yeswe kulita ni milali yayo, ni kuli tushitu eswe akukalala kulita ni milali yo, makaya kuli yena aali aali a ku milali yeswe hanga akanjile mu ulungu, ukaafunge ni mwono. 21 Hakutwala kuli yena, watamba kukunga ni kufunga kulia cheka ni cheka chize mukalia yena ni tushitu.”

22 Mba Noa yalinga yeswe yize Zambi amutumine. Yayilinga chizechene amulwezele.

7 Kulutwe, Yehova yamba kuli Noa ngwenyi: “Njila mu ulungu, yena ni usoko we, mumu namona ngwami, yena uli mukwa-ululi kumeso jami hakachi ka chisemuko chino.” 2 Ku milali yeswe ya tushitu alinanga, njisa mu ulungu shimbiali* shimbiali, makuji ni yihwo; ku milali ya tushitu waze keshi kulinanga, njisa wika aali aali, kuji ni chihwo; 3 Chikwo nawa, ku yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu, njisa shimbiali* shimbiali, mandemba ni yali, hanga ufunge minyachi yo ni mwono hashi heswe. 4 Mumu kwasala wika matangwa shimbiali, mungunokesa vula hashi ha matangwa 40 ni ufuku 40, mba mungunongesa yitangiwa yeswe ya mwono yize natangile hashi. 5 Chocho Noa yalinga yeswe yize Yehova amutumine.

6 Muze sanga lia meya liejile hashi, Noa kapwile ni miaka 600. 7 Kashika, muze sanga lia meya te kanda lichiza, Noa yanjila mu ulungu hamwe ni ana jenyi a malunga, mukwo-pwo, ni mapwo ja ana jenyi. 8 Kashitu mweswe walinanga ni kashitu mweswe yoze keshi kulinanga, yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka, ni yeswe yize yakwenda hashi, 9 yiyiya kuli Noa mu ulungu yaali yaali, kuji ni chihwo ngwe chize Zambi atumine kuli Noa. 10 Ha kupalika cha matangwa shimbiali, sanga lia meya yiliza hashi.

11 Muze Noa te hapwa ni miaka 600, ha tangwa kumi ni liamuchishimbiali, lia kakweji wamuchiali, ha tangwa lizeliene, mafuji eswe a jondo yapukuka, ni tupenda a mwilu yazuluka. 12 Mba vula yanoka hashi ha matangwa 40 ni ufuku 40. 13 Ha tangwa lizeliene, Noa yanjila mu ulungu hamwe ni ana jenyi atatu, Sheme, Hame, ni Yafwe, ni mukwo-pwo ni mapwo ja ana jenyi atatu. 14 O yanjila mu ulungu hamuwika ni tushitu eswe a mu yambu kulita ni milali yo, yimuna eswe kulita ni milali yo, tushitu eswe waze akukalala hashi kulita ni milali yo ni yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka kulita ni milali yo, tujila eswe, yitangiwa yeswe yize yikwete mapulwa. 15 Ayo yanunga ni kuya kuli Noa mu ulungu aali aali, tushitu* a milali yeswe waze apwile ni mwiku wa mwono.* 16 Chocho yanjila mu ulungu, tushitu* a milali yeswe, kuji ni chihwo, ngwe chize Zambi atumine, mba Yehova yajila chikolo.

17 Sanga lia meya lianungine hashi ha matangwa 40, ni meya anungine ni kwoka hashi ni kuputuka kuzundula ulungu, ulungu yiuputuka kwazuka helu lia meya hashi. 18 Hashi yihazala too ni meya, meya yanunga ni kwoka chinji, alioze ulungu wazukile helu lia meya. 19 Hashi yihazala ni meya, mba milundu yeswe yisuku-yisuku yize yatwama mushi lia lilu, yayifuka. 20 Meya yakanduka ndo metru* 7 helu lia milundu.

21 Chocho, yitangiwa yeswe ya mwono yize yakwenda hashi yiyifwa. Yitangiwa yize ya kuhumuka, yimuna, tushitu a mu yambu, tututu akehe-akehe waze akwenda mu yizavu, ni atu eswe. 22 Yuma yeswe* hashi yize yapwile ni mwiku wa mwono* mu mazulu, yiyifwa. 23 Chocho Zambi yanongesa yitangiwa yeswe ya mwono hashi, atu, tushitu, tushitu waze akukalala ni yitangiwa yize ya kuhumuka mwilu. Yanongesa yuma yeswe hashi, Noa mwe wika wasalile, ni waze apwile hamwe nenyi mu ulungu. 24 Mba meya yanunga ni kutengama hashi ha matangwa 150.

8 Alioze Zambi yewuluka Noa ni tushitu a mu yambu ni yimuna waze apwile hamwe no mu ulungu. Zambi yapalikisa fuji hashi, mba meya yaputuka kuhuwa. 2 Mafuji a jondo a meya yaliyika hamwe ni tupenda a mwilu, chocho vula yapatuka. 3 Kashika, hakehe-hakehe meya yaputuka kuhuwa hashi. Ku songo lia matangwa 150, meya te hatepuluka. 4 Mba ha tangwa 17 lia kakweji wamuchishimbiali, ulungu yiutula ha milundu ya Ararate. 5 Meya yanunga ni kuhuwa ndo ha kakweji wamuchikumi. Mba ha tangwa litangu lia kakweji wamuchikumi, masongo a milundu yasoloka.

6 Ku songo lia matangwa 40, Noa yazulula kapenda wa ulungu 7 mba yatuhwisa chikwakwalo. Te kakuhumuka haze lia ulungu, maya-meza, maya-meza ndo haze meya waze apwile hashi omine.

8 Ha kupalika cha mashimbu, iye yatuhwisa umwe liembe hanga amone nyi meya hashi hahuwa. 9 Alioze, liembe kawanyine nichimwe chihela haze mapwila,* chocho yahiluka kuli iye, mumu hashi heswe te hachili meya. Iye yazoza kwoko, yanjisa liembe mu ulungu. 10 Yashimbwila nawa matangwa shimbiali mba yatuhwisa cheka liembe. 11 Muze liembe ahilukile chingoloshi, iye yamona ngwenyi te kaneza ni lifwo lia mutondo wa olevwe ku muvumbo lize te lichili lia wisu. Chocho, Noa yanyingika ngwenyi meya hashi te hahuwa. 12 Iye yashimbwila nawa matangwa shimbiali. Mba yatuma cheka liembe, alioze kahilukile nawa kuli iye.

13 Kashika, ha tangwa litangu lia kakweji mutangu, ha mwaka 601, meya te homa kulu hashi. Mba Noa yafukula fulumba ya ulungu, yamona ngwenyi hashi te hanayi ni kuma. 14 Ha tangwa 27 lia kakweji wamuchiali, hashi yihoma chau.

15 Mba Zambi yamba kuli Noa ngwenyi: 16 “Tuhuka mu ulungu, hamwe ni mukwenu-pwo, ana je a malunga ni mapwo ja ana je. 17 Tuhuka ni yitangiwa ya mwono ya milali yeswe, yitangiwa yize ya kuhumuka, tushitu, ni tushitu waze akukalala hashi, hanga aseme ni kuliokesa hashi.”

18 Chocho Noa yatuhuka hamwe ni ana jenyi a malunga, mukwo-pwo ni mapwo ja ana jenyi. 19 Yitangiwa yeswe ya mwono, tushitu eswe waze akukalala ni yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka, yuma yeswe yize yakwenda hashi, yiyituhuka mu ulungu kulita ni minyachi yayo. 20 Chocho, Noa yatungila Yehova chilumbilo, yakwata amwe a kuli tushitu eswe alinanga ni yimwe ya kuli yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka yalinanga, yayihana ngwe mulambu wa kulumba ha chilumbilo. 21 Yehova yaputuka kwivwa lupembo mupema.* Mba Yehova yaputuka kwamba mu mbunge yenyi ngwenyi: “Chichi keza kashinga nawa mavu mumu lia mutu, mumu manyonga a mu mbunge ya mutu kapwa api chize mu wanuke wenyi. Chichi kanongesa nawa yitangiwa yeswe ya mwono ngwe chize nalinga. 22 Chize haliapwila ndo kulutwe, hashi muhapwa mashimbu a kukuwa mbuto ni mashimbu a kucha, chishika ni chivukuminya, lwiza ni lushiho, mwalwa ni ufuku.”

9 Zambi yawahisa Noa ni ana jenyi, yamba kuli ayo ngwenyi: “Semenu, nukaliokese ni kuzalisa hashi. 2 Yitangiwa yeswe ya mwono yatwama hashi, yitangiwa yeswe ya kuhumuka mwilu, yitangiwa yeswe yize yakwenda hashi, ni yishi a mu kalunga-lwiji, muyikanuvwila woma ni mwongo. Haliapwila ngunayikunjika mu moko* jenu. 3 Tushitu eswe waze akwenda akwete mwono, munuhasa kulia. Ngunanwehe-o eswe ngwe chizechene nanuhele mafwo a wisu. 4 Alioze, kunwatambile kulia yifwo ya kashitu ni manyinga jayo — mumu manyinga we mwono.* 5 Chikwo nawa, nyi umwe mutu hanji kashitu mashiha mutu, mungukamufwetesa. Nyi umwe kashitu mashiha umwe mutu, neye katamba kumushiha. Nyi ngwe umwe mutu mashiha mutu ni mukwo, katamba kufweta ni mwono wenyi. 6 Mutu mweswe yoze mamwanga manyinga ja mukwo, neye manyinga jenyi mamumwanga-o, mumu Zambi katangile mutu mu chano chenyi. 7 Hakutwala kuli yenu, semenu nukaliokese ni kuzalisa hashi.”

8 Mba Zambi yamba kuli Noa ni ana jenyi waze apwile hamwe nenyi ngwenyi: 9 “Haliapwila ngunakolesa usendo wami ni yenu hamwe ni munyachi wenu, 10 ni yitangiwa* yeswe ya mwono yize yili hamwe ni yenu, tujila, tushitu ni yitangiwa yeswe ya mwono ya hashi yize yili ni yenu, eswe waze nwatuhukile mu ulungu — yitangiwa yeswe ya mwono yatwama hashi. 11 Ewa, ngunakolesa usendo wami ni yenu ngwami: Sanga lia meya kulichi keza kanongesa nawa yitangiwa ya mwono,* sanga lia meya kulichi kanongesa nawa hashi.”

12 Mba Zambi yamba nawa ngwenyi: “Chino che chilayi hakachi ka usendo wa yami ni yenu, ni yitangiwa* yeswe ya mwono yize yili hamwe ni yenu ndo ku yisemuko yeswe ya kulutwe. 13 Ngunase kongolo wami mu malelwa, iye makapwa ngwe chinyingi cha usendo hakachi ka yami ni hashi. 14 Mashimbu eswe mungusolola malelwa a vula kwilu, pundu lume kongolo makasoloka mu malelwa. 15 Mba mungukewuluka usendo wami uze nalinga ni yenu ni yitangiwa yeswe ya mwono ya milali* yeswe; kukuchi kapwa nawa sanga lia meya hanga likanongese yitangiwa* yeswe. 16 Mba kongolo makasoloka mu malelwa, mungukamumona ni kwiwuluka usendo wa mutolo hakachi ka Zambi ni yitangiwa yeswe ya mwono ya milali yeswe yize yatwama hashi.”

17 Zambi yamba cheka nawa kuli Noa ngwenyi: “Chino che chilayi cha usendo uze nalinga ni yitangiwa* yeswe yize yatwama hashi.”

18 Ana ja Noa waze atuhukile mu ulungu kapwile Sheme, Hame ni Yafwe. Kulutwe, Hame yasema Kanana. 19 Atu wano atatu e apwile ana ja Noa, mba kupalikila muli ayo atu yoka hashi heswe.

20 Noa yaputuka kulima, mba yalima munda wa uva.* 21 Muze anwine vinyu, yazengewa mba yazula mazalo mu mbalaka yenyi. 22 Mba Hame tato ya Kanana yamona uselesele wa tato, yalweza mandumbu jenyi waze te ali haze. 23 Sheme ni Yafwe yanda hina yalisa ha yipaya mba yanjila unyimenyime. Chocho, yafuka uselesele wa tato ni meso a kutewulula, kamwene uselesele wa tato.

24 Mba muze vinyu te yamupatwoka, halaula mu tulo, Noa yanyingika yize mwanenyi wa kasula-songo alingile, 25 yamba ngwenyi:

“Kanana akashingiwe.

Akapwe mukehe hakachi ka ndungo ja mandumbu jenyi.”

26 Mba yamba nawa ngwenyi:

“Yehova Zambi ya Sheme afumane,

Alioze Kanana akapwe ndungo ya Sheme.

27 Zambi ahane chihela chinene kuli Yafwe,

Iye akatwame mu mambalaka ja Sheme.

Ni Kanana akapwe ndungo yenyi.”

28 Muze sanga lia meya te hiliapalika, Noa yatwama nawa miaka 350. 29 Kashika, matangwa eswe a mwono wa Noa yapwa miaka 950, mba yafwa.

10 Yono mwe lusango wa ana ja Noa, Sheme, Hame ni Yafwe.

Ayo yasema ana muze sanga lia meya te hiliapalika. 2 Ana ja Yafwe kapwile Ngome, Mangoke, Matai, Yavwane, Tupale, Mesheke ni Tira.

3 Ana ja Ngome kapwile Akanase, Ripate ni Tokama.

4 Ana ja Yavwane kapwile Elisha, Tashi, Kitime ni Ndotane.

5 Kupalikila muli wano, atu a mu matungu yalimwanga mu manjiza jo, kulita ni malimi jo, minyachi yo ni kulita ni mavungu jo.

6 Ana ja Hame kapwile Kushe, Mizerane, Pute ni Kanana.

7 Ana ja Kushe kapwile Sepa, Havila, Satahe, Raema ni Seteka.

Ana ja Raema kapwile Shipa ni Ndetane.

8 Kushe yasema Nimorote. Nimorote mwe wapwile mutu mutangu wa ndundo hashi. 9 Iye yapwa yanga munene mukwa-kulimika ni Yehova. Kashika akwamba ngwo: “Ngwe Nimorote yanga* munene mukwa-kulimika ni Yehova.” 10 Wanangana wenyi waputukile ni mambonge wano: Mbapele, Ereke, Akate ni Kalenehe mu chifuchi cha Shinare. 11 Nimorote yakatuka ku chifuchi chacho yaya ku Asuria, yatunga Ninive, Rehombote-Ire, Kala, 12 ni Resene hakachi ka Ninive ni Kala: Yino ye mbonge yinene.*

13 Mizerane yasema Lutime, Anamini, Lehapi, Naputuhi, 14 Perushimi, Kaluhime (kwenako kwakatukile A-Filistea) ni Kafetore.

15 Kanana yasema Sendone, mwanenyi mutangu, yasema Hete, 16 yasema nawa A-Yepushe, A-Amore, A-Ngikashe, 17 A-Hevwe, A-Aki, A-Sini, 18 A-Arvada, A-Zemare ni A-Hamate. Mba kulutwe minyachi ya A-Kanana yiyilimwanga. 19 Chocho njiza ya A-Kanana yiyiputukila ku Sendone ndo ku Ngerare, hakamwihi ni Ngeza, ndo ni ku Sondome, Ngomora, Andama ni Zepoime, hakamwihi ni Lasha. 20 Wano e ana ja Hame kulita ni minyachi ni malimi jo, kulita ni yifuchi yo ni mavungu jo.

21 Sheme kapula-jimo yayo ya Yafwe kanda kalamba ka ana eswe a Epere, neye kasemene. 22 Ana ja Sheme kapwile Elame, Ashure, Apakasha, Lutu ni Arame.

23 Ana ja Arame kapwile Uze, Hule, Ngete ni Mashe.

24 Apakasha yasema Shela, Shela yasema Epere.

25 Epere yasema ana aali. Umwe jina lienyi Pelege,* mumu ha mashimbu jenyi atu kalihandunwine hashi. Jina lia mwana-kwo liapwile Yokatane.

26 Yokatane yasema Alamote, Shelepe, Hazamavwe, Jera, 27 Handorame, Uzale, Ndikala, 28 Opale, Apemaele, Shipa, 29 Ofiri, Havila ni Jobaba. Wano eswe kapwile ana ja Yokatane.

30 Chihela te atwama chapwile chize ku Mesha ndo ku Sefa, chifuchi cha milundu ku chivumbuko.

31 Wano e ana ja Sheme kulita ni minyachi ni malimi jo, kulita ni yifuchi yo ni mavungu jo.

32 Yino ye minyachi ya ana ja Noa, kulita ni yisemuko yo ni mavungu jo. Kupalikila muli ayo, minyachi yeswe yiyilimwanga hashi muze sanga lia meya te hiliapalika.

11 Hashi heswe atu te kakuhanjika limi limuwika ni liji limuwika. 2 Muze te anayi ku chivumbuko, atu yawana chimwe chana* mu chifuchi cha Shinare, chocho yatwamamo. 3 Mba yamba kuli umwe ni mukwo ngwo: “Tweyenu tuumbe tijolu ni kujocha ha kahia.” Chocho, ha chihela cha mawe yakalakala ni tijolu, ha chihela cha mavu yakalakala ni usososhi. 4 Yamba ngwo: “Tweyenu tulitungile yimwe mbonge ni umwe kaposhi yoze kasonga kenyi maheta mwilu, hanga tufumanyise jina lietu, tuchine kulimwanga hashi heswe.”

5 Yehova yahulumuka hanga amone mbonge ni kaposhi yoze ana ja atu atungile. 6 Mba Yehova yamba ngwenyi: “Talenu! Ayo kali atu amuwika, kakuhanjika limi limuwika, kashika talenu yize analingi. Haliapwila, chuma cheswacho chize matesa kulinga, o mahasa kuchimanununa. 7 Tuyenu! Tuhulumukenu, tulumbanganyise limi lio hanga mutu ni mutu ahone kwivwa limi lia mukwo.” 8 Chocho, kukatuka haze, Yehova yaamwanga hashi heswe, mba hakehe-hakehe yalitwamina kutunga mbonge yacho. 9 Kashika mbonge yacho ayilukile jina ngwo, Mbapele.* Mumu kwenako Yehova alumbanganyishine limi lia akwa-hashi heswe, Yehova yaamwanga hashi heswe kukatuka kuze.

10 Yono mwe lusango wa Sheme.

Sheme kapwile ni miaka 100 muze asemene Apakasha, ha kupalika cha miaka yaali muze sanga lia meya te hiliapalika. 11 Mba muze hapwa tato ya Apakasha, Sheme yatwama nawa miaka 500. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

12 Apakasha yatwama miaka 35, mba yasema Shela. 13 Mba muze hapwa tato ya Shela, Apakasha yatwama nawa miaka 403. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

14 Shela yatwama miaka 30, mba yasema Epere. 15 Mba muze hapwa tato ya Epere, Shela yatwama nawa miaka 403. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

16 Epere yatwama miaka 34, mba yasema Pelege. 17 Mba muze hapwa tato ya Pelege, Epere yatwama nawa miaka 430. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

18 Pelege yatwama miaka 30, mba yasema Reu. 19 Mba muze hapwa tato ya Reu, Pelege yatwama nawa miaka 209. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

20 Reu yatwama miaka 32, mba yasema Selugu. 21 Mba muze hapwa tato ya Selugu, Reu yatwama nawa miaka 207. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

22 Selugu yatwama miaka 30, mba yasema Nehore. 23 Mba muze hapwa tato ya Nehore, Selugu yatwama nawa miaka 200. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

24 Nehore yatwama miaka 29, mba yasema Tera. 25 Mba muze hapwa tato ya Tera, Nehore yatwama nawa miaka 119. Chocho yasema ana a malunga ni a mapwo.

26 Tera yatwama miaka 70, mba yasema Apalama, Nehore ni Harane.

27 Yono mwe lusango wa Tera.

Tera yasema Apalama, Nehore ni Harane; mba Harane yasema Lote. 28 Harane yafwila ku Ure ya A-Kaletea chifuchi chize asemukinyine, shimbu tato Tera te uchili ni mwono. 29 Apalama ni Nehore yambata mapwo. Jina lia pwo lia Apalama liapwile Serai, jina lia pwo lia Nehore liapwile Milika, mwana wa Harane, tato ya Milika ni Iseka. 30 Serai kapwile mumba; te keshi ni ana.

31 Tera yaya ni Apalama, ni mujikulu wenyi Lote, mwana wa Harane ni tembwa-mwanenyi Serai, pwo lia mwanenyi Apalama. Ayo yakatuka hamwe nenyi ku chifuchi cha Ure cha A-Kaletea ni kuya ku chifuchi cha Kanana. Ha kupalika cha mashimbu, yaheta ku Harane, yatwamako. 32 Matangwa ja Tera kapwile miaka 205. Chocho yafwila ku Harane.

12 Yehova yamba kuli Apalama ngwenyi: “Katuka ku chifuchi chenu, hichika asoko je ni zuwo lia tatenu, uye ku chifuchi chize mungukulweza. 2 Mungukakupwisa vungu linene, mungukakuwahisa ni kufumanyisa jina lie, mukapwa chiwape. 3 Mungukawahisa waze makuwahisa, mungukashinga waze makushinga. Mavungu eswe a hashi makatambula yiwape kupalikila muli yena.”

4 Apalama yaya ngwe chize Yehova amulwezele, ni Lote yaya hamwe nenyi. Apalama te hapwa ni miaka 75, muze akatukile ku Harane. 5 Apalama yanda mukwo-pwo Serai, Lote, mwana wa mwana-kwo, yanda nawa upite weswe ni ndungo eswe waze apichile mu Harane, mba yakatuka yaya ku chifuchi cha Kanana. Muze ahetele mu chifuchi cha Kanana, 6 Apalama yapalika ndusu mu chifuchi chacho yaya ndo ku chifuchi cha Shekeme, hakamwihi ni mitondo yinene-yinene ya More. (Ha mashimbu aze A-Kanana te katwama mu chifuchi chacho.) 7 Chocho, Yehova yasoloka kuli Apalama ni kwamba ngwenyi: “Munguhana chifuchi chino ku munyachi* we.” Mba Apalama yatungilako Yehova chilumbilo yoze wasolokele kuli iye. 8 Ha kupalika cha mashimbu, yakatukako, yaya ku chifuchi cha mulundu ku chivumbuko cha Mbetele, yatungako mbalaka yenyi, Mbetele ku chitokelo, Ehai ku chivumbuko. Yatungilako Yehova chilumbilo, yaputuka kutambika ha jina lia Yehova. 9 Mwapwa muze, Apalama yanunga ni wenyi wenyi yatalikisa ku Nengeve, ni kututulwoka ha chihela ni chihela.

10 Mba mu chifuchi chize yimunjila zala yinji, chocho Apalama yapalumuka ni kutalikisa ku Engitu hanga atwameko amwe mashimbu,* mumu zala te yoka naye. 11 Muze te himanjila mu Engitu, iye yamba kuli mukwo-pwo Serai ngwenyi: “Lisesa, ngupanjike. Ngunanyingika ngwami uli chileza. 12 Kashika, muze A-Engitu makumona, pundu lume mamba ngwo: ‘Au kali pwo lienyi.’ Mba mangushiha, makwecha yena ni mwono. 13 Lisesa, amba ngwe uli ndumbwami, hanga yuma yeswe yende kanawa kuli yami mumu lia yena, achine kungushiha.”*

14 Muze Apalama hanjila mu Engitu, A-Engitu yamona ngwo pwo yoze ali nenyi te chileza. 15 Muze yilolo ja Falau amumwene, yaputuka kumuchichimieka kumeso ja Falau, chocho yatwala pwo ku zuwo lia Falau. 16 Amu Falau azangile chinji Serai, yafunga kanawa Apalama ni kumwaha mapanga, ngombe, yimbulu a makuji ni a yihwo, ndungo a malunga ni a mapwo ni tumelu. 17 Kashika, Yehova yapinjisa Falau ni akwa-zuwo lienyi ni yilungo yipi chinji mumu lia Serai, pwo lia Apalama. 18 Mba Falau yasanyika Apalama ni kwamba kuli iye ngwenyi: “Mumu liaka wangulinga chuma chino? Mumu liaka kuwangulwezele ngwe iye kali mukwenu-pwo? 19 Mumu liaka wangulwezanga ngwe: ‘Iye kali ndumbwami?’ Te kwasala hakehe hanga ngumumbate! Mukwenu-pwo au, yako kwe!” 20 Mba Falau yahana shimbi kuli atu jenyi hakutwala kuli Apalama, chocho ayo yamwecha hanga aye kwenyi ni mukwo-pwo ni yuma yeswe yize apwile nayo.

13 Kashika, Apalama yakatuka ku Engitu yaya ku Nengeve, hamwe ni mukwo-pwo Serai, ni Lote ni yuma yeswe yize apwile nayo. 2 Apalama kapwile pichi munene, kapwile ni yimuna anji, prata ni oru. 3 Ha kukatuka ku Nengeve ni kuya ku Mbetele, iye yalwoka chihela ni chihela ndo muze ahetele ha chihela haze ajikile mbalaka yenyi, hakachi ka Mbetele ni Ehai, 4 kuze atungile chilumbilo chitangu. Kwenako, Apalama yatambika ha jina lia Yehova.

5 Lote yoze wapwile mu wenyi ni Apalama, neye kapwile ni mapanga, ngombe ni mambalaka. 6 Alioze, chifuchi chacho chapwile chikehe, kashika, ayo te kechi kuhasa kutwama homa hamuwika. Upite wo wokele chinji, kashika te kechi kuhasa kutwama nawa chimuwika. 7 Chocho, akwa-kufunga yimuna ja Apalama ni akwa-kufunga yimuna ja Lote yaputuka kuzwela. (Ha mashimbu jacho, A-Kanana ni A-Perize te katwama mu chifuchi chacho.) 8 Kashika, Apalama yamba kuli Lote ngwenyi: “Lisesa, kanda hapwa kuzwela hakachi ka yetu chipwe hakachi ka atu waze akufunga yimuna jami ni yimuna je, mumu tuli mandumbu. 9 Chifuchi chino cheswe chili mu moko je. Lisesa, tulihandunune. Nyi yena muoya ku chimeso, yami munguya ku chindume; alioze, nyi yena muoya ku chindume, yami munguya ku chimeso.” 10 Mba Lote yahetula meso jenyi, yamona ngwenyi chana cheswe cha Yordau ndo ku Zoare chapwile ni meya anji (shimbu Yehova te kanda anongesa Sondome ni Ngomora), chapwile ngwe munda wa Yehova, ngwe chifuchi cha Engitu. 11 Kashika, Lote yasakula chana cheswe cha Yordau, Lote yaya ni kutwama ku chivumbuko. Chocho, o yalihandununa umwe ni mukwo. 12 Apalama te katwama mu chifuchi cha Kanana, alioze Lote te katwama hakamwihi ni mambonge a mu chana cha Yordau. Kulutwe, Lote yajika mbalaka yenyi hakamwihi ni Sondome. 13 Alioze, atu a mu Sondome kapwile api chinji, kapwile yivulumunyi anene kumeso ja Yehova.

14 Muze Lote te halihandununa ni Apalama, Yehova yamba kuli Apalama ngwenyi: “Lisesa, hetula meso je ha chihela haze uli utale ku norte,* ku sule,* ku chivumbuko ni ku chitokelo, 15 mumu chifuchi cheswe chize unamono, mungukachihana kuli yena ni ku munyachi* we, chikapwe cha yenu ku miaka yeswe. 16 Mba mungukapwisa munyachi* we ngwe mavu a hashi, hanga nyi umwe mutu mahasa kwalula mavu a hashi, mahasa kwalula nawa munyachi* we. 17 Yako wendangane chifuchi cheswe ha usuhwe ni ha utohwe wacho, mumu munguchihana kuli yena.” 18 Apalama yanunga ni kutwama mu mambalaka, kulutwe yaya ni kutwama hakachi ka mitondo yinene-yinene ya Mamare, yize yatwama mu Heprone. Koko, yatungilako Yehova chilumbilo.

14 Ha matangwa waze, Amarafele kapwile mwanangana wa Shinare, Arioke kapwile mwanangana wa Elesa, Chetoleome kapwile mwanangana wa Elame, Tetale kapwile mwanangana wa Ngoyime. 2 Mianangana wano yasa jita ni Mbera mwanangana wa Sondome, Mbisha mwanangana wa Ngomora, ni Shinape mwanangana wa Andama, Shemene mwanangana wa Zepoime ni mwanangana wa Mbela hanji ngwetu, Zoare. 3 Eswe wano yalichinga mu mungulunga* wa Shindime hanji ngwetu, Kalunga-lwiji* wa Mungwa.

4 Ayo kapwile ni kulingila Chetoleome ha miaka kumi ni yiali, alioze ha mwaka kumi ni wamuchitatu yalimika nenyi. 5 Mba ha mwaka kumi ni wamuchiwana, Chetoleome yeza ni mianangana waze alichingile nenyi. Yakumba A-Refane mu Aseterote-Kanaime, ni A-Zuji mu chifuchi cha Hame, ni A-Emi mu Shave-Keriataime, 6 ni A-Hore ha mulundu wo wa Sere ndo ku Eleparane hakamwihi ni puya. 7 Mba yahiluka, yaheta ku Emishipate hanji ngwetu, Kandeshe, yatambula chifuchi cheswe cha A-Amaleke, yakumba nawa A-Amore waze te atwama mu Hazazone-Tama.

8 Ha mashimbu jacho, mwanangana wa Sondome, yalilulieka hamwe ni mwanangana wa Ngomora, mwanangana wa Andama, mwanangana wa Zepoime, mwanangana wa Mbela hanji ngwetu, Zoare, yalilulieka hanga ase no jita mu mungulunga* wa Shindime, 9 ase jita ni Chetoleome mwanangana wa Elame, Tetale mwanangana wa Ngoyime, Amarafele mwanangana wa Shinare, ni Arioke mwanangana wa Elesa. Mianangana awana yasa jita ni mianangana atano. 10 Mu mungulunga* wa Shindime mwapwile mena anji waze apwile ni malowa, mba muze mianangana a Sondome ni Ngomora esekele kuchina, yaholokelamo, waze asalile yachinyina ku chifuchi cha milundu. 11 Chocho waze akumbile yanda yikumba yeswe ya mu Sondome ni Ngomora ni kulia cho cheswe, mba yaya kwo. 12 Yakwata nawa Lote, muhwa wa Apalama yoze te watwama mu Sondome ni yikumba yenyi yeswe mba yaya.

13 Umwe lunga yoze wachinyine, yaya, yalweza chikuma chacho kuli Apalama Ka-Hepreu. Ha shimbu liacho, Apalama te katunga mu mitondo yinene-yinene ya Mamare Ka-Amore, ndumbu ya Esekole ni Anere. Atu wano kapwile masepa ja Apalama. 14 Chocho Apalama yevwa ngwo, usoko wenyi kamukwata, kashika, yakunga atu jenyi eswe waze te anyingika kwasa jita, ndungo 318 waze asemukine mu zuwo lienyi, mba yakaula akwa-kole ndo ku Ndane. 15 Ufuku, Apalama ni atu jenyi yaliteta mu yizavu, iye hamwe ni ndungo jenyi yalukukila akwa-kole yaakumba. Iye yaakaula ndo ku Hoba sali lia norte lia Ndamaseku. 16 Yatambula cheka yikumba yeswe, ni kulamwina nawa usoko wenyi Lote, yikumba ya Lote, mapwo ni atu akwo.

17 Muze Apalama te anakatuka ku jita, kuze akumbile Chetoleome ni mianangana waze apwile hamwe nenyi, mwanangana wa Sondome yaya ni kulitakana nenyi ku mungulunga wa Shave, hanji ngwetu, Mungulunga wa Mwanangana. 18 Melekizeteke mwanangana wa Saleme, yaneha mbolo ni vinyu. Iye kapwile sasendote wa Zambi Chitunda.

19 Yawahisa Apalama, yamba ngwenyi:

“Apalama amuwahise kuli Zambi Chitunda,

Yoze watangile lilu ni hashi;

20 Chikwo nawa, Zambi Chitunda afumane,

Yoze wakukunjika akwa-kole je!”

Mba Apalama yamwaha chihanda cha kumi cha yuma yeswe.

21 Mwanangana wa Sondome yamba kuli Apalama ngwenyi: “Ngwehe atu, alioze sala ni yikumba.” 22 Alioze Apalama yamba kuli mwanangana wa Sondome ngwenyi: “Ngunazundula kwoko liami ni kulishinga kuli Yehova, Zambi Chitunda, Yoze watangile lilu ni hashi, 23 ngwami, chichi kusala ni chuma che nichimwe, chize ku wanda ndo ku muya wa sapato, hanga uchine kwamba ngwo: ‘Yami napichisa Apalama.’ 24 Chichi kusala ni chuma nichimwe, shina wika yize akweze halia kulu. Alioze, hakutwala ku chihanda cha malunga waze nayanga no, Anere, Esekole, ni Mamare, ayo asale ni chihanda cho.

15 Liji lia Yehova yiliza kuli Apalama mu usolwelo ngwo: “Apalama, kanda wivwa woma. Yami nguli lukepwe we. Fweto ye muyikapwa yinene chinji.” 2 Apalama yamba ngwenyi: “Mwene Yehova yika mungwaha se yami chishi ni ana, mba swana wa mu zuwo liami kali Elieza wa ku Ndamaseku?” 3 Apalama yamba nawa ngwenyi: “Kuwanguhele munyachi,* kavumbi* wa mu zuwo liami mwe manguhinga.” 4 Alioze, Yehova yamukumbulula ngwenyi: “Lunga yono kechi kakuhinga. Mwane* wa kusema yena mwene mwe makakuhinga.”

5 Chocho, yamutwala haze yamulweza ngwenyi: “Lisesa, tala mwilu, alula tutongonoshi nyi mwahasa.” Yamba nawa ngwenyi: “Chocho muukapwa munyachi* we.” 6 Apalama yafuliela muli Yehova, mba iye yamwalwilacho ngwe ululi.* 7 Iye yamba nawa ngwenyi: “Yami Yehova nakuchijile mu chifuchi cha Ure cha A-Kaletea, hanga ngukakwehe chifuchi chino chipwe ni che.” 8 Mba iye yamba ngwenyi: “Mwene Yehova, kuchi mungunyingika ngwami mungukazuka chifuchi chino?” 9 Iye yamukumbulula ngwenyi: “Ngunehene chimbembe cha ngombe wa miaka yitatu, pembe wa chihwo wa miaka yitatu, panga wa kuji wa miaka yitatu, katele umuwika ni mwana-liembe umuwika.” 10 Apalama yakwata tushitu eswe wano, yaateta-teta mu yipinji yiali, yanda chipinji ni chipinji yachisa kulutwe lia chikwo, alioze tujila kaatetele. 11 Kashika, tujila waze akulia yifwo yaputuka kupwila ha tushitu waze Apalama ashihile, alioze iye yaahuma-huma.

12 Muze tangwa te linayi ni kutoka, Apalama yaya tulo anji, chocho milima kole ni mwongo yiyimuwana mu tulo. 13 Mba Iye yamba kuli Apalama ngwenyi: “Pwako ni shindakenyo ngwe minyachi ye muyikapwa yilambala mu chifuchi chize hi ni cho ko, mba atu a mu chifuchi chacho makapwisa ndungo minyachi ye ni kwamwesa lamba ha miaka 400. 14 Alioze, yami mungukasopesa vungu lize ayo makalingila, mba kulutwe makatuhukamo ni yikumba yinji. 15 Hakutwala kuli yena, mukafwa ni sambukila muze hiwatwama miaka yinji. Mba makakufunda ngwe chize afunjile tulamba twe. 16 Alioze, ha chisemuko chamuchiwana makahiluka kuno, mumu shimbu lia kumwesa lamba A-Amore kanda lichiheta.”

17 Mba muze tangwa te hiliatoka ni kwilu hikwalaa pwi, yikusoloka chikwachilo cha kahia chinafwinji mwishi ni soka lia kahia linalekwoka, yilipalika hakachi ka yipinji ya tushitu. 18 Ha tangwa lize, Yehova yalinga usendo ni Apalama ni kwamba ngwenyi: “Chifuchi chino munguchihana ku munyachi* we, chize ku lwiji wa Engitu ndo ku lwiji munene Ufrateze: 19 Chifuchi cha A-Kene, A-Kenaze, A-Katumone, 20 A-Hete, A-Perize, A-Refane, 21 A-Amore, A-Kanana, A-Ngikashe ni A-Yepushe.”

16 Serai, pwo lia Apalama kakamusemenene ana, alioze kapwile ni ndungo yenyi Ka-Engitu avuluka ngwo, Hekare. 2 Kashika, Serai yamba kuli Apalama ngwenyi: “Lisesa, ngupanjike kama, Yehova hangukwika kupwa ni ana. Lisesa, limone ni kavumbi kami, hanji mungupwa ni ana kupalikila muli iye.” Mba Apalama yapanjika Serai. 3 Muze Apalama te hatwama mu chifuchi cha Kanana miaka kumi, Serai pwo lia Apalama yahana kavumbi kenyi Ka-Engitu Hekare kuli lunga lienyi Apalama hanga apwe mukwo-pwo. 4 Kashika, Apalama yalimona ni Hekare, mba Hekare yapwa kafumba. Muze iye hamona ngwenyi kali kafumba, yaputuka kulelesa kako Serai.

5 Mba Serai yamba kuli Apalama ngwenyi: “Lamba ngunamono, mulonga ni we. Yami nakunjikile kavumbi kami mu moko* je, alioze muze hamona ngwenyi kali kafumba yaputuka kungulelesa. Yehova apwe ngaji hakachi ka yena ni yami.” 6 Kashika, Apalama yamba kuli Serai ngwenyi: “Tala, kavumbi ke kali mushi lia chiyulo che. Linga kuli iye cheswacho muzanga.” Chocho, Serai yaputuka kumumwesa lamba, mba Hekare yachina kumeso jenyi.

7 Kulutwe, mungelo wa Yehova yamuwana ku shima lia meya mu puya, shima lize liapwile mu jila ya kuya ku Shure. 8 Mba mungelo yamuhula ngwenyi: “Hekare ndungo ya Serai, kulihi unakatuka, kulihi unayi?” Mba iye yamukumbulula ngwenyi: “Kaka Serai ngunachina.” 9 Chocho, mungelo wa Yehova yamba kuli iye ngwenyi: “Hiluka kuli kakenu ulikehese kuli iye.” 10 Mungelo wa Yehova yamba nawa ngwenyi: “Mungwokesa chinji munyachi* we, muwoka mu umwe mulali uze kechi kahasa kuwalula.” 11 Mungelo wa Yehova yamba nawa kuli iye ngwenyi: “Panjika, yena uli kafumba mukasema mwana wa lunga, ukamuluke jina ngwe Ishemali,* mumu Yehova kevwa muteto we. 12 Iye makapwa ngwe chimbulu* wa mu yambu. Kwoko lienyi mulikalimika ni eswe, mba kwoko lia eswe mulikalimika ni iye, iye makatwama kulutwe lia mandumbu* jenyi eswe.”

13 Iye yatambika ha jina lia Yehova, yoze wahanjikile nenyi, mba yamba ngwenyi: “Yena uli Zambi yoze wakumona,” mumu wambile ngwenyi: “Namona Zambi yoze wakungumona!” 14 Kashika avulukile shima liacho ngwenyi, Mbia-ha-rohi.* (Liatwama hakachi ka Kandeshe ni Mberete.) 15 Mba Hekare yasemena Apalama mwana wa lunga, chocho Apalama yaluka jina kuli mwana yoze Hekare amusemenene ngwenyi, Ishemali. 16 Apalama te kali ni miaka 86, muze Hekare amusemenene Ishemali.

17 Muze Apalama te hapwa ni miaka 99, Yehova yasoloka kuli Apalama, yamba kuli iye ngwenyi: “Yami nguli Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe. Enda kanawa kumeso jami, solola ngwe washishika.* 2 Mungulinga usendo ni yena, mungukakwokesa chinji kuhiana.”

3 Chocho, Apalama yafulamana hashi, mba Zambi yanunga ni kwamba kuli iye ngwenyi: 4 “Tala, usendo wami naulinga ni yena, pundu lume mukapwa tato ya mavungu anji. 5 Jina lie kulichi kupwa nawa Apalama,* alioze mulipwa Apalahama,* mumu mungukakupwisa tato ya mavungu anji. 6 Mungwokesa chinji ana je, mungukakupwisa mavungu anji, mianangana makakatuka kuli yena.

7 “Mungufunga usendo uze nalinga hakachi ka yami ni yena ni munyachi* we ndo ku yisemuko yeswe, muupwa usendo wa mutolo, hanga ngukapwe Zambi ye ni Zambi wa munyachi* we. 8 Mungukahana kuli yena ni ku munyachi* we chifuchi chize watwamine ngwe chilambala, chifuchi cheswe cha Kanana, chikapwe ni chenu ku miaka yeswe, mba mungupwa Zambi yenu.”

9 Zambi yamba nawa kuli Apalahama ngwenyi: “Hakutwala kuli yena, watamba kufunga usendo wami, yena ni munyachi* we ndo ku yisemuko yenu yeswe. 10 Uno we usendo wami hakachi ka yami ni yena, usendo uze yena ni munyachi* we nwatamba kufunga: Malunga eswe mukachi kenu, katamba kwapwisa ngalami. 11 Akanupwise ngalami, chino muchikapwa chilayi cha usendo, hakachi ka yami ni yena. 12 Ku yisemuko yenu yeswe, ana eswe a malunga waze masemuka mukachi kenu, nwatamba kwapwisa ngalami muze mapwa ni matangwa nake, ni eswe waze hi a ku munyachi wenu ko, nwalanjile kuli umwe chilambala. 13 Malunga eswe waze asemukinyine ku zuwo lie, ni waze walanjile ni mbongo je, nwatamba kwapwisa ngalami, usendo wami uze uli chilayi ku musunya wenu, muukapwa usendo wa mutolo. 14 Nyi umwe lunga chilima kalipwishile ngalami, katamba kumushiha.* Mumu kehuka usendo wami.”

15 Mba Zambi yamba kuli Apalahama ngwenyi: “Hakutwala kuli mukwenu-pwo Serai,* kanda umuvuluka nawa ngwe, Serai, mumu jina lienyi mulipwa Sara.* 16 Mungukamuwahisa, chikwo nawa, mungukakwaha mwana kupalikila muli iye, mungukamuwahisa, mba iye kumakapwa mavungu, mianangana ja atu kuli iye makakatuka.” 17 Chocho, Apalahama yafulamana hashi, yaputuka kuseha ni kwamba mu mbunge yenyi ngwenyi: “Shina lunga uli ni miaka 100 mahasa nawa kusema mwana? Shina Sara pwo uli ni miaka 90 mahasa kusema mwana?”

18 Mba Apalahama yamba kuli Zambi wamwenemwene ngwenyi: “Te muchipema chinji nyi Ishemali mapwa ni utayizo we!” 19 Chocho, Zambi yamba ngwenyi: “Sara mukwenu-pwo, pundu lume makakusemena mwana, ukamuluke jina ngwe, Izake.* Mungukalinga usendo wami ni iye, muukapwa usendo wa mutolo ku munyachi* wenyi. 20 Alioze, yami hinakwivwa hakutwala kuli Ishemali. Munguwahisa Ishemali ni kumwaha ana, mungukamwokesa chinji, kuli iye mukukakatuka mianangana 12, mungukamupwisa vungu linene. 21 Alioze, mungukalinga usendo wami ni Izake, mwana yoze Sara makakusemena ha shimbu ngwe lino, ha mwaka muwizaho.”

22 Muze Zambi ahwishile kuhanjika ni Apalahama, yamuhichika, yazezuka mwilu. 23 Apalahama yatwala mwanenyi Ishemali ni malunga eswe waze asemukinyine ku zuwo lienyi, ni eswe waze alanjile ni mbongo, atu eswe a malunga a ku zuwo lia Apalahama, yaapwisa ngalami ha tangwa lizeliene kulita ni chize Zambi amulwezele. 24 Apalahama kapwile ni miaka 99 muze amupwishile ngalami. 25 Mwanenyi Ishemali te kali ni miaka 13 muze amupwishile ngalami. 26 Ha tangwa lizeliene Apalahama yamupwisa ngalami hamuwika ni mwanenyi Ishemali. 27 Malunga eswe a ku zuwo lienyi, eswe waze asemukinyine ku zuwo lienyi, ni waze alanjile kuli umwe chilambala, yaapwisa ngalami hamuwika nenyi.

18 Yehova yasoloka kuli iye hakachi ka mitondo yinene-yinene ya Mamare, muze iye te anatwama ku chikolo cha mbalaka, ha shimbu lia mwalwa unji. 2 Yahetula meso, yamona malunga atatu kanamana hasuku ndambu. Muze haamona, yakatuka mu chikolo cha mbalaka, yazomboka ndo kuli ayo yafulamana hashi. 3 Chocho, iye yamba ngwenyi: “Yehova, lisesa, nyi nawana kama utayizo kumeso jenu, kanda nupalika hali kavumbi kenu chakuhona kumana. 4 Lisesa, tayizenu kama anehe ndambu ya meya anusanyise ku molu, mba nutwame mushi lia mutondo. 5 Amu nweza kuno, kuli yami kavumbi kenu, ngutayizenu kama ngunehe ndambu ya mbolo hanga nulie nulihuzulule,* mba nununge ni wenyi wenu.” Chocho ayo yamba ngwo: “Chinapeme. Linga chize wamba.”

6 Mba Apalahama yazomboka ndo mu mbalaka muze Sara te ali, yamba ngwenyi: “Tambwisako! Anda njongo* jitatu ja unga wafufunuka hanga ulinge mbolo.” 7 Chocho, Apalahama yazomboka ndo ku tanga, yasakula mwana-ngombe mupema, yamuhana kuli ngamba yenyi hanga amushihe ni kumuteleka kawashi-washi. 8 Mba yanda maji ni yamwa, ni mwana-ngombe yoze atelekele yaasela. Yamana hazehene mushi lia mutondo, shimbu ayo te anali.

9 Ayo yamuhula ngwo: “Mukwenu-pwo Sara kulihi ali?” Iye yaakumbulula ngwenyi: “Mu mbalaka ali.” 10 Umwe wa kuli ayo yanunga ni kwamba ngwenyi: “Pundu lume, ha mwaka mutukwata mungukahiluka kuli yena ha shimbu ngwe lino. Mba mukwenu-pwo Sara mungukamuwana ni mwana wa lunga.” Sara te kanevuko mu chikolo cha mbalaka yize te yili kunyima lia lunga wacho. 11 Apalahama ni Sara te hapwa chinji tushinakaji. Miaka ya Sara ya kusema ana te hiyapalika.* 12 Kashika, Sara yaputuka kulisehela mwene ni kwamba ngwenyi: “Haliapwila hinapwa kashinakaji ni mwene wami hapwa kashinakaji, chamwenemwene lume mungupwa ni uwahililo wacho?” 13 Mba Yehova yamba kuli Apalahama ngwenyi: “Mumu liaka Sara aseha ni kwamba ngwenyi: ‘Shina lume mungusema mwana ku ushinakaji?’ 14 Shina kuli chuma chize Yehova kechi kuhasa kulinga? Ha mwaka mutukwata mungukahiluka kuli yena, ha shimbu lialita, mba Sara mungukamuwana ni mwana wa lunga.” 15 Alioze Sara yalikala ngwenyi: “Chasehele.” Mumu woma te anevu. Mba iye yamulweza ngwenyi: “Waseha lume.”

16 Muze malunga akatukile hanga aye kwo, yatala kuze Sondome te yatwama. Apalahama yaashinjikila hanga alishike no. 17 Yehova yamba ngwenyi: “Shina munguswekela Apalahama chuma ngunambe kulinga? 18 Pundu lume, Apalahama makapwa munyachi unene kanda wa ndundo, mba mavungu eswe a hashi makaawahisa* kupalikila muli iye. 19 Mumu hinamunyingika, hanga akalongese ana jenyi ni akwa-zuwo lienyi kufunga shimbi ja Yehova, ha kulinga chize chalita ni cha ululi, hanga Yehova akamanunune yeswe yize alakenyene kuli Apalahama.”

20 Kashika, Yehova yamba ngwenyi: “Muteto hakutwala ku Sondome ni Ngomora, wahiana naye ni shili yo hiyoka chinji. 21 Mungupalumuka hanga ngumone nyi chamwenemwene lume, kanalingi kulita ni muteto uze waheta kuli yami. Nyi hi chocho ko mungunyingika.”

22 Chocho malunga yakatuka kuze, yaya ku Sondome, alioze Yehova yanunga ni Apalahama. 23 Apalahama yakundama ni kwamba ngwenyi: “Chamwenemwene munongesa akwa-ululi hamuwika ni yingulungulu? 24 Tunyongenu ngwe mu mbonge muli akwa-ululi 50. Ha chikuma ngwe chino, shina mwanongesa? Shina kuchi kukonekena mbonge yacho mumu lia akwa-ululi 50 waze alimo? 25 Chikapwe kusuku ni yenu kulinga yuma ya mutapu au, kushiha akwa-ululi hamuwika ni yingulungulu, hanga chilingiwe kuli akwa-ululi chize muchilingiwa kuli yingulungulu! Chino chikapwe kusuku! Shina Ngaji wa hashi heswe kechi kupatula ni ululi?” 26 Chocho, Yehova yamba ngwenyi: “Nyi nawana akwa-ululi 50 mu mbonge ya Sondome, mungukonekena mbonge yeswe mumu lia ayo.” 27 Alioze, Apalahama yamba ngwenyi: “Lisesa, ngukonekenenu kama ha kuhanjika ni yenu Yehova, chipwe ngwe nguli fufuta ni uto. 28 Tunyongenu ngwe munahono akwa-ululi atano hanga akumbanyise akwa-ululi 50. Shina munongesa mbonge yeswe mumu hanahono atu atano?” Mba iye yakumbulula ngwenyi: “Chichi kuyinongesa nyi nawanamo akwa-ululi 45.”

29 Alioze, Apalahama yamba nawa ngwenyi: “Tunyongenu ngwe munuwanamo akwa-ululi 40.” Iye yamukumbulula ngwenyi: “Chichi kuyinongesa mumu lia akwa-ululi 40.” 30 Alioze, Apalahama yanunga ni kwamba ngwenyi: “Lisesa Yehova, kanda nupihilila kama, ngwechenu kama ngununge ni kuhanjika: Tunyongenu ngwe munuwanamo wika akwa-ululi 30?” Iye yamukumbulula ngwenyi: “Chichi kuyinongesa nyi nawanamo akwa-ululi 30.” 31 Alioze, Apalahama yanunga ni kwamba ngwenyi: “Lisesa Yehova, ngukonekenenu kama ha kuhanjika ni yenu: Tunyongenu ngwe munuwanamo wika akwa-ululi 20.” Iye yamukumbulula ngwenyi: “Chichi kuyinongesa mumu lia akwa-ululi 20.” 32 Kusulaho, Apalahama yamba ngwenyi: “Lisesa Yehova, kanda nutenuka kama, ngwechenu kama nguhanjike chisuho chinochene: Tunyongenu ngwe munuwanamo wika akwa-ululi kumi.” Iye yamukumbulula ngwenyi: “Chichi kuyinongesa mumu lia akwa-ululi kumi.” 33 Muze ahwishile kuhanjika ni Apalahama, Yehova yaya kwenyi, mba Apalahama yahiluka ku chihela chenyi.

19 Angelo aali yaheta mu Sondome muze tangwa te linayi ni kutoka, Lote te kanatwama mu chikolo cha Sondome. Muze Lote aamwene, yakatuka, yaya ndo kuli ayo, yafulamana hashi. 2 Yamba ngwenyi: “Lisesa ene jami, tweyenu kama, nupombe ku zuwo lia yami kavumbi kenu, anusanyise ku molu, mba hamene, munulaula chimene nununge ni wenyi wenu.” Ayo yakumbulula ngwo: “Ka, mutupomba ha chitanda.” 3 Alioze, iye yaliumba chinji kuli ayo, chocho yaya nenyi ku zuwo lienyi. Yaaluliekela kulia, yochela mbolo jize kujishi futunwiso, o yalia.

4 Shimbu te kanda achiya ni kupomba, malunga a mu mbonge, malunga a mu Sondome, chize kuli twanuke ndo kuli makulwana, eswe yajingilika zuwo lia Lote. 5 Yasanyika Lote ni kumuhula ngwo: “Kulihi ali malunga waze eza ufuku uno ku zuwo lie? Atuhwise haze hanga tulisumbakenye no.”

6 Chocho, Lote yatuhuka hanga ahanjike no, yamana mu chikolo, yajila chajilo kunyima yenyi. 7 Iye yamba ngwenyi: “Lisesa mandumbu jami, kanda nulinga chuma chino chipi. 8 Lisesa, nguli ni ana a mapwo aali waze kanda achilimona kama ni lunga. Lisesa, ngwechenu ngununehene-o haze nwalinge cheswacho munuzanga. Alioze kanda nulinga nichimwe kuli malunga wano, mumu ayo kali ngeji jami, natamba kwafunga.” 9 Chocho ayo yamba ngwo: “Katuka kulutwe!” Yamba nawa ngwo: “Lunga yono kali chilambala, kejile ni kutwama kuno, chipwe chocho kanazange kutusopesa! Haliapwila mutukulinga chipi chinji kuhiana ayo.” Ayo eswe yajingilika* Lote, yaya hanga apule chajilo. 10 Chocho e malunga yazoza kwoko, yakokela Lote mu zuwo mba yajila chikolo. 11 Alioze, yapupuchisa meso ja malunga waze apwile ku chikolo, chize kuli kanuke ndo kuli mukulwana, chocho yahonga muze te anafupu chikolo.

12 Mba malunga yahula Lote ngwo: “Uli nawa ni asoko akwo mu mbonge yino nyi? Asoko je eswe atwama mu mbonge yino, atatenu-weno, ana je a malunga, ana je a mapwo, eswe atwama muno, atuhwisemo! 13 Mutunongesa chihela chino, mumu muteto wa atu wano wahiana naye kumeso ja Yehova, kashika Yehova atutuma hanga tunongese mbonge yino.” 14 Chocho Lote yatuhuka yaya ni kuhanjika ni atato-weno waze te malimbata ni ana jenyi, yaalweza ngwenyi: “Tambwisenuko, tuhukenu mu chihela chino, mumu Yehova manongesa mbonge yino!” Alioze, atato-weno yamona ngwe iye te kanahehe.

15 Muze te kunayi ni kucha, angelo yaputuka kulweza Lote ngwo: “Tambwisako, kwata mukwenu-pwo ni ana je aali hanga achine kukunongesa mumu lia uhenge wa mbonge yino.” 16 Amu te analaluka, e malunga yakwata ku kwoko lienyi, lia mukwo-pwo ni ku moko ja ana jenyi a mapwo, yaatuhwisa mu mbonge ni kwatwala haze lia mbonge, mumu Yehova wamuvwilile keke. 17 Muze te haatuhwisa mu mbonge, umwe wa kuli angelo yamba ngwenyi: “China hanga ulamwine mwono* we, kanda utala kunyima, chipwe kumana ha chihela cheswacho mu chana!* Chinyina ku milundu hanga uchine kufwa!”

18 Lote yamba kuli ayo ngwenyi: “Lisesa Yehova, akuze ka! 19 Lisesa, yami kavumbi kenu hinapwa ni utayizo kumeso jenu, kashika nwanguvwila keke* yinji ha kungufunga ni mwono,* alioze, chatambile kuchinyina ku milundu, mumu ngunevu woma ngwami, lamba mulinguwana, mba mungufwa. 20 Lisesa, mbonge yino yili hakamwihi, munguhasa kuchinyinamo; chili wika chihela chikehe. Lisesa, muchilita nguchinyinemo? Chili wika chihela chikehe. Chocho mungulamwina mwono* wami!” 21 Iye yamwamba ngwenyi: “Chinapeme, natayiza yize wamba, kashika, chichi kunongesa mbonge yize wamba. 22 Tambwisako! Chinyinako, mumu chichi kuhasa kulinga nichimwe shimbu kanda uchihetako!” Kashika alukile mbonge yacho jina ngwo, Zoare.*

23 Muze Lote ahetele ku Zoare tangwa te hiliavumbuka. 24 Chocho Yehova yanokesa kahia ni fundanga mu mbonge ya Sondome ni Ngomora. Fundanga ni kahia yakatukile mwilu, kuli Yehova. 25 Chocho yanongesa mbonge jacho, ewa, ni yana yeswe, hamwe ni atu ja mu mbonge jacho, ni yiputa ya hashi. 26 Alioze pwo lia Lote, yoze te uli kunyima lienyi, yatala kunyima, chocho yalumuka nguji lia mungwa.

27 Mba Apalahama yahinduka chimenemene yaya ku chihela chize amanyine kumeso ja Yehova. 28 Muze hatala ku Sondome ni ku Ngomora ni mu chifuchi cheswe cha chana, yamona chimwe chuma cha kukomwesa, te kunakakumuka mwishi unji, ngwe mwishi uze wakukatuka mu lutengo! 29 Muze Zambi anongesene mambonge a mu chana, Zambi yewuluka Apalahama, mba yatuhwisa Lote mu mambonge waze anongesene, mambonge waze Lote te atwama.

30 Kulutwe, Lote yakatuka ni ana jenyi a mapwo ku Zoare, yaya ni kutwama ku chifuchi cha milundu, mumu te kanevu woma wa kutwama mu Zoare. Chocho yaya ni kutwama ku chivwenge hamwe ni ana jenyi aali a mapwo. 31 Mba mwanenyi mutangu wa pwo yamba kuli mwana-kwo ngwenyi: “Tata hapwa kashinakaji, mu chifuchi chino kumushi malunga waze mutulimona no kulita ni chako cha hashi heswe. 32 Tweya tuhane vinyu kuli tata, tulimone nenyi hanga tufunge munyachi wa tata.”

33 Chocho ha ufuku wacho, ayo yazengewesa tato ni vinyu, mba, mwana mutangu yanjila, yalimona ni tato, alioze tato kevwile nichimwe, chipwe muze apombanga nenyi, chipwe muze mwanenyi ahindukanga. 34 Mukwachako, mwana mutangu yalweza mwana-kwo ngwenyi: “Zau ufuku nalimonanga ni tata. Musono ufuku tumwehe nawa vinyu. Mba munjila hanga ulimone nenyi, chocho mutufunga munyachi wa tata.” 35 Kashika, ha ufuku wacho yazengewesa nawa tato ni vinyu; mba mwana-kwo yanjila yalimona nenyi, alioze tato kevwile nichimwe, chipwe muze apombanga nenyi, chipwe muze mwanenyi ahindukanga. 36 Chocho ana ja Lote yapwa ni ufumba wa kuli tato. 37 Mwana mutangu yasema mwana wa lunga, yamuluka jina ngwenyi Moape. Iye mwe tato ya A-Moape ndo musono. 38 Mwana-kwo neye yasema mwana wa lunga, yamuluka jina ngwenyi Mben-ami. Iye mwe tato ya A-Amone ndo musono.

20 Apalahama yakatuka kuze te atwama, yaya ku chifuchi cha Nengeve yatwama hakachi ka Kandeshe ni Shure. Shimbu te achili* mu Ngerare, 2 Apalahama yamba nawa hakutwala kuli mukwo-pwo Sara ngwenyi: “Iye kali ndumbwami.” Chocho Apimeleke mwanangana wa Ngerare yatuma atu kusaka Sara. 3 Mba Zambi yasoloka kuli Apimeleke mu chimwe chilota ha ufuku, yamba kuli iye ngwenyi: “Yena kafwa hiwafwa kulu, mumu lia pwo yoze watambula, se kali pwo liambala.” 4 Alioze, Apimeleke te kanda achilimona* nenyi, kashika yamba ngwenyi: “Yehova, shina mushiha vungu lize kulishi chitela* nyi? 5 Hi iye ko wangulwezanga ngwenyi: ‘Iye kali ndumbwami?’ Ni pwo neye yamba ngwenyi: ‘Iye kali ndumbwami’? Te chishi ni nyonga lipi, te chanyingikine ngwami chuma chipi ngunalingi.” 6 Zambi wamwenemwene yamba kuli iye kupalikila mu chilota ngwenyi: “Ngunanyingika ngwami kuwachilingile ni nyonga lipi, kashika nakukwika kuvulumuna kumeso jami, ni kukukinda kumukwata. 7 Haliapwila hilwisa pwo liambala kuli mwene, mumu iye kali profeta, makulembela mba ununge ni mwono. Alioze, nyi kuwamuhilwishile, nyingika ngwe, pundu lume kumuofwa, yena ni atu je eswe.”

8 Apimeleke yahinduka chimenemene, yasanyika ngamba jenyi eswe, yaalweza yino yuma yeswe. Chocho o yevwa woma unji. 9 Mba Apimeleke yasanyika Apalahama, yamba kuli iye ngwenyi: “Mumu liaka watulinga chuma cha mutapu au? Upi uka nakulinga, mba te unehe mulonga upwahaha hali yami ni ha wanangana wami? Chuma chize wangulinga kuchalitele.” 10 Kashika, Apimeleke yahula Apalahama ngwenyi: “Yika te unanyongo ha kulinga chuma cha mutapu au?” 11 Apalahama yakumbulula ngwenyi: “Mumu nanyonganga ngwami: ‘Mu chifuchi chino, atu keshi kuvwila Zambi woma, kashika mangushiha mumu lia pwo liami.’ 12 Chikwo nawa, iye kali lume ndumbwami, mwana wa tata, yoze asemene ni mama mweka, mba yami yingumumbata. 13 Kashika, muze Zambi anguchijile ku zuwo lia tata hanga ngwendangane, yami yingwamba kuli Sara ngwami: ‘Chenacho muopwa ni kusolola ngwe wa kunguzanga: Kweswako kuze mutuya, watamba kwamba hakutwala kuli yami ngwe: “Iye kali ndumbwami.”’”

14 Kashika, Apimeleke yahana mapanga, ngombe, ndungo a malunga ni a mapwo kuli Apalahama, ni kumuhilwishila mukwo-pwo Sara. 15 Chikwo nawa, Apimeleke yamba ngwenyi: “Chifuchi chami chili mu moko je. Twama kweswako muzanga.” 16 Kuli Sara, iye yamba ngwenyi: “Ngunahana kuli ndumbwe kanunu ka mbongo ja prata. Mbongo jino mujisolola kuli atu waze ali hamwe ni yena ni kuli atu akwo ngwo, yena kushi chitela, chikwo nawa, kuwasaukile.” 17 Mba Apalahama yaputuka kulemba kuli Zambi wamwenemwene, chocho Zambi yauka Apimeleke, mukwo-pwo ni ngamba jenyi a mapwo, mba o yaputuka kusema. 18 Mumu Yehova kakashile* ngoji ya mapwo eswe a ku zuwo lia Apimeleke mumu lia Sara, pwo lia Apalahama.

21 Mba Yehova yewuluka Sara ngwe chize ambile, Yehova yalingila Sara chize amulakenyene. 2 Sara yapwa kafumba, yasemena Apalahama mwana wa lunga mu ushinakaji wenyi ha shimbu lize Zambi alakenyene. 3 Apalahama yaluka jina mwana yoze Sara amusemenene ngwenyi, Izake. 4 Apalahama yapwisa mwanenyi Izake ngalami muze te hapwa ni matangwa nake, ngwe chize Zambi amulwezele. 5 Muze Apalahama asemene mwanenyi Izake te kali ni miaka 100. 6 Sara yamba ngwenyi: “Zambi hangwaha uhashi wa kuseha, mutu mweswawo machivwa maseha* hamwe ni yami.” 7 Yamba nawa ngwenyi: “Iya wanyongene kama kwamba kuli Apalahama ngwenyi: ‘Sara makapapisa mwana?’ Alioze hinamusemena mwana mu ushinakaji wenyi.”

8 Mwana yakola mba yamusumuna, Apalahama yalulieka chiteleka chinene ha tangwa lize asumwine Izake. 9 Alioze, Sara yamona ngwenyi mwana yoze Hekare, Ka-Engitu, asemenene Apalahama kapwile ni kuhepwisa Izake. 10 Kashika, yamba kuli Apalahama ngwenyi: “Huma ngamba yono ni mwanenyi, mumu mwana wa ngamba yono, kechi kuswana hamuwika ni mwanami Izake!” 11 Alioze, Apalahama yapihilila ha yize Sara ambile hakutwala kuli Ishemali. 12 Mba, Zambi yamba kuli Apalahama ngwenyi: “Kanda upihilila ha yuma yize Sara akulweza hakutwala kuli mwana ni kuli ndungo ye. Panjika yize iye akulweza,* mumu yoze makavuluka ngwo munyachi* we, makeza kupalikila muli Izake. 13 Hakutwala kuli mwana wa ndungo, neye mungukamupwisa vungu mumu kali munyachi* we.”

14 Chocho, Apalahama yahinduka chimenemene, yanda mbolo yimuwika ni tuku ya meya yahana kuli Hekare. Yamusayo ha chipaya, yamuhuma hamwe ni mwanenyi. Chocho Hekare yaya kwenyi, yaputuka kwendangana mu puya ya Mbia-shipa. 15 Meya waze apwile mu tuku yahwa, mba iye yatumbika mwana mushi lia chiputa, 16 yaya, yatwama ukawenyi ha kapinji ka kukonga cha mwivu, mba yamba ngwenyi: “Chazangile kumona chize mwana anafu.” Kashika yatwama kusuku yaputuka kulila ni kukololoka.

17 Zambi yevwa liji lia mwana, mba mungelo wa Zambi yasanyika Hekare kukatuka mwilu, yamba kuli iye ngwenyi: “Hekare yika unalilila? Kanda wivwa woma mumu Zambi kevwa liji lia mwana haze ali. 18 Katuka, katwisa mwana umukwate ku kwoko, mumu mungumupwisa vungu linene.” 19 Zambi yalawisa meso jenyi, yamona shima lia meya. Yayako, yazalisa tuku ya meya, yahana kuli mwana hanga anwe. 20 Muze mwana te anayi ni kukola, Zambi kapwile hamwe nenyi. Iye te katwama mu puya, mba yapwa mukwa-kwasa uta wa manana.* 21 Iye yatwama mu puya ya Parane, mba naye yamumbachila pwo wa mu chifuchi cha Engitu.

22 Ha mashimbu jacho, Apimeleke hamuwika ni Fwikole kasongo ka maswalale jenyi, yamba kuli Apalahama ngwenyi: “Mu yuma yeswe yize wakulinga Zambi kali hamwe ni yena. 23 Kashika, lishinge haliapwila kuli yami kumeso ja Zambi ngwe, kuchi kangwonga, chipwe kwonga ana jami ni minyachi yami, musolola utu wa zango kuli yami ni mu chifuchi chize watwama ngwe uzewene nakusolola kuli yena.” 24 Chocho, Apalahama yamba ngwenyi: “Ngunalishingi.”

25 Kashika, Apalahama yalweza Apimeleke hakutwala ku shima lia meya lize ngamba ja Apimeleke atambwile ku tachi. 26 Apimeleke yakumbulula ngwenyi: “Chanyingikine yoze walingile chuma chino. Kashika ndo musono chachinyingikine.” 27 Mba Apalahama yakwata mapanga ni ngombe yahana kuli Apimeleke, chocho eswe aali yalinga usendo. 28 Muze Apalahama asakwile ana-mapanga shimbiali a yihwo ni kwasa ku tenga, 29 Apimeleke yahula Apalahama ngwenyi: “Mumu liaka wasa mapanga wano shimbiali ku tenga?” 30 Iye yakumbulula ngwenyi: “Mutambula mapanga wano ku moko jami ngwe uchela unasolola ngwo yami nafulile shima lino.” 31 Kashika alukile chihela chacho ngwo, Mbia-shipa,* mumu kwenako eswe aali alishingile. 32 Chocho, yalinga usendo ku Mbia-shipa, mba Apimeleke ni Fwikole kasongo ka maswalale jenyi, yahiluka ku chifuchi cha A-Filistea. 33 Kulutwe, Apalahama yatumba mutondo wa tamalisha ku Mbia-shipa, mba yatambika ha jina lia Yehova, Zambi wa mutolo. 34 Mba Apalahama yatwama* mu chifuchi cha A-Filistea ha mashimbu* anji.

22 Kulutwe, Zambi wamwenemwene yeseka Apalahama, yamba kuli iye ngwenyi: “Apalahama!” Apalahama yakumbulula ngwenyi: “Yami uno!” 2 Mba Zambi yamulweza ngwenyi: “Lisesa anda mwane, mwane wa wika Izake, yoze wazanga chinji, yako mu chifuchi cha Moria hanga umulambule ngwe mulambu wa kulumba ku mulundu umwe uze mungukulweza.”

3 Chocho, Apalahama yalimeneka chimenemene, yalulieka chimbulu chenyi, yaya ni ngamba jenyi aali, hamwe ni mwanenyi Izake. Yapula kunyi ja mulambu wa kulumba, yakatuka, yaya ku chihela kuze Zambi wamwenemwene amulwezele. 4 Ha tangwa liamuchitatu, Apalahama yahetula meso, yamwena chihela chacho kusuku. 5 Apalahama yamba kuli ngamba jenyi ngwenyi: “Salenu hano ni chimbulu, shimbu yami ni mwanami mutuchiya akuze tuwayile, mba mutuhiluka kuli yenu.”

6 Apalahama yatwika mwanenyi Izake kunyi ja mulambu wa kulumba. Mba yanda kahia ni poko, eswe aali yaya. 7 Mba Izake yamba kuli tato Apalahama ngwenyi: “Tata!” Iye yakumbulula ngwenyi: “Ewa mwanami!” Izake yanunga ngwenyi: “Kahia ni kunyi tuli nayo, mba panga mutulambula ngwe mulambu wa kulumba kulihi ali?” 8 Apalahama yakumbulula ngwenyi: “Mwanami, Zambi mwene matwaha panga hanga tuhane mulambu wa kulumba.” Chocho eswe aali yanunga ni wenyi wo.

9 Muze ahetele ku chihela kuze Zambi wamwenemwene amulwezele, Apalahama yatungako chilumbilo, yasa kunyi helu. Yakasa mwanenyi Izake ku moko ni ku molu, yamusa ha chilumbilo helu lia kunyi. 10 Apalahama yazoza kwoko, yanda poko hanga ashihe mwanenyi. 11 Alioze, mungelo wa Yehova yamusanyika kukatuka mwilu ngwenyi: “Apalahama, Apalahama!” Iye yakumbulula ngwenyi: “Yami uno!” 12 Chocho, mungelo yamba ngwenyi: “Kanda ushiha mwana, kanda umulinga chuma nichimwe, mumu haliapwila ngunanyingika ngwami, wakuvwila Zambi woma, se kuwanguminyine mwane, mwe mwane wa wika.” 13 Chocho Apalahama yahetula meso, yamona kuji wa panga hakamwihi, mbinga jenyi hijinaliswiki mu lutandulwila, mba Apalahama yayako, yakwata panga wacho, yamuhana ngwe mulambu wa kulumba mu chihela cha mwanenyi. 14 Mba Apalahama yaluka chihela chacho jina ngwenyi, Yehova-Yile.* Kashika ndo musono akwamba ngwo: “Ha mulundu wenyi, Yehova kakuhana.”

15 Mungelo wa Yehova yasanyika Apalahama ha chisuho chamuchiali kukatuka mwilu, 16 ngwenyi: “‘Ngunalishingi yami mwene,’ chocho anambe Yehova ngwenyi, ‘amu hiwalinga chuma chino, kuwanguminyine mwane, mwe mwane wa wika, 17 pundu lume mungukakuwahisa, pundu lume mungukakwokesa ngwe tutongonoshi a mwilu, ngwe masekeseke a ku sesa lia kalunga-lwiji, munyachi* we muukatambula membo* ja akwa-kole jo. 18 Kupalikila muli munyachi* we, mavungu eswe a hashi kumakaawahisa, mumu hiwononokena liji liami.’”

19 Apalahama yahiluka kuli ngamba jenyi, mba eswe yaya ku Mbia-shipa; Apalahama yanunga ni kutwama ku Mbia-shipa.

20 Kulutwe, Apalahama yatambula lusango ngwo: “Milika neye hasemena mwana ndumbwenyi Nahore: 21 Mwana mutangu, Uze, mwana-kwo Buze, Kemuele tato ya Arame, 22 Chesede, Hazo, Pilitashi, Yilape, ni Mbetule. 23 Mbetule yasema Rebeka. Milika yasemena Nehore ndumbu ya Apalahama ana nake. 24 Konkubina yenyi avuluka ngwo Rehuma, neye yasema ana wano: Tepa, Ngahame, Tahashi ni Maka.

23 Sara watwamine miaka 127. Yino ye yapwile miaka ya mwono wa Sara. 2 Sara wafwilile mu Kiriate-Arpa che kwamba, mu Heprone, mu chifuchi cha Kanana, mba Apalahama yalinyenga ni kulila kufwa cha Sara. 3 Apalahama yakatuka kumeso ja mukwo-pwo yoze te hafwa kulu, yamba kuli ana ja Hete ngwenyi: 4 “Nguli chilambala, nejile ni kutwama mukachi kenu. Ngwehenu kama chimwe chihela hakachi kenu nguchitenge fuka hanga ngufunde* pwo liami.” 5 Chocho, ana ja Hete yakumbulula Apalahama ngwo: 6 “Tupanjike mwene wetu. Yenu nuli mwata* yoze Zambi asele hakachi ketu. Lisakwilenu fuka lipema hakachi ka mafuka jetu, hanga nufundeko mukwenu-pwo, niumwe wa kuli yetu manumina fuka hanji kunukwika nufunde mukwenu-pwo wakuhi.”

7 Chocho, Apalahama yakatuka, mba yafulamana kuli ana ja Hete, atu a mu chifuchi chacho, 8 yamba kuli ayo ngwenyi: “Nyi yenu* nunatayiza hanga ngufunde pwo liami, ngupanjikenu: Etenu kuli Efrone mwana wa Zohare 9 angulanjise chivwenge chenyi cha Makapela. Chize chatwama mu njiza ya munda wenyi. Angulanjisecho kumeso jenu, kulita ni mbongo ja prata jize chihela chacho muchihasa kufwika, hanga chipwe chihela chami chize munguhasa kutenga chifuka.”

10 Efrone te kanatwama hakachi ka ana ja Hete, Efrone Ka-Hete yakumbulula Apalahama kumeso ja ana ja Hete ni kumeso ja eswe waze apwile ni kunjila ku chikolo cha mbonge ngwenyi: 11 “Ka, mwene wami! Ngupanjike. Mungukwaha we munda ni che chivwenge chatwamamo. Ngunakwehewo kumeso ja ana ja atu jami. Fundamo mukwenu-pwo.” 12 Apalahama yafulamana kumeso ja atu a mu chifuchi chize 13 yamba kuli Efrone kumeso ja atu ngwenyi: “Lisesa, ngupanjike! Yami mungukwaha mbongo ja prata jize munda wacho wakufwika. Tayiza kama mbongo jacho hanga ngufundemo pwo liami.”

14 Mba Efrone yakumbulula kuli Apalahama ngwenyi: 15 “Mwene wami, ngupanjike kama. Mavu wano kakufwika 400 a shekele* ja prata, mba mbongo jacho chuma chika kama hakachi ka yami ni yenu mwene wami? Kashika fundenu mukwenu-pwo.” 16 Apalahama yapanjika yize Efrone ambile, mba Apalahama yapimina Efrone unji wa mbongo uze ambile kumeso ja ana ja Hete, japwile 400 a shekele* ja prata ngwe chize akwa-mingoso apwile ni kulinga. 17 Chocho, munda wa Efrone ku Makapela uze wapwile hakamwihi ni Mamare, munda wacho ni chivwenge chize chapwilemo, hamwe ni mitondo yeswe yize yapwilemo yiyipwa 18 ya Apalahama, yize alanjile kumeso ja ana ja Hete ni kumeso ja atu eswe waze apwile ni kunjila ku chikolo cha mbonge. 19 Kulutwe lia chino, Apalahama yafunda mukwo-pwo Sara ku chivwenge chatwama mu munda wa Makapela, kulutwe lia Mamare, che kwamba, mu Heprone, mu chifuchi cha Kanana. 20 Chocho, ana ja Hete yahana kuli Apalahama munda ni chivwenge chize chapwilemo hanga akautenge chifuka.

24 Apalahama te hapwa chinji kashinakaji, Yehova wawahishile Apalahama mu yuma yeswe. 2 Apalahama yamba kuli ndungo yenyi, mwe mukulwana wa mu zuwo lienyi, yoze te wakuyula yuma yeswe yize Apalahama apwile nayo ngwenyi: “Lisesa, sako kama kwoko lie kushi lia shina lia kulu liami, 3 mungukushingisa mu jina lia Yehova Zambi ya malilu ni Zambi ya hashi, ngwami kuchi kumbachila mwanami pwo hakachi ka ana a mapwo ja A-Kanana, mukachi ka atu waze natwama. 4 Alioze, yako ku chifuchi chami, hakachi ka asoko jami, ukambachileko pwo mwanami Izake.”

5 Alioze, ngamba yenyi yamuhula ngwenyi: “Mba nyi mwe pwo kazangile kwiza ni yami ku chifuchi chino, shina natamba kutwala mwane, ku chifuchi chize yenu mwene wami nwakatukile?” 6 Apalahama yamukumbulula ngwenyi: “Kanda wiza keseka kutwalako mwanami. 7 Yehova, Zambi wa mu malilu, yoze wanguchijile ku zuwo lia tata ni mu chifuchi cha asoko jami, yoze wahanjikile ni yami ni kulishinga ngwenyi: ‘Mungukahana chifuchi chino ku munyachi* we,’ makatuma mungelo wenyi kulutwe lie, mba pundu lume mukambachila mwanami pwo mu chifuchi chize. 8 Nyi mwe pwo kazangile kwiza ni yena, mukasamba ku shingo lino. Alioze, chuma wika kanda utwalako mwanami.” 9 Kashika, mwe ngamba yasa kwoko lienyi kushi lia shina lia kulu lia Apalahama, mwene wenyi, mba yalishinga hakutwala ku chikuma chacho.

10 Mba mwe ngamba yanda tumelu kumi a mwene wenyi yaya, yambata yuma ya mulali weswe yipema ya mwene wenyi. Yalinga wenyi ku Mesopotamia mu mbonge ya Nehore. 11 Iye yautamisa tumelu ku shima lia meya haze lia mbonge, tangwa te linayi ni kutoka, ha maola waze mapwo akwiza ni kutaha meya. 12 Chocho yamba ngwenyi: “Yehova, Zambi ya mwene wami Apalahama, lisesa, nguwahise kama ha tangwa lino, ni kusolola utu wa zango lie kuli mwene wami Apalahama. 13 Ngunamana hano ha shima lia meya, ana-mapwo a mu mbonge kaneza ni kutaha meya. 14 Ngunakwichi ngwami, mwana-pwo mweswe yoze mungulweza ngwami: ‘Lisesa, tula kama mulondo we wa meya hanga ngunwe meya,’ mba mangukumbulula ngwenyi: ‘Nwako, mungunwisa nawa meya tumelu twe,’ yono apwe pwo yoze nwasakwila kavumbi kenu Izake; chino muchingukwasa kunyingika ngwami, nwasolwela mwene wami utu wa zango lienu.”

15 Shimbu te kanda achihwisa kuhanjika, Rebeka yeza ni mulondo wenyi ha chipaya. Rebeka kapwile mwana wa Mbetule, mwana wa Milika, yoze wapwile pwo lia Nehore ndumbu ya Apalahama. 16 Mwe mwana-pwo kapwile chileza, te kanda achilimona kama ni lunga. Iye yapalumuka ndo ku shima, yazalisa mulondo wenyi, mba yakanduka. 17 Mwe ngamba yazomboka ndo kuli iye, yamba ngwenyi: “Lisesa, ngwehe kama ndambu ya meya mu mulondo we.” 18 Chocho mwana-pwo yamba ngwenyi: “Nwenu mwene wami.” Hazehene, yatula kawashi-washi mulondo wa meya ha kwoko, yamwaha meya, yanwa. 19 Mba muze hamwaha meya, Rebeka yamba ngwenyi: “Mungutaha nawa meya hanga nguhane kuli tumelu twe ndo muze maakuma.” 20 Yatambuka, yapukumwina meya mu chingolongolo, mba yazomboka ha yisuho yinji ndo ku shima hanga atahe meya, yanunga ni kutahila meya tumelu jenyi eswe. 21 Ha mashimbu eswe-a, lunga yanunga ni kutala mwana-pwo ni kulishimwoka mu mbunge, yashimbwila hanga amone nyi Yehova kawahisa wenyi wenyi, nyi ka.

22 Muze te tumelu hahwisa kunwa meya, mwe lunga yahana kazeya wa oru kuli Rebeka yoze akusa ku mazulu wapwile ni kulema chipinji cha shekele* ni mikosa yaali ya oru yize yapwile ni kulema kumi lia shekele,* 23 yamba ngwenyi: “Ngulweze kama, lisesa, uli mwana waya? Shina ku zuwo lia tatenu kuli kama chihela kuze mutuhasa kupomba?” 24 Chocho, yamba kuli iye ngwenyi: “Nguli mwana wa Mbetule, mwana yoze Milika asemenene Nehore.” 25 Yamba nawa ngwenyi: “Mwambu ni kulia cha tumelu tuli nacho, tuli nawa ni chihela cha kupomba.” 26 Chocho, mwe lunga yahetama ni kufulamana kumeso ja Yehova, 27 yamba ngwenyi: “Yehova Zambi ya mwene wami Apalahama afumane, mumu kahonene kusolola utu wa zango lienyi ni ushishiko wenyi kuli mwene wami. Yehova kangusongwela ndo ku zuwo lia mandumbu ja mwene wami.”

28 Mba, mwe mwana-pwo yazomboka ndo ku zuwo lia naye, yambulula sango jeswe. 29 Rebeka te kakwete ndumbwenyi avuluka ngwo, Lapane. Mba Lapane yazomboka ndo kuli lunga yoze wapwile ku shima lia meya. 30 Muze amwene kazeya wa oru yoze akusa ku mazulu ni mikosa yize ndumbwenyi te anazala, ni kwivwa maliji waze ndumbwenyi Rebeka ambile ngwenyi: “Chenacho umwe lunga amba,” Lapane yaya ndo kuli lunga wacho, yoze te unachimana ni tumelu ku shima lia meya. 31 Hazehene Lapane yamba ngwenyi: “Tweya, yena yoze Yehova hawahisa, mumu liaka unamana haze? Hinalulieka zuwo ni chihela cha tumelu.” 32 Mba mwe lunga yanjila mu zuwo, Lapane yachiza yikwata yapwile helu lia tumelu, yahana mwambu ni kulia kuli tumelu, ni meya a kusana kuli lunga yoze, hamwe ni waze apwile nenyi. 33 Mba muze hamwaha kulia, iye yamba ngwenyi: “Chichi kulia, ndo muze mungwambulula yize nendela.” Chocho Lapane yamba ngwenyi: “Ambenu twivwe!”

34 Iye yamba ngwenyi: “Nguli ngamba ya Apalahama. 35 Yehova hanawahisa chinji mwene wami, ni kumupwisa pichi munene, hamwaha mapanga ni ngombe, prata ni oru, ngamba a malunga ni a mapwo, tumelu ni yimbulu. 36 Chikwo nawa, Sara pwo lia mwene wami, hanasemena mwene wami mwana wa lunga, muze te hapwa kulu kashinakaji, mba mwene wami makamwaha upite wenyi weswe. 37 Mwene wami kangushingishile ngwenyi: ‘Kanda umbachila mwanami pwo hakachi ka ana a mapwo A-Kanana mu chifuchi muze natwama. 38 Alioze, ukaye ku zuwo lia tata ni lia usoko wami, kwenako mukambachila mwanami pwo.’ 39 Chocho yinguhula mwene wami ngwami: ‘Mba nyi mwe pwo kazangile kwiza ni yami?’ 40 Iye yamba kuli yami ngwenyi: ‘Yehova, yoze nakwenda kumeso jenyi, makatuma mungelo wenyi akaye hamwe ni yena, pundu lume makawahisa wenyi we. Ukambachile mwanami pwo hakachi ka usoko wami, ku zuwo lia tata. 41 Nyi usoko wami kakuheleye, mukasamba ku shingo lino walishinga kuli yami. Chocho mukatusuka ku shingo lie.’

42 “Musono, muze nahetanga ku shima lia meya, yingwamba ngwami: ‘Yehova, Zambi ya mwene wami Apalahama, nyi muchilita ni upale wenu kuwahisa wenyi wami, 43 ngunamana hano ha shima lia meya. Chino che chatamba kulingiwa: Muze umwe mwana-pwo meza ni kutaha meya, mungumulweza ngwami: “Lisesa, ngwehe kama ndambu ya meya a kunwa mu mulondo we,” 44 mba mangukumbulula ngwenyi: “Nwako, mba mungunwisa nawa meya tumelu twe.” Pwo yono apwe yoze Yehova nwasakwila mwana wa mwene wami.’

45 “Shimbu te munguchihanjika mu mbunge yami, Rebeka te kaneza ni mulondo wenyi ha chipaya; yapalumuka ndo ha shima, yaputuka kutaha meya. Chocho yingwamba kuli iye ngwami: ‘Lisesa, ngwehe kama meya ngunwe.’ 46 Iye yatambwisa kutula mulondo wa meya, yamba ngwenyi: ‘Nwako, mungunwisa nawa meya tumelu twe.’ Chocho yingunwa, mba iye yanwisa nawa tumelu meya. 47 Mba yingumuhula ngwami: ‘Uli mwana waya?’ Iye yangukumbulula ngwenyi: ‘Nguli mwana wa Mbetule, mwana yoze Milika asemenene Nehore.’ Kashika yingumusa kazeya ku zulu ni mikosa ku moko. 48 Yinguhetama ni kufulamana kumeso ja Yehova, yinguhalisa Yehova, Zambi ya mwene wami Apalahama, yoze wangusongwelele mu jila yalita, hanga ngukasake mwana wa pwo wa mwana-kwo wa mwene wami, akapwe pwo lia mwanenyi. 49 Haliapwila, ngulwezenu nyi munusolola utu wa zango ni ushishiko kuli mwene wami, nyi ka, ngulwezenu hanga ngumone jila yize mungutalikisa.”*

50 Lapane ni Mbetule yakumbulula ngwo: “Chino chinakatuka kuli Yehova, kutuchi kuhasa kwamba ngwetu ewa, hanji ka.* 51 Rebeka au, kali kumeso je. Mwande uye nenyi, hanga akapwe pwo lia mwana wa mwene we, ngwe chize Yehova hamba.” 52 Muze Ngamba ya Apalahama hevwa maliji jo, hazehene yafulamana hashi kumeso ja Yehova. 53 Mba mwe ngamba yaputuka kwanda yikumba ya prata, ni ya oru ni mazalo, yayihana kuli Rebeka; yahana nawa yuma ya ndando yinji kuli ndumbu ya Rebeka ni kuli naye. 54 Chocho yalia, yanwa, hamwe ni malunga waze ejile nenyi, mba yapombako.

Muze hikwacha, yamba ngwenyi: “Ngwechenu nguhiluke kuli mwene wami.” 55 Hakwivwa chocho, ndumbu ya Rebeka ni naye ya Rebeka yamba ngwo: “Echa kama mwana-pwo atwame ni yetu chipwe matangwa kumi. Mba iye mahasa kuya.” 56 Alioze, iye yamba kuli ayo ngwenyi: “Kanda nungukwika, mumu Yehova hawahisa wenyi wami. Ngwechenu, hanga nguye kuli mwene wami.” 57 Ayo yamba ngwo: “Tusanyikenu mwe mwana-pwo tuchimuhule.” 58 Yasanyika Rebeka, yamuhula ngwo: “Shina muoya ni lunga yono?” Iye yakumbulula ngwenyi: “Ewa, munguya.”

59 Chocho, yecha ndumbwo Rebeka hanga aye ni ndeji* yenyi, ni ngamba ya Apalahama hamwe ni atu jenyi. 60 Mba yawahisa Rebeka ni kumwamba ngwo: “Yena ndumbwetu, ukapwe tununu yisuho kumi lia tununu,* minyachi ye yikatambule* membo ja akwa-kole jo.” 61 Mba Rebeka ni ngamba jenyi yalilulieka, yanyina ha tumelu, yakaula mwe lunga. Chocho ngamba ya Apalahama yanda Rebeka yaya nenyi.

62 Tangwa limwe, Izake te kanakatuka ku sali lia Mbia-ha-rohi, mumu te katwama mu chifuchi cha Nengeve. 63 Izake te kanayi ni kwolola molu mu yambu hanga apukune, muze te tangwa linayi ni kutoka. Muze ahetwile meso, yamona tumelu kaneza. 64 Mba muze Rebeka azundwile meso, yamona Izake, yasunuka kawashi-washi ha kamelu. 65 Iye yahula ngamba ngwenyi: “Auze lunga uneza ni kulitakana ni yetu mu yambu iya?” Ngamba yamukumbulula ngwenyi: “Mwene wami.” Chocho, Rebeka yanda hina, yalifuka ku meso. 66 Mba ngamba yambulwila Izake yuma yeswe yize alingile. 67 Kulutwe lia chino, Izake yatwala Rebeka mu mbalaka ya naye Sara. Yamumbata, yapwa pwo lienyi; Izake yamuzanga chinji, chocho Izake yawana ulembejeko ha kufwa cha naye.

25 Chocho, Apalahama yambata nawa pwo mweka jina lienyi liapwile Ketura. 2 Ha kupalika cha mashimbu Ketura yasema Simira, Yokashane, Mindane, Mindiane, Isapake ni Shua.

3 Yokashane yasema Shipa ni Ndetane.

Ana ja Ndetane kapwile Ashurina, Letushine ni Leumine.

4 Ana ja Mindiane kapwile Efwa, Efwe, Hanoke, Apita ni Elitaha.

Wano eswe kapwile ana ja Ketura.

5 Kulutwe, Apalahama yahana kuli Izake, yuma yeswe yize apwile nayo. 6 Alioze Apalahama yahana yawana kuli ana waze asemene ni makonkubina. Shimbu te uchili ni mwono, yaatuma hanga aye ni kutwama ku chifuchi cha chivumbuko, kusuku ni mwanenyi Izake. 7 Miaka ya mwono wa Apalahama yapwile, 175. 8 Kashika Apalahama yasutuka, yafwa ni ushinakaji upema, te hakola chinji, chocho amufunjile ngwe chize afunjile tulamba* twenyi. 9 Ana jenyi Izake ni Ishemali yamufunda mu chivwenge cha Makapela, chize chatwama kulutwe lia Mamare, mu munda wa Efrone mwana wa Zohare, Ka-Hete, 10 munda uze Apalahama alanjile kuli ana ja Hete. Kwenako Apalahama amufunjile hamuwika ni mukwo-pwo Sara. 11 Muze Apalahama te hafwa, Zambi yanunga ni kuwahisa mwanenyi Izake, Izake te katwama hakamwihi ni Mbia-ha-rohi.

12 Yono mwe lusango wa Ishemali, mwana wa Apalahama, yoze Hekare, Ka-Engitu, ngamba ya Sara, asemenene Apalahama.

13 Wano e majina ja ana ja Ishemali anasoneka kulita ni majina ni yisemuko yo: Mwana mutangu wa Ishemali kapwile Nepayote, mba yikwiza Keta, Alipele, Misame, 14 Mishama, Nduma, Masa, 15 Hadare, Tema, Yeture, Nafwishi ni Ketema. 16 Wano e ana ja Ishemali, ni majina jo kulita ni yihunda yo ni kulita ni yilombo yo, miata 12, kulita ni mavungu jo. 17 Ishemali yatwama miaka 137. Chocho yasutuka, yafwa, mba yamufunda ngwe chize afunjile tulamba* twenyi. 18 Minyachi yenyi yiyitunga chize ku Havila, hakamwihi ni Shure, yize yatwama hakamwihi ni Engitu ndo ku Asuria. Iye yatunga hakamwihi ni mandumbu* jenyi eswe.

19 Yono mwe lusango wa Izake mwana wa Apalahama.

Apalahama yasema Izake. 20 Izake kapwile ni miaka 40 muze ambachile Rebeka, mwana wa Mbetule, Ka-Arameu, wa ku Panda-narame, ndumbu ya Lapane Ka-Arameu. 21 Izake kapwile ni kuliumba chinji kuli Yehova hanga akwase mukwo-pwo, mumu iye kapwile mumba. Chocho Yehova yapanjika kuliumba chenyi, mba Rebeka pwo lia Izake yapwa kafumba. 22 Mba ana mu jimo lia Rebeka apwile ni kulitachika, chocho iye yamba ngwenyi: “Nyi chenacho, mumu liaka ngunanungu ni mwono?” Mba yahula Yehova ha chikuma chacho. 23 Yehova yamba kuli iye ngwenyi: “Mavungu aali ali mu jimo lie, minyachi yaali muyikalihandununa chize mu jimo lie. Vungu limwe mulikapwa ni tachi kuhiana vungu likwo, mba mukulwana makalingila kanuke.”

24 Muze mashimbu jenyi a kusema ahetele, yamona ngwenyi mu jimo lienyi muli ana-mapasa. 25 Mba muze mutangu asemukine, mujimba weswe wapwile uchila, wapwile ngwe mazalo a wona-wona, kashika amulukile jina ngwo Esau.* 26 Kulutwe yasemuka mwana-kwo, kwoko lienyi te linakwata ku kashijino ka Esau, kashika yamuluka jina ngwo Yakomba.* Izake te kali ni miaka 60 muze Rebeka asemene ana wano.

27 Muze e ana te hakola, Esau yapwa chinyanga munene mukwa-kwenda mu yambu, alioze Yakomba yapwa lunga yoze te keshi ni chitela cha kumusumina mulonga, kutwama chenyi chapwile mu mbalaka. 28 Izake te kakuzanga Esau mumu te kakumunehena yifwo ya mu yambu, alioze Rebeka te kakuzanga Yakomba. 29 Tangwa limwe, Yakomba te kanateleka kulia muze Esau te anakatuka mu yambu, hijamuhwa. 30 Chocho, Esau yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Lisesa, tambwisako, ngwehe kama ndambu* ya mutato uchila, mumu hijanguhwa!”* Kashika amulukile jina ngwo, Endome.*l 31 Mba Yakomba yamba ngwenyi: “Chitangu ngulanjise ukulwana we!” 32 Esau yanunga ni kwamba ngwenyi: “Ngunambe kufwa! We ukulwana waka?” 33 Yakomba yamba nawa ngwenyi: “Chitangu lishinge!” Iye yalishinga mba yalanjisa ukulwana wenyi kuli Yakomba. 34 Mba Yakomba yahana mbolo ni mutato kuli Esau. Iye yalia, yanwa, yakatuka yaya kwenyi. Chocho Esau yalelesa ukulwana wenyi.

26 Mu chifuchi chize yimupwa zala, kuchizako zala yize yapwile ha matangwa ja Apalahama, kashika Izake yaya kuli Apimeleke mwanangana wa A-Filistea, mu Ngerare. 2 Yehova yasoloka kuli iye, yamulweza ngwenyi: “Kanda uya ku Engitu. Twama mu chifuchi chize mungukulweza. 3 Twama mu chifuchi chino ngwe chilambala, mba yami mungununga hamwe ni yena ni kukuwahisa, mumu yifuchi yino yeswe munguyihana kuli yena ni ku munyachi* we, mungumanununa shingo lize nalishingile kuli tatenu Apalahama: 4 ‘Mungukokesa munyachi* we ngwe tutongonoshi a mwilu, mungukahana yifuchi yino yeswe ku munyachi* we’, 5 mumu Apalahama wononokene liji liami, wanungine ni kulinga yize namwichile, yize namulwezele hanga alinge, yiyulo yami ni shimbi jami.” 6 Chocho, Izake yanunga ni kutwama mu Ngerare.

7 Muze malunga a mu chifuchi chize apwile ni kumuhula hakutwala kuli mukwo-pwo, iye kapwile ni kukumbulula ngwenyi: “Kali ndumbwami.” Mumu kapwile ni kwivwa woma wa kwamba ngwenyi: “Kali mukwetu-pwo,” se wanyongene ngwenyi: “Malunga a mu chifuchi chino mahasa kungushiha mumu lia Rebeka,” mumu Rebeka kapwile chileza. 8 Ha kupalika cha mashimbu, Apimeleke mwanangana wa A-Filistea, te kanatale ha kapenda mba yamona Izake kanahehe* ni mukwo-pwo Rebeka. 9 Apimeleke yasanyika kawashi-washi Izake ni kumwamba ngwenyi: “Pundu lume au kali pwo lie! Mba mumu liaka wambanga ngwe: ‘Kali ndumbwami’?” Izake yamukumbulula ngwenyi: “Nambanga chocho hanga nuchine kungushiha mumu lia iye.” 10 Alioze Apimeleke yamba nawa ngwenyi: “Mumu liaka watulinga chuma chino? Mumu kachi mutu umwe hakachi ketu kalimona ni mukwenu-pwo, kachi watukokela mulonga!” 11 Apimeleke yahana shimbi kuli atu eswe ngwenyi: “Mweswe masunga lunga yono ni mukwo-pwo, pundu lume mamushiha!”

12 Izake yaputuka kulima mu chifuchi chacho, mba ha mwaka wacho, ha yize atumbile yacha yisuho kulakaji, mumu Yehova te kanamuwahisa. 13 Izake yapwa pichi, upite wenyi yiununga ni kwoka, chocho yapwa pichi munene. 14 Iye yapwa ni mapanga ni ngombe anji ni chizavu chinene cha ngamba, mba A-Filistea yaputuka kumuvwila chipululu.

15 Chocho, A-Filistea yashikila mashima eswe waze ngamba ja tato Apalahama afulile, ha matangwa ja Apalahama. 16 Mba Apimeleke yamba kuli Izake ngwenyi: “Katuka mu chifuchi chetu, mumu hiwapwa ni ndundo jinji kuhiana yetu.” 17 Kashika Izake yakatukamo, yaya ni kutunga mbalaka yenyi mu mungulunga wa Ngerare, yatwamamo. 18 Izake yashikulula mashima waze afulile ha mashimbu ja tato Apalahama, alioze waze A-Filistea ashikilile muze Apalahama hafwa, yaaluka majina waze ene tato aalukile.

19 Muze ngamba ja Izake te anafulu mu mungulunga, yawana shima limwe lia meya apema chinji. 20 Mba tufunga a Ngerare yaputuka kuzwela ni tufunga a Izake ni kwamba ngwo: “Meya ni etu!” Izake yaluka shima liacho jina ngwo Eseke,* mumu ayo kazwelele ni Izake. 21 Yaputuka kufula shima likwo, alioze yazwela nawa mumu lia shima liacho, chocho yaliluka jina ngwenyi, Shitena.* 22 Ha kupalika cha mashimbu iye, yakatukako yafula shima lieka, alioze kalizwelesele nawa mumu lia shima liacho. Kashika alilukile jina ngwenyi, Rehombote* ni kwamba ngwenyi: “Mumu haliapwila Yehova hatwaha chihela chinene ni kutwokesa mu chifuchi chino.”

23 Yakatukako, yakanduka ku Mbia-shipa. 24 Ha ufuku uze, Yehova yasoloka kuli iye ni kwamba ngwenyi: “Yami nguli Zambi ya tatenu Apalahama, kanda wivwa woma, mumu nguli hamwe ni yena, mungukuwahisa ni kwokesa munyachi* we, mumu lia kavumbi kami Apalahama.” 25 Kashika, iye yatungako chilumbilo yatambika ha jina lia Yehova. Chocho Izake yatungako mbalaka yenyi, ngamba jenyi yafulako shima.

26 Mba Apimeleke yakatuka ku Ngerare, yaya kuli iye hamuwika ni sepa lienyi Ahuzata, ni Fwikole kapitau ka tujita twenyi. 27 Mba Izake yaahula ngwenyi: “Mumu liaka nweza ni kuhanjika ni yami se kunushi kunguzanga, nwanguhumine mu chifuchi chenu?” 28 Ayo yamukumbulula ngwo: “Twamona pundu ngwetu Yehova kali hamwe ni yena. Kashika twamba ngwetu: ‘Hapwe shingo hakachi ka yena ni yetu, ututayize kama tulinge usendo ni yena, 29 kanda utulinga upi niumwe, ngwe chizechene yetu kutwakulingile upi niumwe, mumu twalingile wika upeme hali yena, ha kukwecha hanga uye ni sambukila. Haliapwila uli mutu yoze hanawahisa kuli Yehova.’” 30 Chocho yaalingila chiteleka, yalia, yanwa. 31 Mukwachako, ayo yahinduka chimenemene, yalishinga umwe kuli mukwo. Mba Izake yalishika no, o yaya ni sambukila.

32 Ha tangwa liacho, ngamba ja Izake yaya ni kumulweza hakutwala ku shima lize afulile ngwo: “Twawana meya.” 33 Yaluka shima liacho jina ngwenyi, Shipa. Kashika jina lia mbonge yacho akulivuluka ngwo, Mbia-shipa, ndo ha tangwa lia musono.

34 Muze Esau te hapwa ni miaka 40, yambata Yutite, mwana wa Mberi, Ka-Hete, yambata nawa Mbazemate mwana wa Elone, Ka-Hete. 35 Mapwo jacho anehene yinyengo yinji kuli Izake ni Rebeka.

27 Muze Izake te hapwa kashinakaji ni e meso hamulaa, yasanyika mwanenyi wa mukulwana Esau, yamba kuli iye ngwenyi: “Mwanami!” Iye yakumbulula ngwenyi: “Yami uno!” 2 Izake yamba ngwenyi: “Hinapwa kashinakaji. Chanyingikine tangwa lize mungufwa. 3 Lisesa, anda mivu ye, chindalo ni uta, yako mu yambu ungushihile kashitu. 4 Ungutelekele kulia chiyema, chize nakuzanga, ungunehenecho, ngulie. Chocho mungukuwahisa* shimbu kanda nguchifwa.”

5 Alioze, Rebeka te kanapanjika muze Izake te anahanjika ni mwanenyi Esau. Muze Esau ayile mu yambu ni kufupa yifwo hanga anehe, 6 Rebeka yalweza mwanenyi Yakomba ngwenyi: “Nevwa tatenu kanalweze yayenu Esau ngwenyi: 7 ‘Ngunehene yifwo ya mu yambu, ungutelekele kulia chiyema. Mba mungulia, chocho mungukuwahisa kumeso ja Yehova shimbu kanda nguchifwa.’ 8 Haliapwila, mwanami, panjika kanawa ni kulinga yize mungukulweza. 9 Lisesa, yako ku limba, ungunehene pembe apema aali, hanga nguteleke kulia chiyema chize tatenu akuzanga. 10 Mba uchitwale kuli tatenu, alie hanga akuwahise shimbu kanda achifwa.”

11 Yakomba yamba kuli naye Rebeka ngwenyi: “Yaya Esau kakwete wona-wona unji, alioze yami mujimba wami wasenena. 12 Mba nyi tata mangupapata? Nyi chapwa chocho, pundu lume mamona ngwe ngunamuhepwisa, kashika mangushinga, kechi kunguwahisa.” 13 Naye yamukumbulula ngwenyi: “Shingo liacho lize hali yami mwanami. Linga wika yize nakulweza, yako ungunehene-o.” 14 Kashika, iye yaya, yaakwata, yaaneha kuli naye, mba naye yateleka kulia chiyema, chize tato akuzanga. 15 Rebeka yanda mazalo apema a mwanenyi wa mukulwana Esau, yaajika Yakomba mwanenyi wa kanuke. 16 Yamujika nawa malambu ja ana-pembe ku moko ni haze te hasenena mu kota yenyi. 17 Mba yahana kulia chacho chiyema kuli mwanenyi Yakomba, hamwe ni mbolo jize alingile.

18 Chocho yanjila muze te tato ali, yamba ngwenyi: “Tata!” Izake yamukumbulula ngwenyi: “Yami uno!” Yena iya mwanami?” 19 Yakomba yakumbulula tato ngwenyi: “Yami Esau, mwane mutangu. Nalinga ngwe chizechene yenu mwene wami nwangulwezanga. Lisesa, twamenu nulie yifwo ya mu yambu hanga nunguwahise mwene wami.” 20 Chocho Izake yahula mwanenyi ngwenyi: “Kuchi wayiwana ni kawashi chize mwanami?” Iye yakumbulula ngwenyi: “Yehova Zambi yenu mwe wangukwasa kuyiwana.” 21 Mba Izake yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Lisesa, senya kuno ngukupapate mwanami, hanga ngunyingike nyi uli lume mwanami Esau, nyi ka.” 22 Yakomba yakundama kuli tato Izake, iye yamupapata, mba yamba ngwenyi: “Liji lili lia Yakomba, alioze moko kali a Esau.” 23 Chipwe chocho, iye kahashile kumunyingika, mumu te kali ni wona-wona ku moko ngwe wa yayo Esau. Chocho yamuwahisa.

24 Mba Izake yamuhula ngwenyi: “Shina yena uli lume mwanami Esau?” Iye yamukumbulula ngwenyi: “Ewa.” 25 Izake yamba ngwenyi: “Mwanami, achingunehene ndambu ya yifwo ya mu yambu hanga ngulie, mba ngukuwahise.”* Yakomba yamwaha, iye yalia, yamwaha vinyu, yanwa. 26 Mba tato Izake yamba kuli iye ngwenyi: “Lisesa, senya kuno, ngwehe mbeju mwanami.” 27 Iye yasenya, yamwaha mbeju, chocho tato yevwa vumba lia mazalo. Mba yamuwahisa, yamba ngwenyi:

“Vumba lia mwanami lili ngwe vumba lia munda uze Yehova awahisa. 28 Zambi wamwenemwene akwehe mume wa mwilu, ni mavu waze akwima chinji, ni mbuto yinji ni vinyu yaha. 29 Atu akulingile, mavungu afulamane kumeso je. Upwe mwene wa mandumbu je, ana ja noko afulamane kumeso je. Mweswawo makushinga, ashingiwe, alioze kawaha yoze makuwahisa.”

30 Chocho Izake yahwisa kuwahisa Yakomba. Shimbu Yakomba te machikatuka kumeso ja tato Izake, hazehene yayo Esau yahiluka ku zuwo kukatuka mu yambu muze ayile. 31 Iye neye yateleka kulia, yachitwala kuli tato, yamba kuli tato ngwenyi: “Liako yifwo yize yami mwane nakushihila hanga unguwahise.” 32 Chocho tato Izake yamba kuli iye ngwenyi: “Yena iya?” Esau yakumbulula ngwenyi: “Yami mwane mutangu Esau.” 33 Izake yaputuka kuchikima chinji, yamba ngwenyi: “Mba iya wayanga ni kungushihila yifwo ya mu yambu ni kungunehenayo? Yami hinalia shimbu yena te kanda uchiheta, hinamuwahisa kulu. Pundu lume makazuka yiwape!”

34 Muze Esau evwile maliji a tato, yaputuka kulila chinji ni kukololoka, yamba kuli tato ngwenyi: “Nguwahise, tata ni yami nguwahise!” 35 Alioze iye yamba ngwenyi: “Mwana-kwenu keza, kangwonga hanga atambule chiwape chize te cha yena.” 36 Esau yamba ngwenyi: “Kashika akumuvuluka ngwo, Yakomba, mumu chino chili chisuho chamuchiali angutambula chihela chami! Chitangu kangutambwile ukulwana wami, haliapwila chiwape chami!” Yamba nawa ngwenyi: “Kukwasalile kama chimwe chiwape cha yami?” 37 Alioze Izake yakumbulula ngwenyi: “Namukunjika mandumbu jenyi eswe apwe ndungo jenyi, namwaha nawa mbuto ni vinyu yaha hanga chipwe kulia chenyi. Yika mba munguhasa kukulingila mwanami?”

38 Esau yamba kuli tato ngwenyi: “Tata, te uli wika ni chiwape chimuwika? Nguwahise, tata ni yami nguwahise kama!” Chocho Esau yaputuka kulila chinji ni kukololoka. 39 Mba tato Izake yamukumbulula ngwenyi:

“Tala, mukatwama kusuku ni mavu waze akwima chinji, kusuku ni mume wa mwilu. 40 Mukapwa ni mwono mumu lia poko ye ya jita, mukalingila mwana-kwenu. Alioze muze kuchi kahasa nawa, pundu lume, mukachiza kanga yenyi ha kota ye.”

41 Chocho, Esau yatulikila Yakomba toto, mumu lia chiwape chize tato amuhele, mba Esau wapwile ni kwamba mu mbunge yenyi ngwenyi: “Kwasala hakehe hanga tata afwe, muze mafwa mba mungushiha mwana-kwetu Yakomba.” 42 Muze Rebeka amulwezele maliji waze Esau mwanenyi wa mukulwana ambile, hazehene yatuma kusanyika Yakomba mwanenyi wa kanuke, yamba kuli iye ngwenyi: “Tala, yayenu Esau kanazange kukushiha ha yize wamulinga. 43 Kashika mwanami, linga yize mungukulweza. Tambwisako, chinyina ku zuwo lia ndumbwami Lapane, ku Harane. 44 Ukatwameko amwe mashimbu, ndo haze uli wa yayenu muuhwila, 45 ndo muze uli uze yayenu anakuvwila muutepuluka ni kuvulama yize wamulinga, mba mungukakutoweza hanga uhiluke. Mumu liaka te mungunutokesa yenu eswe aali ha tangwa limuwika?”

46 Mba Rebeka yamba kuli Izake ngwenyi: “Chishi kuzanga mwono wami mumu lia ana a mapwo a Hete waze Esau ambachile. Nyi Yakomba mambata pwo hakachi ka ana a Hete, ana a mapwo a mu chifuchi chino, muchilita ngufwe kwami.”

28 Izake yasanyika Yakomba, yamuwahisa, yamwaha shimbi ngwenyi: “Kanda umbata pwo hakachi ka ana a mapwo A-Kanana. 2 Yako ku Panda-narame, ku zuwo lia tatenu Mbetule hanga umbateko pwo hakachi ka ana-mapwo a nokotu Lapane. 3 Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe makakuwahisa, makakwaha ana, makakokesa, pundu mukapwa chikungulwila cha atu eka ni eka. 4 Makahana kuli yena ni munyachi* we chiwape cha Apalahama, hanga ukazuke chifuchi muze watwama ngwe chilambala, chifuchi chize Zambi ahanyine kuli Apalahama.”

5 Chocho Izake yatuma Yakomba, iye yaya ku Panda-narame, hanga aliwane ni Lapane, mwana wa Mbetule, Ka-Arameu, ndumbu ya Rebeka, naye ya Yakomba ni Esau.

6 Esau yamona ngwenyi, Izake te hawahisa Yakomba ni kumutuma ku Panda-narame hanga ambachileko pwo, chikwo nawa, ha kumuwahisa yamba kuli iye ngwenyi: “Kanda umbata pwo hakachi ka ana ja A-Kanana.” 7 Yamona nawa ngwenyi Yakomba hononokena tato ni naye ni kuya ku Panda-narame. 8 Mba Esau yanyingika ngwenyi tato Izake te keshi kuzanga ana mapwo ja A-Kanana; 9 Kashika, Esau yaya kuli Ishemali, kuchizako mapwo waze te hambata kulu, yambata nawa Mahalate ndumbu ya Nepayote. Mahalate kapwile mwana wa Ishemali, mwana wa Apalahama.

10 Yakomba yakatuka ku Mbia-shipa yatalikisa ku Harane. 11 Muze ahetele ku chimwe chihela, yalilulieka hanga apombe, mumu tangwa te hiliatoka. Yanda limwe liwe, yashachilaho mutwe, mba yapomba. 12 Yalota, mu chilota chacho, yamona yimwe ndalo hashi, songo liayo linahete ndo mu malilu. Mba angelo ja Zambi te kananyina-nyina ni kusunwoka ha ndalo yacho. 13 Helu liayo hapwile Yehova, iye yamba ngwenyi:

“Yami Yehova, Zambi ya tatenu Apalahama, ni Zambi ya Izake. Chifuchi chino unapombo munguchihana kuli yena ni munyachi* we. 14 Pundu lume, munyachi we muukapwa ngwe mavu a hashi, munyachi we muukalitanda ku chivumbuko ni ku chitokelo, ku norte ni ku sule; mba mavungu eswe a hashi makaawahisa* kupalikila muli yena ni kupalikila mu munyachi* we. 15 Nguli hamwe ni yena, mungukufunga kweswako kuze muoya, mba mungukakuneha nawa mu chifuchi chino. Chichi kakuhichika ndo muze mungumanununa yize nakulakenya.”

16 Mba Yakomba yakasumuka mu tulo, yamba ngwenyi: “Pundu lume, Yehova kali ha chihela chino, yami te chanyingikine.” 17 Iye yevwa woma, yamba nawa ngwenyi: “Chihela chino kole ni mwongo! Pundu lume, chihela chino chili zuwo lia Zambi, chikolo cha malilu.” 18 Chocho, Yakomba yahinduka chimenemene, yanda liwe lize te anashachila mutwe, yalimanyisa ngwe nguji, yazujilaho maji. 19 Chocho, chihela chacho yachiluka jina ngwenyi, Mbetele;* alioze kunyima te kakuchivuluka ngwo, Luze.

20 Mba Yakomba yalishinga ngwenyi: “Nyi Zambi manunga hamwe ni yami, mangufunga mu wenyi wami, ni kungwaha mbolo hanga ngulie ni mazalo hanga nguzale, 21 mba munguhiluka ku zuwo lia tata ni sambukila, chamwenemwene Yehova musolola ngwe, uli Zambi yami. 22 Liwe lino namanyisa hano ngwe nguji mulikapwa zuwo lia Zambi; pundu lume, mungukakwaha chihanda cha kumi cha yeswe yize mungwaha.”

29 Yakomba yanunga ni wenyi wenyi, ndo ku chifuchi cha akwa-chivumbuko.* 2 Iye yamona shima lia meya mu chana, mba hakamwihi ni shima liacho, hapwile yendo yitatu ya mapanga yize te yinautama. Mumu meya a mu shima liacho e apwile ni kuhana kuli mapanga. Ku shima liacho kapwile ni kufukako liwe linene. 3 Muze apwile ni kutembula yendo yeswe ya mapanga, tufunga te kakuchiza liwe ku shima hanga anwise mapanga meya, mba mahilwisa liwe ha chihela chalio, ku kanwa lia shima.

4 Yakomba yaahula ngwenyi: “Mandumbu jami, kulihi nunakatuka?” Ayo yakumbulula ngwo: “Tunakatuka ku Harane.” 5 Iye yaahula nawa ngwenyi: “Nunanyingika Lapane, mujikulu wa Nehore?” Ayo yakumbulula ngwo: “Tunamunyingika.” 6 Chocho iye yaahula nawa ngwenyi: “Kanahinduka?” Ayo yamukumbulula ngwo: “Ewa, kali kanawa. Mwanenyi wa pwo Rakele auze uneza amuze ni mapanga!” 7 Iye yamba ngwenyi: “Tangwa lichili ha muchima hi mashimbu ko a kutembula mapanga. Hanenu meya kuli mapanga mba nwatwale hanga alie.” 8 Ayo yamba ngwo: “Katutayijile kulinga chocho, ndo haze mutukunga mapanga eswe, ni kuchiza liwe ku shima lia meya. Mba tuhane meya kuli mapanga.”

9 Shimbu te machihanjika no, Rakele yaheta ni mapanga ja tato, mumu kapwile kafunga. 10 Muze Yakomba hamona Rakele mwana wa natu Lapane, ni mapanga ja Lapane, Yakomba yakundama ni kawashi, yachiza liwe ku shima lia meya, yahana meya kuli mapanga ja natu Lapane. 11 Chocho, Yakomba yahana mbeju kuli Rakele, yaputuka kulila chikolo. 12 Yakomba yalweza Rakele ngwenyi, kali usoko wa tato, mwana wa Rebeka. Rakele yazomboka yaya ni kulweza tato.

13 Muze Lapane hevwa lusango hakutwala kuli Yakomba mwana wa ndumbwenyi wa pwo, yazomboka yeza ni kulitakana nenyi. Yamusambilila, yamwaha mbeju, yaya nenyi ku zuwo lienyi. Yakomba yalweza Lapane yuma yeswe yize yalingiwile kuli iye. 14 Lapane yamba kuli iye ngwenyi: “Yena lume uli manyinga* jami.” Chocho Yakomba yatwama nenyi kakweji wa muundu.

15 Lapane yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Kuwatambile kungukalakalila chawana mumu ngwo uli usoko* wami. Achingulweze, fweto yika unazange hanga ngukwehe?” 16 Lapane kapwile ni ana a mapwo aali, mukulwana jina lienyi te Liya, wa kanuke jina lienyi te Rakele. 17 Meso ja Liya te hi apema ko, alioze Rakele kapwile mupema chinji, chileza-leza. 18 Yakomba yazanga chinji Rakele, chocho yamba kuli Lapane ngwenyi: “Ngunazange kukukalakalila miaka shimbiali hanga ungwehe mwane wa kanuke Rakele.” 19 Lapane yamba ngwenyi: “Shinaho ngumuhane kuli yena, kuhiana kumuhana kuli lunga mukwo. Nunga ni kutwama ni yami.” 20 Yakomba yakalakala miaka shimbiali mumu lia Rakele, alioze kumeso jenyi, miaka yacho yapwile ngwe matangwa wika, mumu te kakuzanga chinji Rakele.

21 Yakomba yamba kuli Lapane ngwenyi: “Ngwehe pwo liami hanga ngulimone nenyi, mumu matangwa twalitesele hakumbana.” 22 Chocho, Lapane yakunga malunga eswe a ku chihela chize, yalinga chiteleka. 23 Alioze ha ufuku, Lapane yanda mwanenyi Liya, yamutwala kuli Yakomba hanga alimone nenyi. 24 Lapane yahana nawa ngamba yenyi Zelupa hanga apwe ngamba ya mwanenyi Liya. 25 Chimene, Yakomba yamona ngwenyi Liya! Chocho yamba kuli Lapane ngwenyi: “Mumu liaka wangulinga chuma chino? Ngwami ngunakakukalakalila mumu lia Rakele nyi? Mumu liaka wangwonga?” 26 Lapane yakumbulula ngwenyi: “Kuno hi chako ko kulianga kuhangisa kanuke shimbu mukulwana kanda aya ulo. 27 Poso* yino achiwahilila ni pwo yono. Mba mukatambula nawa pwo mukwo, muze mungukalakalila miaka yikwo shimbiali.” 28 Yakomba yalinga chocho, yawahilila ni pwo yoze ha poso yacho, mba Lapane yamwaha mwanenyi Rakele hanga apwe pwo lienyi. 29 Chikwo nawa, yahana ngamba yenyi Mbila hanga apwe ngamba ya mwanenyi Rakele.

30 Mba yakomba yalimona nawa ni Rakele. Iye te kakuzanga chinji Rakele kuhiana Liya, chocho yakalakalila nawa Lapane miaka yikwo shimbiali. 31 Muze Yehova amwene ngwenyi Liya keshi kumuzanga* kuli mukwo-lunga, yamukwasa hanga apwe kafumba,* alioze Rakele te mumba. 32 Chocho, Liya yapwa kafumba, mba yasema mwana wa lunga, yamuluka jina ngwenyi, Rupene,* se wambile ngwenyi: “Mumu Yehova hamona lamba liami, haliapwila lunga liami maputuka kunguzanga.” 33 Yapwa nawa kafumba, yasema mwana wa lunga, yamba ngwenyi: “Yehova hangwivwa. Mumu lunga liami te keshi kunguzanga, kashika angwaha nawa mwana yono.” Chocho yamuluka jina ngwenyi, Simeone.* 34 Iye yapwa nawa kafumba, yasema mwana mukwo wa lunga, yamba ngwenyi: “Haliapwila lunga liami malinunga ni yami, mumu hinamusemena ana atatu.” Kashika yamuluka jina ngwenyi, Levi.* 35 Cheka nawa, iye yapwa kafumba, yasema mwana wa lunga, yamba ngwenyi: “Ha chisuho chino munguhalisa Yehova.” Chocho yamuluka jina ngwenyi, Yunda.* Kukatuka haze, yalitwamina kusema.

30 Muze Rakele amwene ngwenyi kasemene ana ni Yakomba, yevwila yayo ukwa, yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Ngwehe ana nyi ka mungufwa.” 2 Chocho Yakomba yatenukina Rakele, yamba ngwenyi: “Shina nguli ha chihela cha Zambi yoze wakukwika kupwa ni ana?”* 3 Mba Rakele yamba ngwenyi: “Ngamba yami Mbila au. Limone nenyi, angusemene* ana, hanga ngupwe ni ana kupalikila muli iye.” 4 Chocho yamwaha ngamba yenyi Mbila hanga apwe pwo lienyi, mba Yakomba yalimona nenyi. 5 Mbila yapwa kafumba, yasemena Yakomba mwana wa lunga. 6 Rakele yamba ngwenyi: “Zambi hapwa ngaji yami chikwo nawa, hevwa liji liami, kashika angwaha mwana wa lunga.” Chocho yamuluka jina ngwenyi, Ndane.* 7 Ngamba ya Rakele Mbila yapwa nawa kafumba, yasemena Yakomba mwana wamuchiali wa lunga. 8 Chocho Rakele yamba ngwenyi: “Nasa jita yikalu ni yaya, alioze nakumba!” Kashika amulukile jina ngwenyi Napatali.*

9 Muze Liya amwene ngwenyi halitwamina kusema, yanda ngamba yenyi Zelupa yamuhana kuli Yakomba hanga apwe pwo lienyi. 10 Mba Zelupa ngamba ya Liya, yasemena Yakomba mwana wa lunga. 11 Liya yamba ngwenyi: “Nayuka!” Kashika amulukile jina ngwenyi, Ngate.* 12 Mba kulutwe, Zelupa ngamba ya Liya, yasemena Yakomba mwana wamuchiali wa lunga. 13 Liya yamba ngwenyi: “Cho kuwaha! Pundu lume mapwo* mamba ngwo ngunawahilila.” Kashika amulukile jina ngwenyi, Ashe.*

14 Ha mashimbu a kucha tiliku, Rupene yaya ni kwendangana mu yambu yawana mandangora. Chocho yaatwala kuli naye Liya. Mba Rakele yamba ngwenyi: “Ngwehe kama mandangora a mwane.” 15 Alioze Liya yamukumbulula ngwenyi: Shina lunga wangutambula mukehe? Haliapwila unazange nawa kutambula mandangora a mwanami?” Chocho Rakele yamba ngwenyi: “Nyi wangwaha mandangora a mwane, ufuku wa musono Yakomba malimona ni yena.”

16 Muze Yakomba te anakatuka ku munda chingoloshi, Liya yaya ni kulitakana nenyi yamba ngwenyi: “Musono mulimona ni yami, mumu nalanda ulite wacho ni mandangora a mwanami.” Chocho Yakomba yalimona nenyi ha ufuku wacho. 17 Mba Zambi yapanjika Liya, chocho iye yapwa kafumba, yasemena Yakomba mwana wa lunga wamuchitano. 18 Liya yamba ngwenyi: “Zambi hangwaha fweto* yami, mumu nahana ngamba yami kuli lunga liami.” Kashika amulukile jina ngwenyi, Yisaka.* 19 Liya yapwa nawa kafumba, yasemena Yakomba mwana wa lunga wamuchisambano. 20 Liya yamba ngwenyi: “Zambi hangwaha, ewa, hangwaha chawana chipema, haliapwila lunga liami mangutayiza mumu hinamusemena ana asambano.” Kashika amulukile jina ngwenyi, Zapulone.* 21 Liya yasema mwana wa pwo, yamuluka jina ngwenyi, Ndina.

22 Kusulaho, Zambi yewuluka Rakele, yamupanjika, yamukwasa kupwa kafumba.* 23 Iye yapwa kafumba, yasema mwana wa lunga. Yamba ngwenyi: “Zambi kanguchiza sonyi!” 24 Kashika yamuluka jina ngwenyi, Yosefwe.* Yamba ngwenyi: “Yehova hanguweza mwana mukwo.”

25 Muze Rakele hasema Yosefwe, hazehene Yakomba yamba kuli Lapane ngwenyi: “Ngweche nguye, nguhiluke ku chihela chami, ku chifuchi chami. 26 Ngwehe mapwo jami ni ana jami waze ngunakakukalakalila, hanga nguye kwami. Mumu unanyingika kanawa chize ngunakakukalakalila.” 27 Lapane yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Nyi nguli ni utayizo kumeso je... mumu yilayi yize namona yinasolola ngwo Yehova kananguwahisa kupalikila muli yena.” 28 Iye yamba nawa ngwenyi: “Ngulweze chize natamba kukufweta, mungukufwetacho.” 29 Kashika, Yakomba yamba kuli iye ngwenyi: “Nunanyingika chize nanukalakalila ni chize yimuna yenu yoka ku moko jami. 30 Shimbu te kanda ngwiza, nwapwile ni yimuna yikehe, alioze haliapwila hiyoka, Yehova kakunuwahisa chize haze nahetele. Mba yami tangwa lika ngukalingila chimwe asoko jami?”

31 Iye yamuhula ngwenyi: “Yika natamba kukwaha?” Yakomba yamukumbulula ngwenyi: “Kunwatambile kungwaha nichimwe, alioze munguputuka cheka kufunga yimuna yenu nyi munungulingila chino: 32 Musono mungupalika mu yimuna yenu yeswe, handununenu mapanga eswe a yipeka-yipeka hanji a yihesa-yihesa, ana-mapanga eswe alaa ni pembe eswe a yihesa-yihesa hanji waze akwete yipeka. Chize musono, yino ye muyipwa fweto yami. 33 Tangwa lize munukeza ni kutala fweto yami, munukalimwena ngwenu nakuhanjika umwenemwene. Nyi munukanguwana ni pembe yoze keshi yipeka-yipeka hanji yihesa-yihesa, hanji mwana-panga yoze hi mulaa ko, akamumone ngwe wa wiji.”

34 Chocho Lapane yamba ngwenyi: “Chinapeme chinji! Chikalingiwe kulita ni liji lie.” 35 Mba ha tangwa lizeliene, Lapane yahandununa makuji eswe a pembe a mifunda-mifunda ni a yipeka-yipeka ni yihwo eswe a pembe a yipeka-yipeka ni a yihesa-yihesa, eswe waze apwile ni chimwe chipeka chitoma ni ana-mapanga eswe alaa, yaahana kuli ana jenyi hanga aafunge. 36 Mba yalisela tando ya wenyi wa matangwa atatu hakachi ka iye ni Yakomba. Chocho Yakomba wapwile ni kufunga yimuna a Lapane waze asalileho.

37 Yakomba yanda tumitondo twa wisu twa estorake ni twa amendoa ni twa platanu, yayisonga-songa hanga yipwe ni yipeka-yipeka, utome wa muchima usoloke. 38 Mba yanda tumitondo tuze asongele, yatusa kulutwe lia yimuna muma muze akuutama, mu yingolongolo muze yimuna akuya ni kunwina meya, hanga muze maya ni kunwa meya alinyine-nyine kuze ajikile tumitondo.

39 Chocho yimuna apwile ni kulinyina-nyina kuze asele tumitondo, mba yimuna jacho asemene ana a mifunda-mifunda, a yipeka-yipeka ni yihesa-yihesa. 40 Yakomba yahandununa ana-mapanga, yatalikisa meso ja yimuna kuli akwa-yihesa-yihesa ni kuli alaa hakachi ka mapanga ja Lapane. Mba yahandununa yimuna jenyi, kaachingile ni yimuna a Lapane. 41 Shimbu lieswe yimuna a tachi apwile ni kunyina hali akwo, Yakomba kapwile ni kusa tumitondo ku yingolongolo ya kunwina meya kumeso ja yimuna, hanga alinyine-nyine hakamwihi ni tumitondo. 42 Alioze kuli yimuna waze keshi tachi, iye te keshi kusako tumitondo. Chocho yimuna waze eswe keshi tachi yapwa a Lapane, alioze waze apwile ni tachi yapwa a Yakomba.

43 Yakomba yapwa ni upite unji, yapwa ni yimuna anji, ngamba a malunga ni a mapwo, tumelu ni yimbulu.

31 Ha kupalika cha mashimbu, Yakomba yevwa ana ja Lapane kanambe ngwo: “Yakomba hatambula yuma yeswe yize yapwile ya tata, yikumba ya tata ye yamupichisa.” 2 Mba muze Yakomba apwile ni kutala ku meso ja Lapane, yamona ngwenyi keshi ngwe chize apwile nenyi kunyima. 3 Yehova yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Hiluka ku chifuchi cha yisemi je ni kuli asoko je, yami mungununga hamwe ni yena.” 4 Chocho, Yakomba yatuma kusanyika Rakele ni Liya eze mu yambu muze iye te akufungila yimuna jenyi, 5 yamba kuli ayo ngwenyi:

“Ngunamono ngwe tatenu keshi nawa ngwe chize apwile ni yami kunyima, alioze, Zambi ya tata kali hamwe ni yami. 6 Nunanyingika kanawa ngwenu nakalakalila tatenu ni tachi jami jeswe. 7 Tatenu keseka kungwonga ni kwalumuna fweto yami yisuho kumi, alioze Zambi kamutayijile hanga angulinge upi. 8 Muze te akwamba ngwenyi: ‘Yimuna a yipeka-yipeka e mapwa fweto ye,’ yimuna eswe te kakusema ana a yipeka-yipeka, alioze muze te akwamba ngwenyi: ‘Yimuna a yihesa-yihesa e mapwa fweto ye,’ yimuna eswe te kakusema ana a yihesa-yihesa. 9 Chocho, Zambi te kakuchiza yimuna ya tatenu ni kungwahayo. 10 Tangwa limwe, muze yimuna ahetele ha mashimbu a kumita, yinguhetula meso, yingumona mu chilota, kuji a pembe waze te ananyina hali yihwo, te kali a yihesa-yihesa, a yipeka-yipeka ni a mifunda-mifunda. 11 Mba mungelo wa Zambi wamwenemwene, yangusanyika mu chilota ngwenyi: ‘Yakomba!’ Yami yingukumbulula ngwami: ‘Yami uno.’ 12 Yanunga ni kwamba ngwenyi: ‘Lisesa hetula meso, mumona ngwe kuji a pembe eswe waze ananyina hali yihwo kali a yihesa-yihesa, a yipeka-yipeka ni a mifunda-mifunda, mumu nakumona yuma yeswe yize Lapane akukulinga. 13 Yami nguli Zambi wamwenemwene yoze wasolokele kuli yena ku Mbetele, kuze wazujilile maji ha nguji, kuze walishingile kuli yami. Haliapwila, katuka mu chifuchi chino uhiluke ku chifuchi chenu kuze wasemukinyine.’”

14 Rakele ni Liya ha kuchivwa, yamba kuli iye ngwo: “Shina te mutuhinga nawa chimwe chuma ku zuwo lia tata? 15 Ngwami kakutumona ngwe yilambala, mumu hanatulanjisa ni kulia mbongo jeswe ja yihako jize amuhele hali yetu. 16 Upite weswe uze Zambi atambula kuli tata uli wa yetu ni ana jetu. Kashika, linga yeswe yize Zambi akulweza.”

17 Chocho, Yakomba yakatuka, yanyinyisa ana jenyi ni mapwo jenyi ha tumelu, 18 yanda yimuna jenyi eswe ni yuma yeswe yize apichile ku Panda-narame, yaya ku zuwo lia tato Izake, mu chifuchi cha Kanana.

19 Mba muze Lapane ayile ni kuteula mapanga, Rakele yeya tuponya* a mu zuwo lia tato Lapane. 20 Chikwo nawa, Yakomba yonga Lapane Ka-Arameu, mumu kayile chakuhona kumushika. 21 Iye yachina, yazauka lwiji Ufrateze ni yikumba yeswe yize apwile nayo, yatalikisa ku chifuchi cha milundu ku Ngiliate. 22 Ha tangwa liamuchitatu yalweza Lapane ngwo, Yakomba hachina. 23 Chocho, Lapane yanda mandumbu* jenyi, yakaula Yakomba, mba muze henda matangwa shimbiali, yawana Yakomba ku chifuchi cha milundu ku Ngiliate. 24 Mba Zambi yasoloka kuli Lapane, Ka-Arameu ha ufuku mu chilota, yamba kuli iye ngwenyi: “Watamba kukeya ha yize muwamba kuli Yakomba, yipwe yipema, yipwe yipi.”

25 Chocho, Lapane yakundama kuli Yakomba, mumu Yakomba katungile mbalaka ku chifuchi cha milundu, mba Lapane ni mandumbu jenyi no yatunga mbalaka yo ku chifuchi cha milundu ku Ngiliate. 26 Lapane yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Yika walinga ayi? Mumu liaka wangwonga ni kuya ni ana jami ngwe funge waze wakwata mu jita? 27 Mumu liaka wanguchina ni kuseunuka ni kungwonga, chakuhona kungutoweza? Nyi te wangulwezele, kachi nakushikile ni chiseke ni miaso ni ngoma ni tulialia. 28 Alioze kuwanguhele kama chipwe uhashi wa kuhana mbeju kuli ajikulu* jami ni kuli ana jami a mapwo. Walinga yuma ni uhepuke. 29 Nguli ni ndundo ja kunulinga upi, alioze Zambi ya tatenu kahanjikanga ni yami ufuku ni kwamba ngwenyi: ‘Watamba kukeya ha yize muwamba kuli Yakomba, yipwe yipema, yipwe yipi.’ 30 Ngunanyingika ngwami, unayi mumu hiwevwa usona wa kuhiluka ku zuwo lia tatenu, mba mumu liaka weya tuzambi twami?”

31 Yakomba yakumbulula Lapane ngwenyi: “Naseunukanga mumu te ngunevu woma, nanyonganga ngwe mungutambula ana je ku tachi. 32 Mutu yoze muwana ni tuzambi twe katambile kununga ni mwono. Hengwola yikumba yami kulutwe lia mandumbu jetu, wande yize ni ye.” Alioze, Yakomba te kanyingikine ngwenyi Rakele mwe weyile tuzambi twacho. 33 Chocho, Lapane yanjila mu mbalaka ya Yakomba, ya Liya ni ya ngamba jenyi aali, alioze kawanyine tuzambi twacho. Mba yakatuka mu mbalaka ya Liya, yanjila mu mbalaka ya Rakele. 34 Kumana Rakele te hasweka tuponya twacho kushi lia chitwamo chize pwo te akutwama helu lia kamelu, chocho yatwamaho. Mba Lapane yafupa mu mbalaka yeswe, alioze kahashile kuwana tuzambi twacho. 35 Chocho, Rakele yamba kuli tato ngwenyi: “Lisesa mwene wami, kanda utenuka kama, chahashile kukatuka kumeso jenu mumu nguli ku chijila.” Chocho iye yanunga ni kufupa chinji, alioze kahashile kuwana tuponya.

36 Mba Yakomba yevwa uli unji, yaputuka kupajila Lapane. Yamba kuli Lapane ngwenyi: “Upi uka nalinga? Mumu liaka unangukaula ni ufwatulo upwahaha ngwe navulumuna? 37 Haliapwila muze wafupa mu yikumba yami, yika wawanamo ya ku zuwo lie? Yise hano, kumeso ja mandumbu jami ni mandumbu je hanga ayo atupatwile yetu eswe aali. 38 Ha miaka yino 20 nalinga ni yena, mapanga ni pembe je kanda aselumuna kama, yami kanda ngulia kama kuji wa panga wa ku limba lie. 39 Chakakunehenene kama kashitu yoze hasuma kuli kashitu wa mu yambu, yami mwe napwile ni kutokesa, nyi umwe kashitu mamwiya mu mwalwa hanji ufuku, yenu nwapwile ni kungufwetesaye. 40 Mumu, mwalwa napwile ni kupinda ni chivukuminya, ufuku napwile ni kupinda ni chishika, chakapwile ni kumona tulo. 41 Nalinga miaka 20 ku zuwo lie. Nakukalakalila miaka 14 mumu lia ana je aali a mapwo, nafunga yimuna ye miaka yisambano, alioze yena walumuna fweto yami yisuho kumi. 42 Nyi Zambi ya tata, Zambi ya Apalahama, yoze Izake akuvwila woma* kapwile sali liami kachi wanguhanga mokomoko. Zambi kamona lamba liami ni mulimo ukalu uze nalinga, kashika Zambi akukumikanga zau ufuku.”

43 Chocho, Lapane yakumbulula Yakomba ngwenyi: “Wano kali ana jami a mapwo, wano kali ajikulu jami, wano kali yimuna jami, yeswe yize unamono hano yili ya yami ni ana jami a mapwo. Upi uka mungulinga musono kuli ana jami a mapwo hanji kuli ajikulu jami? 44 Haliapwila tweya tulinge usendo yami ni yena, usendo uze muupwa uchela hakachi ketu.” 45 Chocho, Yakomba yanda liwe ni kulimanyisa ngwe nguji. 46 Yakomba yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Tongonenu mawe!” Mba ayo yatongona mawe yaalumbika homa hamuwika. Chocho yalila ha mulumba wacho. 47 Lapane yalukako jina ngwenyi, Yeka-sahanduta,* alioze Yakomba yalukako jina ngwenyi, Ngalite.*

48 Lapane yamba ngwenyi: “Musono, mulumba uno wa mawe uli chela hakachi ka yami ni yena.” Kashika aulukile jina ngwo, Ngalite 49 jina likwo ngwo, Kaposhi wa Kutalila, mumu yamba ngwenyi: “Yehova apwe ni kututala yena ni yami muze mutuhona kulimona umwe ni mukwo. 50 Nyi mumwesa ana jami a mapwo lamba ni kumbata mapwo akwo, chipwe ngwe kukushi mutu niumwe yoze makumona, iwuluka ngwe, Zambi makapwa chela hakachi ka yami ni yena.” 51 Lapane yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Mulumba wa mawe au, ni nguji lize twamanyisa hakachi ka yena ni yami ali. 52 Mulumba uno wa mawe uli chela, nguji lino lili chuma chize chakuhana uchela ngwo, yami chichi kapalika mulumba uno wa mawe hanga ngukulinge upi, ni yena kuchi kapalika mulumba uno wa mawe ni nguji lino hanga ungulinge upi. 53 Zambi ya Apalahama ni Zambi ya Nehore, Zambi ya a tato, apwe sopi hakachi ketu.” Yakomba yalishinga mu jina lia Zambi yoze tato Izake akuvwila woma.*

54 Mba Yakomba yahana chitapo ha mulumba wa mawe, yasanyika mandumbu jenyi hanga alie mbolo. Chocho ayo yalia, yapomba ku mulundu. 55 Lapane yahinduka chimenemene, yahana mbeju kuli ajikulu* jenyi ni kuli ana jenyi a mapwo, yaawahisa. Mba Lapane yaya, yahiluka ku zuwo lienyi.

32 Yakomba yanunga ni wenyi wenyi, mba angelo ja Zambi yaliwana nenyi. 2 Muze Yakomba aamwene, yakomoka ngwenyi: “Chino chili chilombo cha Zambi!” Kashika, yaluka chihela chacho jina ngwenyi, Mahaneme.*

3 Chocho, Yakomba yatuma tunganda kulutwe lienyi, kuli yayo Esau, ku chifuchi cha Sere, mu mavu ja Endome. 4 Yaalweza ngwenyi: “Munukamba kuli mwene wami Esau ngwenu: ‘Chocho anambe kavumbi kenu Yakomba: “Natwama ni Lapane matangwa anji ndo musono. 5 Hinapita ngombe, yimbulu, mapanga, ngamba a malunga ni a mapwo. Ngunatumu anulweze sango jino mwene wami hanga ngupwe kama ni utayizo wenu.”’”

6 Muze te hikwapalika amwe mashimbu, tunganda yeza kuli Yakomba yamba ngwo: “Twaliwana ni yayenu Esau, iye kaneza ni kulitakana ni yenu, kali ni atu 400.” 7 Yakomba yanenganyana chinji ni kwivwa woma. Kashika, yahandununa atu waze apwile no mu yizavu yaali. Yalinga chochene ni mapanga, ngombe ni tumelu. 8 Iye yamba ngwenyi: “Nyi Esau malukukila chizavu chimwe, chizavu chikwo muchihasa kuchina.”

9 Mba Yakomba yamba ngwenyi: “Zambi ya tata Apalahama, Zambi ya tata Izake, Yehova, yenu nwangulwezele ngwenu: ‘Hiluka ku chifuchi chenu, kuli asoko je, yami mungukufunga kanawa.’ 10 Yami kavumbi kenu te chatelele utu wa zango ni ushishiko uze nunangusolwela, mumu muze nazaukile lwiji Yordau napwile wika ni mutondo, haliapwila hinapwa yizavu yaali yinene. 11 Ngunaliumbu, ngulamwine kama ku kwoko lia yaya Esau. Ngunamuvwila woma ngwami hanji mangulukukila yami, mapwo jami ni ana jami. 12 Yenu nwambile ngwenu: ‘Pundu lume mungukufunga kanawa, mungupwisa munyachi we ngwe masekeseke a ku kalunga-lwiji, waze apwa anji keshi kuhasa kwalula.’”

13 Yapombela kuzekwene. Mba ha yize apwile nayo, yachizaho yimwe hanga ahane kuli yayo Esau. 14 Pembe a yihwo 200, makuji a pembe 20, mapanga a yihwo 200, kuji a mapanga 20, 15 tumelu waze te anamwisa ana 30, ngombe a yihwo 40, makuji a ngombe 10, yimbulu a yihwo 20, ni makuji a yimbulu 10.

16 Yayihana kuli ngamba jenyi, chendo chimwe kulutwe, chikwo kunyima, yaalweza ngwenyi: “Yeenu kulutwe liami, nwatamba kulisela tuwa hakachi ka chendo chimwe ni chikwo.” 17 Iye yamba nawa kuli ngamba mutangu ngwenyi: “Nyi walitakana ni yaya Esau mba makuhula ngwenyi: ‘Uli ngamba waya? Kulihi unayi? Yimuna wano anayi kulutwe lie aya?’ 18 Umukumbulule ngwe: ‘Kali a kavumbi kenu Yakomba. Yino yili yawana yize anutumina yenu mwene wami Esau, ni iye mwene kaneza kunyima lietu.’” 19 Yamba maliji wano ene kuli kavumbi wamuchiali, wamuchitatu ni kuli eswe waze te anakaula yendo ngwenyi: “Nyi munulitakana ni Esau, chenacho munumulweza. 20 Nwatamba kwamba nawa ngwenu: ‘Kavumbi kenu Yakomba kaneza kunyima lietu.’” Mumu te kanaliambe ngwenyi: ‘Nyi mungumuhwimisa mbunge ha kulianga kumutumina chimwe chawana, hanji iye mangutambula kanawa muze mungumuwana.’ 21 Kashika alianga kutuma chawana, alioze mwene kapombela mu chilombo.

22 Ha ufuku uzewene, Yakomba yakatuka, yanda mapwo jenyi aali, ngamba aali a mapwo ni ana jenyi eswe kumi ni kashi, yazauka lwiji Yapoke haze atu te akuzaukila hashi. 23 Yaakwasa kuzauka lwiji, yazawisa nawa yuma yeswe yize apwile nayo.

24 Yakomba yasala ukawenyi. Chocho, yikusoloka umwe lunga, yaputuka kulitachika nenyi ndo muze kwachile. 25 Muze amwene ngwenyi kahashile kukumba Yakomba, yamukwata mu shina lia kulu, chocho shina lia kulu lia Yakomba yilisepuka muze te analitachika nenyi. 26 Mba lunga wacho yamba ngwenyi: “Ngweche nguye mumu kwilu kunayi ni kucha.” Chocho, Yakomba yamba ngwenyi: “Chichi kukwecha ndo haze munguwahishila.” 27 Yamuhula ngwenyi: “Jina lie iya?” Iye yakumbulula ngwenyi: “Jina liami Yakomba.” 28 Mba iye yamba ngwenyi: “Jina lie kulichi kupwa nawa Yakomba, alioze, mulipwa Izalele,* mumu hiwalitachika ni Zambi, ni atu, nihindu wakumba.” 29 Yakomba yamba kuli iye ngwenyi: “Lisesa, ngulweze jina lie.” Chocho, iye yamukumbulula ngwenyi: “Mumu liaka unahula jina liami?” Mba lunga wacho yamuwahisa kuzekwene. 30 Kashika, Yakomba yaluka chihela chacho jina ngwenyi, Peniele,* yamba ngwenyi: “Namona Zambi meso ni meso, chipwe chocho chafwile.”

31 Muze Yakomba te hahiana Penwele,* tangwa yilituhuka, alioze te kanachingwinya mumu lia shina lia kulu lienyi. 32 Kashika, ndo musono, ana ja Izalele keshi kulia mujipa wa mu shina lia kulu lia kashitu. Mumu lunga wacho kakwachile Yakomba ha mujipa wa mu shina lia kulu.

33 Yakomba yahetula meso, yamona Esau kaneza hamwe ni atu 400. Yahandununa ana, amwe yaahana kuli Liya, eka yaahana kuli Rakele, akwo yaahana kuli ngamba aali a mapwo. 2 Yasa ngamba a mapwo ni ana jo kulutwe, Liya ni ana jenyi yakaula, mba Rakele ni mwanenyi Yosefwe yasulaho. 3 Chocho, yapalika kulutwe lio, yafulamana hashi yisuho shimbiali muze te anakundama kuli yayo.

4 Alioze, Esau yazomboka yaya ni kulitakana nenyi, yamusambilila, yamwaha mbeju, chocho ayo eswe yaputuka kulila. 5 Muze Esau hahetula meso, yamona mapwo ni ana, yamuhula ngwenyi: “Wano ali ni yena aya?” Yakomba yakumbulula ngwenyi: “Kali ana waze Zambi angwaha yami kavumbi kenu.” 6 Ngamba a mapwo yakundama ni ana jo yafulamana. 7 Liya ni ana jenyi no yakundama yafulamana, mba Yosefwe ni Rakele no yakundama yafulamana.

8 Esau yahula ngwenyi: “Mumu liaka wangutuminanga atu waze nalitakana no ni yimuna?” Yakomba yamukumbulula ngwenyi: “Hanga ngupwe ni utayizo wenu mwene wami.” 9 Esau yamba ngwenyi: “Nguli ni yikumba yinji mwana-kwetu. Twama ni upite we.” 10 Alioze, Yakomba yamba ngwenyi: “Ka, lisesa. Nyi napwa ni utayizo wenu, tayizenu kama chawana cha ku kwoko liami. Nayineha hanga ngunumone. Muze namona meso jenu, chapwa ngwe namona meso ja Zambi, mumu nwangutambula kanawa. 11 Lisesa, tayizenu kama chawana chize nanunehena, mumu Zambi kangukwasa ni kungwaha yuma yeswe yize ngulinayo.” Yanunga lume ni kwita kuli Esau ndo muze atayijile.

12 Mba Esau yamba ngwenyi: “Tuyenu, ngweche yami ngupalike kulutwe.” 13 Alioze, Yakomba yamba ngwenyi: “Mwene wami nunanyingika ngwenu, ana* kalela. Chikwo nawa, ngunende ni mapanga ni ngombe waze anapapisa. Nyi mutwendesa fuji-fuji chipwe tangwa limuwika, eswe mafwa. 14 Lisesa mwene wami, tetekelenu, alioze yami mungwiza hakehe-hakehe kulita ni kwenda cha yimuna ni twanuke waze nguli no, ndo haze munguhetela ku Sere kuze nuli yenu mwene wami.” 15 Esau yamba ngwenyi: “Lisesa, tayiza kama ngukuhichikile amwe a kuli ngamba jami.” Yakomba yamba ngwenyi: “Kanda nulipikala, kupwa ni utayizo wenu chinakumbana mwene wami.” 16 Chocho ha tangwa liacho, Esau yahiluka ku Sere.

17 Yakomba yaya ku Sukote kuze atungile zuwo lienyi ni kutunga matanga a yimuna. Kashika alukile chihela chacho jina ngwenyi, Sukote.*

18 Muze akatukile ku Panda-narame, Yakomba yaheta kanawa mu mbonge ya Shekeme, mba yasa chilombo hakamwihi ni mbonge. 19 Chihela chize asele chilombo, yachilanda kuli ana ja Hamore tato ya Shekeme ha ndando ya mbongo 100. 20 Yatungaho chilumbilo, yachiluka jina ngwenyi, Zambi, Zambi wa Izalele.

34 Ndina mwana yoze Liya asemenene Yakomba, kapwile ni chako cha kuya ni kumeneka ana-mapwo a mu chifuchi chacho. 2 Muze Shekeme mwana wa Hamore Ka-Hevwe, umwe wa kuli miata a mu chifuchi chacho amwene Ndina, yamukwata, yapomba nenyi ku tachi.* 3 Mbunge* yenyi yiyilalaminya kuli Ndina mwana wa Yakomba, yamuzanga chinji, yasa tachi jinji hanga Ndina amutayize. 4 Chocho, Shekeme yalweza tato Hamore ngwenyi: “Ngumbachile kama mwana-pwo au.”

5 Muze Yakomba evwile ngwenyi, mwanenyi wa pwo Ndina kamupihisa, ana jenyi a malunga te kanalisa mapanga mu yambu. Chocho, Yakomba yahola ndo muze ana jenyi ahilukile. 6 Mba Hamore, tato ya Shekeme, yaya ni kuhanjika ni Yakomba. 7 Alioze muze ana ja Yakomba evwile lusango wacho, hazehene yafuna ku zuwo. Yapihilila ni kwivwa uli unji, mumu Shekeme kakolesele sonyi Izalele, ha kupomba ni mwana wa Yakomba, chuma chize te kuchatambile kulingiwa.

8 Hamore yamba kuli ayo ngwenyi: “Mwanami Shekeme, kanazange chinji mwanenu wa pwo. Lisesa, mwehenuye kama hanga amumbate. 9 Lingenu usendo wa umbachiso ni yetu. Mbatenu ana jetu a mapwo, ni yetu tumbate ana jenu a mapwo. 10 Twamenu ni yetu, munuhasa kutwama kweswako munuzanga mu chifuchi chino. Lingenu mingoso, mavu wano eswe kali mu moko jenu.” 11 Shekeme yamba kuli tato ya Ndina ni kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Ngutayizenu kama, mungunwaha yeswayo munungwita. 12 Munuhasa kungwita yihako yinji ni yawana. Ngunazange kunwaha yeswayo munwita. Ngwehenu wika mwanenu hanga apwe mukwetu-pwo.”

13 Ana ja Yakomba yonga Shekeme ni tato Hamore ha kwakumbulula, mumu iye kapihishile ndumbwo wa pwo. 14 Yamba kuli ayo ngwo: “Kutwatambile kulinga chuma cha mutapu au. Kutwatambile kuhana ndumbwetu kuli lunga yoze hi ngalami ko, mumu chili chuma cha sonyi kuli yetu. 15 Mututayiza nyi nwalinga chino: Nupwe ngwe yetu, nupwise malunga eswe a mukachi kenu ngalami. 16 Mba munumbata ana jetu a mapwo, ni yetu mutumbata ana jenu a mapwo, mututwama ni yenu ni kupwa vungu limuwika. 17 Alioze, nyi kunwatupanjikile ni kupwa ngalami, mutuya ni kutambula mwanetu, mutuya kwetu.”

18 Shekeme ni tato Hamore yazanga yize aalwezele. 19 Shekeme yalinga ni kawashi yize amwichile, mumu te kakuzanga chinji mwana wa pwo wa Yakomba, chikwo nawa, Shekeme te kakumulemesa chinji kuhiana atu eswe ku zuwo lia tato.

20 Hamore ni mwanenyi Shekeme yaya ku chikolo cha mbonge, yamba kuli malunga eswe a mu mbonge ngwo: 21 “Atu wano kanazange kutwama ni sambukila ni yetu. Atwame mu chifuchi chino ni kulinga mingoso, mumu chifuchi chino chinene makumbanamo. Mutuhasa kumbata ana jo a mapwo, no mambata ana jetu a mapwo. 22 Alioze, ayo matayiza kutwama hamuwika ni yetu ni kupwa vungu limuwika, nyi mutulinga chino: Malunga eswe ali mukachi ketu katamba kupwa ngalami ngwe chize ayo ali. 23 Nyi twachilinga, yimuna yo ni upite wo muyipwa ya yetu. Tutayizenu kuchilinga hanga ayo atwame hamuwika ni yetu.” 24 Eswe waze apwile ni kuya ku chikolo cha mbonge, yevwa maliji ja Hamore ni mwanenyi Shekeme, malunga eswe yaapwisa ngalami, eswe waze apwile ni kuya ku chikolo cha mbonge.

25 Alioze, ha tangwa liamuchitatu, muze malunga jacho te machivwa yikola, ana aali a Yakomba, Simeone ni Levi, mandumbu ja Ndina, mutu ni mutu yanda mukwale wenyi, yanjila mu mbonge chakuhona atu kunyingika, yashiha malunga eswe. 26 Yashiha Hamore ni mwanenyi Shekeme ni mukwale. Mba yachiza Ndina ku zuwo lia Shekeme, yaya nenyi. 27 Muze ana ja Yakomba akwo yahetele, yawana malunga hafwa kulu, yapupa mbonge, mumu kakolesele sonyi ndumbwo wa pwo. 28 Yanda mapanga jo, ngombe jo, tumelu jo ni yeswe yize yapwile mu mbonge ni mu munda. 29 Yanda nawa yikwata yo yeswe, yakwata ana eswe ni mapwo jo, yanda yuma yeswe yapwile mu mazuwo.

30 Chocho, Yakomba yamba kuli Simeone ni kuli Levi ngwenyi: “Yenu nwangukokela lamba linji, nwangupwisa chuma chize chinanuku vumba lipi kuli atu a mu chifuchi chino, kuli A-Kanana ni A-Perize. Yetu tuli akehe, ayo malichinga hanga angulukukile, mba mangunongesa yami ni akwa-zuwo liami.” 31 Alioze, ana jenyi yamba ngwo: “Shina te chinalite kupwisa ndumbwetu ngwe chikoi?”

35 Mba Zambi yamba kuli Yakomba ngwenyi: “Yako, kanduka ku Mbetele utwameko, utungileko Zambi wamwenemwene chilumbilo, yoze wasolokele kuli yena muze te unachina yayenu Esau.”

2 Chocho, Yakomba yamba kuli akwa-zuwo lienyi ni eswe waze apwile nenyi ngwenyi: “Mbilenu tuzambi eswe a yilambala waze ali hakachi kenu, lipemesenu ni kuzala mazalo eka. 3 Tuyenu, tukandukenu ku Mbetele, mungutungilako Zambi wamwenemwene chilumbilo, yoze wangukumbulwile ha tangwa lia lamba liami, yoze wakupwa hamwe ni yami ku yihela yeswe kuze nakwendela.” 4 Chocho, ayo yahana kuli Yakomba tuzambi eswe a yilambala waze apwile no ni yingelie-ngelie ya ku matwi yize apwile nayo, Yakomba yayishikila mushi lia mutondo unene uze te uli hakamwihi ni mbonge ya Shekeme.

5 Muze te anayi, Zambi yevwisa woma atu a mu mambonge waze te aajingilika, chocho kakawile ana ja Yakomba. 6 Mba Yakomba yaheta ku Luze, che kwamba ku Mbetele, mu chifuchi cha Kanana, iye ni atu eswe waze apwile hamwe nenyi. 7 Kuzekwene yatungako chilumbilo, yachiluka jina ngwenyi, Ele-mbetele,* mumu kwe kuze Zambi alisolwele kuli iye muze te anachina yayo. 8 Mba ha kupalika cha mashimbu, Debola ndeji ya Rebeka yafwa, yamufunda hakamwihi ni Mbetele, mushi lia mutondo unene. Kashika mutondo wacho aulukile jina ngwenyi, Alone-bakute.*

9 Zambi yasoloka nawa kuli Yakomba yamuwahisa muze te anakatuka ku Panda-narame. 10 Zambi yamba kuli iye ngwenyi: “Jina lie Yakomba. Alioze, kechi kakuvuluka nawa ngwo Yakomba, jina lie mulipwa Izalele.” Iye yaputuka kumusanyika ngwenyi, Izalele. 11 Zambi yamba nawa ngwenyi: “Yami nguli Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe. Sema, ukaliokese. Kuli yena mukukakatuka mavungu ni yikungulwila ya mavungu, mianangana makakatuka kuli yena.* 12 Hakutwala ku chifuchi chize nahanyine kuli Apalahama ni kuli Izake, munguchihana kuli yena, mungukahana chifuchi chino ku munyachi* we.” 13 Chocho, Zambi yahichika Yakomba ha chihela haze te anahanjika nenyi, yaya kwenyi.

14 Mba Yakomba yajika nguji lia liwe ha chihela haze ahanjikile ni Zambi, yazujilaho mulambu wa walwa ni kuzujilaho nawa maji. 15 Yakomba yanunga ni kuvuluka chihela chize ahanjikile ni Zambi ngwenyi, Mbetele.

16 Chocho, yakatuka ku Mbetele. Muze te achili kusuku ni Efrata, Rakele yaputuka kwivwa musongo wa kusema, yapinda chinji ha kusema. 17 Alioze, muze te anapinji hanga mwana asemuke, chifunguji yamba kuli iye ngwenyi: “Kanda wivwa woma, mumu mwana yono wa lunga neye kumasemuka.” 18 Muze Rakele te hi masutuka, (mumu te hi mafwa), yaluka mwana jina ngwenyi, Mbenoni,* alioze tato yamuluka ngwenyi, Mbenjamine.* 19 Chocho, Rakele yafwa, yamufunjila mu jila ya kuya ku Efrata, che kwamba, ku Mbeteleme. 20 Yakomba yajika nguji ha fuka lienyi. Lino lie nguji lia ha fuka lia Rakele ndo musono.

21 Muze yino hiyapalika, Yakomba yaya, yatunga mbalaka yenyi muze te hahiana ndambu kaposhi wa Edere. 22 Tangwa limwe, muze Izalele te uchili mu chifuchi chize, Rupene yalimona ni Mbila, konkubina wa tato, mba Izalele yachivwa.

Ana ja Yakomba kapwile 12. 23 Ana ja Liya kapwile: Rupene, mwana mutangu wa Yakomba, mba yikwiza Simeone, Levi, Yunda ,Yisaka ni Zapulone. 24 Ana ja Rakele kapwile: Yosefwe ni Mbenjamine. 25 Ana ja Mbila, ngamba ya Rakele kapwile: Ndane ni Napatali. 26 Ana ja Zelupa ngamba ya Liya kapwile: Ngate ni Ashe. Wano e ana ja Yakomba asemukinyine ku Panda-narame.

27 Kusulaho, Yakomba yaheta kuze tato Izake apwile, ku Mamare, mu Kiriate-Arpa, che kwamba, mu Heprone, kuze Apalahama ni Izake atwamine ngwe yilambala. 28 Izake yatwama miaka 180. 29 Kashika, Izake yasutuka, yafwa, yamufunda ngwe chize afunjile tulamba* twenyi, muze te hatwama matangwa anji ni uwahililo.* Mba yamufunda kuli ana jenyi Esau ni Yakomba.

36 Yono mwe lusango wa Esau, chekwamba, Endome.

2 Esau yambata mapwo hakachi ka ana ja A-Kanana: Ata, mwana wa Elone, Ka-Hete; Oholipama, mwana wa Hana, kanda mujikulu wa Zepeone, Ka-Hevwe; 3 ni Mbazemate, mwana wa Ishemali, ndumbu ya Nepayote.

4 Ata yasemena Esau mwana wa lunga, yoze alukile jina ngwenyi, Elifaze. Mbazemate yasema Reuele.

5 Oholipama yasema Yeushe, Yalame, ni Kora.

Wano e ana ja Esau waze asemukinyine mu chifuchi cha Kanana. 6 Kulutwe, Esau yaya ni kutwama ku chifuchi cheka kusuku ni mwana-kwo Yakomba. Yaya ni mapwo jenyi, ana jenyi a malunga, ana jenyi a mapwo, akwa-zuwo lienyi eswe, yimuna jenyi ni tushitu eswe ni upite weswe uze apichile mu chifuchi cha Kanana. 7 Mumu yikumba yo te hiyoka chinji, kashika, te kechi kuhasa kutwama nawa hamuwika. Chifuchi chize te atwama* te hichakeha mumu lia yimuna waze apwile no. 8 Kashika, Esau yaya ni kutwama ku chifuchi cha milundu cha Sere. Esau mwe Endome.

9 Yono mwe lusango wa Esau, tato ya Endome ku chifuchi cha milundu cha Sere.

10 Wano e majina ja ana ja Esau: Elifaze, mwana wa Ata pwo lia Esau, Reuele, mwana wa Mbazemate pwo lia Esau.

11 Ana ja Elifaze kapwile: Temane, Omare, Zefwo, Ngatame ni Kenaze. 12 Timna yapwa konkubina wa Elifaze, mwana wa Esau. Iye yasemena Elifaze mwana wa lunga jina lienyi Amaleke. Wano e ana ja Ata pwo lia Esau.

13 Wano e ana ja Reuele: Nahate, Zera, Shama ni Miza. Wano e apwile ana ja Mbazemate pwo lia Esau.

14 Wano e apwile ana ja Oholipama pwo lia Esau, mwana wa Hana kanda mujikulu wa Zepeone waze asemenene Esau: Yeushe, Yalame ni Kora.

15 Wano e miata ja mavungu hakachi ka ana ja Esau: Ana ja Elifaze, mwana mutangu wa Esau wano: Mwata Temane, mwata Omare, mwata Zefwo, mwata Kenaze. 16 Mwata Kora, mwata Ngatame ni mwata Amaleke. Wano e miata a mavungu a munyachi wa Elifaze mu chifuchi cha Endome. Wano e ana ja Ata.

17 Wano e ana ja Reuele, mwana wa Esau: Mwata Nahate, mwata Zera, mwata Shama ni mwata Miza. Wano e miata a mavungu a minyachi ya Reuele mu chifuchi cha Endome. Wano e ana ja Mbazemate pwo lia Esau.

18 Kusulaho, wano e ana ja Oholipama pwo lia Esau: Mwata Yeushe, mwata Yalame ni mwata Kora. Wano e miata a mavungu a minyachi ya Oholipama, mwana wa Hana pwo lia Esau.

19 Wano e ana ja Esau, chikwo nawa, wano e miata jo a mavungu. Esau mwe Endome.

20 Wano e ana ja Sere Ka-Hore waze atwama mu chifuchi chize: Lotane, Shopale, Zepeone, Hana, 21 Ndishone, Ezere ni Ndishane. Wano e miata a mavungu a minyachi ya A-Hore ana ja Sere mu chifuchi cha Endome.

22 Ana ja Lotane kapwile, Hore ni Hemane. Lotane kapwile ni ndumbwenyi wa pwo jina lienyi Timna.

23 Wano e ana ja Shopale: Alevwane, Manehate, Epale, Shefwo ni Oname.

24 Wano e ana ja Zepeone: Aya ni Hana. Hana yono mwe wawanyine mafuji a meya a kahia mu puya muze te anafungu tumelu a tato Zepeone.

25 Wano e ana ja Hana: Ndishone ni Oholipama, mwana wa pwo wa Hana.

26 Wano e ana ja Ndishone: Hemendane, Eshepane, Iterane ni Cherane.

27 Wano e ana ja Ezere: Mbilane, Zaevwane ni Akane.

28 Wano e ana ja Ndishane: Uze ni Arane.

29 Wano e miata a mavungu a minyachi ya A-Hore: Mwata Lotane, mwata Shopale, mwata Zepeone, mwata Hana, 30 mwata Ndishone, mwata Ezere ni mwata Ndishane. Wano e miata a mavungu a minyachi ya A-Hore kulita ni miata jo mu chifuchi cha Sere.

31 Mianangana waze ayulile chifuchi cha Endome shimbu te A-Izalele kanda achipwa ni umwe mwanangana, kapwile wano: 32 Mbela mwana wa Mbeore, kayulile mu Endome, jina lia limbo lienyi te Ndihapa. 33 Muze Mbela afwile, Jobaba mwana wa Zera wa ku Mbozera yaputuka kuyula ha chihela chenyi. 34 Muze Jobaba afwile, Hushame wa ku chifuchi cha A-Temane yaputuka kuyula ha chihela chenyi. 35 Muze Hushame afwile, Hadade mwana wa Mbenda yaputuka kuyula ha chihela chenyi. Iye yakumba A-Mindiane mu njiza ya Moape, jina lia mbonge yenyi liapwile Avwite. 36 Muze Hadade afwile, Samala wa ku Masereka yaputuka kuyula ha chihela chenyi. 37 Muze Samala afwile, Shaule wa ku Rehombote chihunda chize chatwama hakamwihi ni Lwiji yaputuka kuyula ha chihela chenyi. 38 Muze Shaule afwile, Mbale-henane mwana Akopore yaputuka kuyula ha chihela chenyi. 39 Muze Mbale-henane mwana wa Akopore afwile, Hadare yaputuka kuyula ha chihela chenyi. Jina lia mbonge yenyi liapwile Pau, jina lia mukwo-pwo liapwile Mehetapele, mwana wa Metrende, mwana wa pwo wa Mezahepe.

40 Wano e majina ja miata a mavungu a minyachi ya Esau kulita ni asoko jo ni yihela yo, majina jo wano: Mwata Timna, mwata Alavwa, mwata Yetete, 41 mwata Oholipama, mwata Ela, mwata Penone, 42 mwata Kenaze, mwata Temane, mwata Miza, 43 mwata Mandiele ni mwata Irame. Wano e miata a mavungu a minyachi ya Endome kulita ni yihunda yo mu chifuchi cho, kulita ni haze apwile ni kutwama mu chifuchi cho. Yono mwe Esau, tato ya Endome.

37 Yakomba yanunga ni kutwama mu chifuchi cha Kanana, muze tato atwamine ngwe chilambala.

2 Yono mwe lusango wa Yakomba.

Muze mukweze Yosefwe te ali ni miaka 17, te kanafungu mapanga ni ana ja Mbila ni ana ja Zelupa, mapwo ja tato. Chocho Yosefwe yalweza tato yuma yipi yize te ayayo akulinga. 3 Izalele te kakuzanga chinji Yosefwe kuhiana ana jenyi akwo, mumu iye kapwile mwana wa mu ushinakaji wenyi. Kashika yatuma kumutongela chimwe chikuto chalipwila.* 4 Muze ayayo amwene ngwo tato te kakumuzanga chinji kuhiana ayo, yaputuka kumuvwila kole, kashika te keshi kuhasa kuhanjika nenyi kanawa.*

5 Kulutwe, Yosefwe yalota chimwe chilota mba yachambulula kuli ayayo, kashika yawana chitela chikwo cha kumuvwila kole. 6 Yamba kuli ayayo ngwenyi: “Lisesa, panjikenu kama chilota chize nalotanga. 7 Te tunakase yichita ya tiliku mukachi ka munda, mba chichita chami yichikatuka, yichimana, chocho yichita yenu yiyijingilika chichita chami ni kufulamana ku chichita chami.” 8 Ayayo yamba kuli iye ngwo: “Chamwenemwene lume mulipwisa mwanangana hali yetu ni kutuyula nyi?” Chocho, chino yichipwa nawa chitela chikwo cha kumuvwila kole, mumu lia yilota yenyi ni yuma yize ambile.

9 Kulutwe lia chino, iye yalota nawa chilota chikwo mba yachambulula kuli ayayo ngwenyi: “Nalotanga chilota chikwo, ha chisuho chino, tangwa, kakweji ni tutongonoshi 11 yafulamananga kumeso jami.” 10 Mba yachambulula kuli tato ni kuli ayayo, alioze tato kazangile yize iye ambile, chocho yamwamba ngwenyi: “Chilota chino walotanga yika chinalumbunuka? Shina chamwenemwene yami, noko ni ayayenu mutukafulamana hashi kumeso je nyi?” 11 Ayayo yamuvwila ukwa, alioze tato yafunga maliji jenyi mu mbunge.

12 Chocho, ayayo yaya ni kulisa mapanga a tato hakamwihi ni Shekeme. 13 Kulutwe, Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Ayayenu kanafungu yimuna hakamwihi ni Shekeme, tweya ngukutume kuli ayo.” Iye yamba ngwenyi: “Yami uno!” 14 Yamba kuli iye ngwenyi: “Lisesa, yako utale chize ayayenu ali. Utala nawa chize yimuna ali, mba ungunehene sango.” Chocho yamutuma, yakatuka mu mungulunga* wa Heprone yaya ku Shekeme. 15 Kulutwe, umwe lunga yamuwana kanendangana mu yambu. Mba lunga wacho yamuhula ngwenyi: “Yika unafupu?” 16 Iye yamukumbulula ngwenyi: “Ngunafupu ayaya. Lisesa, ngulweze kama kulihi ayo anafungila yimuna?” 17 Lunga yamukumbulula ngwenyi: “Ayo kuno akatuka, mumu nevwa kanambe ngwo: ‘Tuyenu ku Ndotane.’” Chocho Yosefwe yakaula ayayo, yaawana ku Ndotane.

18 O yamumwena kusuku, mba shimbu te kanda achikundama, yaputuka kumutwama punga hanga amushihe. 19 Yaliamba umwe ni mukwo ngwo: “Talenu! Mukwa-yilota kaneza. 20 Tweyenu tumushihe, tumumbile mu wina, mutukamba ngwetu umwe kashitu wamulia, mba tutale chize yilota yenyi muyipwa.” 21 Muze Rupene achivwile, yazanga kumupulula ku moko jo, yamba ngwenyi: “Kanda tumushiha.”* 22 Rupene yamba kuli ayo ngwenyi: “Kanda numwanga manyinga. Mumbilenu mu wina uno mu puya, kanda numulinga upi.”* Nyonga lienyi liapwile kumupulula ku moko jo hanga amuhilwise kuli tato.

23 Mba muze Yosefwe ahetele, ayayo yamuzula chikuto, chikuto chalipwila chize te anazala, 24 yamukwata, yamukonga mu wina. Ha mashimbu jacho, mu wina wacho mwapwile mwamokomoko, te kumushi meya.

25 Chocho yatwama hanga alie. Muze ahetwile meso, yamona chizavu cha A-Ishemali waze te anakatuka ku Ngiliate. Tumelu two te kanambata ulimbo wa landanu, maji a lupembo mupema ni yula ya mutondo yize yili ni ulimbo, te kanapalumukina ku Engitu. 26 Yunda yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Nyi twashiha mwana-kwetu ni kushikila manyinga jenyi, yika mutuzuka? 27 Kanda tumulinga upi niumwe, tumulanjisenu kuli A-Ishemali. Mumu iye kali ndumbwetu, tuli manyinga* amuwika.” Chocho o yapanjika yize Yunda ambile. 28 Mba muze akwa-kulanjisa A-Mindiane te anapalika, ayayo yasosa Yosefwe ni kumutuhwisa mu wina, yamulanjisa kuli A-Ishemali ha ndando ya 20 a mbongo ja prata. Atu wano yambata Yosefwe ku Engitu.

29 Kulutwe, muze Rupene ayile nawa ku wina, yamona ngwenyi Yosefwe keshimo, yasuwa mazalo jenyi. 30 Muze ahilukile kuli ana-kwo yalishimwoka ngwenyi: “Mukweze katoka! Mba kuchi mungulinga?”

31 Chocho, yanda chikuto cha Yosefwe, yashiha kuji wa pembe, yachichupika mu manyinga. 32 Mba yatuma chikuto chacho chalipwila kuli tato ni maliji wano ngwo: “Twawana chikuto chino. Lisesa, chitale kanawa hanga umone nyi cha mwane, nyi ka.” 33 Iye yachitala kanawa, yakololoka ngwenyi: “Chikuto cha mwanami! Kota umwe kashitu wamulia. Pundu lume Yosefwe hanamusasujola!” 34 Mba Yakomba yasuwa mazalo jenyi, yajichika chikeleyi* mu zalilo, yalila mwanenyi ha matangwa anji. 35 Ana jenyi eswe a malunga ni a mapwo yazanga kumulembejeka, alioze iye katayijile kumulembejeka, yamba ngwenyi: “Mungulila mwanami ndo tangwa lize mungwiza kafwa!”* Chocho iye yanunga ni kulila mwanenyi.

36 A-Mindiane yalanjisa Yosefwe ku Engitu kuli Potifwa, umwe kaliamanga ka Falau, mwata wa tufunga.

38 Ha matangwa waze, Yunda yahichika mandumbu jenyi yatunga mbalaka yenyi hakamwihi ni umwe lunga Ka-Ndulame avuluka ngwo, Hira. 2 Koko, Yunda yanyingika umwe mwana-pwo wa umwe Ka-Kanana avuluka ngwo, Shua. Chocho, Yunda yamumbata mba yalimona nenyi. 3 Iye yapwa kafumba, mba kulutwe, yasema mwana wa lunga yamuluka jina ngwenyi, Ere. 4 Iye yapwa nawa kafumba yasema mwana wa lunga, yamuluka jina ngwenyi, Onane. 5 Yasema nawa mwana wa lunga yamuluka jina ngwenyi, Shela. Ayo* te ku Kezepi ali muze pwo lienyi asemene.

6 Ha kupalika cha mashimbu, Yunda yambachila mwanenyi mutangu Ere pwo, pwo wacho jina lienyi te Tama. 7 Alioze, Ere mwana mutangu wa Yunda te keshi kuvwisa Yehova kuwaha, kashika Yehova yamushiha. 8 Chocho, Yunda yalweza Onane ngwenyi: “Limone ni pwo lia yayenu, linga nenyi ulo wa unyali hanga usemene yayenu ana.” 9 Alioze, Onane te kananyingika ngwenyi, ana kechi kupwa a iye. Kashika, muze apwile ni kulimona ni pwo lia yayo kapwile ni kupihisa ndele* ha kumwangina ndele yacho hashi hanga achine kusemena yayo ana. 10 Yuma yize Onane apwile ni kulinga yapwile yipi kumeso ja Yehova, chocho neye yamushiha. 11 Yunda yamba kuli tembwa-mwanenyi Tama ngwenyi: “Twama ku zuwo lia tatenu ngwe tuliwa ndo muze mwanami Shela makola.” Mumu Yunda wanyongene ngwenyi: ‘Shela neye mahasa kufwa ngwe chize afwile ayayo.’ Chocho, Tama yaya ni kutwama ku zuwo lia tato.

12 Ha kupalika cha mashimbu, pwo lia Yunda mwana wa Shua yafwa. Muze nambi* te hiyapalika, Yunda yaya ku Timna hamuwika ni sepa lienyi Hira Ka-Ndulame, hanga aliwane ni akwa-kuteula mapanga jenyi. 13 Tama yevwa ngwo: “Tato-weno kanakanduka ku Timna hanga ateule mapanga jenyi.” 14 Iye yazala mazalo eka, yazula mazalo a utuliwa, yalifuka chitambala ku meso, yalifuka hina, mba yatwama ku chikolo cha Ename chize chatwama mu tapalo lia Timna. Mumu kamwene ngwenyi Shela te hakola, alioze kamuheleye hanga alimbate nenyi.

15 Muze Yunda amumwene yanyonga ngwenyi kali umwe chikoi mumu kalifukile ku meso. 16 Kashika, yaya kuli iye ku sesa lia tapalo yamba ngwenyi: “Tayiza ngupombe ni yena,” mumu te kanyingikine ngwenyi kali tembwa-mwanenyi. Alioze, iye yamuhula ngwenyi: “Yika mungwaha mba upombe ni yami?” 17 Yunda yakumbulula ngwenyi: “Mungukakutumina pembe umuwika wa mu chendo chami.” Alioze, iye yamuhula ngwenyi: “Shina mungwaha chijikilo ndo muze mukamutuma nyi?” 18 Yunda yamba ngwenyi: “Chijikilo chika natamba kukwaha?” Iye yakumbulula ngwenyi: “Kazeya ke wa chijikilo, muya we ni lukanda we yoze uli mu kwoko lie.” Chocho, iye yamwaha yuma yacho yalimona nenyi mba yapwa kafumba. 19 Mba iye yakatuka yaya kwenyi, yazula hina yazala mazalo a utuliwa.

20 Yunda yatuma pembe kupalikila muli sepa lienyi Ka-Ndulame, hanga akatambule yuma yize ahanyine kuli pwo ngwe chijikilo, alioze kamuwanyine. 21 Iye yahula kuli atu a ku chihela chize ngwenyi: “Kulihi ali chikoi wa mu tembele yoze te wakutwama ku sesa lia tapalo ku Ename?” Alioze, o yamukumbulula ngwo: “Ku chihela chino kanda kupwa kama chikoi wa mu tembele.” 22 Chocho, iye yahiluka kuli Yunda yamba ngwenyi: “Chamuwanyine. Chikwo nawa, atu a ku chihela chize kamba ngwo: ‘Ku chihela chino kanda kuchipwa kama chikoi wa mu tembele.’” 23 Alioze, Yunda yamba ngwenyi: “Atwame ni yuma yacho hanga achine kutulelesa. Ami natumanga pembe, alioze yena kuwamuwanyine.”

24 Kashika, ha kupalika cha tukweji atatu, Yunda yevwa ngwo: “Tembwa-mwane Tama halipwisa chikoi, mba hapwa kafumba mu ukoi wenyi.” Chocho, Yunda yamba ngwenyi: “Mutuhwisenu haze amwoche.” 25 Muze te anamutuhwisa haze, yatuma kulweza tato-weno ngwenyi: “Ufumba nguli nawo wa mwenya-yikwata yino.” Mba yamba nawa ngwenyi: “Lisesa, tala kanawa kazeya yono wa chijikilo, muya ni lukanda hanga umone nyi mwenyayo iya.” 26 Yunda yayitala kanawa yamba ngwenyi: “Iye kali mukwa-ululi kuhiana yami mumu chamuhanyine kuli mwanami Shela.” Chize haze, iye kakapombele nenyi nawa.

27 Muze mashimbu a kusema ahetele, mu jimo lienyi mwapwile ana-apasa. 28 Muze te anaseme, mwana umwe yatuhwisa kwoko haze. Hazehene, chifunguji yanda wanda uchila yaukasa ku kwoko lia mwana, yamba ngwenyi: “Yono mwe walianga kusemuka.” 29 Alioze, muze mwana ahilwishile kwoko lienyi mu jimo, ndumbwenyi yalianga kusemuka, mba chifunguji yamba ngwenyi: “Waliazulwila jila yena mwene!” Kashika amulukile jina ngwo, Pereze.* 30 Mba yasemuka ndumbwenyi yoze te uli ni wanda uchila ku kwoko, kashika yamuluka jina ngwo, Zera.

39 Yosefwe yaya nenyi ku Engitu yamulanjisa kuli umwe Ka-Engitu avuluka ngwo, Potifwa, yoze wapwile mwata ku zuwo lia Falau, kanda kapitau ka tulayi, yalanda Yosefwe kuli A-Ishemali waze amutwalileko. 2 Alioze, Yehova kapwile hamuwika ni Yosefwe, kashika yuma yeswe yize te akulinga yapwile ni kwenda kanawa. Iye kapwile nawa ni yiteli yimwe mu zuwo lia mwata wenyi Ka-Engitu. 3 Mba mwata wenyi yamona ngwenyi, Yehova kapwile hamwe ni Yosefwe, Yehova te kakuwahisa yeswe yize iye apwile ni kulinga.

4 Yosefwe yapwa ni utayizo kumeso ja mwata wenyi, mba yapwa kavumbi yoze te akujikijila. Potifwa yamutongola hanga ayule zuwo lienyi ni yikumba yenyi yeswe. 5 Chize ha shimbu lize Ka-Engitu atongwele Yosefwe hanga ayule zuwo lienyi ni yikumba yenyi yeswe, Yehova yawahisa zuwo lia Ka-Engitu mumu lia Yosefwe. Chiwape cha Yehova chapwile ha yuma yeswe yize iye apwile nayo mu zuwo, ni mu munda. 6 Potifwa yakunjika yuma yeswe yize apwile nayo kuli Yosefwe, te keshi kulihulumba ha chuma nichimwe, shina wika ha yize malia. Chikwo nawa, Yosefwe watatukile ku mujimba, wapwile nawa mupema ku meso.

7 Ha kupalika cha mashimbu, pwo lia Potifwa yaputuka kuvwila Yosefwe usolo, yamba kuli iye ngwenyi: “Pomba ni yami.” 8 Alioze iye te kakulituna, ni kwamba kuli pwo lia mwene wenyi ngwenyi: “Mwene wami kanyingikine yuma yize ngunafungu mu zuwo lino, hanangukunjika yikumba yenyi yeswe hanga nguyifunge. 9 Niumwe wanguhiana mu zuwo lino wakuhi, mwene wami kanguminyine chuma nichimwe, shina yena wika, mumu uli pwo lienyi. Kashika, kuchi te mungulinga shili yipwahaha ni kuvulumuna kuli Zambi?”

10 Chocho, tangwa ha tangwa, pwo lia Potifwa kapwile ni kulweza Yosefwe hanga alimone nenyi, alioze, Yosefwe te keshi kutayiza kupomba nenyi, chipwe kutwama nenyi hamuwika. 11 Mba tangwa limwe, muze Yosefwe anjilile mu zuwo hanga alinge mulimo wenyi, niumwe kavumbi te keshimo. 12 Chocho, iye yakwata Yosefwe ku chikuto, yamba ngwenyi: “Tweya upombe ni yami!” Alioze, Yosefwe yahichika chikuto mu moko jenyi, yachinyina haze. 13 Muze pwo amwene ngwenyi Yosefwe kahichika chikuto mu moko jenyi ni kuchinyina haze, 14 yaputuka kuteta ni kusanyika malunga a ku zuwo lienyi. Yamba kuli ayo ngwenyi: “Talenu! Ka-Hepreu au lunga liami anakatunehena, kanazange kutusaula. Keza ni kungufupa hanga apombe ni yami, alioze yinguputuka kuteta chikolo. 15 Kashika, muze angwivwa ngunatete, yahichika chikuto chenyi mu moko jami, yachinyina haze.” 16 Mba, mwe pwo yafunga chikuto chacho, ndo muze mwata wa Yosefwe ahetele ku zuwo.

17 Chocho, pwo yamba maliji waze ene kuli lunga lienyi ngwenyi: “Mukwa-mulimo yono Ka-Hepreu watunehenene keza ni kungufupa hanga angusaule. 18 Alioze, muze naputuka kuteta, yahichika chikuto mu moko jami, yachinyina haze.” 19 Muze mwene wenyi evwile maliji a mukwo-pwo ngwenyi: “Yenayi kavumbi ke angulinga,” yevwa uli unji. 20 Kashika, mwe mwata yakwata Yosefwe yamusa mu zuwo lia ususu, mu chihela chize apwile ni kusa funge ja mwanangana. Chocho, Yosefwe yanunga mu zuwo lia ususu.

21 Alioze, Yehova yanunga ni kupwa hamwe ni Yosefwe ni kumusolwela utu wa zango, yamukwasa kupwa ni utayizo wa mwata wa zuwo lia ususu. 22 Chocho, mwata wa zuwo lia ususu yakunjika kuli Yosefwe funge eswe waze te ali mu zuwo lia ususu, iye mwe wapwile ni kusongwela yuma yeswe yize apwile ni kulingamo. 23 Mwata wa zuwo lia ususu te keshi kulihulumba ha chuma nichimwe, hakutwala ku yuma yize Yosefwe apwile ni kufunga, mumu Yehova kapwile hamwe ni Yosefwe, chikwo nawa, Yehova te kakuwahisa yuma yeswe yize Yosefwe apwile ni kulinga.

40 Kulutwe lia yuma yino, mwata wa akwa-kuhana musenge wa mwanangana wa mu Engitu ni mwata wa akwa-kulinga mbolo, yavulumuna kuli mwene wo, mwanangana wa mu Engitu. 2 Chocho, Falau yevwila uli mwata wa akwa-kuhana musenge ni mwata wa akwa-kulinga mbolo, 3 yatuma aase mu zuwo lia ususu lia mwata wa tufunga, muze Yosefwe apwile. 4 Mba mwata wa tufunga yalweza Yosefwe hanga apwe hamwe no ni kwafunga, kashika ayo yatwama mu zuwo lia ususu ha mashimbu amwe.*

5 Ha ufuku umwe, mukwa-kuhana musenge kuli mwanangana wa Engitu ni mukwa-kulinga mbolo, waze te ali mu zuwo lia ususu, yalota. Mba chilota ni chilota chapwile ni ulumbunwiso wacho. 6 Mukwachako, muze Yosefwe ayile ni kwatala, yamona ngwenyi ayo te kananenganyana. 7 Chocho, Yosefwe yahula ngamba jacho waze te ali no mu zuwo lia ususu ngwenyi: “Mumu liaka nunanenganyana musono?” 8 Ayo yamukumbulula ngwo: “Yetu eswe twalotanga, alioze, kukushi yoze matulumbunwina yilota yetu.” Yosefwe yamba kuli ayo ngwenyi: “Ngwami Zambi mwe mukwa-kulumbununa yilota? Lisesa, ngulwezenu yilota yenu.”

9 Kashika, mwata wa akwa-kuhana musenge yalweza Yosefwe chilota chenyi, yamba ngwenyi: “Mu chilota chami, namonanga mutondo wa vinyu.* 10 Ku mutondo wacho kwapwile mitango yitatu. Muze yaputukile kusokoloka, yikupwa yitemo, mba yikwima yichakata ya uva yize te hiyahia. 11 Musenge wa Falau wapwile mu kwoko liami, chocho yingwanda uva yinguyikamina mu musenge wa Falau, mba yingumwaha musenge wacho.” 12 Kashika, Yosefwe yamba kuli iye ngwenyi: “Uno we ulumbunwiso wa chilota: Mitango yitatu yinalumbunuka matangwa atatu. 13 Kwasala matangwa atatu, Falau makuchiza* mu zuwo lia ususu ni kukuhilwisa ha mulimo we, mba mukahana musenge kuli Falau ngwe chize wapwile ni kulinga muze wapwile mukwa-kumwaha musenge. 14 Alioze, muze yuma muyipema ku mwono we, ukangwiwuluka kama. Lisesa, ukangusolwele kama utu wa zango, ha kuhanjika ni Falau hakutwala kuli yami hanga ngukatuke muma muno. 15 Kwamba umwenemwene, kangwiyile mu chifuchi cha A-Hepreu, chipwe kuno, chalingile nichimwe chize angusela mu zuwo lia ususu.”*

16 Kashika, muze mwata wa akwa-kulinga mbolo amwene ngwenyi ulumbunwiso wa chilota uli upema, yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Ni yami nalotanga chilota chino: Ha mutwe wami te hali mitonga yitatu ya mbolo jitoma, 17 mu mutonga wacho mwapwile kulia cha milali yeswe yize akwa-kulinga mbolo akulingila Falau, mba kwapwile tujila waze te anali mbolo jize japwile mu mutonga uze te uli ha mutwe wami.” 18 Yosefwe yakumbulula ngwenyi: “Uno we ulumbunwiso wa chilota: Mitonga yitatu, yinalumbunuka matangwa atatu. 19 Kwasala matangwa atatu Falau makuteta mutwe, ni kukuzezeleka ha mutondo, mba tujila makalia musunya we.”

20 Tangwa liamuchitatu liapwile tangwa lia kwiwuluka kusemuka cha Falau, mba iye yalingila tuvumbi twenyi eswe chiteleka. Yatuhwisa mwata wa akwa-kuhana musenge ni mwata wa akwa-kulinga mbolo, yaaneha kumeso ja tuvumbi twenyi. 21 Mba yahilwisa mwata wa akwa-kuhana musenge ha mulimo wenyi, chocho iye yanunga ni kuhana musenge kuli Falau. 22 Alioze, Falau yasukika mwata wa akwa-kulinga mbolo ha mutondo ngwe chize Yosefwe alumbunwine. 23 Alioze, mwata wa akwa-kuhana musenge yavulama Yosefwe.

41 Muze te hikwapalika miaka yiali, Falau yalota te kanamana ku Lwiji Nilu. 2 Mu lwiji wacho te munatuhuka ngombe shimbiali, apema chinji, anene-anene, te kanali mwambu wa ku Lwiji Nilu. 3 Mba mu Lwiji Nilu yimutuhuka nawa ngombe akwo shimbiali, api, awangama, yamana sali lia ngombe anene-anene ku sesa lia Lwiji Nilu. 4 Chocho ngombe api, awangama yaputuka kulia ngombe shimbiali, apema, anene-anene. Mba Falau yakasumuka mu tulo.

5 Falau yapomba nawa, chocho yalota chilota chamuchiali, yamona mitwe ya tiliku shimbiali ya too ni tiliku, yipema, yinasoko ku chishachi chimuwika. 6 Mba yikusoka nawa mitwe yikwo ya tiliku shimbiali yawangama, yize te hiyoma ni fuji ya ku chivumbuko. 7 Mba mitwe ya tiliku yawangama yiyiputuka kulia mitwe ya tiliku shimbiali yize te yinazale too ni tiliku yipema. Chocho Falau yalaula mba yanyingika ngwenyi te kanaloto.

8 Alioze muze hikwacha, Falau yalipikala, yaputuka kusanyika tahi eswe ni akwa-mana eswe a mu Engitu. Falau yaalweza yilota, alioze niumwe kahashile kumulumbunwina yilota yacho.

9 Chocho, mwata wa akwa-kuhana musenge yamba kuli Falau Ngwenyi: “Musono, mungwambulula shili yami. 10 Tangwa limwe, yenu nwapihililile ni yetu tuvumbi twenu, kashika yinutuma kutukwata ni kutusa mu zuwo lia ususu lia mwata wa tufunga, yami ni mwata wa akwa-kulinga mbolo. 11 Mba ha ufuku umwe yetu eswe aali yitulota, mutu ni mutu yalota chilota chenyi. Mba chilota ni chilota chapwile ni ulumbunwiso wacho. 12 Mu zuwo lia ususu twapwilemo ni umwe mukweze Ka-Hepreu, kavumbi ka mwata wa tufunga. Muze twamulwezele yilota yacho, yayilumbununa ni kutwaha ulumbunwiso wa chilota ni chilota. 13 Yuma yeswe yiyilingiwa kulita ni chize ayilumbunwine. Yami yanguhilwisa ha mulimo wami, alioze mukwetu mukwo yamusukika ha mutondo.”

14 Kashika, Falau yatuma atu akasake Yosefwe mu zuwo lia ususu,* yamuneha kawashi-washi. Iye yateula* wevu, yazala mazalo eka, mba yaya kuli Falau. 15 Chocho Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Nalotanga chimwe chilota, alioze niumwe wahasa kuchilumbununa wakuhi. Nevwa ngwo yena nyi makulweza chimwe chilota muhasa kuchilumbununa.” 16 Yosefwe yakumbulula Falau ngwenyi: “Yami iya? Zambi mwe mahana ulumbunwiso upema kuli Falau.”

17 Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Mu chilota chami, yami te ngunamana ku sesa lia Lwiji Nilu. 18 Yingumona ngombe shimbiali apema, anene-anene, kanatuhuka mu Lwiji Nilu, chocho yaputuka kulia mwambu ku sesa lia lwiji wacho. 19 Mba kulutwe, yimutuhuka nawa ngombe akwo shimbiali, hanahongo, api chinji, awangama. Mu chifuchi cheswe cha Engitu, kanda ngumona kama ngombe api chichize. 20 Mba ngombe api, awangama, yaputuka kulia ngombe atangu shimbiali anene-anene. 21 Alioze muze te halia, niumwe wamwene ngwe kalia ngombe akwo wakuhi, mumu te achili api ngwe chize apwile ku uputukilo. Chocho yingulaula.

22 “Mba yingumona nawa mu chilota chikwo ngwami, ku chishachi chimuwika, te kunasoko mitwe shimbiali ya tiliku, yipema, ya too ni tiliku. 23 Mba yikusoka nawa mitwe yikwo ya tiliku shimbiali yawangama, yize te hiyoma ni fuji ya ku chivumbuko. 24 Mba mitwe ya tiliku yawangama, yiyiputuka kulia mitwe ya tiliku shimbiali yize te yinazale too ni tiliku, yipema. Mba yingulweza akwa-kutaha, alioze niumwe kahashile kungulumbunwina yilota yacho.”

25 Chocho Yosefwe yamba kuli Falau ngwenyi: “Yilota yenu yiali, yinalumbunuka wika chuma chimuwika. Zambi wamwenemwene hanulweza yize makalinga. 26 Ngombe apema shimbiali kanalumbunuka miaka shimbiali. Mitwe ya tiliku yipema shimbiali yinalumbunuka miaka shimbiali. Yilota yeswe yili wika ni ulumbunwiso umuwika. 27 Ngombe shimbiali awangama, api waze atuhukile kasula, kanalumbunuka miaka shimbiali. Mba mitwe ya tiliku shimbiali yamokomoko yize yomine ni fuji ya ku chivumbuko, yinalumbunuka miaka shimbiali ya zala. 28 Ngwe chize nanulweza, Zambi wamwenemwene kanukwasa yenu Falau kumona yize Iye makalinga.

29 “Mukukapwa kulia chinji mu chifuchi cha Engitu ha miaka shimbiali. 30 Muze miaka yino muyikapalika, pundu lume, mukukeza miaka yikwo shimbiali ya zala yinji. Kulia cheswe chize chapwile mu Engitu atu makachivulama, mumu mu chifuchi mumukapwa zala yinji. 31 Mumu lia zala yinji yize muyikeza, atu kechi kewuluka ngwo, kunyima mu chifuchi mwapwile kulia chinji. 32 Chilota chasoloka yisuho yiali kuli Falau mumu chikuma chino hanachitese liakulu kuli Zambi wamwenemwene, kashika, kwasala hakehe Zambi wamwenemwene machimanununa.

33 “Kashika, fupenu haliapwila mutu wakanyama ukwete mana, numwehe wata wa kufunga chifuchi cha Engitu. 34 Fupenu tusongo mu chifuchi hanga akunge chihanda chamuchitano cha kulia cheswe cha mu Engitu, ha miaka shimbiali ya kulia chinji. 35 Kupalikila mu chiyulo chenu, akunge kulia cheswe chize macha ha miaka yipema shimbiali yize muyizaho, akafunge mbuto ni kujitulikila mu mambonge. 36 Kulia chacho, muchikakwasa ha miaka shimbiali ya zala yize muyikeza mu chifuchi cha Engitu, hanga atu ni yimuna akachine kunonga mumu lia zala.”

37 Nyonga lino yilipemena kuli Falau ni kuli tuvumbi twenyi eswe. 38 Chocho Falau yamba kuli tuvumbi twenyi ngwenyi: “Shina mutuwana mutu mukwo yoze uli ni spiritu ya Zambi ngwe yono?” 39 Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Amu Zambi hakulweza yuma yino yeswe, kukushi mutu mukwo wakanyama yoze ukwete mana ngwe yena. 40 Yena lume mupwa kasongo ka zuwo liami. Atu jami eswe makwononokena mu yuma yeswe, alioze yami wika mungukuhiana, mumu nguli mwanangana.” 41 Falau yamba nawa kuli Yosefwe ngwenyi: “Haliapwila nakwaha wata hanga ufunge chifuchi cheswe cha Engitu.” 42 Mba Falau yachiza kazeya wa chijikilo ku munwe wenyi, yamusa ku munwe wa Yosefwe, yamujika mazalo a linyu yipema, yamusa mukosa wa oru mu kota. 43 Chikwo nawa, yamwendesa mu temba lienyi liamuchiali lia wanangana, atu yakololoka kulutwe lienyi ngwo: “Avreke!”* Chocho Yosefwe yamupwisa kasongo mu chifuchi cheswe cha Engitu.

44 Falau yamba nawa kuli Yosefwe ngwenyi: “Yami nguli Falau, alioze mu chifuchi cheswe cha Engitu, niumwe mahasa kulinga* chuma chimwe wakuhi nyi yena kuwatayijile.” 45 Mba Falau yaluka Yosefwe jina ngwenyi, Zafwena-penenya, yamwaha Asena, mwana wa Potifera sasendote ya One hanga apwe mukwo-pwo. Mba Yosefwe yaputuka kusongwela* chifuchi cha Engitu. 46 Yosefwe kapwile ni miaka 30 muze asolokele kumeso ja Falau, mwanangana wa Engitu.

Kashika, Yosefwe yakatuka kumeso ja Falau, chocho yendangana mu chifuchi cheswe cha Engitu. 47 Ha miaka shimbiali ya kulia cha kulumbama, mavu yema kulia chinji. 48 Yosefwe yanunga ni kukunga kulia cheswe chize chemine mu chifuchi cha Engitu ha miaka shimbiali, te kakuchifungila mu mambonge. Mu mbonge ni mbonge, iye kapwile ni kutulikilamo kulia chize chapwile ni kwima mu minda yamo. 49 Iye yanunga ni kutulika mbuto jinji ngwe masekeseke a ku kalunga-lwiji, mba ku songo, yecha kwalula mbuto jacho mumu te hijoka chinji.

50 Shimbu mwaka wa zala te kanda uchiputuka, Asena mwana wa pwo wa Potifera, sasendote ya One,* yasemena Yosefwe ana aali a malunga. 51 Yosefwe yaluka mwanenyi mutangu jina ngwenyi, Manase,* mumu yamba ngwenyi: “Zambi kanguvulamisa lamba liami lieswe ni usona wa ku zuwo lia tata.” 52 Wamuchiali yamuluka jina ngwenyi, Eframe,* mumu yamba ngwenyi: “Zambi kangwaha ana mu chifuchi cha lamba liami.”

53 Chocho miaka shimbiali ya kulia chinji yiyihwa. 54 Mba miaka shimbiali ya zala yiyiputuka ngwe chize ambile Yosefwe. Mu yifuchi yeswe ya hashi mwapwile zala, alioze mu chifuchi cha Engitu mwapwile kulia. 55 Mba kulutwe, zala yiyinjila mu chifuchi cheswe cha Engitu, chocho atu yaputuka kulilila Falau hanga aehe kulia. Falau yamba kuli A-Engitu eswe ngwenyi: “Yeenu kuli Yosefwe nulinge yeswe yize manulweza.” 56 Zala yiyinunga hashi heswe. Chocho Yosefwe yaputuka kutuhwisa kulia cheswe chize atulikile ni kuchilanjisa kuli A-Engitu, mumu zala yinji yanjilile mu chifuchi cha Engitu. 57 Atu a hashi heswe kapwile ni kuya mu Engitu hanga alande kulia kuli Yosefwe, mumu hashi heswe hapwile zala yinji.

42 Muze Yakomba hevwa ngwo, mu chifuchi cha Engitu kulia chilimo, yamba kuli ana jenyi ngwenyi: “Mumu liaka nunatwama chizechene ni kulitala umwe ni mukwo?” 2 Yamba nawa ngwenyi: “Nevwa ngwo, mu Engitu kulia chilimo, kashika, yenumo nutulanjile kulia hanga tuchine kufwa ni zala.” 3 Mandumbu ja Yosefwe kumi, yaya mu Engitu ni kulanda kulia. 4 Alioze Yakomba katayijile hanga Mbenjamine, mwana-kwo ya Yosefwe aye hamuwika ni ayayo, mumu yamba ngwenyi: “Hanji chimwe chuma chipi muchihasa kumuwana.”

5 Ana ja Izalele yaya hamuwika ni atu akwo waze te anayi ni kulanda kulia, mumu zala yanjilile mu chifuchi cha Kanana. 6 Yosefwe kapwile ni wata mu chifuchi cheswe, iye mwe te wakulanjisa kulia kuli atu a hashi heswe. Kashika, ayayo ja Yosefwe, yaheta, yafulamana hashi kumeso jenyi. 7 Muze Yosefwe amwene ayayo, hazehene yaanyingika, alioze iye kalisolwele kuli ayo. Kashika, yaahula ni ufwatulo ngwenyi: “Kuliko nunakatuka?” Ayo yakumbulula ngwo: “Ku chifuchi cha Kanana, tweza ni kulanda kulia.”

8 Chocho Yosefwe yanyingika ayayo, alioze ayo kahashile kumunyingika. 9 Hazehene, Yosefwe yewuluka yilota yize alotele hakutwala kuli ayo, mba yamba kuli ayo ngwenyi: “Yenu nuli ngendeshi, nweza nutale haze mununjilila mu chifuchi chetu hanga nutulukukile!” 10 Mba ayo yamba kuli iye ngwo: “Hi chocho ko mwene wetu, tuvumbi twe keza hanga alande kulia. 11 Yetu eswe tuli ana a mutu umuwika. Twakuhanjika umwenemwene. Tuvumbi twenu hi ngendeshi ko.” 12 Alioze, iye yamba kuli ayo ngwenyi: “Nunaliongo, nweza nutale haze mununjilila mu chifuchi chetu hanga nutulukukile!” 13 Ha chikuma chino, ayo yamba kuli iye ngwo: “Yetu tuvumbi twenu, twasemukine malunga 12, tuli ana a mutu umuwika mu chifuchi cha Kanana; mwana-kwetu wa kasula-songo kasala ni tata, alioze hakutwala kuli mukwo, katwamineko nawa.”

14 Alioze, Yosefwe yamba kuli ayo ngwenyi: “Ngwe chize nanulweza: ‘Yenu nuli ngendeshi!’ 15 Kashika, mungunweseka hanga ngunyingike nyi nunahanjika umwenemwene: Ngunalishingi ni mwono wa Falau ngwami, kunuchi kukatuka kuno nyi kunwanehene kasulasongo wenu. 16 Tumenu umwe wa kuli yenu, aye ni kusaka kasula-songo wenu, alioze yenu akwo munusala kuno mu zuwo lia ususu, mba mungunyingika nyi nunahanjika lume umwenemwene. Nyi ka, ni mwono wa Falau lume, nuli ngendeshi.” 17 Chocho, yaasa eswe mu zuwo lia ususu ha matangwa atatu.

18 Ha tangwa liamuchitatu, Yosefwe yamba kuli ayo ngwenyi: “Lingenu chino mba nununge ni mwono, mumu yami nakuvumbika Zambi. 19 Nyi nwakuhanjika umwenemwene, umwe wa kuli mandumbu jenu asale mu zuwo lia ususu, alioze yenu akwo, munuhasa kuya nutwale kulia kuli asoko jenu hanga achine kufwa ni zala. 20 Kashika, ngunehenenu mwana-kwenu wa kanuke hanga ngunyingike ngwami nwahanjika umwenemwene, nuchine kufwa.” Ayo yalinga chocho.

21 Mba ayo yamba kuli umwe ni mukwo ngwo: “Kwamba pundu, kanatumwesa lamba lino mumu lia yize twalingile kuli mwana-kwetu, mumu twamwene yinyengo yenyi muze atwichile hanga tumuvwile keke, alioze kutwakamupanjikile. Kashika lamba lino liatuwana.” 22 Rupene yamba kuli ayo ngwenyi: “Nanulwezele ngwami: ‘Kanda nulinga upi kuli kanuke.’ Alioze kunwakangupanjikile. Haliapwila kanatufwetesa mumu lia manyinga jenyi.” 23 Ayo te kanyingikine ngwo Yosefwe kanevuko, mumu iye te kanahanjika no kupalikila muli umwe mukwa-kulumbununa. 24 Chocho, Yosefwe yasosoloka mukachi ko, yaputuka kulila. Muze hahiluka, yahanjika no cheka, mba yasakula Simeone, yamukasa kumeso jo. 25 Yosefwe yahana shimbi hanga azalise tuku jo ni kulia, ni kufunyisa mbongo ja mutu ni mutu mu tuku yenyi, ni kwaha kulia chize te malia mu jila. Mba ayo yalinga ngwe chize aatumine.

26 Chocho yanda kulia cho, yachisa helu lia yimbulu, yaya kwo. 27 Muze umwe wa kuli ayo akasulwile tuku yenyi hanga ahane kulia kuli chimbulu chenyi ha chihela chize te mapombela, yawana mbongo jenyi mu tuku. 28 Chocho iye yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Mbongo jami kanguhilwishilajo, mu tuku yami jili!” Kashika, o yevwa woma unji, yaputuka kuchikima, mba yalitala umwe ni mukwo ni kulihula ngwo: “Kuchi Zambi atulinga chichize?”

29 Muze ahetele ku chifuchi cha Kanana, yambulwila tato Yakomba yuma yeswe yize yalingiwile kuli ayo ngwo: 30 “Lunga yoze wakusongwela chifuchi, kahanjikanga ni yetu ni ufwatulo, ni kutulamikiza ngwenyi, tweza ni kwendesa chifuchi. 31 Alioze yetu yitumulweza ngwetu: ‘Hi tuli ngendeshi ko, twakuhanjika umwenemwene. 32 Twasemukine malunga 12, tuli ana a mutu umuwika. Mwana-kwetu wa kanuke kasala ni tata mu chifuchi cha Kanana, alioze hakutwala kuli mukwo, katwamineko nawa.’ 33 Alioze, lunga yoze wakusongwela chifuchi yamba kuli yetu ngwenyi: ‘Mungunyingika ngwami nwakuhanjika umwenemwene nyi munulinga chino: Nguhichikilenu umwe wa kuli mandumbu jenu, mba nwande kulia nutwalile asoko jenu achine kufwa ni zala. 34 Nukangunehene kasula-songo wenu hanga ngupwe ni shindakenyo ngwami, hi nuli ngendeshi ko, alioze nwakuhanjika umwenemwene. Mba mungunuhilwishila ndumbwenu, chikwo nawa, munuhasa kulinga mingoso mu chifuchi chino.’”

35 Muze te anachiza kulia mu tuku, mutu ni mutu yawana mbongo mu tuku yenyi. Muze ayo ni tato ajimwene, yevwa woma unji. 36 Tato Yakomba yamba ngwenyi: “Hinwangukuwisa ana jami! Yosefwe katwamineko nawa, Simeone neye keshiko, haliapwila nunafupu kuya nawa ni Mbenjamine! Lamba lino lieswe linangushate yami!” 37 Alioze, Rupene yamba kuli tato ngwenyi: “Nyi chahilukile nenyi, shiha kwe ana jami aali a malunga. Ngweheye nguye nenyi, mba yami, mungukakuhilwishilaye.” 38 Alioze Yakomba yamba ngwenyi: “Chichi kunwaha mwanami hanga nuye nenyi, mumu yayo hanafu, iye wika nasala nenyi. Yami hinapwa kashinakaji, nyi chimwe chuma chipi muchimuwana mu wenyi, pundu lume munungulilisa* ndo muze makangutwala mu Fuka.”*

43 Mu chifuchi mwapwile zala yinji. 2 Mba muze kulia chize anehene ku Engitu chahwile, tato yamba kuli ayo ngwenyi: “Hilukenu nawa nukalande kulia.” 3 Yunda yakumbulula ngwenyi: “Lunga wacho kanakatulweza pundu ngwenyi: ‘Kanda nuhiluka kuli yami* nyi kunwejile ni mwana-kwenu.’ 4 Nyi nwatayiza mwana-kwetu aye hamuwika ni yetu, mutuya ni kunulanjila kulia. 5 Alioze nyi kunwatayijile hanga aye ni yetu, ni yetu kutuchi kuya, mumu lunga wacho kambile kuli yetu ngwenyi: ‘Kanda nuhiluka kuli yami* nyi kunwejile ni mwana-kwenu.’” 6 Mba Izalele yahula ngwenyi: “Mumu liaka nwangunehena lamba lipwahaha, hakulweza mwe lunga ngwenu nuli ni mwana-kwenu mukwo?” 7 Ayo yamukumbulula ngwo: “Mwe lunga kahulile hakutwala kuli yetu ni kuli asoko jetu ngwenyi: ‘Tatenu uchili ni mwono? Nukwete nawa ndumbwenu mukwo?’ Kashika yitumulweza umwenemwene. Kuchi te mutunyingika ngwetu iye mamba ngwenyi: ‘Nukaneha mwana-kwenu’?”

8 Hohene, Yunda yaliumba chinji kuli tato Izalele ngwenyi: “Ngwehenu kanuke nguye nenyi, hanga yetu, yenu ni ana jetu tuchine kufwa ni zala. 9 Mungumufunga kanawa, mulonga ungukwate yami nyi chimwe chuma chipi chalingiwa kuli iye. Nyi chahilukile nenyi kuli yenu mungupwa ni mulonga kuli yenu ku mwono wami weswe. 10 Alioze, nyi te kutwalalukile, kachi hitwayako yisuho yaali ni kufuna.”

11 Kashika tato Izalele yamba kuli ayo ngwenyi: “Nyi chocho lingenu chino: Andenu yuma yipema ya mu chifuchi chetu, senu mu tuku jenu nuyitwalile lunga wacho ngwe yawana. Mbatenu ndambu ya maji a lupembo mupema, ndambu ya uchi, ulimbo wa landanu, yula ya mutondo yize yili ni ulimbo, mihuko ya pistasiu ni mihuko ya amendoa. 12 Yeenu ni mbongo jinji kuhiana jize nwayile najo ni mbongo jize nwawanyine mu tuku jenu, hanji ayo kanakajivulama. 13 Hilukenu kuli mwe lunga wacho, yeenu ni mwana-kwenu. 14 Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe akwase hanga lunga wacho anuvwile kama keke hanga atusule ndumbwenu ni Mbenjamine. Hakutwala kuli yami, nyi mungusala chizechene chakuhona ana jami, kushi mulonga!”

15 Chocho ana ja Izalele yanda yawana ni mbongo kuhiana jize ayile najo chisuho chitangu, yaya hamuwika ni Mbenjamine mu Engitu, yaliwana cheka ni Yosefwe. 16 Muze Yosefwe amwene Mbenjamine hamwe no, hazehene yamba kuli mutu yoze te wakusongwela zuwo lienyi ngwenyi: “Twala atu wano ku zuwo, shiha tushitu, lulieka kulia, mumu mungulia hamwe no tangwa ha muchima.” 17 Hazehene, mutu wacho yalinga chizechene Yosefwe amulwezele, yaatwala ku zuwo lia Yosefwe. 18 Alioze ayo yevwa woma muze aatwalile ku zuwo lia Yosefwe, yaputuka kwamba ngwo: “Katuneha kuno mumu lia mbongo jize ahilwishile mu tuku jetu muze twejile. Chikwo nawa, matutambula tumelu twetu!”

19 Chocho, yakundama kuli mukwa-kufunga zuwo lia Yosefwe, yahanjika nenyi ku chikolo. 20 Yamba ngwo: “Lisesa mwene wetu, ha chisuho chitangu, twejile kuno hanga tulande kulia. 21 Alioze muze twahetele haze te mutupombela, yituputuka kukasulula tuku jetu, chocho, mutu ni mutu yawana mbongo jenyi jeswe mu tuku. Kashika yetu ene tunazange kujifunyisa. 22 Twaneha nawa mbongo hanga tulande kulia. Kutwanyingikine yoze wasele mbongo jetu mu tuku jetu.” 23 Iye yamba kuli ayo ngwenyi: “Hwimenu mbunge, kanda nwivwa woma. Zambi yenu kanda Zambi ya tatenu kanusela upite mu tuku jenu. Yami natambwile mbongo jenu.” Mba yaanehena Simeone.

24 Chocho lunga wacho yaanjisa mu zuwo lia Yosefwe, yaaha meya hanga asane ku molu, yahana nawa kulia kuli yimbulu jo. 25 Muze te anashimbwila Yosefwe, ayo yalulieka chawana hanga amwehe, mumu kevwile ngwo meza ni kulia hamwe no tangwa ha muchima. 26 Muze Yosefwe anjilile mu zuwo, yamwaha chawana, mba ayo yafulamana hashi kumeso jenyi. 27 Mba iye yaahula ngwenyi: “Kuchi nuli? Mba tatenu kashinakaji yoze nwangulwezele kuchi ali? Shina uchili ni mwono?” 28 O yamukumbulula ngwo: “Kavumbi kenu kali kanawa. Ewa, uchili ni mwono.” Chocho yafulamana hashi kumeso jenyi.

29 Muze ahetwile meso, yamona Mbenjamine, mwana-kwo yoze asemukine nenyi jimo limuwika, yamba ngwenyi: “Au mwe mwana-kwenu yoze nwangulwezele?” Yamba nawa ngwenyi: “Mwanami, Zambi akukwase.” 30 Muze Yosefwe amwene ngwenyi mbunge muchima kuyisolo kukwata mumu lia mwana-kwo, yatuhuka haze ni kawashi, yafupa kuze maya ni kulilila. 31 Muze hahwisa kulila, yasana ku meso, yatuhuka, mumu te hakolesa mbunge, yamba ngwenyi: “Twehenu kulia.” 32 Yosefwe yamusela kulia ku mesa kwa-ukawenyi, mandumbu jenyi ku mesa kwa-ukawo ni A-Engitu yalila ku mesa kwa-ukawo, mumu A-Engitu te katambile kulila hamuwika ni A-Hepreu. Chino chapwile chuma chipi chinji kuli A-Engitu.

33 Mandumbu ja Yosefwe yatwama kumeso jenyi, yalikaula chize kuli mukulwana ndo kuli kasula-songo, te kanalitale umwe ni mukwo ni kukomoka. 34 Yosefwe yachiza kulia ku mesa yenyi yachituma ku mesa ya mandumbu jenyi, yahana kulia chinji* kuli Mbenjamine kuhiana akwo. Chocho yalia, yanwa, yakuta.

44 Kulutwe, Yosefwe yalweza mukwa-kusongwela zuwo lienyi ngwenyi: “Zalisa tuku ja atu wano ni kulia, kulita ni yize mahasa kumbata, mba use mbongo ja mutu ni mutu mu tuku yenyi. 2 Alioze sako musenge wami wa prata mu tuku ya kasula-songo wo hamuwika ni mbongo jenyi ja kulanda kulia.” Chocho yalinga yize Yosefwe amutumine.

3 Chimenemene, muze te hikwacha, yecha malunga hanga aye hamwe ni yimbulu jo. 4 Shimbu te kanda achipwa kusuku ni mbonge, Yosefwe yalweza mukwa-kusongwela zuwo lienyi ngwenyi: “Kaula malunga waze ni kawashi! Muze mwawana, mwamba kuli ayo ngwe: ‘Mumu liaka nwalinga yuma yipi se yenu kanulingila yuma yipema? 5 Mumu liaka nweya musenge wa mwene wami? Shina te kunwanyingikine ngwenu musenge wacho we mwata wami akunwina hanga alumbunune yuma ya kulutwe lia matangwa? Nwalinga chuma chipi chinji.’”

6 Chocho yaawana, yaalweza maliji jacho. 7 Ayo yamba kuli iye ngwo: “Mumu liaka nunambe yuma yino mwene wetu? Yetu kutuchi kuhasa kulinga chuma cha mutapu au. 8 Mbongo jize twawanyine mu tuku jetu, tunakajihilwisa kukatuka ku chifuchi cha Kanana. Mba kuchi te mutwiya prata hanji oru mu zuwo lia mwene wenu? 9 Mweswawo ndungo yenu munuwana ni musenge katamba kufwa, chikwo nawa, yetu mutupwa ndungo ja mwene wenu.” 10 Chocho, iye yamba ngwenyi: “Chilingiwe ngwe chize hinwamba: Mutu mweswawo munguwana ni musenge mapwa ndungo yami, alioze atu akwo masamba.” 11 Hazehene, mutu ni mutu yatula tuku yenyi, yayikasulula. 12 Iye yaputuka kufupa kanawa mu tuku jo, kuputukila kuli mukulwana ndo kuli kanuke. Mba yawana musenge mu tuku ya Mbenjamine.

13 Chocho, ayo yasuwa mazalo jo, mba mutu ni mutu yatwika yuma yize te anambata ha chimbulu, yahiluka mu mbonge. 14 Muze Yunda ni mandumbu jenyi anjilile mu zuwo lia Yosefwe, iye te uchilimo, mba ayo yafulamana hashi kumeso jenyi. 15 Yosefwe yamba kuli ayo ngwenyi: “Mumu liaka nwalinga chuma cha mutapu au? Shina kunwanyingikine ngwenu, mutu ngwe yami mahasa kumona yuma yize muyilingiwa kulutwe?” 16 Chocho, Yunda yamba ngwenyi: “Yika mutwamba kuli mwene wetu? Kuchi mutulumbununa? Kuchi mutuhasa kulisambisa ngwetu tuli akwa-ululi? Zambi wamwenemwene hasolola uhenge wa ndungo jenu. Haliapwila, yetu ni mutu yoze awana ni musenge hitwapwa ndungo jenu mwene wetu!” 17 Alioze, Yosefwe yamba ngwenyi: “Yami chichi kuhasa kulinga chuma cha mutapu au! Mutu yoze awana ni musenge mwe mapwa ndungo yami. Hakutwala kuli yenu akwo, yeenu kwenu ni sambukila kuli tatenu.”

18 Yunda yakundama kuli iye, yamba ngwenyi: “Lisesa mwene wami, ngunaliumbu, ngutayize kama kuhanjika ni yenu, kanda nutenuka kama ni yami ndungo yenu, mumu yenu nuli ngwe Falau. 19 Yenu nwatuhulile ngwenu: ‘Tatenu uchili ni mwono? Nukwete nawa ndumbwenu mukwo?’ 20 Kashika twambile kuli yenu ngwetu: ‘Tuli ni tata kashinakaji ni ndumbwetu wa kanuke yoze tata asemene mu ushinakaji wenyi. Alioze yayo hanafu, mba mu jimo lia naye, iye wika mwe uli ni mwono, tato kakumuzanga chinji.’ 21 Mba yenu yinwamba kuli yetu ngwenu: ‘Ngunehenenuye hanga ngumumone.’ 22 Mba yetu yitwamba kuli yenu ngwetu: ‘Mukweze katambile kuhichika tato. Nyi mamuhichika, pundu lume tato kumafwa.’ 23 Chocho yenu yinwamba kuli ndungo jenu ngwenu: ‘Kanda nuhiluka kuli yami nyi kunwejile ni mwana-kwenu.’

24 “Chocho, yituya kuli ndungo yenu tata, yitumulweza maliji jenu. 25 Kulutwe, tata yamba ngwenyi: ‘Hilukenu nukalande kulia.’ 26 Alioze yetu yitwamba ngwetu: ‘Kutuchi kuhiluka. Nyi mwana-kwetu maya ni yetu, mutuhiluka, mumu kutwatambile kuhiluka kuli lunga wacho nyi mwana-kwetu wa kanuke kayile hamwe ni yetu.’ 27 Chocho ndungo yenu tata yamba kuli yetu ngwenyi: ‘Yenu nunanyingika ngwenu pwo liami kangusemenene wika ana aali. 28 Alioze umwe wa kuli ayo yanguhichika, yingwamba ngwami: “Kota kamusasujola kuli umwe kashitu!” Mba chize haze chishi kumumona nawa. 29 Nyi munuya nawa ni yono kusuku ni yami, mba chimwe chuma chipi muchimuwana, pundu lume, munungulilisa ndo muze makangutwala mu Fuka.’*

30 “Haliapwila, nyi ngwe yami munguhiluka kuli ndungo yenu tata, chakuhona mukweze yono yoze tata azanga chinji, 31 muze mamona ngwenyi kanuke keshi ni yetu, iye kumafwa, ndungo jenu mapalumwisa kambu jitoma ja ndungo yenu tata ni chinyengo mu Fuka.* 32 Yami ndungo yenu nalingile chilakenyo chino kuli tata hakutwala kuli mukweze yono ngwami: ‘Nyi chahilukile nenyi kuli yenu, mungupwa ni mulonga kuli yenu ku mwono wami weswe.’ 33 Haliapwila, lisesa, tayizenu kama yami ndungo yenu ngusale mu chihela cha kanuke ngwe ndungo wa mwene wami, hanga kanuke ahiluke ni mandumbu jenyi. 34 Kuchi munguhasa kuhiluka kuli tata chakuhona kanuke? Yami chazangile kumona tata mamona lamba!”

45 Chocho, Yosefwe kahashile nawa kulihumikiza kumeso ja ngamba jenyi. Yamba kuli ayo ngwenyi: “Yenu eswe tuhukenu haze.” Muze Yosefwe alisolwele kuli mandumbu jenyi, niumwe ngamba te keshi mu zuwo.

2 Mba yaputuka kulila ni kukololoka, chocho A-Engitu yamwivwa ni akwa-zuwo lia Falau no yamwivwa. 3 Kusulaho, Yosefwe yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Yami Yosefwe. Shina tata uchili ni mwono?” Alioze mandumbu jenyi kahashile kumukumbulula, mumu te kanalishimwoka. 4 Mba Yosefwe yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Lisesa kundamenu.” Mba ayo yakundama kuli iye.

Iye yamba ngwenyi: “Yami ndumbwenu Yosefwe, yoze nwalanjishile kuli A-Engitu. 5 Alioze, kanda nunenganyana chipwe kulilamikiza umwe ni mukwo hakungulanjisa kuli A-Engitu, mumu Zambi kangutumine kulutwe lienu hanga ngulamwine miono. 6 Uno uli mwaka wamuchiali wa zala mu chifuchi, kwasala nawa miaka yitano yize atu kechi kalima chipwe kucha. 7 Alioze, Zambi kangutumine kulutwe lienu hanga ngufunge vungu lienu hashi,* ni kunulamwina mu jila ya kukomwesa. 8 Kashika, hi yenu ko nwangutumine kuno, alioze Zambi wamwenemwene, hanga ngupwe mwata wa akwa-kuhana* chiyulo kuli Falau, mukwa-kusongwela zuwo lienyi lieswe, ngupwe nawa nguvulu wa chifuchi cheswe cha Engitu.

9 “Hilukenu kuli tata ni kawashi nukamulweze ngwenu: ‘Mwane Yosefwe kamba ngwenyi: “Zambi hangutongola ngwe mwene wa chifuchi cheswe cha Engitu. Tweya kuno kuli yami. Kanda ushimbula. 10 Mukatwama mu chifuchi cha Ngoshone hakamwihi ni yami, yena, ana je, ajikulu je, ngombe je, mapanga je ni yuma yeswe yize uli nayo. 11 Mungupwa ni kunwaha kulia, mumu kuchili miaka yitano ya zala. Hanga yena ni akwa-zuwo lie nuchine kutokesa yuma yeswe nuli nayo ni kumona lamba mumu lia zala.’” 12 Haliapwila yenu ni mwana-kwetu Mbenjamine, nunalimwena ni meso jenu ngwenu yami lume ngunahanjika ni yenu. 13 Lwezenu tata uhenya weswe nguli nawo mu chifuchi cheswe cha Engitu ni yuma yeswe yize nwamona. Yeenu ni kawashi nunehe tata kuno.”

14 Chocho, iye yakangayika mwana-kwo Mbenjamine yaputuka kulila. Mba Mbenjamine neye yalilila ha kota* ya Yosefwe. 15 Iye yambejala mandumbu jenyi eswe, yalila ni kwakangayika. Mba mandumbu jenyi yahanjika nenyi.

16 Falau yatambula lusango yono ngwo: “Mandumbu ja Yosefwe keza!” Falau ni tuvumbi twenyi yawahilila ha kuchivwa. 17 Chocho, Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Lweza mandumbu je ngwe, lingenu chino: ‘Twikenu yimbulu jenu kulia, nuye ku chifuchi cha Kanana, 18 hanga nukanehe tatenu ni asoko jenu eswe kuno. Mungukanwaha yuma yipema ya mu chifuchi cha Engitu, mba munukalia* kulia cha ku mavu apema* a mu chifuchi chino.’ 19 Alweze ngwe, lingenu chino: ‘Andenu matemba mu chifuchi cha Engitu hanga nukambachilemo ana jenu ni mapwo jenu, nukambachilemo nawa tatenu, nwize kuno. 20 Kanda nulipikala ni yikumba yenu, mumu yuma yipema ya mu chifuchi cheswe cha Engitu muyipwa ya yenu.”’”

21 Ana ja Izalele yalinga chocho, mba Yosefwe yaaha matemba kulita ni shimbi ya Falau, yaaha nawa kulia chize te malia mu jila. 22 Mutu ni mutu yamwaha hina, alioze Mbenjamine yamwaha 300 ja mbongo ja prata ni mahina atano. 23 Kuli tato yatuma yuma yino: Yimbulu kumi waze te anambata yuma yipema ya mu Engitu, ni yimbulu akwo kumi waze te anambata kulia, mbolo ni kulia chikwo chize te tato malia mu wenyi. 24 Chocho, yecha mandumbu jenyi hanga aye kwo. Alioze muze te himaya, yamba kuli ayo ngwenyi: “Kanda nulizwelesa mu jila.”

25 Ayo yakatuka mu chifuchi cha Engitu, yaheta mu chifuchi cha Kanana, kuli tato Yakomba. 26 Chocho, yamulweza ngwo: “Yosefwe uchili ni mwono, iye mwe unayulu chifuchi cheswe cha Engitu!” Alioze Yakomba yevwa mu moko ni mu molu kekee, mumu te kanamono ngwenyi kanamwongo. 27 Muze amulwezele maliji eswe waze Yosefwe ambile, ni muze hamona matemba waze Yosefwe atumine hanga amumbachilemo, Yakomba yevwa tachi. 28 Izalele yamba ngwenyi: “Haliapwila natayiza yize nunambe. Mwanami Yosefwe uchili ni mwono! Natamba kuya hanga ngumumone shimbu kanda nguchifwa!”

46 Chocho, Izalele yaya ni yikumba yenyi yeswe. Muze ahetele ku Mbia-shipa yahana chitapo kuli Zambi ya tato Izake. 2 Ha ufuku, Zambi yahanjika ni Izalele kupalikila mu usolwelo ngwenyi: “Yakomba, Yakomba!” Iye yakumbulula ngwenyi: “Yami uno!” 3 Zambi yamba ngwenyi: “Yami Zambi wamwenemwene, Zambi ya tatenu. Kanda wivwa woma wa kuya ku Engitu, mumu kwenakuze mungukakupwisa vungu linene. 4 Yami mwene munguya ni yena mu Engitu mungukakuhilwisa nawa kuno, mba muze mukafwa, Yosefwe mwe makakufuka meso.”

5 Mba Yakomba yakatuka ku Mbia-shipa, ana jenyi yanyinyisa tato Yakomba, ana jo ni mapwo jo mu matemba waze Falau atumine. 6 Yaya ni yimuna ni yikumba yize azukile mu chifuchi cha Kanana. Chocho, Yakomba yaheta mu Engitu ni munyachi wenyi weswe. 7 Iye yaya mu Engitu ni ana jenyi a malunga, ajikulu jenyi a malunga, ana jenyi a mapwo, ajikulu jenyi a mapwo ni munyachi wenyi weswe.

8 Wano e majina ja ana ja Izalele, che kwamba ana ja Yakomba waze ayile mu Engitu: Mwana mutangu* wa Yakomba kapwile Rupene.

9 Ana ja Rupene kapwile Hanoke, Palu, Hezerone ni Kame.

10 Ana ja Simeone kapwile Yemule, Yamine, Ohate, Yakine, Zohare ni Shalo, yoze wapwile mwana wa umwe pwo wa ku Kanana.

11 Ana ja Levi kapwile Ngeshone, Kohate ni Merari.

12 Ana ja Yunda kapwile Ere, Onane, Shela, Pereze ni Zera. Alioze Ere ni Onane kafwilile mu chifuchi cha Kanana.

Ana ja Pereze kapwile Hezerone ni Hamuli.

13 Ana ja Yisaka kapwile Tola, Puvwa, Yombi ni Shimerone.

14 Ana ja Zapulone kapwile Serote, Elone ni Yalile.

15 Wano e ana ja Liya waze asemenene Yakomba ku Panda-narame, ni mwanenyi wa pwo Ndina. Ana eswe a Yakomba a malunga ni a mapwo kapwile 33.

16 Ana ja Ngate kapwile Zefwone, Hangi, Shuni, Izopone, Ire, Erote ni Arele.

17 Ana ja Ashe kapwile Ima, Ishevwa, Ishevwi ni Mberia, ndumbwo wa pwo kapwile Sera.

Ana ja Mberia kapwile Hepere ni Malikiele.

18 Wano e apwile ana ja Zelupa ngamba yoze Lapane ahanyine kuli mwanenyi Liya. Iye yasemena Yakomba ana 16.

19 Ana ja Rakele pwo lia Yakomba kapwile Yosefwe ni Mbenjamine.

20 Mu chifuchi cha Engitu, Yosefwe yasema Manase ni Eframe, ana waze amusemenene kuli Asena mwana wa pwo wa Potifera, sasendote wa One.

21 Ana ja Mbenjamine kapwile Mbela, Mbechi, Asembele, Ngera, Naamane, Ehi, Roshe, Mupine, Hupimi ni Arande.

22 Wano e ana waze Rakele asemenene Yakomba, eswe kapwile 14.

23 Mwana wa Ndane kapwile Hushime.

24 Ana ja Napatali kapwile Yozele, Nguni, Yeze ni Shilemi.

25 Wano e ana ja Mbila, ngamba yoze Lapane ahanyine kuli mwanenyi Rakele. Iye yasemena Yakomba ana 7.

26 Ana eswe waze Yakomba ayile no ku Engitu kapwile 66, kuchizako mapwo ja ana jenyi. 27 Ana ja Yosefwe waze asemukine mu Engitu kapwile aali. Atu eswe a mu zuwo lia Yakomba waze ayile ku Engitu kapwile 70.

28 Yakomba yatuma Yunda kulutwe lienyi hanga alweze Yosefwe ngwenyi, tata himaheta ku Ngoshone. Muze ahetele mu chifuchi cha Ngoshone, 29 Yosefwe yatuma kululieka temba lienyi, mba yaya ni kulitakana ni tato Izalele ku Ngoshone. Muze amumwene, yamukangayika chocho yaputuka kulila chinji. 30 Mba Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Haliapwila munguhasa kufwa kwami. Mumu hinakumona, hinanyingika ngwami uchili ni mwono.”

31 Chocho, Yosefwe yamba kuli mandumbu jenyi ni kuli akwa-zuwo lia tato ngwenyi: “Ngunahiluka hanga ngulweze Falau ngwami: ‘Mandumbu jami ni akwa-zuwo lia tata waze te ali mu chifuchi cha Kanana haheta. 32 Ayo kali tufunga, kakupita yimuna. Keza ni ngombe jo, mapanga jo ni yuma yo yeswe.’ 33 Muze Falau manusanyika ni kunuhula ngwenyi: ‘Mulimo uka nwakulinga?’ 34 Nwambe ngwenu: ‘Yetu tuvumbi twenu twakupita yimuna chize ku wanuke wetu ndo haliapwila, ngwe chize apwile ni kulinga tulamba twetu,’ hanga nutwame mu chifuchi cha Ngoshone, mumu a Engitu keshi kuzanga tufunga waze akupita mapanga.”

47 Chocho, Yosefwe yaya ni kulweza Falau ngwenyi: “Tata ni mandumbu jami keza kukatuka ku chifuchi cha Kanana, keza ni mapanga jo, ni ngombe ni yuma yeswe yize akwete, kali mu chifuchi cha Ngoshone.” 2 Iye yasakula mandumbu jenyi atano, yaasolola kuli Falau.

3 Falau yahula mandumbu ja Yosefwe ngwenyi: “Mulimo uka nwakulinga?” Ayo yamukumbulula ngwo: “Yetu tuvumbi twenu tuli akwa-kufunga mapanga ngwe chize apwile tulamba twetu.” 4 Ayo yamba nawa kuli Falau ngwo: “Tweza ni kutwama kuno ngwe yilambala mumu mu chifuchi cha Kanana muli zala yinji, kumushi kelo* ja kuhana kuli mapanga a tuvumbi twe. Lisesa tweche kama tutwame mu chifuchi cha Ngoshone.” 5 Mba Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Tatenu ni mandumbu je keza kuno hanga atunge hamwe ni yena. 6 Chifuchi cha Engitu chili mu moko jenu. Lweza tatenu ni mandumbu je atwame mu chihela chipema cha mu chifuchi chino. Atunge mu chifuchi cha Ngoshone. Nyi unanyingika amwe atu akanyama hakachi ko, ase hanga afunge mapanga jami.”

7 Chocho, Yosefwe yatwala tato Yakomba kuli Falau, mba Yakomba yawahisa Falau. 8 Falau yahula Yakomba ngwenyi: “Miaka yingahi uli nayo?” 9 Yakomba yakumbulula ngwenyi: “Miaka ya kwendangana* chami yili 130. Yikehe, ya too ni lamba, kuyahianyine miaka ya kwendangana cha tulamba twami.” 10 Mba Yakomba yawahisa Falau, yakatuka kumeso jenyi.

11 Chocho, Yosefwe yaluliekela tato ni mandumbu jenyi chihela cha kutwama mu Engitu, yaaha mavu waze te apema chinji mu chifuchi chacho, ku Ramese, ngwe chize Falau ambile. 12 Yosefwe te kakuhana kulia* kuli tato, mandumbu jenyi ni akwa-zuwo lia tato eswe, kulita ni unji wa ana jo.

13 Zala yokele chinji mumu mu chifuchi cheswe te kumushi kulia.* Atu a mu chifuchi cha Engitu ni a mu chifuchi cha Kanana yahonga chinji mumu lia zala. 14 Yosefwe kapwile ni kukunga mbongo jeswe ja mu chifuchi cha Engitu ni chifuchi cha Kanana jize atu apwile ni kulanda najo kulia, ni kujitwala ku zuwo lia Falau. 15 Ha kupalika cha mashimbu, mbongo yijihwa mu chifuchi cha Engitu ni mu chifuchi cha Kanana, mba A-Engitu yaputuka kuya kuli Yosefwe ni kwamba ngwo: “Twehe kulia! Shina mutwecha tufwe mumu ngwo mbongo jetu hijahwa?” 16 Yosefwe yamba ngwenyi: Nyi mbongo jenu hijahwa, hanenu yimuna, yami mungunwaha kulia.” 17 Chocho, ayo yaputuka kutwala ngombe, tuvwalu, mapanga, pembe ni yimbulu kuli Yosefwe, mba iye yaaha kulia. Ha mwaka wacho weswe iye yaaha kulia ha yimuna waze ayo anehene.

18 Muze mwaka wacho wahwile, yaputuka kuya kuli Yosefwe ha mwaka ukwo ni kwamba ngwo: “Mbongo jetu jeswe ni yimuna yetu yeswe twanwahayo. Kutushi nawa ni chuma chikwo chize mutuhana kuli yenu, shina wika mijimba yetu ni mavu jetu. 19 Shina munutwecha tufwe ni zala kumeso jenu hanga mavu jetu asale chizechene? Tulande hamuwika ni mavu jetu hanga utwehe kulia mba yetu mutupwa ndungo ja Falau. Twehenu kulia hanga tuchine kufwa, mavu jetu achine kusala chizechene.” 20 Chocho, Yosefwe yalanjila Falau mavu eswe A-Engitu. A-Engitu kalanjishile minda yo mumu zala te yoka naye, chocho mavu eswe yapwa a Falau.

21 Mba iye yatutulula atu mu mambonge, chize ku songo limwe lia chifuchi cha Engitu ndo ku songo likwo. 22 Kakalanjile wika mavu a asasendote, mumu kulia cha asasendote chapwile ni kukatuka kuli Falau. Kashika asasendote kakalanjishile mavu jo. 23 Chocho, Yosefwe yamba kuli atu ngwenyi: “Musono, ngunanulande hanga nupwe atu ja Falau, yenu ni mavu jenu. Wenu mbuto hanga nulime. 24 Muze mbuto mujima, nuhane kuli Falau chihanda chamuchitano, alioze chihanda chamuchiwana muchipwa ni chenu, hanga nulime nupwe ni kulia cha yenu, cha ana jenu ni cha waze eswe ali ku zuwo lienu.” 25 Mba ayo yamba ngwo: “Mwene wafunga mwono wetu. Tuvwile kama keke mwene wetu, mutupwa ndungo ja Falau.” 26 Yosefwe yasa shimbi yino mu chifuchi cheswe cha Engitu yize yakukalakala ndo musono ngwenyi: Chihanda chamuchitano chili chambala cha Falau. Mavu ja asasendote wika e kakapwile a Falau.

27 Izalele ni usoko wenyi yanunga ni kutwama mu chifuchi cha Engitu, mu mavu ja Ngoshone, ayo yatwamamo, yasema ana, yoka chinji. 28 Yakomba yatwama mu chifuchi cha Engitu miaka 17. Miaka yeswe ya mwono wa Yakomba yapwile 147.

29 Muze Izalele te himafwa, yasanyika mwanenyi Yosefwe yamba ngwenyi: “Lisesa, nyi napwa ni utayizo we, sako kwoko kushi lia kulu liami, ungusolwele utu wa zango ni ushishiko. Lisesa, kanda ungufunjila mu chifuchi cha Engitu. 30 Muze mungufwa, unguchize mu chifuchi cha Engitu, ukangufunjile mu fuka lia tulamba twami.” Chocho, Yosefwe yamba ngwenyi: “Mungulinga yize wangwita.” 31 Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Lishinge.” Chocho, iye yalishinga. Mba Izalele yafulamana ku mutwe wa muhela wenyi.

48 Kulutwe lia yuma yino, Yosefwe yamulweza ngwo: “Tatenu haputuka kuhonga.” Mba iye yaya ni kumutala hamwe ni ana jenyi aali a malunga, Manase ni Eframe. 2 Yalweza Yakomba ngwo: “Mwane Yosefwe keza ni kukutala.” Mba, Izalele yalikolweza, yatwama ha muhela wenyi. 3 Yakomba yamba kuli Yosefwe ngwenyi:

“Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe kasolokele kuli yami ku Luze, mu chifuchi cha Kanana, yanguwahisa. 4 Yamba kuli yami ngwenyi: ‘Mungukakwaha ana, mungukakwokesa, mungukakupwisa chikungulwila cha mavungu, ni kuhana chifuchi chino ku munyachi* we ngwe chihinga cha mutolo.’ 5 Haliapwila, ana je a malunga aali waze asemukinyine mu chifuchi cha Engitu shimbu yami te kanda nguchiza, mapwa a yami. Eframe ni Manase makapwa a yami, ngwe chize Rupene ni Simeone ali a yami. 6 Alioze, ana waze mukasema kulutwe, makapwa ana je, mba makatambula chihinga kupalikila mu jina lia ayayo. 7 Muze te ngunakatuka ku Panda, Rakele yafwila kumeso jami mu chifuchi cha Kanana, muze te hikwasala hakehe hanga tunjile mu Efrata. Chocho yingumufunjila kuzekwene, mu jila ya Efrata, che kwamba, Mbeteleme.

8 Mba Izalele yamona ana ja Yosefwe, yahula ngwenyi: “Wano aya?” 9 Yosefwe yakumbulula kuli tato ngwenyi: “Kali ana jami, waze Zambi angwaha ku chihela chino.” Mba tato yamba ngwenyi: “Lisesa, anehe kuli yami hanga ngwawahise.” 10 Meso ja Izalele te hafuwalala mumu lia ushinakaji, iye te keshi kuhasa kumona kanawa. Kashika, Yosefwe yakundamisa ana jenyi kuli tato, tato yaaha mbeju, ni kwakangayika. 11 Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Chakanyongene ngwami, mungukakumona nawa, alioze Zambi kangukwasa kumona chipwe ana je.” 12 Yosefwe yachiza ana jenyi ku makungunwa ja Izalele, chocho yafulamana hashi.

13 Yosefwe yanda anenyi eswe aali, Eframe ku chindume chenyi, apwe ku chimeso cha Izalele, Manase ku chimeso chenyi apwe ku chindume cha Izalele, chocho yaakundamisa kuli tato. 14 Alioze, chipwe ngwe Eframe mwe te kanuke, nihindu Izalele yolola kwoko lienyi lia chindume yalisa ha mutwe wenyi, kwoko lia chimeso yalisa ha mutwe wa Manase. Izalele kazangile lume kusa kwoko lienyi lia chindume hali iye, chipwe ngwe te kananyingika ngwenyi Manase mwe mukulwana. 15 Chocho yawahisa Yosefwe ni kwamba ngwenyi:

“Zambi wamwenemwene, yoze tata Apalahama ni tata Izake apwile ni kuwayila,

Zambi wamwenemwene yoze wangufunga ku mwono wami weswe ndo musono,

16 Mungelo yoze wakungupulula ku lamba liami lieswe, awahise akweze wano.

Jina liami likapwe muli ayo,* ni jina lia tata Apalahama ni tata Izake.

Akaseme ni kuliokesa hashi.”

17 Yosefwe yamona ngwenyi, tato te kananungu ni kusa kwoko lienyi lia chindume ha mutwe wa Eframe, alioze iye kachizangile, mba yeseka kuchiza kwoko lia tato ha mutwe wa Eframe ni kulisa ha mutwe wa Manase. 18 Yosefwe yamba kuli tato ngwenyi: “Achize ka tata, mumu au mwe mutangu. Sako kama kwoko lie lia chindume ha mutwe wenyi.” 19 Alioze, tato yalituna kuchilinga, chocho yamba ngwenyi: “Ngunanyingika mwanami, ngunanyingika. Neye makapwa vungu, chikwo nawa, makapwa munene. Alioze mwana-kwo makapwa munene kuhiana iye, ana ja Eframe makapwa anji, hanga apwe minyachi.” 20 Mba muze te machinunga ni kwawahisa ha tangwa lize, yamba ngwenyi:

“A-Izalele akatongole jina lie tangwa lize mawahisa atu akwo ngwo:

‘Zambi akakupwise ngwe Eframe ni Manase.’”

Chocho iye yanunga ni kusa Eframe kulutwe lia Manase.

21 Mba Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi: “Tala, yami kumungufwa, alioze, pundu lume, Zambi kumanunga hamwe ni yenu, kumakanuhilwisa ku chifuchi cha tulamba twenu. 22 Hakutwala kuli yami, mungukwaha mavu anene kuhiana mandumbu je, mavu waze natambwile ku moko ja A-Amore ni mukwale ni uta wami.”

49 Yakomba yasanyika ana jenyi yamba ngwenyi: “Likungululenu hanga ngunulweze yize muyikalingiwa kuli yenu kulutwe lia matangwa. 2 Ana ja Yakomba likungululenu nupanjike, ewa, panjikenu tatenu Izalele.

3 “Rupene, yena uli mwanami mutangu, tachi jami, uputukilo wa tachi jami ja kusema, uli mulemu ukwete ndundo. 4 Yena kuchi kuhiana mandumbu je mumu wapwa ngwe meya waze anafuluka, kuwalihumikijine yiupomba ni pwo lia tatenu. Ha shimbu liacho, yena walelesele ulo wami. Ewa, yena wapombele ni pwo liami.

5 “Simeone ni Levi kasemukine mu jimo limuwika. Yikwata yo ya jita yapwa yikwata ya upupilo. 6 Alma yami, kanda ulinjisa mu chizavu cho. Lufuma wami, kanda ulinjisa mu chikungulwila cho, mumu lia ufwatulo wo yashiha atu, mu kuheha cho yapatula mijipa ya ngombe. 7 Uli wo ushingiwe mumu upi chinji, ni ufwatulo wo ushingiwe, mumu kuushi keke. Mungukaamwanga mu chifuchi cha Yakomba ni kwamwanga mu chifuchi cha Izalele.

8 “Hakutwala kuli yena Yunda, mandumbu je makakuhalisa. Kwoko lie mulikapwa ha kota ya akwa-kole je. Ana ja tatenu makafulamana kumeso je. 9 Yunda kali mwana wa ndumba.* Mukakatuka muze hiwalia kashitu mwanami. Iye kakuhetama ni kuliolola ngwe ndumba. Chizechene ngwe ndumba, iya mahasa kumulawisa? 10 Lukanda kechi kakatuka kuli Yunda, chipwe lukanda wenyi wa wanangana kechi kakatuka mu yiliato yenyi, ndo muze makeza Shilo,* atu makamwononokena. 11 Iye makakasa chimbulu chenyi ku mutondo wa vinyu ni mwana-chimbulu ku mutondo wa vinyu upema chinji, makakosela mazalo jenyi mu vinyu ni hina lienyi mu vinyu yichila. 12 Meso jenyi kali achila ngee mumu lia vinyu, mazo jenyi kali atoma mumu lia yamwa.

13 “Zapulone makatwama hakamwihi ni ngenge ya kalunga-lwiji, hamuwika ni zuzu kuze kwakutulila ulungu. Njiza yenyi muyikaheta ndo ku Sendone.

14 “Yisaka kali chimbulu ukwete yifwaha yikolo, kanapombo ni tuku jaali ha nyima. 15 Iye makamona ngwenyi, chihela cha uhwimino chili chipema, ni chifuchi necho chipema. Makambata yilemu ha chipaya chenyi, makatayiza kumukalakalisa milimo yikalu.

16 “Ndane makapatwila atu jenyi ngwe vungu hakachi ka mavungu a Izalele. 17 Ndane makapwa kapela ku sesa lia tapalo, yenge ku sesa lia jila, yoze wakusuma sende ja kavwalu hanga mukwa-kwendesa kavwalu alimbuke. 18 Mungushimbwila ulamwino uze muukatuka kuli yena Yehova.

19 “Hakutwala kuli Ngate, chizavu cha eji muchikamulukukila, alioze iye makaakumba ni kwahuma.

20 “Kulia* cha Ashe muchikapwa chalumbama, iye makahana kulia chize mianangana atela.

21 “Napatali kali kai yoze wakuzomboka chinji. Kakuhanjika maliji apema.

22 “Yosefwe kali mutango wa umwe mutondo uze wa kwima mihuko, mutondo uze wa kwima mihuko watwama ku sesa lia yito, mitango yawo yakutanda ndo helu lia chipanga. 23 Alioze, akwa-kwasa mata a manana amwashile mivu ni kumutulikila toto. 24 Chipwe chocho, iye kasungile uta wenyi wa manana. Moko jenyi te kanyanga, chikwo nawa kajikiza. Chino chalingiwile ni ukwaso wa mukwa-ndundo wa Yakomba, iye kali kafunga, kanda liwe lia Izalele. 25 Iye* kali wa Zambi ya tatenu, Zambi makamukwasa, kali hamwe ni Mukwa-Ndundo-Jeswe, Zambi makamuwahisa ni yiwape ya mwilu, ni yiwape ya meya a kushi lia mavu, ni yiwape ya ana ni yimuna. 26 Yiwape ya tatenu muyikahiana yuma yipema ya ha milundu ya mutolo, muyikahiana upeme wa milundu ya mutolo. Muyikanunga ha mutwe wa Yosefwe, ha mbanda-mutwe wa yoze asakwile hakachi ka mandumbu jenyi.

27 “Mbenjamine manunga ni kusasujola akwa-kole jenyi ngwe kangunga. Chimene makalia kashitu wenyi yoze akwatanga, mba chingoloshi makalianyina ni akwo yuma yize atambula ku jita.”

28 Kuli wano, kwe kwakatukile minyachi 12 ya Izalele. Wano e maliji waze tato aalwezele ha kwawahisa. Yahana chiwape chalita kuli mutu ni mutu.

29 Mba Yakomba yahana shimbi yino kuli ana jenyi ngwenyi: “Kwasala hakehe mungufwa kwami. Nukangufunde hamuwika ni atata mu chivwenge chize chili mu munda wa Efrone, Ka-Hete, 30 mu chivwenge chize chili mu munda wa Makapela, hakamwihi ni Mamare mu chifuchi cha Kanana, munda uze Apalahama alanjile kuli Efrone, Ka-Hete, hanga ukapwe chifuka cha chihinga. 31 Kwenako afunjile Apalahama ni mukwo-pwo Sara, yafunjilako nawa Izake ni mukwo-pwo Rebeka, ni yami kwe nafunjile Liya. 32 Munda ni chivwenge chize chatwamako, kayilanjile ku moko ja ana ja Hete.”

33 Muze Yakomba ahwishile kushika ana jenyi, yakoneka molu jenyi ha muhela, yasutuka yafwa ngwe chize afwile tulamba twenyi.

50 Yosefwe yalimbila hali tato, yamukangayika ni kulila mba yamwaha mbeju. 2 Kulutwe lia chino, Yosefwe yatuma ngamba jenyi ni mandotolo hanga akwite mujimba wa tato yitumbo uchine kupola. Chocho mandotolo yakwita yitumbo ha mujimba wa Izalele. 3 Mulimo wacho walingile matangwa 40, mumu wano e mashimbu akufupiwa hakukwita yitumbo ha mujimba wa mufu. Mba A-Engitu yanunga ni kulila Yakomba matangwa 70.

4 Muze matangwa a kumulila hahwa, Yosefwe yamba kuli akwa-zuwo lia Falau ngwenyi: “Nyi napwa ni utayizo kumeso jenu, twalenu kama lusango yono kuli Falau ngwenu: 5 ‘Tata kangushingishile muze ambile ngwenyi: “Tala, yami kumungufwa. Watamba kungufunda mu fuka liami lize nafulile mu chifuchi cha Kanana.” Lisesa, ngwechenu kama nguye ni kufunda tata mba munguhiluka.’” 6 Falau yakumbulula ngwenyi: “Yako ufunde tatenu ngwe chize akushingishile.”

7 Chocho Yosefwe yaya ni kufunda tato. Ngamba eswe a Falau yaya hamwe nenyi, hamwe ni makulwana a ku zuwo lia Falau ni makulwana a mu chifuchi cha Engitu, 8 ni akwa-zuwo lia Yosefwe eswe, mandumbu jenyi ni akwa-zuwo lia tato. Yahichika wika ana jo, mapanga, pembe ni ngombe mu chifuchi cha Ngoshone. 9 Matemba ni akwa-kwendesa tuvwalu yaya hamwe nenyi, chizavu chapwile chinene chinji. 10 O yaheta ku chizungwilo cha Atate chize chatwama hakamwihi ni chifuchi cha Yordau, kwenako alilile mbimbi ni kulinyenga chinji, chocho Yosefwe yalila tato matangwa shimbiali. 11 Muze atu a mu chifuchi chize, A-Kanana, amwene chize ayo te analinyenge ku chizungwilo cha Atate, yalishimwoka ngwo: “Kota chili chimwe chikuma chilemu chinji chize A-Engitu analilila chize!” Kashika chihela chacho achivulukile ngwo, Abele-Mizerame,* chatwama mu chifuchi cha Yordau.

12 Chocho, ana jenyi yalinga kuli iye kulita ni chize aashikile. 13 Ana jenyi a malunga yamutwala ku chifuchi cha Kanana, yamufunda mu chivwenge cha mu munda wa Makapela, munda watwama hakamwihi ni Mamare, uze Apalahama alanjile kuli Efrone Ka-Hete, hanga ukapwe chifuka cha chihinga. 14 Muze te hafunda tato, Yosefwe yahiluka ku Engitu hamwe ni mandumbu jenyi ni atu eswe waze ayile hamwe nenyi ni kufunda tato.

15 Muze mandumbu ja Yosefwe amwene ngwo tato hafwa, yamba ngwo: “Hanji Yosefwe kanatutulikila toto, mba matufwetesa upi weswe uze twamulingile.” 16 Kashika yatuma kulweza Yosefwe ngwo: “Tatenu shimbu te kanda achifwa kambile ngwenyi: 17 ‘Mwanami chuma chize mandumbu je akulingile chapwile chipi chinji. Alioze lisesa, ngunaliumbu, akonekene kama ha yuma yeswe yize ayo akulingile.’” Kashika lisesa, utukonekene kama yetu tuvumbi twa Zambi ya tatenu.” Mba Yosefwe yalila muze ahanjikile nenyi. 18 Kusulaho, mandumbu jenyi no yeza yafulamana kumeso jenyi ni kwamba ngwo: “Yetu uno, tupwe ndungo je!” 19 Yosefwe yamba kuli ayo ngwenyi: “Kanda nwivwa woma. Shina yami nguli Zambi? 20 Chipwe ngwe nwazangile kungulinga upi, alioze Zambi yalumuna upi wacho upwe upeme hanga atu anji apwe ni mwono, chino che chinalingiwa musono. 21 Haliapwila, kanda nwivwa woma. Mungununga ni kunwaha kulia yenu ni ana jenu.” Chocho yaalembejeka, mba ni maliji wano, yaahwimisa mbunge.

22 Yosefwe yanunga ni kutwama mu Engitu, iye ni akwa-zuwo lia tato. Yosefwe yatwama miaka 110. 23 Yosefwe yamona chisemuko chamuchitatu cha ana ja Eframe ni ana ja Makire, mwana wa Manase. Yosefwe yaamona ngwe ana* jenyi lume. 24 Yosefwe yamba kuli mandumbu jenyi ngwenyi: “Kwasala hakehe ngufwe, alioze, pundu lume, Zambi makanwiwuluka ni kunuchiza mu chifuchi chino hanga akanutwale mu chifuchi chize alishingile kuhana kuli Apalahama, Izake ni Yakomba.” 25 Kashika, Yosefwe yashingisa ana ja Izalele ha kwamba kuli ayo ngwenyi: “Kwamba pundu, Zambi makanwiwuluka. Ngulakenyenu ngwenu munukachiza yifwaha yami muno ni kuya nayo.” 26 Mba Yosefwe yafwa muze te ali ni miaka 110. Chocho yamusa yitumbo, mba yamusa mu kashau,* mu Engitu.

Chize Alisonekene, “spiritu.”

Hanji “alma.”

Hanji “alma.”

Hanji “alma.”

Hanji “tushitu waze akulikoka.” Tushitu jacho kota kali tupela, yongolo, misangwinya... Tushitu wano kalisa ni tushitu akwo waze apwa kutongola.

Hanji “yimwe alma, umwe mutu”. Mu limi lia hepreu, kulita ni chize asonekene liji néfesh, linalumbunuka “Chitangiwa chize chakuhwima”. Tala Glossario, “Alma.”

Chize Alisonekene, “yapwa ni mitwe yiwana.”

Che kwamba, “umwe ulimbo uze ukwete vumba lipema, walifwa ni mira.”

Chize Alisonekene, “yitangiwa yeswe ya mwono yize yatwama mu yambu.”

Hanji “alma.”

Hanji “kulimuka, mana.”

Hanji “che kwamba ku mutondo.”

Hanji “yafuka uselesele.”

Chize Alisonekene, “mbuto ye.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “kuwonda.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mutu Yoze Atangile ku Mavu.”

Hanji “mbolo.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mutu wa Mwono.”

Chize Alisonekene, “akwa-mwono eswe.”

Hanji “ku miaka ya mutolo.”

Chize Alisonekene, “yanyakana ku meso.”

Hanji “kukunangamisa.”

Chize Alisonekene, “ndundo jaho.”

Hanji “helu lia mavu.”

Hanji “mu chifuchi cha Node.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Wakutongola; Wakusaho.”

Chize Alisonekene, “mbuto yikwo.”

Chize Alisonekene, “Alama, Mutu.”

Chize Alisonekene, “Zambi.” Tala Glossario, “Zambi Wamwenemwene.”

Hanji “te keshiko nawa.”

Lize kota linalumbunuka ngwo, “Uhwimino, Ulembejeko.”

Liji lino linatale hali ana ja Zambi, angelo.

Lize kota linalumbunuka ngwo, “Akwa-Kulimbula,” chekwamba, akwa-kulimbula akwo. Tala Glossario, “Yindululu.”

Hanji “washishika.”

Chize Alisonekene, “mavungu jenyi.”

Chize Alisonekene, “musunya weswe.”

Chize Alisonekene, “musunya weswe.”

Chize Alisonekene, “mushete unene,” uze wakwazuka ha meya.

Chize Alisonekene, “yitenda 300.” Tala Glossario. Tala Apendice B14.

Chize Alisonekene, “yitenda 50.”

Chize Alisonekene, “yitenda 30.”

Chize Alisonekene, “musunya.”

Hanji “spiritu ya mwono.”

Kota nawa, “ku milali yeswe ya tushitu alinanga, njisa makuji shimbiali ni yihwo shimbiali.”

Kota nawa, “ku yitangiwa yeswe yize ya kuhumuka mwilu, mbata mandemba shimbiali ni yali shimbiali.”

Chize Alisonekene, “musunya.”

Hanji “spiritu ya mwono.”

Chize Alisonekene, “musunya.”

Chize Alisonekene, “yitenda 15.” Tala Glossario. Tala Apendice B14.

Chino kuchatalile hali tushitu waze atwama mu meya.

Hanji “mwiku wa spiritu wa mwono.”

Hanji “ha mutondo haze mapwila ni chiliato chenyi.”

Hanji “liakuvwisa kuwaha, lia kuhwimisa mbunge.”

Hanji “mu chiyulo chenu.”

Hanji “alma.”

Hanji “alma.”

Chize Alisonekene, “musunya weswe kuuchi kanonga nawa.”

Hanji “alma.”

Hanji “alma jeswe ja mwono ja musunya weswe.”

Chize Alisonekene, “musunya.”

Chize Alisonekene, “musunya weswe.”

Hanji “mihuko yize akukela nayo vinyu.”

Hanji “chinyanga.”

Kota nawa “mbonge jino yajichinga yijipwa mbonge yinene.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kulihandununa.”

Chize Alisonekene, “chana cha umwe mungulunga.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Chizungo-zungo.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “atwameko ngwe chilambala.”

Hanji “hanga alma yami yinunge ni mwono.”

Hanji “ku uto.”

Hanji “ku sango.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “mu chana.”

Hanji “Kalunga-lwiji Mufu.”

Hanji “mu chana.”

Hanji “mu chana.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mwana.”

Chize Alisonekene, “yoze makatuka ku mutanda we.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “iye yamumona ngwenyi kali mukwa-ululi.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mu kondo ye.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Zambi Kakupanjika.”

Hanji “atu amwe kakwamba ngwo chimbulu yoze anavuluka hano mahasa kupwa zebra, kota chino chinalumbunuka, kupwa ni spiritu ya lipanda.”

Kota nawa, “makatwama ni kole ni mandumbu jenyi.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Shima lia Mukwa-Mwono Yoze Wakungumona.”

Hanji “kushi kapalia.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Tata Munene (Wafumana).”

Lize linalumbunuka ngwo, “Tato ya atu anji.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “alma yenyi katamba kuyonwona.”

Lize kota linalumbunuka ngwo, “Kuzwela.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mwazovu.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kuseha.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “nukolese mbunge jenu.”

Chize Alisonekene, “seya.” Seya yimuwika yinalumbunuka 7,33 l. Tala Apendice B14.

Chize Alisonekene, “Chize te chakupwa kuli mapwo akwo, kuli Sara te hichapalika.”

Hanji “makatambula chiwape.”

Hanji “yamushinjika.”

Hanji “alma.”

Kota chino chinatale ha chana cha Yordau.

Hanji “utu wa zango.”

Hanji “nwafunga alma yami ni mwono.”

Hanji “alma yami muyinunga ni mwono.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Chuma chikehe.”

Hanji, “muze te atwama ngwe chilambala.”

Chize Alisonekene, “te kanda achimukundama.”

Hanji “lia ululi.”

Hanji “yaapwisa miumba.”

Kota nawa, “manguseha.”

Chize Alisonekene, “liji lienyi.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “munyachi.”

Hanji “mivu.”

Kota lize linalumbunuka ngwo, “Shima lia Shingo” hanji “Shima lia Shimbiali.”

Hanji “yatwama ngwe chilambala.”

Chize Alisonekene, “ha matangwa anji.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Yehova Kakuhana; Yehova Makatala ha Chikuma Chino.”

Hanji “mbuto ye.”

Hanji “yikolo.”

Chize Alisonekene, “mbuto ye.”

Chize Alisonekene, “ngufunde mufu wami kusuku ni yami.”

Kota nawa, “mwata munene.”

Hanji “alma jenu.”

Shekele yimuwika yinalumbunuka 11,4 g. Tala Apendice B14.

Shekele yimuwika yinalumbunuka 11,4 g. Tala Apendice B14.

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Shekele yimuwika yinalumbunuka 11,4 grama. Tala Apendice B14.

Shekele yimuwika yinalumbunuka 11,4 grama. Tala Apendice B14.

Chize Alisonekene, “ngutalikise ku chindume, hanji ku chimeso.”

Hanji “kutuchi kuhasa kukwamba chuma chipi hanji chipema.”

Che kwamba, yoze wapwile ndeji yenyi haliapwila mapwa mukwa-milimo wenyi.

Hanji “ukapwe naye ya atu anji.”

Chize Alisonekene, “mbuto ye yikatambule.”

Liji lino linalumbunuka kufwa.

Liji lino linalumbunuka kufwa.

Kota nawa, “Yatwama ni kole ni mandumbu jenyi.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mukwa-wona-wona.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Yoze Wakukwata ku Kashijino, Yoze Wakutambu.”

Hanji “mukulio umuwika.”

Hanji “zala.”

Lize linalumbunuka ngwo, “kuchila.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “kanamukangayika.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kuzwela.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kulamikiza.”

Linalumbunuka ngwo, “Yihela Yinene-yinene.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “mba alma yami yikuwahise.”

Hanji “alma yami yikuwahise.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Hanji “makatambula chiwape.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Zuwo lia Zambi.”

Che kwamba ku chivumbuko cha chifuchi cha Kanana.

Hanji “usoko wami.” Chize Alisonekene, “pundu lume chifwaha chami ni musunya wami.”

Chize Alisonekene, “ndumbu.”

Hanji “semana.”

Chize Alisonekene, “Liya te kakumuvwila kole.”

Chize Alisonekene, “yazulula ngoji yenyi.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Tala Mwana Umuwika.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kupanjika.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kulalaminya, Kulinunga.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kuhalisa; Chuma cha Uhaliso.”

Hanji “yoze wakumina muhuko wa mu jimo.”

Chize Alisonekene, “asemene ha makungunwa jami.”

Lize linalumbunuka ngwo, “ngaji.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Jita Yami.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Kuyuka.”

Chize Alisonekene, “Ana-mapwo.” Liji lize linatale hali mapwo a mu chifuchi chacho.

Lize linalumbunuka ngwo, “Kuwaha, Uwahililo.”

Hanji “fweto ya mukwa-mulimo.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Iye Fweto.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Utayizo.”

Chize Alisonekene, “Zambi yamupanjika yamwazulula ngoji.”

Jina lihi lia Yosefiya, lize linalumbunuka ngwo, “Yehova Aweze, Okese.”

Hanji “tuzambi a mu usoko.” Chize Alisonekene, “Terafwime.”

Hanji “asoko jenyi.”

Chize Alisonekene, “ana.”

Chize Alisonekene, “woma wa Izake.”

Lize linalumbunuka mu limi lia Arame ngwo, “Mulumba wa Uchela.”

Lize linalumbunuka mu limi lia Hepreu ngwo, “Mulumba wa Uchela.”

Chize Alisonekene, “woma wa tato Izake.”

Chize Alisonekene, “ana.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Yilombo Yiali.”

Lize linalumbunuka ngwo “Yoze Wakulitachika ni Zambi. (Yoze Wakunyongonona)” hanji “Zambi Kakulitachika.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Ku meso ja Zambi.”

Hanji “Peniele.”

Hanji “achili twanuke.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mbalaka, Yiswamo.”

Hanji “yalisumbakenya nenyi ku tachi.”

Hanji “alma yenyi.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Zambi ya Mbetele.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mushi lia Mutondo Unene Muze ayo Alilile.”

Chize Alisonekene, “makakatuka ku mutanda we.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mwana wa Malilo, Mwana wa Malilo Jami.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mwana wa ku Kwoko lia Chindume.”

Liji lino linalumbunuka ngwo, “kufwa.”

Chize Alisonekene, “kashinakaji wa matangwa anji.”

Hanji “te atwama ngwe yilambala.”

Hanji “chikuto chisuku chipema chinji.”

Chize Alisonekene, “kuhanjika nenyi ni sambukila.”

Hanji “chikulo.”

Hanji “kanda tumuchiza alma yenyi.”

Hanji “kanda numusa moko jenu.”

Chize Alisonekene, “tuli musunya umuwika.”

Tala Glossario.

Hanji “ndo tangwa lize mungupalumuka mu fuka.” Hanji Sheole, kuma kwa afu eswe.

Chize Alisonekene, “Iye,” che kwamba, Yunda.

Hanji “meya a ulunga.”

Hanji “malilo.”

Lize linalumbunuka ngwo “Kupulika.” Kota linatale ha kupula jila muze asemukine.

Chize Alisonekene, “ha matangwa amwe.”

Hanji “mutondo wa uva.”

Chize Alisonekene, “mahetula mutwe we.”

Chize Alisonekene, “mu wina.”

Chize Alisonekene, “wina.”

Mu limi lia Hepreu liji lino mulihasa kulumbunuka kuteula wevu ni kambu.

Chinasoloka ngwe liji lino kapwile ni kuliamba hanga asanyike atu akwo eze alemese umwe mutu ni kumuvumbika.

Chize Alisonekene, “niumwe mahasa kuzundula kwoko hanji kulu wakuhi.”

Hanji “kwendangana mu.”

Che kwamba, Heliopolishe.

Lize linalumbunuka ngwo, “yoze wakuvulamisa.”

Linalumbunuka ngwo, “kusema yisuho yaali.”

Chize Alisonekene, “munungupalumwisa ni kambu jitoma.”

Hanji “Sheole.”

Chize Alisonekene, “kunuchi kamona meso jami.”

Chize Alisonekene, “kunuchi kamona meso jami.”

Hanji “yamuwezela yisuho yitano.”

Hanji “ndo tangwa lize mungupalumuka mu fuka.” Hanji Sheole, kuma kwa afu eswe.

Hanji “ Sheole, hanji ngwetu kuma kwa afu eswe.” Tala Glossario.

Hanji “mu chifuchi.”

Chize Alisonekene, “ngwe tato.”

Chize Alisonekene, “yahetamina ha kota yenyi.”

Hanji “munukatwama.”

Hanji “ya maji.”

Hanji “kapula-jimo, kapulamukozo.”

Hanji “yambu.”

Hanji “miaka ya kutwama chami cha mashimbu jami akehe, miaka ya kutwama chami ngwe chilambala.”

Chize Alisonekene, “mbolo.”

Chize Alisonekene, “mbolo.”

Chize Alisonekene, “mbuto.”

Chize Alisonekene, “akalitambike hali ayo.”

Hanji “tambwe.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Mwenyawo; Mwenya-wata.”

Hanji “mbolo.”

Che kwamba, “Yosefwe.”

Lize linalumbunuka ngwo, “Nambi hanji malilo a A-Engitu.”

Chize Alisonekene, “kasemukinyine ha makungunwa ja Yosefwe.”

Hanji “mushete.”

    Mikanda ya Chokwe (2008-2025)
    Fwambuka
    Njila
    • Chokwe
    • Tuma
    • Kululieka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Shimbi Yakuyizachisa
    • Shimbi ja Kufunga Sango ja Mutu
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Njila
    Tuma