UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET wa Watchtower
Watchtower
UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET
Chokwe
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • g23 no. 1 ma. 9-11
  • Mushitu

Kukushi nichimwe chinema.

Lisesa, kwasoloka kapalia ha kwazulula chinema.

  • Mushitu
  • Laulenu!—2023
  • Mitwe ya Yikuma
  • Yikuma Yalifwa
  • Ponde Yize Yiliko
  • Hashi Kawumbileho Hatwame ku Miaka Yeswe
  • Yize Atu Aneseka Kulinga
  • Kutalatala Chika Tunawane mu Mbimbiliya?
  • Mushete wa Yikuma
    Laulenu!—2023
Laulenu!—2023
g23 no. 1 ma. 9-11
Umwe pwo kanazauka ha chau ni kuya mu mushitu.

SHINA HASHI MANONGESAHO?

MISHITU

MISHITU kakuyivuluka ngwo, “yihunguhungu, nawa yuma yize yakufunga mwono hano hashi.” Mumu liaka? Mumu mitondo yakukoka mwiku upi uze muuhasa kutushiha, sali likwo, muyituhwisa mwiku upema uze twakuhwima. Chikwo nawa, 80% ya mitondo ni tushitu yatwama mu mishitu. Nyi kukushi mishitu, yetu kutuchi kuhasa kununga ni mwono.

Ponde Yize Yiliko

Hita mwaka, tununu a tununu twa mitondo kakuyipatula. Chino kanji-kanji kakuchilinga hanga alime minda. Hakupalika cha miaka 75, chihanda cha mishitu ya hashi heswe hiyinakuu.

Nyi mushitu umwe wakuwa, acho twakuwisa mitondo ni tushitu waze atwamamo ni kuyuka chize chakwiza ku mushitu wacho.

Hashi Kawumbileho Hatwame ku Miaka Yeswe

Mishitu yimwe nyi mayivuka, nihindu yikwete uhashi wa kufuna ngwe chize yapwile, ha shimbu liacho mitondo yakoka chinji. Ha mashimbu wano ene, atu waze atala ha yuma ya mishitu kakomokene ha kumona chize mishitu yimwe yize avukile yasokele kafuji-fuji. Tala yimwe yilweza:

  • Akwa-malinjekela kahengwile mishitu yize avukile mumu lia minda, kulutwe yecha kulima ha yihela yacho. Kuhengwola chize alingile ku yihela 2,200 mu América ni mu África Ocidental chasolwele ngwo, hakupalika cha miaka kumi mavu mahasa kulilulieka kanawa, chocho mitondo muyiputuka kusoka cheka.

  • Kulita ni kuhengwola chize anatongola ha umwe mukanda, akwa-kuhengwola kambile ngwo, hakupalika cha miaka 100 mishitu yino muyihasa kufuna ngwe chize yapwile shimbu te kanda ayivuka.—Science.

  • Ha mashimbu wano ene akwa-ciencia mu Brasil, katesele kukola kawashi-washi cha mishitu ku yihela yaali, chihela chimwe atu kakwashile kulinga nichimwe, chikwo atu yakwasa ha kulinga yuma yeka ni yeka.

  • Mukanda umwe unambe yino hali akwa-kuhengwola jacho ngwo: “Ayo kanakawahilila chinji ha kunyingika ngwo kumana kukwafupiwile kutumba mitondo.” Chipwe ngwe ha yihela yacho katumbileho mitondo, nihindu ha kupalika cha miaka yitano wika yihela yacho “yiyizala too ni mitondo ya kulisokela yene.”—National Geographic.

    UNACHINYINGIKA NYI?

    Mitondo Yize Yakupwa Mishitu

    Chizulie chize chinasolola mishitu yize avukile hanga alime, hanyima yecha kulimaho. Hakupalika cha miaka 10 mavu mahasa kulilulieka ene. Hakupalika cha miaka 100 mushitu muhasa kufuna ngwe chize wapwile.

    Mishitu yize avukile hanga alime minda, mba hanyima yecha kulima ha yihela yacho, yili ni uhashi wa kufuna ngwe chize ayitangile. Yino muyihasa kulingiwa ni ku mishitu yize atu apihishile mumu lia yuma yikwo.

Yize Atu Aneseka Kulinga

Hashi heswe, atu kanase tachi hanga afunge mishitu ni kukwasa kusoka cha mishitu yize avukile. Mba yika yalingiwako? Kulita ni chipatulo chimwe cha Nações Unidas, “hakupalika cha miaka 25, kuvuka mishitu chatepuluka chinji ndo ha 50%.”

Alioze kulinga yino kuchakumbanyine ha kufunga mishitu. Kulita ni umwe ululikiso uze wakufunga mishitu hashi heswe ngwo, “Kuvuka cha mishitu ya ku tropical choka chinji ha kupalika cha yimwe miaka.”

Kulinga mapaya chakuhona utayizo wa nguvulu, chinatwale atu kupwa ni mbongo jinji, mba mumu lia kuzo yino, atu kanakuwisa mishitu ya ku tropical.

Mukwa-kufunga mushitu kanahengwola mitondo mu mushitu.

Atu waze akukalakala hanga afunge mishitu, kakuteta mitondo mujila yalita ni kulima mitondo yeka.

Kutalatala Chika Tunawane mu Mbimbiliya?

“Yehovaa Zambi yasokesa mitondo yeswe yipema ku meso, ni yize yipema ya kulia.”—Uputukilo 2:9.

Sakatanga wa mishitu, kalingile hita mushitu mu jila ya kukomwesa. Nyi atu mayivuka mu jila jipema, muyisoka cheka mumu yikwete uhashi wacho. Zambi kanazange kufunga mishitu ni yuma yeswe yize yatwamamo.

Atu kakuyula chipi yuma yize yili hano hashi, alioze Mbimbiliya yinasolola ngwo, Zambi makahwisa yuma yino yipi yize atu analingi. Hachino, hashi ni yuma yeswe yiliho, muyinunga ku miaka yeswe. Tanga mutwe, “Zambi Kanalakenya Ngwenyi Hashi Kuhechi Kunonga,” ha lifwo 15.

a Yehova lie jina lia Zambi.—Samu 83:18.

WANA SANGO JIKWO

Pwo ni lunga kanawahilila mu paraisu hano hashi.

Mumu liaka mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, chize atu akuzachisa chipi mishitu ni yuma yize yatwamamo kuchichi kunongesa hashi? Tala chinema ha jw.org, Mumu Liaka Zambi Atangile Hashi?

    Mikanda ya Chokwe (2008-2025)
    Fwambuka
    Njila
    • Chokwe
    • Tuma
    • Kululieka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Shimbi Yakuyizachisa
    • Shimbi ja Kufunga Sango ja Mutu
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Njila
    Tuma