MUTWE WAKULILONGESA 52
Mandumbu a Mapwo—Senu Tachi Hanga Nujame ku Ufulielo
“Mapwo no katamba kupwa atu a kujikijila . . . akwa-yitanga yipema, ashishika mu yuma yeswe.”—1 TIMO. 3:11.
MWASO 133 Wayilenu Yehova ha Matangwa a Ukweze
CHIKUMA CHILEMUa
1. Yika mukwa-Kristu atamba kulinga mba ajame ku ufulielo?
TWAKUKOMOKA chinji ha kumona ngwo ha mashimbu akehe wika, kanuke mapwa mukulwana. Chakusoloka ngwe ana kakukola chakuhona kusa tachi nijimwe. Alioze, kukola ku ufulielo chalisa.b (1 Kori. 13:11; Hepre. 6:1) Mba mutu apwe ni usepa ukolo ni Yehova, katamba kusa tachi jinji. Chikwo nawa, mafupiwa ukwaso wa spiritu yisandu, mba apwe ni yitanga yipema, utotombo ni kulilulieka hanga akazuke yiteli kulutwe.—Yishi. 1:5.
2. Yika twalilongesa ha Uputukilo 1:27, mba yika mutulilongesa ha mutwe uno?
2 Muze Yehova atangile atu, iye kaatangile lunga ni pwo. (Tanga Uputukilo 1:27.) Tunanyingika ngwetu, malunga kakwete tachi jinji kuhiana mapwo. Alioze, kakwete kalisa mukwo nawa. Chakutalilaho, Yehova katangile malunga ni mapwo ni yiteli yalisa ni kuhana kuli hita umwe wa kuli ayo utotombo uze te muwaakwasa kulinga kanawa yiteli yacho. (Uputu. 2:18) Ha mutwe uno, mutumonaho chize akweze a mapwo mahasa kukola ku ufulielo ni kupwa Akwa-Kristu waze ajama. Ha mutwe uze muuhataho, mutumona chize akweze a malunga no mahasa kukola ku ufulielo, ni kupwa malunga amwenemwene.
YITANGA YIZE YAKUVWISA YEHOVA KUWAHA
Kwimbulula yitanga ya mapwo ashishika ngwe Rebeka, Estere ni Abigale muchikukwasa kupwa pwo yoze wajama (Tala maparagrafu 3-4)
3-4. Kulihi akweze a mapwo mahasa kuwana yilweza yipema yize membulula? (Tala nawa chizulie.)
3 Mbimbiliya yakutongola mapwo anji waze azangile Yehova ni kumulingila. (Tala chikuma, “O que Podemos Aprender com as Mulheres Mencionadas na Bíbilia?” ha site jw.org) Ngwe chize chisoneko chinakwate mutwe uno chasolola, ayo kapwile mapwo “akwa-yitanga yipema,” “ashishika mu yuma yeswe.” Ni mu yikungulwila yetu musono, muli yilweza yinji ya mandumbu a mapwo “ajama ku ufulielo” waze akweze mahasa kwimbulula.
4 Akweze a mapwo, nyi muchilita, fupenu chilweza cha umwe ndumbu wa pwo yoze wajama ku ufulielo ni kumwimbulula. Talenu kanawa yitanga yipema yize iye ali nayo, hanyima, nyongenu chize munuhasa kwimbulula yitanga yacho. Mu maparagrafu waze mutunjila, mutumona yitanga yitatu yilemu yize mutu wa pwo mahasa kupwa nayo.
5. Mumu liaka kulikehesa chili chilemu kuli mapwo Akwa-Kristu waze ajama ku ufulielo?
5 Kulikehesa chili chitanga chilemu kuli Mukwa-Kristu. Nyi ndumbu wa pwo malikehesa, iye mapwa ni usepa ukolo ni Yehova ni kutwama kanawa ni akwo. (Tia. 4:6) Chakutalilaho, pwo yoze wakuzanga Yehova ni kulikehesa kakwononokena shimbi ya wata yize Yehova asele. (1 Kori. 11:3) Shimbi yino yakusolola zwalala atu waze Yehova asakwile hanga apwe ni yiteli mu chikungulwila ni mu usoko.c
6. Yika akweze a mapwo mahasa kulilongesa ha kulikehesa cha Rebeka?
6 Tutalenu chilweza cha Rebeka. Iye kapwile ni mana, hamu nawa te kanyingika shimbu lize malinga yuma ni chize mayilinga. (Uputu. 24:58; 27:5-17) Chino te chakumutwala kusolola vumbi ni kuzeyela ku wata uze Yehova asele. (Uputu. 24:17, 18, 65) Kashika, nyi mwimbulula Rebeka ha kulikehesa ni kukwasa waze Yehova hanahane wata, muopwa chilweza chipema mu usoko we ni mu chikungulwila.
7. Kuchi akweze a mapwo mahasa kwimbulula Estere ni kusolola haze hasulila uhashi wo?
7 Mukwa-Kristu mweswe katamba kunyingika haze hasulila uhashi wenyi. Mbimbiliya yakwamba ngwo: ‘Mana kali kuli atu waze anyingika haze hasulila uhashi wo.’ (Yishi. 11:2) Estere kapwile kavumbi washishika wa Yehova. Ha kunyingika haze te hasulila uhashi wenyi, iye kakalinangamishine muze amupwishile mwazovu. (Este. 2:10, 20, 22) Ni yena muhasa kusolola chitanga chino ha kwimbulula Estere muze mufupa yiyulo yipema ni kuyikaula ku mwono we.—Titu 2:3-5.
8. Kulita ni 1 Timoteu 2:9, 10, kuchi kunyingika haze hasulila uhashi wo muchikwasa mandumbu a mapwo kukwata yiyulo yipema hakutwala ku kuzala ni kulilulieka?
8 Estere nawa kasolwele haze te hasulila uhashi wenyi, mu mutapu ukwo. Iye kapwile chileza, chipwe chocho, te keshi kufupa kulinga yuma hanga asoloke. (Este. 2:7, 15) Kuchi ndumbu wa pwo mahasa kwimbulula chilweza cha Estere? Mutapu umwe mahasa kuchilingila uli, kukaula yize yili ha 1 Timoteu 2:9, 10. (Tanga.) Hano, Paulu kambile ngwenyi, mandumbu a mapwo katamba kuzala mazalo waze analite ni kulikehesa ni mana. Maliji a Ngregu waze azachishile hano, kanasolola ngwo, pwo katamba kuzala mashimbu eswe mazalo analite ni kunyonga hali akwo ni ha yiyulo ya akwo hakutwala ku kuzala chenyi. Tunawahilila chinji ha kupwa ni mandumbu a mapwo waze akukaula chiyulo chino ha kuzala kanawa ni kulita!
9. Yika mutuhasa kulilongesa ha chilweza cha Abigale?
9 Malinjekela kali chitanga chikwo chilemu. Mba malinjekela yika analumbunuka? Kanalumbunuka uhashi wa kunyingika kalisa yoze uli hakachi ka chuma chipema ni chipi, ni kusakula chuma chize chalita. Tutalenu chilweza cha Abigale. Mukwo-lunga kakwachile chiyulo chipi chize chasele mu ponde atu eswe waze te atwama ku zuwo lienyi ni waze te akukalakalako. Alioze kafuji-fuji, Abigale yalinga yimwe, hachino yalamwina atu anji. (1 Samue. 25:14-23, 32-35) Malinjekela matukwasa nawa kunyingika mashimbu a kuhanjika ni mashimbu a kuhola. Chikwo nawa, matukwasa kulihulumba hali akwetu chakuhona kulinjisa mu yuma ya ku mwono wo.—1 Tesa. 4:11.
LILONGESE YUMA YIZE MUYIKUKWASA KU MWONO
Mumu liaka kulilongesa kutanga ni kusoneka kanawa chinakukwase? (Tala paragrafu 11)
10-11. Mumu liaka kusoneka ni kutanga kanawa muyikukwasa ni kukwasa akwenu? (Tala nawa chizulie.)
10 Ndumbu wa pwo katamba kulilongesa yuma yize muyimukwasa ku mwono wa tangwa ha tangwa. Yimwe ya ku yuma yacho mahasa kulilongesayo ku wanuke, mba muyimukwasa muze makola. Tutalenu yimwe yilweza.
11 Kulilongesa kutanga ni kusoneka kanawa. Ku yihela yimwe, atu anji kakunyonga ngwo, pwo katambile kulilongesa kutanga ni kusoneka. Alioze, yino yili yuma yize Akwa-Kristu eswe atamba kunyingika.d (1 Timo. 4:13) Kashika, kanda wecha chuma nichimwe hanga chikukwike kulilongesa kutanga ni kusoneka kanawa. Yika muzuka ni wachilinga? Muchikukwasa kuwana mulimo ni kununga ku mulimo wacho. Chikwo nawa, muopwa longi mupema wa Mbimbiliya ni kuhasa kulongesa atu akwo. Alioze chahiana yino yeswayi, muhasa kutanga Mbimbiliya ni kupukuna kanawa ha yize unatange mba mukundama chinji kuli Yehova.—Yoshu. 1:8; 1 Timo. 4:15.
12. Yika muhasa kulilongesa ha Yishima 31:26?
12 Lilongese kupwa ni kuhanjika kanawa ni akwenu. Chili chilemu Mukwa-Kristu kunyingika kuhanjika kanawa ni akwo. Hakutwala ku chikuma chino, kambaji Tiangu yahana chiyulo chinambe ngwo: “Mutu mweswe katamba kwivwa kawashi-washi, alioze katambile kulipupula ha kuhanjika.” (Tia. 1:19) Nyi mupanjika kanawa yize akwenu anambe, musoloka ngwo unalise mu chihela cho hanji ngwetu, unalihulumba hali ayo. (1 Petu. 3:8) Nyi kuwevwile yize mukwenu amba hanji kuwanyingikine chize anevu, muhule kanawa. Hanyima, nyonga kanawa mba ununge ni kuhanjika nenyi. (Yishi. 15:28) Lihule ngwe: ‘Yize mungwamba yili yamwenemwene? Muyikolweza mutu yoze ngunahanjika nenyi? Muyisolola ngwo ngunamuse vumbi ni kumusolwela umbovu?’ Imbulula mandumbu a mapwo waze akupanjika kanawa ni kuhanjika ni umbovu. (Tanga Yishima 31:26.) Lihulikile ha chize o akuhanjika. Kuhanjika kanawa ni akwenu muchikukwasa hanga upwe ni masepa apema ni kufunga sambukila mukachi kenu.
Pwo yoze wanyingika kufunga kanawa zuwo lienyi, keshi wika chiwape mu usoko wenyi, alioze ni mu chikungulwila nawa (Tala paragrafu 13)
13. Kuchi muhasa kulilongesa kufunga kanawa zuwo lie? (Tala nawa chizulie.)
13 Lilongese chize muhasa kufunga zuwo. Ku yihela yinji, mapwo e akufunga mazuwo. Noko hanji ndumbu mukwo wa pwo, mahasa kukulongesa chize mufunga zuwo. Ndumbu Cindy, yamba ngwenyi: “Chimwe cha ku yuma yipema yize mama angulingilile, chili kungulongesa kunyingika ngwo, kukalakala chinji chakuneha uwahililo. Kungulongesa kuteleka, kukomba mu zuwo, kunuka mazalo, ni kulanda yuma, changukwasa chinji ku mwono; nawa chinangukwase kulingila kanawa Yehova. Mama kangulongesele nawa kupwa chihanyi. Kashika, chino changukwasa kunyingika mandumbu a mapwo ni a malunga waze ali yilweza yipema kuli yami.” (Yishi. 31:15, 21, 22) Pwo yoze chikilikita, chihanyi, nawa wakufunga kanawa zuwo lienyi kali chawana kuli asoko jenyi ni ku chikungulwila.—Yishi. 31:13, 17, 27; Yili. 16:15.
14. Yika walilongesa ha chilweza cha Crystal, mba ha yika watamba kulihulikila?
14 Lilongese yuma yize muyikukwasa ku mwono. Akwa-Kristu eswe che atamba kulinga. (Fwili. 4:11) Ndumbu Crystal, yamba ngwenyi: “Yisemi jami kangukwashile kusakula malongeso ku shikola waze te mangukwasa kulilongesa umwe utotombo. Tata kangukolwezele ngulilongese hakutwala ku chize munguhasa kukalakala ni mbongo, kashika chino chakungukwasa chinji.” Alioze, kuchizako kulilongesa yuma yize muyikukwasa kuwana milimo, muhasa nawa kulilongesa chize muzachisa ni mana mbongo jize wakuzuka. (Yishi. 31:16, 18) Sako tachi hanga ulihulikile ha yize hiunatese ku ufulielo ni kuwahilila ni yize uli nayo chakuhona kutambula makongo chamutambwila. Nyi wachilinga, kuuchi kulipinjisa chinji ku mwono; nawa muopwa ni uwahililo.—1 Timo. 6:8.
LULIEKA MWONO WE WA KULUTWE
15-16. Mumu liaka mandumbu a mapwo twamishi kali yiwape mu chikungulwila? (Marku 10:29, 30)
15 Nyi wapwa ni yitanga ya ku ufulielo ni kulilongesa yuma yize muyikukwasa, acho muhasa kululieka mwono we wa kulutwe lia matangwa. Tutalenu yilweza ya yuma yize muhasa kulinga.
16 Muhasa kununga twamishi ha amwe mashimbu. Yesu kambile ngwenyi, mapwo amwe te masakula kununga twamishi, chipwe ku yihela yize atu akulemesa chinji ulo. (Mateu 19:10-12) Amwe mahasa kununga twamishi mumu lia yikuma yikwo nawa. Alioze muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe, Yehova ni Yesu kakulemesa chinji twamishi. Hashi weswe, mandumbu jetu a mapwo waze achili twamishi kali yiwape mu yikungulwila. Mumu lia kusolola zango ni kulihulumba hali akwo, ayo hanapu mapangi ni amama a mandumbu anji mu yikungulwila.—Tanga Marku 10:29, 30; 1 Timo. 5:2.
17. Kuchi mukweze wa pwo mahasa kulilulieka hanga anjile mu mulimo wa shimbu lieswe?
17 Muhasa kunjila mu mulimo wa shimbu lieswe. Mulimo unene wa kwambujola hashi eswe, kanaulingi kuli mandumbu a mapwo. (Samu 68:11) Shina muhasa kululieka yuma hanga unjile mu mulimo wa shimbi lieswe? Muhasa kupwa pionelu wa shimbu lieswe, kukalakala ku mulimo wa kutunga Mazuwo a Wanangana, hanji kupwa Mbetelita. Lemba kuli Yehova hanga akukwase kumanununa yize hiunatese ku ufulielo. Hanjika ni mandumbu waze analingi yize atesele ku ufulielo, ni kumona yize unafupiwa kulinga hanga ni yena unjile mu mulimo wacho. Hanyima, linga yize muyikukwasa hanga umanunune yize watesele. Nyi wachilinga, muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe, kunjila mu mulimo wa shimbu lieswe muchikwazulwila majila anji apema mu mulimo wa Yehova.
Nyi unazange kuya ulo, muchilita kusakula kanawa lunga yoze mulimbata nenyi (Tala paragrafu 18)
18. Mumu liaka chili chilemu ndumbu wa pwo kusakula kanawa mutu yoze malimbata nenyi? (Tala nawa chizulie.)
18 Nyi muzanga, muhasa kuya ulo. Utotombo ni yitanga yize twalilongesa ha maparagrafu twahichika, muyikukwasa hanga upwe pwo mupema. Kashika, nyi unazange kuya ulo, muchilita kusakula kanawa lunga yoze mulimbata nenyi. Mumu chino chili chimwe cha ku yiyulo yilemu yize mukwata ku mwono we. Kanda uvulama ngwe hanyima lia kumbata, muuputuka kwononokena yiyulo ya lunga yoze musakula hanga ulimbate nenyi. (Roma 7:2; Efwe. 5:23, 33) Kashika lihule ngwe: ‘Ndumbu yoze ngunambe kulimba nenyi, shina kanajame ku ufulielo? Kakusa yuma ya ku spiritu ha chihela chitangu ku mwono wenyi? Kakukwata yiyulo ya mana? Kakutayiza upi uze akulinga? Kakuvumbika mapwo? Shina iye mahasa kungufunga ku ufulielo, ku musunya ni ku manyonga? Shina kakuhasa kulinga kanawa yiteli yize akwete? Chakutalilaho, yiteli yika yize ali nayo mu chikungulwila; nawa kuchi akulinga yiteli yacho?’ (Luka 16:10; 1 Timo. 5:8) Alioze, chili chilemu kunyingika ngwe nyi unazange kuwana lunga mupema, ni yena watamba kusa tachi hanga ulilulieke ni kupwa pwo mupema.
19. Mumu liaka pwo mahasa kuwahilila ha kumusanyika ngwo “chikwashi”?
19 Mbimbiliya yakwamba ngwo, pwo mupema “kapwa chikwashi” yoze “walita ni mukwo lunga.” (Uputu. 2:18) Shina yino yinasolola ngwo, pwo kali mushi lia mukwo-lunga? Ka, hi chocho ko! Kupwa chikwashi chili uhenya unene, mumu kanji-kanji Mbimbiliya yakuvuluka Yehova ngwe “chikwashi.” (Samu 54:4; Hepre. 13:6) Pwo kakupwa chikwashi wamwenemwene muze akukwasa yiyulo ya mukwo-lunga, ni kusa tachi hanga yiyulo yacho yende kanawa. Chikwo nawa, amu akuzanga Yehova, iye masa tachi hanga akwase akwo amone yitanga yipema ya mukwo-lunga. (Yishi. 31:11, 12; 1 Timo. 3:11) Muhasa kulilulieka hanga upwe pwo mupema, ha kukolesa zango lie hali Yehova ni kupwa chikwashi mupema kuli akwenu mu usoko ni mu chikungulwila.
20. Yuma yika yipema yize mama mahasa kulinga mu usoko wenyi?
20 Muhasa kupwa mama. Hanyima lia kulimbata, yena ni mukwenu-lunga munuhasa kupwa ni ana. (Samu 127:3) Alioze, watamba kunyonga kanawa ha yize unafupiwa kulinga mba upwe mama mupema. Utotombo ni yitanga yize twamona ha mutwe uno, muyikukwasa kupwa pwo ni mama mupema. Nyi wasolola zango, umbovu ni uhumikizo, usoko we muuwahilila chinji; nawa ana je malivwa ngwo kali mu ufunge upema.—Yishi. 24:3.
Akweze anji waze akukaula yize akulilongesa mu Mbimbiliya, kakujama ku ufulielo (Tala paragrafu 21)
21. Kuchi twakwivwa hali mandumbu jetu a mapwo, nawa mumu liaka? (Tala chizulie ha chifukilo.)
21 Mandumbu jetu a mapwo, twakunuzanga chinji ha yeswe yize nwakulingila Yehova ni atu jenyi. (Hepre. 6:10) Nwakusa tachi hanga nupwe ni yitanga ya ku ufulielo, ni kupwa ni utotombo uze muunukwasa ku mwono ni kulilulieka hakutwala kulutwe lia matangwa. Kulinga chino, chakunukwasa nuwahilile ni kulingila akwenu yuma yipema. Kashika nyingikenu ngwenu, nukwete ulemu unji mu ululikiso wa Yehova!
MWASO 137 Mapwo Waze Ashishika
a Mandumbu jetu a mapwo, yenu nuli ni ulemu unji mu chikungulwila. Munuhasa kupwa yilweza kuli akwenu, ha kupwa ni yitanga yipema, kupwa ni utotombo uze munukwasa ni kulilulieka hakutwala kulutwe lia matangwa. Nyi nwachilinga, munuwana yiwape yinji mu mulimo wa Yehova.
b ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: Mukwa-Kristu yoze wajama ku ufulielo, kakumusongwela ku spiritu ya Yehova hi ku mana a hano hashi ko. Iye kakwimbulula chilweza cha Yesu ha kusa tachi hanga apwe ni usepa upema ni Yehova ni kusolwela akwo zango liamwenemwene.
d Mba uwane sango jikwo hakutwala ku ulemu wa kutanga, tala chikuma, “Por que é Importante Incentivar as Crianças a ler?—Chihanda 1: Tanga hanji tala Yinema” ha site jw.org.