Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
5-11 JULHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 11-12
“Chize Yehova Anazange Hanga Tumuwayile”
it-1 93 ¶4
Alma
Kulingila Zambi ni Mbunge Yeswe. “Alma” yinalumbunuka mutu. Kashika, yisoneko yimwe yakutukolweza hanga tufupe Zambi, tumuzange ni ‘kumulingila ni mbunge jeswe ni alma jeswe.’ (Shi 4:29; 11:13, 18) Alioze mukanda wa Shimbi Yamuchiali 6:5 unambe ngwo: “Nuzange Yehova Zambi yenu ni mbunge jenu jeswe ni alma jenu jeswe, ni ndundo jenu jeswe.” Yesu kambile ngwenyi, chili ni ulemu kulingila Yehova ni alma ni ngolo jeswe, yamba nawa ngwenyi, ‘ni kunyonga cheswe.’ (Mar 12:30; Lu 10:27) Mba mumu liaka atongwele yuma yino yeswe hamuwika ni alma, se alma yili yuma yino yeswe? Chakutalilaho, ulumbunwiso ukwo kota uli uno: Umwe mutu mahasa kulilanjisa mwene (alma yenyi) mu undungo kuli mukwo, ni kulipwisa ndungo kuli kako. Alioze, hanji iye kechi kumulingila ni mbunge yeswe, ni kulihana cheswe ni nyonga lia kumuvwisa kuwaha, ha mukunda wa chino, hanji kechi kuzachisa ngolo jenyi jeswe hanji tachi jeswe hanga alinge yize kako akuzanga. (Tesa ni Efw 6:5; Kol 3:22.) Kanatongola yuma yino yikwo, hanga tulihulikile ha yuma yacho, tuhone kuyivulama muze tunalingila Zambi, Sakatanga yetu, ni Mwanenyi yoze wahanyine mwono wenyi ngwe ndando ya ukuule hanga atulande. Kulingila Zambi ni ‘alma yeswe,’ chinalumbunuka ngwo, mutu katamba kulihana mweswe wamuwundu, katambile kuchizako chihanda nichimwe, che kwamba, kuchizako manyonga hanji ngolo.—Tesa ni Mat 5:28-30; Lu 21:34-36; Efw 6:6-9; Fwp 3:19; Kol 3:23, 24.
it-1 97 ¶7
Chilumbilo
A-Izalele kaalwezele hanga apuzule yilumbilo yeswe ya akwa-mavungu, ni kupalwola tuponya ni Ashera waze apwile akujika ku yilumbilo yacho. (Kut 34:13; Shi 7:5, 6; 12:1-3) Ayo te katambile kwimbulula akwa-mavungu jacho, chipwe kulambula ana jo ha kahia ngwe chize A-Kanana apwile ni kulinga. (Shi 12:30, 31; 16:21) Shimbu atunge yilumbilo yinji, A-Izalele te katamba kutunga chilumbilo chimuwika hanga apwe ni kuwayilako Zambi umuwika wamwenemwene, chilumbilo chacho te katamba kuchitungila kuze Yehova masakula. (Shi 12:2-6, 13, 14, 27; chino chinalise ni mianda ya ku babilonia, kuze kwapwile yilumbilo 180 yize te akuwayila kazambi Istar hanji mwanangana wa pwo wa malilu.) Ku uputukilo, A-Izalele kaalwezele hanga atunge chilumbilo cha mawe a muwundu muze te mazauka lwiji Yordau. (Shi 27:4-8) Yoshua mwe watungile chilumbilo chacho ku Mulundu wa Epale. (Shi 27:4-8) Muze te halitetela chifuchi chize akumbile, munyachi wa A-Rupene ni A-Ngate ni chihanda cha munyachi wa A-Manase, yatunga chilumbilo ku Yordau chize chanehene kapinda kuli minyachi yikwo ya A-Izalele, muze ayile ni kuhula chikuma chacho, yaalweza ngwo, kakachitungile hanga apwe ni kuwayila tuponya, alioze hanga chipwe uchela wa kushishika cho kuli Yehova, Zambi wamwenemwene.—Yos 22:10-34.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-2 208
Mulundu wa Ngerezime
Kulita ni usongwelo uze Mose ahanyine, Yoshua yasongwela minyachi ya A-Izalele hanga alikungulule ku mulundu wa Ngerezime ni Epale, muze te hakumba chifuchi cha Ayi. Kuzekwene yaatangila yiwape yize mazuka nyi mononokena Yehova, ni shingo lize te mapwa nalio nyi mahona kumwononokena. Munyachi wa Simeone, Levi, Yunda, Yisaka, Yosefwe ni wa Mbenjamine yamana kulutwe lia mulundu wa Ngerezime. A-Levi yamana ni mushete wa usendo mu chikulo, mba minyachi yikwo ya A-Izalele yiyimana kulutwe lia mulundu Epale. (Shi 11:29, 30; 27:11-13; Yos 8:28-35) Chinasoloka ngwe, minyachi yize yamanyine kulutwe lia mulundu wa Ngerezime ye yatayijile muze atangile yiwape, alioze minyachi yikwo yize yamanyine ku lutwe lia mulundu wa Epale yiyitayiza muze atangile shingo.
12-18 JULHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 13-15
“Chize Shimbi Yapwile ni Kusolola Ngwo Yehova Kakulihulumba Hali Yiswale”
it-1 732 ¶8
Yihanda ya Kumi
Chinasoloka ngwe kapwile ni kutulika yimwe yihanda ya kumi, chihanda chikwo cha kumi chamuchaali kapwile ni kuchitulika ha hita mwaka hanga alinge nacho yuma yikwo, chipwe ngwe kakapwile ni kuchitulikila A-Levi, nihindu te chakwayukisa. Yihanda yacho ya kumi, kapwile ni kuyizachisa chinji kuli A-Izalele muze apwile ni kuya ku yiwanyino ya ha mwaka. Wenyi wa kuya ku Yerusaleme wapwile usuku, nawa ha mukunda wa kulema, yuma yize apwile ni kuhana ku chihanda cha kumi kapwile ni kuyilanjisa, hachino, mbongo jacho kapwile ni kujizachisa hanga alande kulia cha A-Izalele mu Yerusaleme ha mashimbu a kulikungulula chisandu. (Shi 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Ha kuhwa cha mwaka wamuchitatu ni wamuchisambano wa kwalula cha miaka shimbiali, chihanda cha kumi kakapwile ni kuchizachisa hanga alande kulia cha ha chiwanyino, kulia chacho kapwile ni kuchihana kuli A-Levi, njize, tuliwa ni ana-ashiwa.—Shi 14:28, 29; 26:12.
it-3 476
Mwaka Wamuchishimbiali
Mwaka wamuchishimbiali kapwile ni kuuvuluka ngwo, “mwaka wa kutusula [hash·shemit·tahʹ].” (Shi 15:9; 31:10) Ha mwaka wamuchishimbiali hashi kakapwile ni kulimaho, hapwile mu uhwimino, hanji ngwetu utuswilo. (Kut 23:11) Kwapwile nawa utuswilo wa mikuli. Chapwile “kutusula cha Yehova,” ha uhenya wenyi. Chipwe ngwe atu amwe kakwete nyonga lialisa hakutwala ku chikuma chino, nihindu amwe akwa-kuhengwola sango ja Mbimbiliya kakwamba ngwo, mikuli yacho te keshi kuyitusula lume, mukwa-kuhana mikuli te katambile kushinjila Ka-Hepreu ni mukwo hanga amufwete, mumu ha mwaka wacho njimi te keshi kupwa ni yize mafweta, alioze mwenya-mikuli te mahasa kushinjila yilambala hanga amufwete mikuli. (Shi 15:1-3) Amwe akwa-kulumbununa shimbi kakwamba ngwo, mikuli yize apwile ni kuhana mumu lia keke hanga akwase Ka-Hepreu yoze chiswale, kapwile ni kuyitusula, alioze mikuli yize apwile ni kuhana mumu lia mingoso kakapwile ni kuyitusula. Ayo yamba nawa ngwo, ku sekulu yitangu ha mashimbu jetu, Hillel kasele shimbi yize akwa-kuhana mikuli apwile ni kukaula ha kuya mu chota cha usopelo hanga aalweze ngwo katusula umwe mukuli.—The Pentateuch and Haftorahs (O Pentateuco e as Haftorás), yakusoneka kuli J. Hertz, Londres, 1972, pp. 811, 812.
it-1 836 ¶6
Ndungo
Shimbi yize yapwile ni kusongwela ndungo ni kako. Mukachi ka A-Izalele, mwapwile kalisa hali ndungo Ka-Izalele ni ndungo yoze kandaka hanji njize. Ndungo Ka-Hepreu, te katamba kumutusula ha mwaka wamuchishimbiali hanji ha mwaka wa uwahililo, kulita ni ndungo yoze waliangile kuyako (Lev 25:44-46), alioze, ndungo yoze te hi Ka-Hepreu ko, kakapwile ni kumutusula, te kakununga kuli kako, nawa te mahasa kumuhana kuli mwanenyi. Ha mashimbu waze Ka-Hepreu apwile ni kukalakala ngwe ndungo, te katamba kumumona ngwe ngamba ya fweto. (Kut 21:2; Lev 25:10; Shi 15:12) Ka-Hepreu yoze wapwile ni kulilanjisa mu undungo kuli chilambala, hanji kuli umwe usoko wa chilambala, te mahasa kulikuula iye mwene hanji kumukuula kuli yoze uli ni ulite wa kumukuula ha shimbu lieswalio. Ndando ya ukuule kapwile ni kuyifweta kulita ni miaka yize te yakusalako hanga mwaka wa uwahililo uhete hanji mwaka wamuchishimbiali. (Lev 25:47-52; Shi 15:12) Muze ndungo Ka-Hepreu te akumutusula, kapwile ni kumwaha chimwe chawana kuli kako hanga alikwase nacho ha matangwa jacho. (Shi 15:13-15) Nyi lunga kali kulu ni pwo mba mapwa ndungo, hakumutusula te kakuya hamuwika ni mukwo-pwo. Alioze, nyi kako mamwaha pwo (kota pwo kandaka yoze te keshi ni ulite wa kumutusula mu undungo ha mwaka wamuchishimbiali), pwo wacho hamwe ni ana jenyi te kakupwa ambala a kako. Ha chikuma ngwe chino, ndungo Ka-Hepreu te mahasa kusakula kununga ni kako. Hachino, kako kapwile ni kumutuwa twitwi lienyi ni katwalo, hanga asolole ngwenyi manunga ni kumulingila ndo ku miaka ya mutolo.—Kut 21:2-6; Shi 15:16, 17.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
w06 1/4 31
Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu
Yika mutuhasa kulilongesa ha ukanjiso uli ha Kutuhuka 23:19 unambe ngwo: “Kanda nuteleka mwana-pembe mu yamwa ya naye?”
Ukanjiso uno, wakusoloka mu Mbimbiliya yisuho yitatu, nawa kausele mu shimbi yize ahanyine kuli Mose, wakutukwasa kunyingika nyonga lia Yehova hakutwala ku yuma yize yinalite, nawa wakutulongesa keke ya Yehova ni zango lienyi. Ukanjiso uno wakusolola nawa chize Yehova akuvwila lwaji uwayilo wa mahuza.—Kut 34:26; Shi 14:21.
Kuteleka mwana-pembe hanji wa kashitu mweswawo yoze machamwa, chapwile ni kulimika ni shimbi yize Yehova asele. Yamwa te yakukwasa mwana wa kashitu hanga akole kanawa. Umwe mukwa-kuhengwola yisoneko kambile ngwenyi, kuteleka mwana-pembe yoze machamwa chapwile ni kusolola “kaleleso ha usepa uze Zambi asele hakachi ka mwana ni naye.”
Chikwo nawa, amwe akwa-kuhengwola yisoneko kakwamba ngwo, kuteleka mwana-pembe yoze machamwa, kota chapwile mianda yize akwa-uwayilo wa mahuza apwile ni kulinga hanga vula anoke. Nyi yino yili yamwenemwene, ukanjiso wacho wapwile ni kufunga A-Izalele ku mianda yipi ya uwayilo wa akwa-mavungu. Shimbi yize ahanyine kuli Mose, yapwile ni kukanjisa A-Izalele ahone kukaula mianda ya akwa-mavungu.—Lev 20:23.
19-25 JULHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 16-18
“Shimbi Jize Japwile ni Kukwasa Kupatula ni Ululi”
it-1 479 ¶5
Kupupuchisa
Kuhengesa upatwilo mumu lia kalimbalimba kapwile ni kuchitesa ni mutu yoze wafwa meso, Shimbi yapwile ni kukanjisa chinji chijikilo, yawana hanji katonde, mumu yuma yacho te muyihasa kupupuchisa ngaji, ni kumukwika kupatula ni ululi. “Chijiko kuchakupupuchisa waze akwete meso.” (Kut 23:8) “Chijiko kuchakupupuchisa meso ja mukwa mana.” (Shi 16:19) Chipwe ngaji yoze ukwete ululi ni mana, mahasa kumupupuchisa nyi matambula chawana kuli atu waze ali ni mulonga uze anasope. Shimbi ya Zambi te kuyishi kuvuluka wika upuputa hali yoze wakutambula chawana, alioze ni chize apwile ni kunyonga hali atu jacho, kashika yinambe ngwo: “Kanda nupatula ni uhenge hanji ni katonde kuli chiswale, hanji ni ulemeso kuli mulemu.” (Lev 19:15) Kashika, mumu lia chize ngaji akwivwa hanji kuzanga kupwa sali lia mbunga, iye te katambile kusambisa pichi mumu lia upite.—Kut 23:2, 3.
it-3 106 ¶7
Kwalula
Aali. Atu aali kapwile ni kwafupa chinji ha yikuma ya usopelo. Yela aali, kapwile ni kukolesa uchela. Kwapwile ni kufupiwa yela aali hanji atatu hanga alumbunune chimwe chikuma kuli ngaji. Shimbi yino kakuyikaula nawa mu chikungulwila cha akwa-Kristu. (Shi 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2Ko 13:1; 1Ti 5:19; Hep 10:28) Shimbi yino ye Zambi akawile muze ahanyine Mwanenyi kuli atu ngwe Chilamwina. Yesu kambile ngwenyi: “Mu shimbi yenu nawa chinasonewa ngwo, Shindakenyo ya atu aali yapwa yamwenemwene. Yami nakushindakenya hali yami mwene, ni Tata nawa, yoze wangutumine, kakushindakenya hali yami.”—Yo 8:17, 18.
it-3 486 ¶7
Sasendote
Asasendote e apwile ni chiteli cha kulumbunwina atu shimbi ja Zambi, nawa kapwile ni mulimo wa kusopa milonga mu Izalele. Mu yihunda yize ahanyine kuli asasendote, ayo kapwile ni kukwasa ngaji, ni kukalakala hamuwika hanga apatule yikuma yikalu chinji, yize ngaji te keshi kuhasa kupatula. (Shi 17:8, 9) Nyi mawana mutu yoze wafwa chakuhona kumona yoze wamushiha, kapwile ni kusanyika ngaji ni makulwana a chihunda, hanga ase shindakenyo nyi kanakaula usongwelo walita hanga achize chitela cha manyinga mu chihunda. (Shi 21:1, 2, 5) Muze lunga yoze ukwete ukwa te akusuma mukwo-pwo mulonga wa utanji, kapwile ni kutwala pwo ku zuwo lisandu, kuze sasendote apwile ni kumulinga yimwe mianda hanga Yehova aakwase kunyingika nyi pwo wacho kalumbuka, nyi ka, mba ahase kumupatwila. (Kwa 5:11-31) Ha yikuma yino yeswe, atu eswe te katamba kuvumbika ni kutayiza upatwilo wa asasendote ni ngaji waze apwile ni kutongola hanga asope mulonga; mweswawo te mahangulula hanji kulimika ni chiyulo chacho te katamba kumushiha.—Kwa 15:30; Shi 17:10-13.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-2 87
Kuhuma
Kulita ni Shimbi, mutu yoze walinga shili, mba amushihe chitangu te katamba kupanjika uchela wa atu aali. (Shi 19:15) Shimbi yapwile ni kwamba ngwo, yela jacho e te atamba kulianga kumwasa mawe. (Shi 17:7) Chino chapwile ni kusolola zango lio ha shimbi ja Zambi ni kupemesa chikungulwila cha Izalele, nawa te chakukwasa kukinda uchela wa mahuza hanji uze kuushi shindakenyo.
26 JULHO–1 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 19-21
“Mwono wa Atu Uli Ulemu Chinji Kuli Yehova”
Imbulula Ululi ni Keke ya Yehova
4 Yehova kasele yihunda yisambano ya uchinyino mu yihela yashi kuyimona. Kalwezele A-Izalele hanga asakule yihunda yitatu ku hita sali lia Yordau. Mumu liaka? Hanga mutu yoze unachinyinamo ahase kuheta kawashi ku chimwe cha ku yihunda yacho. (Kwalula 35:11-14) Matapalo akuyako te apema nawa te kakukwasa atu kuhetako kawashi. (Shimbi Yamuchiali 19:3) Kulita ni chako cha A-Yunda, mu matapalo jacho mwapwile yilayi yize te yakukwasa mutu yoze unachinyinako hanga awane yihunda yacho. Amu kwapwile yihunda yino ya uchinyino, ka-Izalele yoze te mashiha mutu kachihalile te kechi kuchinyina ku yifuchi ya yilambala, mumu nyi mayako mahasa kuwayila tuzambi amahuza.
Imbulula Ululi ni Keke ya Yehova
9 Yihunda ya uchinyino kayisele hanga yifunge A-Izalele achine kupwa ni mulonga wa kumwanga manyinga ja mutu yoze keshi chitela. Chino che chikuma chilemu atungilile yihunda yacho. (Shimbi Yamuchiali 19:10) Yehova kakuzanga mwono, nawa kakuvwila yingalwe lwaji. (Yishima 6:16, 17) Zambi te kechi kulengulula chipwe kufwa cha ponde, mumu iye kakwete ululi nawa musandu. Chochene ngwetu, mutu yoze washiha mukwo kachihalile te mahasa kumwivwila keke. Alioze chitangu iye te katamba kulumbununa mulonga wenyi kuli makulwana. Nyi makulwana makwata chiyulo ngwo kufwa chacho te cha ponde, hachino yoze washihanga mukwo te katamba kutwama mu chihunda cha uchinyino ndo ha kufwa cha sasendote wa lutwe. Chino chinalumbunuka ngwo mutu wacho te mahasa kutwama mu chihunda cha uchinyino ku mwono wenyi weswe. Ululikiso uno wakwashile A-Izalele eswe hanga anyingike ngwo mwono te wapwa usandu. Mba afumanyise Chihanyi wa mwono, ayo te katamba kusa tachi hanga achine kusa mwono wa akwo mu ponde.
it-3 522
Manyinga
Mutu kamutangile hanga awahilile ni mwono uze Zambi amuhele, kashika, mweswawo te mamushiha, mapwa ni chitela cha manyinga kuli Zambi. Chino chasolokele ha yize Zambi ambile kuli chingalwe Kene ngwenyi: “Liji lia manyinga a mwanakwenu linatete hashi kuli yami.” (Upu 4:10) Chipwe mutu yoze te mevwila kole ndumbwenyi ni kuzanga hanga afwe, hanji kumuliongela yuma ni kumuhanyina uchela wa mahuza uze muusa mwono wenyi mu ponde, te kakupwa ni mulonga wa manyinga ja mwenyembo wenyi.—Lev 19:16; Shi 19:18-21; 1Yo 3:15.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-3 741 ¶1
Chota Cha Ululi
Ku yajilo ya limbo kwe atu apwile ni kulikungulwila hanga apanjike kutanga cha Shimbi, nawa kwe te akwivwila mutambi wa usongwelo. (Neh 8:1-3) Ku chikolo cha limbo, te chakupwa chashi kuwana atu waze mapwa yela ha yikuma yeswayo, ngwe ha kulanjisa yikumba ni yuma yikwo nawa, mumu kwe atu anji apwile ni kunjilila hanji kutuhukila ha maola a mwalwa. Chikwo nawa, mumu lia mbunga, ngaji te keshi kuhasa kuhengesa upatwilo ni yiyulo yize makwata. Kota kwapwile chimwe chihela hakamwihi ni chikolo kuze ngaji apwile ni kusopela kanawa milonga.—Yom 29:7.
2-8 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 22-23
“Chize Shimbi Yapwile ni Kusolola Ngwo Yehova Kakulihulumba Hali Tushitu”
it-2 105
Yiteli
Ku shakulu, kanji-kanji atu kapwile ni kuzachisa tushitu hanga ambate yuma, nawa shimbi yize Zambi ahanyine kuli A-Izalele yapwile ni kwamba ngwo: “Nyi mumona chimbulu cha yoze wakukuvwila kole kanashachiwa ni chiteli chenyi, kanyama, kanda ukachina kumukwasa. Umukwase kumushatununa.” (Kut 23:5) Unji wa yuma yize kashitu mahasa kumbata, kakuyivuluka ngwo yiteli, ngwe “yiteli ya mula.”—2Mi 5:17.
it-1 701 ¶3
Shimbi Yamuchiali
Tushitu no kakwalemesa mu mukanda wa Shimbi Yamuchiali. Kajila yoze unautama ha chaswa unafungu ana jenyi, te chakupwa chashi kumukwata. Yehova kakanjishile A-Izalele kukwata kajila wacho. A-Izalele te katamba kwecha kajila hanga achine, alioze mahasa kwanda ana. Hachino, naye mahasa kupwa ni ana eka. (Shi 22:6, 7) Njimi te katambile kukasa ngombe ni chimbulu kanga yimuwika hanga alime, mumu chino te chakumwesa lamba kashitu yoze keshi ni tachi jinji. (22:10) A-Izalele te katambile kukasa kata ku kanwa lia ngombe shimbu anazungula mbuto, mumu te mahasa kufwa ni zala, chipwe ngwe kulia chili hakamwihi. Kashitu kapwile ni kuhonga chinji muze anazungula mbuto.—25:4.
w03 15/10 32 ¶1-2
“Kanda Nulilema Kanga Yimuwika”
NGWE chize unamono ha chizulie chino, kamelu ni ngombe waze anazungula hamuwika, kanasoloka ngwe kanalipinjisa. Kanga yize anaakase, kayilingile mumu lia tushitu waze ali ni utohwe umuwika, kashika yinaamwesa lamba. Hamukunda wa kufunga tushitu, Yehova kalwezele A-Izalele ngwenyi: “Kanda nuchipa munda ni sharua ni ngombe ni chimbulu a kukasa hamuwika.” (Shi 22:10) Shimbi yoyene, yinatale nawa hali kamelu ni ngombe.
Kanji-kanji, njimi te keshi kuzanga kumwesa lamba yimuna jo. Alioze, nyi keshi ni ngombe aali, kota te kakuzachisa tushitu waze ali no. Kota yino ye alingile njimi wa ku sekulu 19, yoze anasolola ha chizulie. Hamukunda wa kalisa wa utohwe ni kulema, kashitu mukehe te katamba kusa tachi jinji mba ende hamuwika ni mukwo, alioze kashitu munene mwe mevwa kulema chinji.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-1 725
Mukuli, Mukwa-Kutambula Mukuli
Zambi kalwezele A-Izalele hanga apwe yihanyi kuli A-Izalele ni akwo ha kwaha mbongo ja makongo hanga aakwase ha yize anahono, alioze te katambile kwafwetesa mbwezo. (Kut 22:25; Shi 15:7, 8; Sam 37:26; 112:5) Alioze, te katamba kufwetesa tundaka mbwezo. (Shi 23:20) Amwe akwa-kuhengwola sango ja Mbimbiliya kakwamba ngwo, kufwetesa mbwezo, chapwile ni kutala hali akwa-mingoso, hi hali yiswale waze te anafupiwa ukwaso ko. Tundaka amwe kakapwile ni kutwama mashimbu anji mu Izalele, kanji-kanji kapwile ni kuyamo hanga alinge mingoso, kashika, te chinalite lume kwafwetesa mbwezo, mumu ni ayo kapwile ni kufwetesa akwo mbwezo.
9-15 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 24-26
“Chize Shimbi Yapwile ni Kusolola Ngwo Yehova Kakulihulumba Hali Mapwo”
it-3 34 ¶8
Pwo
Shimbi ya maswalale yapwile ni kukwasa malunga ni mapwo, ha kwecha lunga yoze wambata haliapwila hanga atwame ku zuwo mwaka umuwika. Chino chapwile ni kuhana uhashi kuli lunga wacho ni mukwo-pwo hanga apwe ni mwana, yoze te wakukwasa pwo hanga awahilile ha mashimbu waze lunga keshi kupwa ku zuwo, chipwe muze lunga mafwa mu jita.—Shi 20:7; 24:5.
it-3 429-430 ¶9
Kuhuhujola
Ululikiso wa kuhuhujola, wapwile ni kukwasa chinji yiswale mu chifuchi, nawa wapwile ni kukolweza atu hanga apwe yihanyi, ni kujikijila ha yiwape ya Yehova, alioze, kuwakapwile ni kukolweza atu hanga apwe yileya. Ndawichi kambile ngwenyi: “Chamwene mukwa ululi kanamwehuka, hanji munyachi wenyi muufupafupa ya kulia.” (Sam 37:25) Chilumbu cha ukwaso wa kuhuhujola, yiswale te keshi kufwa ni zala, ayo ni ana jo te keshi kuya ni kutwaminyina kulia.
w11 1/3 23
Unachinyingika Nyi?
Mu Izalele ya ku shakulu, nyi lunga mafwa chakuhona kupwa ni mwana wa lunga, tuliwa yoze ahichika te kakumumbata kuli mwanakwo amusemene ana hanga munyachi wenyi ununge. (Upu 38:8) Usongwelo uno, kulutwe yausa mu Shimbi yize ahanyine kuli Mose, te kakuuvuluka ngwo umbachiso wa unyali. (Shi 25:5, 6) Yuma yize Mboaze alingile yili ha mukanda wa Rute, yinasolola ngwo, shimbi yino yapwile ni kukwata hali asoko akwo a ha muchima a mutu yoze wafwa, nyi kukushi yayo hanji mwanakwo yoze asemuka nenyi mu jimo limuwika.—Ru 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Umbachiso wa unyali kapwile ni kuulinga chinji ha mashimbu ja Yesu. Tunambe chocho mumu lia yize A-Saduseu ahulile kuli Yesu, yili ha Marku 12:20-22. Flávio Josefo, Ka-Yunda wa ku sekulu yitangu, kambile ngwenyi, mianda yino te kuyishi kufunga wika jina lia usoko, alioze yapwile ni kufunga nawa chihinga cha usoko, ni kukwasa tuliwa. Ha mashimbu jacho, pwo te keshi kupwa ni ulite wa kuhinga chihinga cha lunga. Alioze, mwana yoze te wakusemuka mu umbachiso wa unyali mwe wapwile ni ulite wa kuhinga chihinga cha yoze wafwile.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
Kulakula
Yehova kananyingika chize waze alimbata atamba kutwama umwe ni mukwo. Mu Izalele, iye kazangile hanga malunga atwame kanawa ni mapwo jo. Lunga yoze te wakuvumbika Shimbi te katamba kuzanga mukwo-pwo nawa te katambile kumulakula ha chikuma cheswacho. (Shimbi 24:1-4; Mateu 19:3, 8) Alioze nyi malinga shili yinene, nawa lunga malilakula nenyi, katamba kumwaha mukanda wa kulakula. Mukanda wacho te wakufunga pwo hanga ahone kumusuma mulonga wa utanji. Chikwo nawa, shimbu lunga kanda achihana mukanda wa kulakula kuli mukwo-pwo, iye kota te kakulianga kuhanjika ni makulwana a mu mbonge. Hachino, makulwana te kakupwa ni uhashi wa kwakwasa hanga afunge ulo wo. Nyi lunga Ka-Izalele malakula mukwo-pwo chakuhona chitela, kanji-kanji Yehova te keshi kulinga nichimwe. Chipwe chocho, iye te kakumona lamba ni kulila chenyi, nawa te kakulisa mu chihela chenyi.—Mala. 2:13-16.
16-22 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 27-28
“Yiwape Yino Yeswe . . . Muyikanuwana”
w10 15/12 19 ¶18
Tambula Yiwape ya Mwanangana Yoze Anasongwela ni Spiritu ya Zambi!
18 Kupanjika chinalumbunuka kulemesa Liji lia Zambi ni kulia cha ku spiritu chize iye akutwaha. (Mat 24:45) Chinalumbunuka nawa kwononokena Zambi ni Mwanenyi. Yesu kambile ngwenyi: “Hi mweswe ko mamba kuli yami ngwenyi, Mwene, Mwene, makanjila mu wanangana wa malilu, alioze yoze wakulinga upale wa Tata yoze uli mu malilu.” (Mat 7:21) Chikwo nawa, kupanjika Zambi chinalumbunuka kuzeyela ni mbunge yeswe ululikiso uze iye hanase mu chikungulwila cha akwa-Kristu ni makulwana a mu chikungulwila, waze ali “yawana kuli atu.”—Efw 4:8.
w01 15/9 10 ¶2
Shina Yiwape ya Yehova Muyikakuwana?
2 Liji lia Hepreu linambe ngwo “kupanjika” lili ha Shimbi Yamuchiali 28:2, linalumbunuka kununga ni kulinga chimwe. Tuvumbi twa Yehova katambile kumupanjika wika ha amwe mashimbu; alioze katamba kununga ni kumupanjika mashimbu eswe. Nyi malinga chino, yiwape ya Yehova muyikaawana. Liji lia Hepreu linambe ngwo “muyikanuwana,” kakulitesa ni kuzomba kashitu, kanji-kanji liakulumbunuka “kukaujola ni kuwana” hanji “kuwana yize unafupu.”
w10 15/9 8 ¶4
Sako Tachi Hanga Ufupe Yiwape ya Yehova
4 A-Izalele te katamba kwononoka ni nyonga lika? Shimbi ya Zambi yapwile ni kwamba ngwo, Yehova te mapihilila nyi atu jenyi kechi kumulingila ni “chiseke ni kuwaha cha mbunge.” (Tanga Shimbi Yamuchiali 28:45-47.) Kwononokena Yehova kuchatambile kupwa chakutushinjila. Mumu chipwe tushitu ni andemoniu kakwashinjila mba ahase kwononoka. (Mar 1:27; Tia 3:3) Nyi mutwononokena Zambi ni mbunge yeswe, mutusolola ngwetu twakumuzanga. Nawa mutuwahilila chinji hakunyingika ngwo, shimbi ja Yehova hi jikalu ko, “iye mukwa kwononona waze akumufupa.”—Hep 11:6; 1Yo 5:3.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-2 767
Kujika Njiza
Shimbi ya Yehova yapwile ni kwamba ngwo, “kashingiwa mutu yoze matutulula njiza ya mukwo.” (Shi 27:17) Atu kapwile ni kulima minda hanga apwe ni ya kulia, kashika kututulula njiza, chapwile ni kukinda mwenya munda kulima hanga awane yize malikwasa nayo. Ku mashimbu a kunyima, kututulula njiza chapwile ngwe kwiya.—Yom 24:2.
23-29 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 29-30
“Kuwayila Yehova hi Chikalu ko”
w09 1/11 31 ¶2
Yehova Kakutwaha Uhashi wa Kusakula
Shina chakupwa chikalu kulinga yize Zambi akutwita? Mose kasonekene ngwenyi: “Liji lino lia shimbi ngunanwambe musono, kulianukalilile, chipwe kuliapwile kusuku.” (Versu 11) Yehova keshi kutwita tulinge yuma yize kutuchi kuhasa. Shimbi jenyi japwa jashi, nawa hi chikalu ko kujikaula. Tunajinyingika kanawa. Kutwatambile kuzezuka “mwilu” hanji kuya mu “sali lia kalunga-lwiji” mba tunyingike yize Zambi anatwite. (Versu 12, 13) Mbimbiliya yakutulweza chize twatamba kutwama ku mwono.—Mik 6:8.
w09 1/11 31 ¶1
Yehova Kakutwaha Uhashi wa Kusakula
“HA MASHIMBU amwe nakwivwa woma ngwami chishi kuhasa kununga ni kushishika kuli Yehova.” Che ambile umwe mukwa-Kristu wa pwo, kapwile ni kunyonga ngwe yuma yipi yize yalingiwile ku mwono wenyi muze te achili kanuke muyinunga ni kumupinjisa. Shina yino te muyilingiwa? Shina kutushi kuhasa kwehuka yuma yipi? Ka. Yehova hanatwehe chawana chakusakula chipi ni chipema, hachino, mutuhasa kusakula yetwene yize mutulinga. Yehova kanazange hanga tusakule yuma yipema, Liji lienyi, Mbimbiliya, liakutulweza chize mutuhasa kuchilinga. Tala maliji a Mose, ali ha Shimbi Yamuchiali kapitulu 30.
w09 1/11 31 ¶4
Yehova Kakutwaha Uhashi wa Kusakula
Shina Yehova kakulipikala ha yize twakusakula? Ewa kakulipikala! Zambi yatuma Mose hanga asoneke ngwenyi: “Tongolenu mwono.” (Versu 19) Mba kuchi mutuhasa kutongola mwono? Mose yamba ngwenyi: “Mukuzanga Yehova Zambi yenu, mukuzeya ku liji lienyi, mukumulalaminya.” (Versu 20) Nyi mutukolesa zango lietu hali Yehova, mutuzanga kumupanjika, kulalaminya ni ushishiko weswe kuli iye, chipwe ngwe mukulingiwa yuma yeswayo. Nyi twalinga chino, mutusakula mwono, chekwamba, mutupwa ni uwahililo ku mwono haliapwila ni kutalatala cha mwono wa mutolo uze Zambi analakenya hashi haha.—2Pe 3:11-13; 1Yo 5:3.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
it-3 149 ¶8
Matwi
Yehova, kupalikila muli tuvumbi twenyi, yamba kuli A-Izalele yihulia ngwenyi, kali ‘yilima ku matwi.’ (Jer 6:10; Yi 7:51) Chili ngwe A-Izalele jacho kasele yivunji mu matwi hanga ahone kwivwa. Kali matwi waze Yehova kakazulwile, mumu Yehova mwe wakuhana matwi a kwivwa ni a kwononoka kuli waze akumufupa, alioze kakwecha hanga matwi a ku spiritu a yihulia ajike. (Shi 29:4; Ro 11:8) Postolo Paulu kaprofetezele ngwenyi, te mukupwa amwe mashimbu, waze akuliamba ngwo akwa-Kristu malimika ni ufulielo wamwenemwene, ha kulituna kwivwa umwenemwene wa Liji lia Zambi, ni kufupa kwivwa “kuzwa” mu matwi ha kufupa kupanjika alongeshi a mahuza waze maalongesa yuma yize akuzanga. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Chikwo nawa, matwi mahasa kupwa ni “chimbangwinya” ha kwivwa sango ja yuma yipi yize yakukomwesa.—1Sa 3:11; 2Mi 21:12; Jer 19:3.
30 AGOSTO–5 SETEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | SHIMBI YAMUCHIALI 31-32
“Lilongese ha Yilweza ya Maliji a Mwaso wa mu Mbimbiliya”
“Mbunge Yami Yipwe Yimuwika Yakuvwila Woma Jina Lie”
8 Shimbu A-Izalele te kanda achinjila mu chifuchi cha chilakenyo, Yehova kalongesele Mose umwe mwaso. (Shimbi 31:19) Chocho Yehova yatuma Mose hanga alongese mwaso wacho kuli A-Izalele. (Tanga Shimbi Yamuchiali 32:2, 3.) Nyi mutupukuna ha versu 2 ni 3, mutumona ngwetu, Yehova kanazange hanga jina lienyi alinyingike ni kulivulwoka kuli atu eswe. Tunyongenu ha chiseke chize atu evwile muze Mose aalongesele hakutwala kuli Yehova ni jina lienyi lisandu! Yuma yize Mose alongesele A-Izalele, yaakolesele ni kwatakamisa ngwe chize vula akutatwisa yilima-lima. Twatamba kukaula chilweza chino muze tunalongesa akwetu.
9 Muze tunayi ni kwambujola ku zuwo ni zuwo hanji ha mbunga, twatamba kukalakala ni Mbimbiliya hanga tusolole jina lia Zambi kuli atu. Solwela atu mikanda yetu, yinema ni site yetu yize yakulemesa Yehova. Ku mulimo, ku shikola hanji ha mashimbu waze uli mu wenyi, sako tachi hanga uhanjike ni atu hakutwala kuli Zambi yetu wa zango ni chize apwa. Lweza atu yuma yize Yehova malinga kulutwe lia matangwa. Nyi twalinga chino, mutuhasa kukwasa atu anji hanga anyingike kanawa Yehova ni kwakwasa hanga anyingike umwenemwene hakutwala kuli iye. Malongeso a mu Mbimbiliya waze twakulongesa atu, kali alemu chinji, mumu mahasa kwahuzulula ni kwatakamisa.—Iza. 65:13, 14.
w09 1/5 14 ¶4
Yilweza ya mu Mbimbiliya, Shina Muyihasa Kukulumbunuka?
Mbimbiliya yakutesa Yehova ni yuma yize kuyishi ni mwono. Yakwamba ngwo, iye kali ngwe “Liwe lia Izalele,” ngwe “liwe lia tachi” nawa ngwe “mbonge.” (2Sa 23:3; Sam 18:2; Shi 32:4) Kulifwa chika chiliho? Chizechene ngwe liwe linene liapwa likolo, Yehova neye mahasa kupwa Chishina cha ufunge ukolo kuli yena.
w01 1/10 9 ¶7
Imbulula Yehova ha Kufumba Ana je
7 Tunyongenu ha zango lize Yehova asolwele hali A-Izalele. Mose kazachishile chilweza chipema hanga alumbunune zango lia Yehova hali A-Izalele. Yasoneka ngwenyi: “Chizechene ngwe pupa kakuvundula walo wenyi nikuhuha helu lia ana jenyi, nikuzazulula mapulwa jenyi kwakwata nikwambata ha tonga jenyi, chocho Yehova wika wamusongwelele [Yakomba].” (Shi 32:9, 11, 12) Pupa wa chali ha kulongesa ana jenyi kuhumuka, “kakuvundula walo wenyi,” kakusunga mapulwa jenyi ni kwazazulula hanga akwase ana jenyi kuhumuka. Muze mwana akutumbuka chaswa, naye kakumukaula hanji ‘kuhuha’ helu lienyi. Muze mamona ngwe mwana kanaholoka hashi, kakuya mushi lienyi hanga amumbate “ha tonga jenyi.” Yehova, neye kafungile vungu lia Izalele ni zango. Yaaha Shimbi kupalikila muli Mose. (Sam 78:5-7) Zambi kapwile ni kulihulumba chinji hali A-Izalele, kashika apwile ni kwakwasa muze te akupalika mu kapinda.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
w04 15/9 27 ¶12
Yikuma Yilemu ya Mukanda wa Shimbi Yamuchiali
31:12. Twanuke katamba kutwama hamuwika ni makulwana ha kukunguluka, chikwo nawa, katamba kusa tachi hanga apanjike ni kulilongesa muze ali ha kukunguluka.