Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
5-11 MAIO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 12
Twakuyuka Muze Twakuhondangana Chinji
(Yishima 12:11) Mukwa kulima minda yenyi makapwa ni kulia chinji; yoze makaula atu amokomoko keshi mbunge.
(Yishima 12:24) Kwoko lia chipalakata kumulikayula; alioze chileya mamusa ku ungamba.
Chitanga cha Zambi Chilemu Kuhiana Kamanga
Muchihasa kupwa chikalu kuli amwe tuvumbi twa Yehova kupwa ni mbongo jakulikwasa najo ha tangwa ni tangwa. Chipwe chocho, o keshi kufupa mbongo mu majila waze kalitele. Alioze, ayo kakuhondangana chinji. Ha kulinga chino, ayo kakusolola ngwo kakulemesa chitanga cha Zambi, ngwe kupwa ni mbunge yipema hanji kuhanjika umwenemwene. Kuli ayo, chitanga chacho chili chilemu chinji kuhiana kupwa ni upite unji.—Yishi. 12:24; Efwe. 4:28.
(Yishima 12:14) Ku mihuko ya kanwa lienyi mutu makayuka ni yipema; makakundulula kuli mutu mweswe yitanga ya moko jenyi.
w15 1/2 5 ¶4-6
Chize Muhasa Kuwahilila ha Kuhondangana
Mulimo wetu wakuneha uwahililo nyi mutumona chize wakukwasa atu akwo. Yesu kambile ngwenyi: “Kuhana chakuneha uwahililo unji kuhiana kutambula.” (Yilinga 20:35) Kuchizako waze akuyuka ha mulimo wetu ngwe akwa-kulanda ni miata a mulimo, kuli nawa atu akwo waze akuyuka, ngwe asoko jetu ni waze anafupu ukwaso.
Asoko jetu. Muze mwata wa mu usoko akuhondangana hanga akwase asoko jenyi, iye kakwayukisa mu majila aali. Chitangu, iye kakusa shindakenyo ngwo asoko jenyi kali ni yize anafupu ku mwono ngwe kulia, mazalo ni zuwo. Iye kakulinga chiteli chenyi chize Zambi amwehele cha “kulisa asoko jenyi.” (1 Timoteu 5:8) Chamuchiali, iye kakulongesa asoko jenyi chize atamba kuhondangana. Shane yoze twatongolanga kunyima, yamba ngwenyi: “Tata kali chilweza chipema cha mutu yoze wakuhondangana. Iye kali chikilikita, mulimo wenyi uli wa kusonga mapaya. Chilweza chenyi chakungulongesa ulemu wa kuhondangana ni moko jami, ngwe kululieka yuma yize muyikwasa akwetu.”
Waze anafupu ukwaso. Postolo Paulu yatoweza Akwa-Kristu hanga “akakilikite, . . . hanga akapwe ni chimwe chuma cha kulianyina ni yoze unahono.” (A-Efwesu 4:28) Ewa, muze twakuhondangana hanga tulikwase yetwene ni asoko jetu, yetu mutuhasa kupwa ni uhashi wa kukwasa waze anahono. (Yishima 3:27) Kashika, kuhondangana muchihasa kutukwasa kupwa ni chiseke cha kulianyina ni akwetu yize tuli nayo.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 12:16) Utenu wa chihepuke kuwakumoneka washiwashi; alioze chikanyame kakusweka sonyi.
ijwyp mutwe 95 ¶10-11
Shina Nakunyongonona?
● Pwako ni nyonga lialita hakutwala ku yize unapalika. Nyingika kalisa watwama ha kapinda munene ni kapinda mukehe. Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Utenu wa chihepuke kuwakumoneka washiwashi; alioze chikanyame kakusweka sonyi.” (Yishima 12:16) Kashika, kanda wecha yuma yeswe mupalika yikupinjise.
Alongi ni akwetu ku shikola te kakulinyenyeta ha yuma yikehe-yikehe. Mumu lia chino, masepa jo te kakwahepwisa ha internet. Chino te chakwatwala kwivwa uli unji.—Joanne.
(Yishima 12:1-20) Mweswe mazanga amufumbe kakuzanga yinyingi; alioze yoze keshi kuzanga kumukanjisa kapwa ngwe kashitu. 2 Lunga mupema mawana vumbi kuli Yehova; alioze mukwa kutaka yipi Iye mamuhisa. 3 Mutu keshi kukola ku ungulungulu; alioze chikota cha mukwa ululi kuchichi katukuka nilimwe tangwa. 4 Pwo wa kushishika kapwa ngwe chipangula kuli mukwo-lunga; alioze pwo yoze makolesa sonyi kapwa ngwe kupola mu yifwaha ya mukwo-lunga. 5 Manyonga ja akwa ululi kakululama; alioze yiyulo ya yingulungulu kuyakwonga. 6 Maliji a yingulungulu kakutwala ku kujikinyina kushiha atu; alioze kuhanjika cha akwa ululi muchikaapulula. 7 Yingulungulu kakuanunguna, hikeshiko; alioze zuwo lia mukwa ululi kumulikakola. 8 Makachichimieka lunga nikulita ni mana jenyi; alioze makalelesa mukwa mbunge ya kupiya. 9 Yoze anamulelesa alioze kali ni ngamba kanawaha kuhiana yoze wakulilemesa hindu yakulia keshi nayo. 10 Mukwa ululi kakunyonga mwono wa chimuna chenyi; alioze keke ya yingulungulu yapwa uswi. 11 Mukwa kulima minda yenyi makapwa ni kulia chinji; yoze makaula atu amokomoko keshi mbunge. 12 Chingulungulu kakuzanga kambwila lia atu api; alioze chikota cha mukwa ululi chakwima.13 Utanguko wa mivumbo wapwa kambwila kuli mutu mupi; alioze mukwa ululi makatuhuka mu lamba lienyi. 14 Ku mihuko ya kanwa lienyi mutu makayuka ni yipema; makakundulula kuli mutu mweswe yitanga ya moko jenyi. 15 Jila ya chihepuke yinapeme ku meso jenyi mwene; alioze mukwa mana kakupanjika ku yiyulo. 16 Utenu wa chihepuke kuwakumoneka washiwashi; alioze chikanyame kakusweka sonyi. 17 Yoze mahanjika umwenemwene masolola ululi; alioze chela cha mahuza kakusolola kwonga. 18 Kwali mukwa kuhanjika kalusulusu ngwe kutuwa cha katana; alioze limi lia mukwa mana kuliakuwuka. 19 Kanwa lia kuhanjika umwenemwene kumakalikolesa lia mutolo; alioze limi lia mahuza liapwa lia kashimbu wika. 20 Waze akutaka yuma yipi kali ni kwonga mu mbunge jo; alioze akwa kuyula ni sambukila kali ni uwahililo.
12-18 MAIO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 13
Kanda Utayiza Akwonge Kuli Yingulungulu
(Yishima 13:9) Lutemo wa mukwa ululi kakuwahilila; alioze ndeya ya chingulungulu kumakayijimisa.
it-2 660 ¶6, 7
Ndeya
Chize Akuyitesa Nawa. Chuma chize mutu akufupa hanga atemune nacho jila yenyi kakuchivuluka ngwo ndeya. Ni nyonga lino, mukanda wa Yishima unasolola kalisa hali mukwa ululi ni chingulungulu ha kwamba ngwo: “Lutemo wa mukwa ululi kakuwahilila; alioze ndeya ya chingulungulu kumakayijimisa.” (Yis 13:9) Ndeya ya mukwa-ululi yakununga ni kutemuka, alioze chipwe ngwe ndeya ya chingulungulu yakusoloka ngwe yinatemuka, ni majila jenyi ngwe apema, nihindu Zambi makamunongesa. Chizechene nawa, Zambi makanongesa atu waze akutuka yisemi jo.—Yis 20:20.
kujimuna ndeya ya umwe mutu, chinalumbunuka ngwo mutu wacho keshi nawa ni kutalatala. Chishima chikwo cha mu Mbimbiliya chakwamba ngwo: “Mumu mutu mupi kechi kupwa ni kwononona; ni ndeya ya yingulungulu muyikajima.”—Yis 24:20.
(Yishima 13:20) Nyi muwenda ni akwa mana ni yena nawa muopwa ni mana; alioze mweswe malikata ni yihepuke kumakevwa kusasaminya.
w12 15/7 12 ¶3
Lingila Zambi ya Utuswilo
3 Nyi Satana kahashile kupiangula atu aali angunu ni angelo hanga alitune wata wa Zambi, ni yetu mahasa kutupiangula. Muheto wenyi wa kupiangwillamo kuwalumukine. Iye kakweseka kutupiangula hanga tunyonge ngwetu, shimbi ja Zambi jili jikalu, nawa nyi twajikaula kutuchi kuwahilila. (1 Yoano 5:3) Kunyonga cha mutapu au chili chipi chinji, mumu muchihasa kutupiangula nyi kutwakanyamine. Umwe ndumbu wa pwo wa miaka 24 yoze walingile utanji yamba ngwenyi: “Kulikata ni masepa api ku shikola, changutwalile hanga ngupianguke, mumu napwile ni kwivwa woma wa kulihandununa no.” Kota ni yena hiunapalika mu cheseko cha mutapu au.
(Yishima 13:25) Mukwa ululi kakulia ndo mayukisa mbunge yenyi; alioze jimo lia chingulungulu mulikahona.
w04 15/7 31 ¶6
‘Chikanyame Mweswe Kakulinga Yuma Kulita ni Chinyingi’
Mukwa-ululi yoze wakulinga yuma kulita ni chinyingi, makamuwahisa. Solomone kambile ngwenyi: “Mukwa ululi kakulia ndo mayukisa mbunge yenyi; alioze jimo lia chingulungulu mulikahona.” (Yishima 13:25) Yehova kananyingika yuma yize muyihasa kutunehena uwahililo ku mwono wetu. Kashika, muze twakukaula ni ushishiko yiyulo ya mana yize twakuwana mu Liji lienyi, twakuwahilila.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 13:24) Yoze matepulula mbwechi yenyi kakuvwila kole mwanenyi; alioze yoze wamuzanga mamufumba kanawa.
it-1 117 ¶4
Zango
Mutu mahasa kumufumba chipi. Mutu kakupwa ni zango liamwenemwene muze akufupa usongwelo wa spiritu ya Zambi ni kulilongesa Liji lienyi. Ngwe chilweza, hanji umwe chisemi kakuzanga mwanenyi. Alioze, chisemi yono mahasa kufumba mwanenyi mu jila yize kuyalitele, ha kumwaha yuma yeswe yize meta chakuhona kumumina nichimwe. Iye kota malitwamina kufumba mwana. (Yis 22:15) Zango liamutapu au, kwamba umwenemwene, hi zango liamwenemwene ko. Mbimbiliya yakwamba ngwo, mutu wakusolola zango liamutapu au, keshi ni zango liamwenemwene, kali ni kole mumu keshi kuhasa kufumba mwanenyi hanga afumbuke kanawa ku mwono.
(Yishima 13:1-17) Mwana wa mana kakwivwa kufumba cha tato; alioze mukwa kulenya keshi kwivwa kukanjisa. 2 Mutu malia yipema ku mihuko ya kanwa lienyi; alioze mbunge ya mukwa mafwefwe muyikalia upupilo. 3 Yoze malayila kanwa lienyi mafunga mwono wenyi; alioze yoze mapakula chikolo mivumbo yenyi kumakamwonwona. 4 Mbunge ya chileya kuyakuzanga, hindu keshi nichimwe; alioze mbunge ya chipalakata kumuyikatoha. 5 Mukwa ululi keshi kuzanga mahuza; alioze chingulungulu kapwa chizelwokeso ni kakulikokela sonyi. 6 Ululi kuwakufunga mukwa ululi mu jila; alioze ungulungulu kuwakununguna mukwa shili. 7 Kwali yoze wakulipwisa pichi, hindu keshi nichimwe; kwali yoze wakulipwisa chiswale, hindu kali ni upite unene. 8 Ndando ya kukuula mwono wa mutu upite wenyi; alioze chiswale keshi kwivwa kukanjisa. 9 Lutemo wa mukwa ululi kakuwahilila; alioze ndeya ya chingulungulu kumakayijimisa. 10 Ku kulengumuka wika kuneza kulitachika; alioze mana kwali kuli mukwa kulongoloka. 11 Upite wa kutambula ku milimo ya kulifuza muukatepuluka; alioze yoze wakupita ku kuhondangana chenyi kumakaliwezela. 12 Kutalatala chize kuchishi kumoneka kuchakuhongesa mbunge; alioze ha kumona chize tunazange chapwa ngwe mutondo wa mwono. 13 Mukwa kulelesa lie liji kumakalionona; alioze makatambula kwononona yoze wakwivwa woma wa shimbi. 14 Longeso lia mukwa mana liapwa ngwe fuji lia mwono; mutu akakatuke ku makambwila a kufwa. 15 Malinjekela apema kakuneha vumbi; alioze jila ya akwa mafwefwe yikalu. 16 Chikanyame mweswe kakulinga ni chinyingi; alioze chihepuke kakusolola uhepuke. 17 Mukeji wa ungulungulu kakulimbukila mu yipi; alioze kanganda wa kushishika kapwa kuhinduka.
19-25 MAIO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 14
Nyonga ha Yize Muhasa Kulinga Muze Mukulingiwa Umwe Luyinda wa Chisemewa
(Yishima 14:15) Chizuzuke kakufuliela maliji eswe; alioze chikanyame kakutala kanawa ku kwenda chenyi.
Tulemesenu Mwono Uze Zambi Atuhele
10 Ha yisuho yimwe, chakupwa chikalu kwehuka yuma yipi yize muyilingiwako. Yuma yacho muyihasa kupwa luyinda wa chisemewa, misongo ni jita. Chipwe chocho, muze yuma yino muyilingiwa mutuhasa kulinga yimwe hanga tulifunge, ngwe kwononokena shimbi ja nguvulu ha kuhichika chihela chize muchisa mwono wetu mu ponde ni kukaula usongwelo weswawo matwaha. (Roma 13:1, 5-7) Ha mashimbu amwe, mahasa kutulweza ngwe mukulingiwa umwe luyinda. Hachino muchilita kukaula usongwelo weswawo matwaha kuli nguvulu hanga tulilulieke. Ngwe chilweza, twatamba kululieka tuku ya kuchina nayo muze mutusa meya, kulia chize kuchishi kupola ni kawashi hanji yitumbo.
11 Yika mutuhasa kulinga nyi umwe musongo upi muulitanda kuze twatwama? Twatamba kukaula usongwelo uze nguvulu akuhana, ngwe wa kusana ku moko, kulisela tando ni akwetu, kuzala kafuza ni kulisosolola hakachi ka akwetu nyi twakwachika musongo wacho. Nyi twalinga yuma yino yeswe, mutusolola ngwetu twakulemesa chawana cha mwono.
12 Muze kunalingiwa yimwe yize muyisa mwono wetu mu ponde, hanji masepa jetu ni enyembo jetu mahasa kumwanga sango ja mahuza hakutwala ku chikuma chacho. Shimbu tutayize “maliji eswe” waze mutwivwa, muchilita kukaula usongwelo wa nguvulu ni wa mandotolo. (Tanga Yishima 14:15.) Chizavu cha Tusongo ni Mambetele a hashi heswe, kakusa tachi hanga ahengwole sango jamwenemwene shimbu kanda achihana usongwelo hakutwala ku kukunguluka ni kwambujola. (Hepre. 13:17) Muze twakukaula usongwelo wacho, twakulifunga ni kufunga akwetu. Chikwo nawa, twakuhana uchela upema ha ululikiso wetu.—1 Petu. 2:12.
(Yishima 14:12) Jila kuyili yize yapwa kuli mutu ngwe yinapeme; alioze songo liayo liapwa majila a kufwa.
(Yishima 14:7) Yako kuli chihepuke, kuchi kuwana kuli iye mivumbo ya yinyingi.
w24.07 5 ¶11
Pwako ni Hamu Ngwe Zadoke
11 Nyi ngwe mandumbu mu chikungulwila chetu mapwa mu yimwe ponde mba mafupa ukwaso, kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza cha Ndawichi ni Zadoke ha kusolola hamu? (1) Tukaulenu usongwelo. Ha mashimbu waze tunapalika mu ponde, chili chilemu kupwa alinunga. Chikwo nawa, chakufupiwa kukaula usongwelo uze twakutambula ku Mbetele. (Hepre. 13:17) Makulwana a mu chikungulwila, katamba kuliwulula mashimbu eswe usongwelo wa kuze atwama ni wa mu ululikiso ha yize mutuhasa kulinga nyi mukulingiwa umwe luyinda. (1 Kori. 14:33, 40) (2) Tupwenu ni hamu, alioze twatamba kukanyama. (Yishi. 22:3) Tunyongenu kanawa shimbu kanda tuchilinga chuma nichimwe. Kanda tulisa mu ponde. (3) Tujikijilenu muli Yehova. Twiulukenu ngwetu, Yehova kakuzanga upeme wetu ni wa mandumbu jetu. Kashika, mahasa kutukwasa kumona majila akukwashilamo kanawa mandumbu jetu.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 14:20) Chiswale keshi kumuzanga chipwe kuli mwenyembo wenyi; alioze pichi kali ni masepa anji.
Kanda Tupatwila Akwetu Kulita ni Yize Tunamono
9 Ni ukwaso wa Zambi, Solomone yasoneka maliji wano a chinyengo ngwenyi: “Chiswale keshi kumuzanga chipwe kuli mwenyembo wenyi; alioze pichi kali ni masepa anji.” (Yishima 14:20) Yika maliji wano anatulongesa? Kanatulongesa ngwo, nyi kutwakeyele, mutuhasa kuzanga kulikata wika ni mandumbu waze ali ni upite, alioze yiswale ka. Mumu liaka chili ponde yinene kupatwila atu hamukunda wa yuma yize akwete ni yize keshi nayo?
10 Nyi mutupatwila mandumbu jetu kulita ni upite uze akwete hanji uswale, acho mutuhasa kuhandununa mandumbu mu chikungulwila. Yino yalingiwile mu yimwe yikungulwila ku sekulu yitangu, chocho Tiangu yatoweza Akwa-Kristu jacho hakutwala ku yitanga yino ya katonde. (Tanga Tiangu 2:1-4.) Kashika, kutwatambile kuhandununa mandumbu mu chikungulwila chetu. Mba kuchi mutuhasa kwehuka kupatwila mandumbu jetu kulita ni yuma yize akwete?
(Yishima 14:1-21) Pwo mweswe wa mana kakutungisa zuwo lienyi; alioze chihepuke kakulipuzula ni moko jenyi. 2 Yoze wakwenda ni ululi wenyi kali ni woma wa Yehova; alioze mukwa kupiya mu ndako jenyi kakumulelesa. 3 Mu kanwa lia chihepuke muli mbwechi ya kumulambila kulengumuka chenyi; alioze mivumbo ya akwa mana kumuyikaafunga. 4 Kuze kukushi ngombe, chililo muchipema; alioze ku tachi ja ngombe kuneza kufumbuka chinji. 5 Chela wamwenemwene kechi kuhanjika mahuza; alioze chela wa kwonga kakuhanjika mahuza. 6 Mukwa kulenya kakufupa mana hindu kaawanyine; alioze kuli mukwa malinjekela kuwana yinyingi chapwa chashi. 7 Yako kuli chihepuke, kuchi kuwana kuli iye mivumbo ya yinyingi. 8 Kuli chikanyame kunyingika jila yenyi chapwa mana; alioze uhepuke wa yihepuke wapwa wa kwonga. 9 Yihepuke kakulelesa uhie; alioze vumbi lili hakachi ka akwa ululi. 10 Mbunge kuyinanyingika kusasaminya chayo yene; chilambala keshi kuhasa kunyingika kuwaha chamo. 11 Zuwo lia chingulungulu kumalinunguna; alioze mbalaka ya mukwa ululi kumuyikawaha. 12 Jila kuyili yize yapwa kuli mutu ngwe yinapeme; alioze songo liayo liapwa majila a kufwa. 13 Mbunge yili ni chinyengo chipwe ha kuseha; songo lia chiseke kulemewa. 14 Mukwa kuhenga mu mbunge makalia mihuko ya ndako jenyi; mutu mupema makaliwahisa mwene. 15 Chizuzuke kakufuliela maliji eswe; alioze chikanyame kakutala kanawa ku kwenda chenyi. 16 Mukwa mana kakwivwa woma, kakuchina yipi; alioze chihepuke kakulilengela, keshi woma. 17 Mukwa kutenuka washi malinga ya uhepuke; mukwa kutaka yipi keshi kumuzanga. 18 Yizuzuke kakuhinga uhepuke; yikanyame kakuasela chipangula cha yinyingi. 19 Atu api kakuhetamina kumeso ja apema; yingulungulu kakuhetamina ku yikolo ya akwa ululi. 20 Chiswale keshi kumuzanga chipwe kuli mwenyembo wenyi; alioze pichi kali ni masepa anji. 21 Mukwa kulelesa mwenyembo wenyi kanavulumuna; alioze kawaha yoze mavwila keke yiswale.
26 MAIO–1 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 15
Kwasa Akwenu Awahilile
(Yishima 15:15) Matangwa eswe a mukwa lamba kapwa api, alioze mbunge ya chiseke yapwa ngwe festa yize kuyishi kuhwa.
(Yishima 15:17) Kulia cha matamba kuze kwatwama zango, chapema kuhiana ngombe wa maji hamuwika ni kole.
w10 15/11 31 ¶16
Mutukenda ni Ushishiko!
16 Yombi kapwile mukwa-kuzumbula akwo. (Yom 31:31, 32) Chipwe ngwe kutushi ni yuma yinji, nihindu mutuhasa kupwa ni mbunge ya kuzumbula ngeji.” (Roma 12:13) Mutuhasa kulianyina ni akwetu yize tuli nayo ni kwiwuluka ngwe: “Kulia cha matamba kuze kwatwama zango, chapema kuhiana ngombe wa maji hamuwika ni kole.” (Yishi. 15:17) Kulia hamuwika ni mandumbu jetu ashishika chakutuyukisa chinji ni kutukwasa kukola ku ufulielo chipwe ngwe kulia chacho chili chikehe.
(Yishima 15:23, 30) Lunga kakuwahilila ni kumbululo lia kanwa lienyi. Liji lia ha ola ya kulita, kuwahalio. 30 Pangu lia meso liakuwahisa mbunge; lusango mupema kakuwahisa yifwaha.
Tulitakamisenu Umwe ni Mukwo “Kuhiana Chikolo”
16 Yika mulinga nyi kuushi kuhasa kutakamisa akwenu? Kwamba pundu, kutakamisa akwetu hi chikalu ko. Nyi mumona mutu kanaholo chinji eseka kumusehesa. Nyi kasehele, chino muchisolola ngwe, kota kali ni yimwe yinamupinjisa nawa kanafupu mutu yoze mahanjika nenyi. Yena muhasa kumutakamisa ha kumupanjika wika.—Tia. 1:19.
17 Umwe ndumbu mukweze avuluka ngwo Henri, kevwile yinyengo muze asoko jenyi anji echele kuwayila Yehova. Umwe wa kuli ayo te tato, yoze wapwile mukulwana wa mu chikungulwila. Umwe kalayi wa mbonge yamona ngwenyi, Henri te kanalema ku mbunge, chocho yamusanyika hanga aye ni kunwa kafe. Hachino, yamupanjika kanawa muze te analumbununa manyonga jenyi. Henri yanyingika ngwenyi mba akwase asoko jenyi afune mu umwenemwene, iye mwene katamba kununga ni kushishika kuli Yehova. Chikwo nawa, kawanyine utakamiso ha kutanga Samu 46, Zefania 3:17 ni Marku 10:29, 30.
18 Yika twalilongesa ha chilweza cha Marta ni Henri? Twalilongesa ngwetu, yetweswe mutuhasa kulembejeka ni kutakamisa mandumbu jetu ha yize anafupu. Mwanangana Solomone yasoneka ngwenyi: ‘Liji lia ha ola yalita, kuwahalio. Pangu lia meso liakuwahisa mbunge; lusango mupema kakuwahisa yifwaha.’ (Yishi. 15:23, 30) Shina unanyingika umwe yoze unafupiwa utakamiso hanji unanenganyana? Muhasa kutanga nenyi Kaposhi wa Kutalila hanji yimwe mu site yetu. Chikwo nawa, Paulu yalongesa ngwenyi, kwimba miaso ya Wanangana hamuwika chakutuvwisa kuwaha. Yasoneka ngwenyi: “Nulilongese, nikulishinjila umwe ni mukwo mu masamu, ni miaso, ni mimbo ya uspiritu. Imbenu ni vumbi mu mbunge jenu kuli Zambi.”—Kolo. 3:16; Yili. 16:25.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 15:22) Nyi kukushi chiyulo kuhala kuchichi kulumbunuka, alioze ku wunji wa akwa chiyulo kakuchikolesa.
ijwbq mutwe 39 ¶3
Shina Akwa-Kristu No Mahasa Kufupa Ukwaso wa Mandotolo?
2. Shina munguhasa kufupa ndotolo mukwo hanga ngupwe ni shindakenyo nyi ndotolo yoze nahanjikile nenyi chisuho chitangu kangupima kanawa? Mbimbiliya yakwamba ngwo: “Ku wunji wa akwa chiyulo” mutuhasa kukwata yiyulo yipema, chipi-chipi yiyulo yize yinatale ha chuma chilemu ngwe uwukiso.—Yishima 15:22.
(Yishima 15:1-21) Kumbululo lia vumbi kuliakuchinda ufwatulo; alioze liji lisasu kuliakusangumuna utenu. 2 Limi lia mukwa mana kuliakuhanjika yinyingi kanawa; alioze kanwa lia chihepuke kuliakulusuka uhepuke. 3 Meso a Yehova kanamono kweswe nikutala chipi ni chipema. 4 Limi lia umbovu liapwa ngwe mutondo wa mwono; alioze uhenge walio kuwakumakuna spiritu. 5 Chihepuke kakulelese longeso lia tato; alioze yoze mataa kumukanjisa malumuka chikanyame. 6 Mu zuwo lia mukwa ululi mwatwama upite wunji; alioze mukufumbuka cha chingulungulu muli kupinda. 7 Mivumbo ya mukwa mana kuyakuhana yinyingi; mbunge ya chihepuke, ka. 8 Chitapo cha chingulungulu chapwa chizelwokeso kuli Yehova; alioze kulemba cha mukwa ululi chamuwahila chinji. 9 Ndako jachingulungulu japwa chizelwokeso kuli Yehova; alioze kakuzanga mukwa kukaula ululi. 10 Yoze mehuka jila mamona kufumba chimwe chikalu; yoze keshi kuzanga amukanjise kumafwa. 11 Kufwa ni Kwonwona yinamoneka kuli Yehova, mba mbunge ja ana ja atu, ka? 12 Mukwa kulenya keshi kuzanga yoze mamukanjisa. Kechi kulikundama ni mukwa mana. 13 Mbunge ya chiseke kuyakuwahisa mutu ku meso, alioze chinyengo mu mbunge kuchakushiha spiritu. 14 Mbunge ya mukwa malinjekela kuyakufupa yinyingi, alioze kanwa lia chihepuke kuliakulikuchisa ni uhepuke. 15 Matangwa eswe a mukwa lamba kapwa api, alioze mbunge ya chiseke yapwa ngwe festa yize kuyishi kuhwa. 16 Chikehe hamuwika ni woma wa Yehova chapema kuhiana upite wunji hamuwika ni lamba. 17 Kulia cha matamba kuze kwatwama zango, chapema kuhiana ngombe wa maji hamuwika ni kole. 18 Chifwatulo kakusangumuna kuhamika, alioze yoze keshi kutenuka fuji kakuholesa vunda. 19 Jila ya chileya yajika ni mbimbo, alioze jila ya mukwa ululi kuyakusoloka kanawa. 20 Mwana wa mana kakuwahisa tato, alioze chihepuke kakulelesa naye. 21 Kuli yoze keshi mbunge uhepuke wapwa ngwe chiseke, alioze mukwa malinjekela kakwenda ni ululi.
2-8 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 16
Yihula Yitatu Yize Muyihasa Kutukwasa Kukwata Yiyulo Yipema
(Yishima 16:3, 20) Kunjika yilinga ye kuli Yehova mba kuhala che muchikakola. 20 Yoze mapanjika ku liji mawana yipema. Kawaha mweswe mafuliela Yehova.
w14 15/1 19-20 ¶11-12
Yize Muyihasa Kukwasa AKweze Kukwata yiyulo yipema
11 Twakuwahilila mumu twakulingila Yehova Zambi yetu. (Yishi. 16:20) Chinasoloka ngwe, Mbaruke chikwashi cha Jeremia kavulamine chikuma chino. Ha mashimbu amwe, iye te keshi kuwahilila nawa mu mulimo wa Yehova. Kashika Yehova kamulwezele ngwenyi: “Mba yena unalifupila yuma yilemu yena mwene nyi? Kanda uyifupa, mumu Yehova kanambe ngwenyi, Mungukoka yuma yikalu hali atu eswe, hindu mungukwaha mwono we ngwe upite wa jita kweswako muoya.” (Jere. 45:3, 5) Yika wanyonga? Chuma chika te muchikwasa Mbaruke kuwahilila ku mwono? Kufupa yuma yilemu nyi kulilamwina muze Yehova te manongesa Yerusaleme?—Tia. 1:12.
12 Ndumbu Ramiro kali chilweza chipema cha mutu yoze wakuwahilila mu mulimo wa Yehova. Iye kambile ngwenyi: “Nakolelele mu mbonge ya Andes, tata ni mama kapwile yiswale. Muze te ngunayi ni kukola, yaya yangulweza ngwenyi te kanazange kungufwetela shikola yinene kuze mungulilongesela. Alioze ha shimbu liacho, umwe ndumbu pionelu kangusanyikine hanga twambujole mu yimwe mbonge yikehe. Nayile mu mbonge yacho ni kulilongesa kutewula kambu. Kashika, napwile ni kamingoso kami ka kutewula kambu. Amu twalihanyine hanga tulongese atu Liji lia Zambi, atu anji mu mbonge yatayiza kulilongesa Mbimbiliya. Kulutwe, nanjilile mu chikungulwila cha limwe limi lize atu akehe akuhanjika. Haliapwila, nguli mu mulimo wa shimbu lieswe ha miaka kumi. Kukushi mulimo ukwo uze muuhasa kungunehena uwahililo kuhiana kukwasa atu kulilongesa sango jipema mu limi lio.”
(Yishima 16:7) Muze ndako ja mutu jakuwahila Yehova, kakupwisa ni sambukila chipwe akwa kole jenyi.
(Yishima 16:25) Jila kuyili yize yapwa kuli mutu ngwe yinapeme; alioze songo liayo liapwa majila a kufwa.
w13 15/9 17 ¶1-3
Shina Walumuka Lume?
KANJI-KANJI twakusolola yitanga yimwe mumu lia chize atulelele ni kuze twakolelele. Kashika chize twakuzala, yize twakulia ni chize twakuheha, twakuchilinga mumu lia atu waze twatwama no hanji yize twapalikile ku mwono.
2 Kuli yuma yimwe yize yapwa yilemu chinji ku mwono, kuhiana kusakula yize mutuzala hanji yize mutulia. Ngwe chilweza, kakutulongesa chize mu wanuke kunyingika yize yalita ni yize kuyalitele. Chipwe chocho, yuma yize yakupemena kuli umwe, mukwo mahasa kuyimona ngwe kuyapemene. Yuma yize mutu mahasa kusakula muyihasa kukwata ha shimbi ya ku mbunge yenyi. Mbimbiliya yakwamba ngwo kanji-kanji “muze akwa-mavungu aze keshi shimbi, malinga ni mbunge jo yuma kulita ni shimbi, atu wano chipwe ngwe keshi shimbi, kanapu shimbi kuli ayo ene.” (Roma 2:14) Alioze kuchi mutulinga nyi kukushi yimwe shimbi ya Zambi hakutwala ku chimwe chikuma? Shina mutuhasa kukaula shimbi yize atulongesele mu wanuke hanji jize akutayiza haze twatwama?
3 Kuli yikuma yaali yilemu yize Akwa-Kristu atamba kukaula hanga achine kunyonga chocho. Mbimbiliya yakutwiwulula ngwo: “Jila kuyili yize yapwa kuli mutu ngwe yinapeme; alioze songo liayo liapwa majila a kufwa.” (Yishi. 16:25) Mumu lia kupwa yihenge kutushi ni uhashi wa kusongwela kanawa shimbo jetu. (Yishi. 28:26; Jere. 10:23) Chamuchiali, Mbimbiliya yakusolola ngwo manyonga ni yitanga ya akwa-hashi kakwasongwela kuli mwe Satana “zambi ya mwakono.” (2 Kori. 4:4; 1 Yoa. 5:19) Hachino, nyi tunazange kupwa ni utayizo ni yiwape ya Yehova, twatamba kukaula usongwelo uli ha A-Roma 12:2.—Tanga.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 16:22) Malinjekela kapwa ngwe fuji lia mwono kuli mwenya-o, alioze kufumba yihepuke chapwa uhepuke wo.
it-1 722
Fumbo
Songo lia Kutayiza hanji Kulituna. Yingulungulu ni yihepuke ni waze akwete yitanga ya luchisa kakupihilila ni kulituna fumbo lieswe lia Yehova. (Samu 50:16, 17; Yishi. 1:7) Songo lia uhepuke wacho, liakupwa fumbo liamuchiali, kanji-kanji kwalamba chikolo. Ngwe chize anayilumbununa ha mukanda wa Yishima 16:22: “Kufumba yihepuke chapwa uhepuke wo.” O mahasa kulinehena uswale, sonyi, misongo hanji lume kufwa shimbu kanda akola. Sango ja A-Izalele jinatulweze chize ponde yacho yakupwa. Ayo kakapanjikile fumbo lize atambwile kupalikila mu yiyulo yize aprofeta apwile ni kwaha. Kakatayijile chipwe muze Yehova echele kwafunga ni kwaha yiwape. Kusulaho, yapalika mu fumbo likalu lize aalwezele kunyima, lia kwakumba ni kwatwala mu undungo.—Jer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hoz 7:12-16; 10:10; Zef 3:2.
(Yishima 16:1-20) Kuhala cha mbunge chili kuli mutu; alioze kumbululo lia mu kanwa linakatuka kuli Yehova. 2 Ndako jeswe ja mutu jinapeme kumeso jenyi mwene; alioze Yehova kakupezalisa maspiritu. 3 Kunjika yilinga ye kuli Yehova mba kuhala che muchikakola. 4 Yuma yeswe Yehova hayitengela milimo yayo; ewa chipwe yingulungulu haasela tangwa lia yipi. 5 Mweswe mukwa kulengumuka mu mbunge kapwa chizelwokeso kuli Yehova; chipwe malikwata kwoko ni kwoko hindu kechi kasamba. 6 Utu wa zango ni umwenemwene kuyakufwetela uhenge; ku woma wa Yehova atu kakuchina yipi. 7 Muze ndako ja mutu jakuwahila Yehova, kakupwisa ni sambukila chipwe akwa kole jenyi. 8 Chikepe hamwe ni ululi chawaha kuhiana kufumbuka chinji hamwe ni uhenge. 9 Mbunge ya mutu kuyakuhala jila yenyi; alioze Yehova kakusongwela shimbo jenyi. 10 Chiyulo cha munanyi chili ku mivumbo ya mwanangana; kanwa lienyi kulichi kutangula upatwilo. 11 Pezu ja ululi ni mbalansa ja ululi ja kuli Yehova; pezu jeswe ja mu njeke japwa chitanga chenyi. 12 Chakuzelwokesa mianangana kulinga ungulungulu, mumu kakukolesa ngunja ni ululi. 13 Mianangana kakuwahilila ni mivumbo ya ululi; kakuzanga yoze mahanjika ni ululi. 14 Ufwatulo wa mwanangana wapwa ngwe mukeji wa ufwe; mukwa mana mamutomesa mbunge. 15 Mwono watwama mu pangu lia ku meso ja mwanangana; vumbi lienyi liapwa ngwe lelwa lia vula wa samakwasa. 16 Kuzuka mana chawaha kuhiana oru. Ewa kutongola malinjekela chawaha kuhiana prata. 17 Chikoka cha mukwa ululi chapwa kuchina yipi. Mweswe mafunga jila yenyi kakufunga mwono wenyi. 18 Kulengumuka kuchakutetekela kunonga. Mbunge ya kulizata yatwala ku kulimbuka. 19 Kulikehesa hamwe ni yiswale chawaha kuhiana kulipangila upite ni akwa kulengumuka. 20 Yoze mapanjika ku liji mawana yipema. Kawaha mweswe mafuliela Yehova.
9-15 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 17
Pwenu ni Sambukila mu Ulo Wenu
(Yishima 17:1) Manda a shima hamwe ni kuhwima kanawaha kuhiana zuwo lia too ni kulia hamwe ni ndombo.
(Yishima 17:9) Mukwa kufuka utanguko kanafupu zango; alioze mukwa kutokwela ha chikuma kakuhandununa masepa apema.
g 9/14 11 ¶2
Chize Mutuhasa Kwehuka Kutulika Toto ku Mbunge
Lihengwole kanawa. Mbimbiliya yakwamba ngwo, atu amwe kakulivutula kawashi ni kukoka ndombo. (Yishima 29:22) Shina ni yena che wapwa? Lihule ngwe: ‘Shina nakutulikila akwetu toto? Kutala nakulivutula ni kawashi? Shina nakulipinjisa ni akwetu ha yuma yikehe-yikehe?’ Mbimbiliya yakwamba ngwo, “mukwa kutokwela ha chikuma kakuhandununa masepa apema.” (Yishima 17:9; Chilumbununyi 7:9) Chino muchihasa kulingiwa nawa kuli waze alimbata. Kashika, nyi ukwete chako cha kutulikila akwenu toto, lihule ngwe: ‘Shina natamba kusa tachi hanga ngusolwele uhomboloji mukwetu yoze nalimbata nenyi?’—Shimbi ya mu Mbimbiliya: 1 Petulu 4:8.
(Yishima 17:14) Kuputuka cha ndombo chapwa ngwe muze majikula meya; kashika litwamine kuhamika shimbu kanda nuchiputuka kuzwela.
w08 1/5 10 ¶6–11 ¶1
Chize Munuhasa Kuhwisa Kapinda
1. Tesenu shimbu liakuhanjika hakutwala ku kapinda. Mbimbiliya yakwamba ngwo, “Chuma cheswe chili ni kangonde kacho, . . . tangwa lia kuhola, ni tangwa lia kuhanjika.” (Chilumbununyi 3:1, 7) Ngwe chize tunanyingika, kapinda umwe mahasa kusolola manyonga api waze te anahengama. Nyi yino muyilingiwa, watamba kulihumikiza. Lweza yoze walimbata nenyi ngwe, chili chipema kupwa ni amwe mashimbu a kulihumikiza, shimbu yuma kanda yipiha chinji. Yena muhasa kwehuka kapinda mu ulo wenu nyi wakaula chiyulo chino cha mu Mbimbiliya chinambe ngwo: “Kuputuka cha ndombo chapwa ngwe muze majikula meya; kashika litwamine kuhamika shimbu kanda nuchiputuka kuzwela.”—Yishima 17:14.
Alioze Mbimbiliya yakwamba nawa ngwo, kuli “tangwa lia kuhanjika.” Kapinda mukehe nyi twamulengulula, ha kupalika cha mashimbu mahasa kupwa munene. Kashika, kanda ulengulula kapinda mu ulo wenu ni kunyonga ngwe kapinda wacho mahasa kuhwa chakuhona kumusopa. Nyi nwalitesa kuhanjika mashimbu eka, lweza yoze walimbata nenyi mashimbu waze munuhasa kuhanjika hakutwala ku kapinda wacho. Kulinga chino muchinukwasa kukaula chiyulo cha mu Mbimbiliya chinambe ngwo: “Kanda nwivwa uli ndo ku kutoka cha tangwa.” (A-Efwesu 4:26) Kashika, manununa yize nwalitesa.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 17:24) Mana kapwa kumeso ja mukwa malinjekela; alioze meso ja chihepuke kakuya ndo ku masongo a hashi.
w06 15/9 19 ¶10
Yikuma Yilemu ya mu Mukanda wa Yishima
17:24. Kulisa ni chihepuke yoze meso jenyi hanji manyonga jenyi keshi kulihulikila ku yuma yilemu, yetu twatamba kufupa yinyingi hanga tulinge yuma ni mana.
(Yishima 17:1-17) Manda a shima hamwe ni kuhwima kanawaha kuhiana zuwo lia too ni kulia hamwe ni ndombo. 2 Ngamba wa mana mayula helu lia mwana yoze makolesa sonyi; kumakapwa ni chihanda cha chihinga hakachi ka enya zuwo. 3 Ndeho ya kupemesena prata ni lutengo wakupemesena oru; alioze Yehova kakweseka mbunge. 4 Chihenge kakupanjika ku mivumbo ya ungulungulu; mukwa mahuza kakupanjika ku limi lia chihuka. 5 Wayunga chiswale wasaula Tangi yenyi; yoze mawahilila ha lamba lia mukwo kechi kasamba. 6 Ajikulu kapwa chipangula cha makulwana; uhenya wa ana, atato. 7 Maliji apema katelele chihepuke; chipwe mivumbo ya mahuza kuyatelele mwanangana. 8 Chawana chapwa ngwe diamante kuli yoze machihana; kweswako matalikisa mawaha. 9 Mukwa kufuka utanguko kanafupu zango; alioze mukwa kutokwela ha chikuma kakuhandununa masepa apema. 10 Liji limuwika lia kukanjisa kuli mukwa malinjekela kuliakutwa kuhiana kulakaji lia mijiji muli chihepuke. 11 Mutu mupi kakuzanga kukatukila akwo; kashika mamutumina mukeji wa uswi. 12 Kutakana ni ursu yoze hamutambula anenyi chashi, kutakana ni chihepuke mu uhepuke wenyi chikalu. 13 Yoze makundulula yipi ha yipema, yipi kuyichikukatuka ku zuwo lienyi. 14 Kuputuka cha ndombo chapwa ngwe muze majikula meya; kashika litwamine kuhamika shimbu kanda nuchiputuka kuzwela. 15 Yoze masambisa chingulungulu ni yoze mahisa mukwa ululi, eswe ni aali kapwa chizelwokeso kuli Yehova. 16 Ha chikuma chika mu koko lia chihepuke muli ndando ya kulanda mana, se keshi mbunge? 17 Sepa lia mutu kakuzanga matangwa eswe; alioze ha tangwa lia lamba he hakusemukina uyaya.
16-22 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 18
Chize Muhasa Kutakamisa Waze Anayiji
(Yishima 18:4) Maliji a mu kanwa lia mutu kapwa ngwe meya asuku; Kuuto ya mana kwapwa ngwe chitwetwe cha kupukumuka.
Mana Amwenemwene Kanakololoka
17 Nyonga shimbu kanda uchihanjika. Nyi kutwakeyele, yuma yize mutuhanjika muyihasa kuneha lamba linji. Mbimbiliya yinambe ngwo: “Kwali mukwa kuhanjika kalusulusu ngwe kutuwa cha katana; alioze limi lia mukwa mana kuliakuwuka.” (Yishi. 12:18) Twakufunga sambukila muze twakwehuka kutwama punga akwetu. (Yishi. 20:19) Mba maliji jetu awuke akwetu chakuhona kwalemeka, twatamba kuzalisa mbunge yetu ni yinyingi ya Liji lia Zambi. (Luka 6:45) Nyi twapukuna ha yize Mbimbiliya yakwamba, maliji jetu mahasa kupwa ngwe “kuuto ya mana” waze matakamisa akwetu.—Yishi. 18:4.
(Yishima 18:13) Yoze makumbulula shimbu kandevwa chikuma, chapwa uhepuke ni sonyi kuli iye.
mrt mutwe 19 mushete
Chize Mutuhasa Kunyongonona Chipwe Ngwe Tunayiji
Pwako mukwa-kupanjika. Jila yimwe yipema ya kukwashilamo mutu yoze unayiji, yili kumupanjika kanawa muze anahanjika. Kanda unyonga ngwe watamba kukumbulula yeswe yize iye mahanjika. Yena mupanjike wika. Pwako ni nyonga lialita, kanda umupatwila. Kanda unyonga ngwe unanyingika yize mutu anevu, chipi-chipi nyi chili chikalu kumona yikola yenyi.—Yishima 11:2.
Hanjika kanawa. Kota kuwanyingikine yize muhanjika, alioze kuhanjika, chipwe maliji akehe ni sepa lie muchihasa kumutakamisa. Nyi kuwanyingikine yize muhanjika, muhasa kwamba ngwe: “Chanyingikine yize mungwamba, alioze nakulihulumba chinji hali yena.” Ehuka kuhanjika maliji waze mahasa kusolola ngwe yuma yize mutu anapalika yili yikehe.
Muhasa kusolola nawa ngwo wakulihulumba hali sepa lie ha kuhengwola hakutwala ku musongo wenyi. Iye mawahilila chinji ha kumona chize yena unafupu kunyingika yize iye anapalika, chikwo nawa maliji je mahasa kumutakamisa chinji. (Yishima 18:13) Chipwe chocho, ndo ukanyame, kanda uhana chiyulo nyi mutu kechile chiyulo chacho.
Lihane hanga ukwase. Shimbu unyonge ngwe unanyingika chize muhasa kukwasa, iwuluka ngwe, sepa lie mahasa kulituna ukwaso, mumu kazangile kupinjisa akwo. Nyi chino chalingiwa, muhasa kulihana hanga umukwase ha yuma yikehe-yikehe ngwe kumulanjila yuma, kukomba ku zuwo lienyi, hanji chuma chikwo.—A-Ngalashia 6:2.
Kanda uhonga. Amu sepa lie anayiji, iye kota mahasa kulituna kuhanjika ni yena hanji kulinga yuma yize nwalitesele. Pwako chihomboloji. Nunga ni kumukwasa.—Yishima 18:24.
(Yishima 18:24) Yoze malizukila masepa anjianji malikokela kwonwona; alioze kwali sepa umwe wakulalaminya kuhiana yoze wasemuka nenyi.
Chize Mutuhasa Kukwasa Waze ali ni Musongo wa Mahesu-Hesu
“Nutakamise Waze Anahongo.”—1 A-TESALONIKA 5:14.
Sepa lie kota kanalipikala, hanji kananyongo ngwe keshi ni ulemu. Nyi wamulweza ngwe wakulihulumba hali iye, chino muchimutakamisa chinji ni kumulembejeka, chipwe ngwe kuwanyingikine yize muhanjika.
“Sepa lia mutu kakuzanga matangwa eswe.”—YISHIMA 17:17.
Linga yimwe hanga umukwase. Shimbu unyonge ngwe unanyingika chize muhasa kukwasa, muhasa kuhula kuli sepa lie chize muhasa kumukwasa. Nyi sepa lie keshi kulivwa kanawa kukulweza yize anafupu, eseka kumulweza yize munuhasa kulinga hamuwika. Hanji muhasa kulihana hanga umukwase kulanda yuma, kululieka zuwo lienyi hanji yuma yikwo nawa.—A-Ngalashia 6:2.
“Lihumikizenu.”— 1 A-TESALONIKA 5:14.
Ha mashimbu amwe hanji sepa lie kechi kuhanjika ni yena. Lweza sepa lie ngwe muze mazanga kuhanjika, yena mumupanjika. Mumu lia musongo uze alinawo, sepa lie mahasa kwamba yimwe hanji kulinga yuma yize muyikuvwisa yikola ku mbunge. Iye mahasa kwecha kulinga yuma ni yena hanji kupihilila ni yena. Lihumikize, pwako mutu mwashi muze unamukwasa ha yize anafupu.—Yishima 18:24.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 18:18) Chela kuchakuholesa kulitachika; kuyakuhandununa hakachi ka akwa ndundo.
it-3 644
Chela
Ku mashimbu akunyima, atu kapwile ni kuta chela hanga ahase kukwata yiyulo. Kapwile kuchilinga ha kukonga mawe, mapaya akukasa ni limwe hina hanji kwasa mu umwe mulondo ni kwakucha. Kuze kwapwile ni kuholokela liwe liacho mutu wacho mwe uze apwile ni kusakula. Kuta chela, chizechene ngwe chimwe chilakenyo, chapwile kulumbunuka ngwe chimwe kulemba. Ha mashimbu amwe kapwile ni kulemba shimbu kanda achita chela hanga Yehova aakwase. Liji chela (Hep., goh·ralʹ) liakulumbunuka “chihanda” hanji “chihinga.”—Yos 15:1; Sam 16:5; 125:3; Iza 57:6; Jer 13:25.
Mumu liaka apwile ni kuta chela? Mukanda wa Yishima 16:33 wakwamba ngwo: Kuta yela kakuchilinga mu kondo, “alioze kuchimanununa muchipwa cha Yehova.” Mu Izalele, kapwile ni kuta chela hanga ahwise umwe mulonga. Kashika Mbimbiliya yakwamba ngwo: ‘Chela kuchakuholesa kulitachika; kuchakuhandununa hakachi ka akwa ndundo.’ (Yis 18:18) Atu kakapwile ni kuta chela hanga ahehe hanji alivwise kuwaha. Kakapwile ni kuta chela hanga azuke hanji kutokesa mbongo, chipwe hanga akunge mbongo jakukwasa najo asasendote hanji tembele. Alioze, maswalale a ku Roma kasolwele nyonga lipi ha kuta chela hanga alitetele mahina ja Yesu ngwe chize aprofetezele ha Samu 22:18 hakutwala kuli Yesu.—Mat 27:35.
(Yishima 18:1-17) Yoze malihandununa kanafupu upale wenyi mwene; kakulitachika ni mana eswe angunu. 2 Chihepuke kawahilile ni malinjekela; kanazange mbunge yenyi yilisolole wika. 3 Muze yingulungulu meza, kaleleso kaneza nawa; kumuwika ni sonyi kuneza sau. 4 Maliji a mu kanwa lia mutu kapwa ngwe meya asuku; kuuto ya mana kwapwa ngwe chitwetwe cha kupukumuka. 5 Kupwa ni katonde kuli chingulungulu kuchapemene; chipwe kuhisa mukwa ululi ha upatwilo. 6 Mivumbo ya chihepuke kuyakunjila mu kulitachika; kanwa lienyi kuliakulisanyikina mijiji. 7 Kanwa lia chihepuke kuliakumwonwona; mivumbo yenyi yapwa kambwila lia mwono wenyi. 8 Maliji a mukwa kalundanganyishi kapwa ngwe kakulia kayema, alioze kakunjila ndo muchima lia jimo. 9 Yoze wakwata milimo yenyi ni lwelia kapwa mwanakwo ya mukwa kwonwona. 10 Jina lia Yehova liapwa kaposhi mukolo; mukwa ululi machinyinamo mba mamufungila mwilu. 11 Upite wa pichi wapwa kuli iye limbo lienyi likolo; mwene kakuumona ngwe chipanga chisuku. 12 Shimbu kwonwona kanda chiheta mbunge ya mutu yakulizata; kulikehesa kuchakutetekela ulemu. 13 Yoze makumbulula shimbu kandevwa chikuma, chapwa uhepuke ni sonyi kuli iye. 14 Spiritu ya mutu kuyakumujikijisa mu kuyiza chenyi; alioze spiritu ya kumakuna iya mayihasa? 15 Mbunge ya chikanyame kuyakuzuka yinyingi; twitwi lia mukwa mana kuliakufupa yinyingi. 16 Chawana cha mutu kuchakumusela jila; kuchakumuneha kumeso ja atu alemu. 17 Yoze malianga kulisamba mamumona ngwe mukwa ululi, alioze mukwo meza nikumusopesa.
23-29 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 19
Pwako Sepa Mupema Kuli Mandumbu Je
(Yishima 19:11) Malinjekela kakupwisa mutu makoke kutenuka; chapwa ulemu kuli iye kuzomboka utanguko.
Kuchi Mutuhasa Kununga ni Kuzanga Mandumbu Jetu?
16 Twatamba kulihulikila ha yitanga yipema ya mandumbu jetu hi ha uhenge wo ko. Tuhengwolenu chilweza chino. Tunyongenu ngwe uli ha chiwanyino ni amwe mandumbu ni kulivwisa kuwaha; mba kusongo yenu eswe munukwata foto. Alioze, yena muzanga kukwata foto jinji mumu hanji yitangu kuyichi kutuhuka kanawa. Hachino, mukwata foto jitatu. Ha foto yimwe, mumona ngwe umwe ndumbu katuhukile kanawa. Yika mulinga ni foto yacho? Muyijimuna, mumu uli ni jikwo jaali; mba ha foto jino jaali mandumbu eswe katuhuka kanawa, kuchingako ni ndumbu yoze watuhukanga chipi ha foto yitangu.
17 Haliapwila tesa foto jize watulika ni yuma yize nwalinga ha tangwa liacho. Chochene, uli ni yuma yipema walinga ni mandumbu je yize wafunga mu manyonga. Alioze hanji ha mashimbu jacho, umwe ndumbu hanji pangi kalinga chuma chize kuchapemene. Yika mulinga ni chuma chacho? Kuchichi kulita kuchijimuna ngwe chize wajimuna foto yize yipi? (Yishi. 19:11; Efwe. 4:32) Nyi mulihulikila ha yuma yipema yize alinga mutu yoze wapwanga nenyi ha chiwanyino, muchipwa chashi kuvulama chuma chipi chize alinga. Yuma yipema yize alinga hanji ye mufupa kutulika.
(Yishima 19:17) Mukwa kuvwila keke yiswale kakuhana kuli Yehova; chitanga chenyi chipema mamukundululacho.
Nungenu ni Kusolola Zango
10 Ni yetu twakufupa majila a kukwashilamo mandumbu jetu. (Hepre. 13:16) Talenu chilweza cha Anna yoze twatongolanga ha mutwe wapalika. Hanyima lia umwe kakundukundu, iye ni mukwo-lunga yaya ni kumeneka amwe asoko Yela ja Yehova ku zuwo lio. Hachino, yanyingika ngwo fulumba ya zuwo lio yapihile mumu lia kakundukundu. Ha mukunda wa chino, asoko kakapwile nawa ni mazalo apema a kuzala. Anna yamba ngwenyi: “Twanjile mazalo jo; yitwakosa ni kwakama. Kuli yetu, yino yapwile wika yuma yikehe, alioze mutuchinunga kupwa masepa ndo musono.” Zango lize Anna ni mukwo-lunga akwete hali mandumbu jo, liaatwalile kwakwasa ha yize te anafupiwa.—1 Yoa. 3:17, 18.
11 Nyi mututwama kanawa ni akwetu ni kwazanga, ayo mamona ngwo tunase tachi hanga twimbulule Yehova. Yetu hanji kutuchi kunyingika chize akwetu akulemesa yuma yipema yize twakwalingila. Ndumbu Khanh yoze twatongola helu, kanewuluka kanawa mandumbu waze amukwashile. Iye yamba ngwenyi: “Nakusakwilila chinji mandumbu waze te nakuya no mu munda. Ayo te kakwiza ni kungwanda ku zuwo; mutuya ni kulia, hanyima mba mangutwala ku zuwo. Haliapwila hinanyingika ngwami, yino te yakwaha mulimo unji. Yino yeswe te kakuyilinga ni zango.” Chipwe ngwe atu anji kechi kutuchichimieka ha yuma yipema yize twakwalingila, Khanh yamba hali atu waze amukwashile ngwenyi: “Ngunazange kwalingila yuma yeswe yipema yize o angulingilile, alioze kuchanyingikine nawa kuze atwama. Chipwe chocho, Yehova kananyingika, kashika nakulemba hanga Yehova aalingile yuma yize yami chichi kuhasa kulinga.” Khanh kahanjikile umwenemwene. Yehova kakumona yuma yeswe yipema yize twakulingila akwetu chipwe ngwe yuma yacho yili yikehe-yikehe. Iye kakuyilemesa ni kuyimona ngwe kongo lize makatufweta kulutwe.—Tanga Yishima 19:17.
(Yishima 19:22) Chize atu akuzanga muli mutu ngwo, Utu; chiswale kapema kuhiana mukwa mahuza.
Nungenu ni Kulisolwela Utu wa Zango Umwe ni Mukwo
6 Kuli atu anji, mutu yoze halinga miaka yinji ku umwe mulimo, kakumumona ngwe, kashishika. Alioze muchihasa kupwa hanji ha miaka yeswayi, iye kanyingikine niumwe mwata wa ku mulimo wenyi. Nawa hanji iye keshi kutayiza shimbi jeswe ja ku mulimo wenyi. Mutu yono, keshi kuzanga mulimo wacho, alioze kakuwahilila wika ha kupwa ni mulimo ni fweto lize akuzukako. Iye manunga ni kukalakalako ndo haze mapwila kashinakaji hanji muze mawana mulimo ukwo kuze mamufweta mbongo jinji.
7 Kalisa yoze uli ha ushishiko uze twatongola mu paragrafu 6 ni utu wa zango, kanatale ha yize mutu akunyonga. Ha sango jize twakuwana mu Mbimbiliya, yika yatwalile tuvumbi twa Zambi kulisolwela utu wa zango umwe ni mukwo? Waze akusolola chitanga chino, kakuchilinga mumu lia zango, hi ku tachi ko. Tutalenu chilweza cha Ndawichi. Iye te kananyingika ngwenyi, Saulu tato ya Jonata kanafupu kumushiha. Chipwe chocho, Ndawichi kasolwele utu wa zango kuli sepa lienyi Jonata. Chikwo nawa, muze Jonata afwile, ha kupalika cha mashimbu Ndawichi yanunga ni kusolola utu wa zango kuli Mefiposhete mwana wa Jonata.—1 Samue. 20:9, 14, 15; 2 Samue. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 19:21) Kutaka chinji chili mu mbunge ya mutu; alioze yiyulo ya Yehova yenayo muyikakola.
it-1 548
Chiyulo, Mukwa-Kuhana Chiyulo
Yehova mwe mwenya-mana eswe. Kukushi yoze mahasa kumwaha yiyulo. (Iza 40:13; Ro 11:34) Mwanenyi kakuhana yiyulo ni usongwelo mumu kakawile yiyulo ya Tato nawa kali ni spiritu ya Zambi. (Iza 9:6; 11:2; Yo 5:19, 30) Chino chinatulongesa ngwo, mba chiyulo chituyukise, chatamba kulita ni yize Yehova akunyonga. Kashika, chiyulo chize chakulimika ni Yehova, chili chiyulo chipi, hi chipema ko.—Yis 19:21; 21:30.
(Yishima 19:1-20) Chiswale yoze wakwenda ni kutuwika cha mbunge kapema kuhiana chihepuke yoze wapiya ku mivumbo yenyi. 2 Chikwo nawa kupwa ni mbunge kuyishi yinyingi kuchapemene; yoze mazomboka naye mapianguka. 3 Uhepuke wa mutu kuwakuhengesa ndako jenyi; mbunge yenyi kuyakulifwita ha kulimika ni Yehova. 4 Upite kuwakwokesa masepa; alioze chiswale kakuhandunuka kuli sepa lienyi. 5 Chela cha mahuza kechi kasamba; mukwa kuhanjika mahuza kechi kumupulula. 6 Anji mafupa vumbi lia chihanyi; atu eswe mazanga kupwa masepa a mukwa kuhana yawana. 7 Akwo eswe a chiswale keshi kumuzanga; mba masepa jenyi, cho kuchina! Kakuakaula ni maliji alioze haya lume! 8 Mukwa kuzuka mana kakuzanga mwono wenyi; yoze mafunga malinjekela mawana yuma yipema. 9 Chela cha mahuza kechi kasamba; mukwa kuhanjika mahuza manonga. 10 Kuyatelele chihepuke yuma yipema naye, chipwe ndungo akayule helu lia alemu. 11 Malinjekela kakupwisa mutu makoke kutenuka; chapwa ulemu kuli iye kuzomboka utanguko. 12 Ufwatulo wa mwanangana wapwa ngwe kuhiohia cha ndumba; alioze vumbi lienyi liapwa ngwe mume ha mwambu; 13 Mwana chihepuke kapwa lamba lia tato; kutokwela cha pwo chapwa ngwe kusotwoka ndwe-ndwe-ndwe. 14 Mazuwo ni upite kakuyihinga kuli atato, alioze pwo wakanyama kuli Yehova akatuka. 15 Uleya kuwakutwala mutu ku tulo anji; mweswe keshi milimo mevwa zala. 16 Mukwa kumanununa shimbi kakufunga mwono wenyi mwene; alioze mweswe kasele mbunge yenyi ku ndako jenyi kumafwa. 17 Mukwa kuvwila keke yiswale kakuhana kuli Yehova; chitanga chenyi chipema mamukundululacho. 18 Fumba mwane shimbu kutalatala kuchili; alioze kanda usa mbunge ye ha kumushiha. 19 Mukwa ufwatulo wunji mambata mulonga wenyi; mumu chipwe hiwamupulula hindu chakutamba kuchilinga cheka nawa. 20 Panjika ku yiyulo, tambula kufumba, ukapwe ni mana ku songo lia mwono we.
30 JUNHO–6 JULHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI YISHIMA 20
Yuma Yize Muyikukwasa Kulinga Usendo Upema
(Yishima 20:24, 25) Kwenda cha mutu chinakatuka kuli Yehova; kashika kuchi mahasa kunyingika jila yenyi? 25 Nyi mutu malipupula kwamba ngwenyi, Chapwa chuma chisandu, mba muze halakenya mahula chinyingi, muchipwa kambwila kuli iye.
Kuchi Munuhasa Kulinga Usendo Uze Muuhalisa Yehova?
3 Usendo wakuneha uwahililo unji, nawa kali mashimbu alemu waze mahasa kukwasa tusendo hanga alimbate. Ha tangwa lia umbachiso, waze analimbata, kakulinga chilakenyo kumeso ja Yehova ngwo, malizanga ni kulivumbika umwe ni mukwo ku mwono wo weswe. Shimbu kanda tuchilinga chimwe chilakenyo, chitangu twatamba kunyonga kanawa. (Tanga Yishima 20:25.) Chino chinatale nawa ha chilakenyo cha ulo. Chikuma akulingila usendo chili ngwo, waze anaulingi alinyingike kanawa, mba akwate chiyulo chipema. Ha mashimbu amwe, chiyulo chakupwa kulimbata, alioze ha mashimbu akwo, chiyulo muchihasa kupwa cha kuhwisa usendo. Nyi waze analingi usendo mazanga kuuhwisa, chino kuchalumbunukine ngwo, usendo wo kuwendele kanawa. Alioze chinalumbunuka ngwo, usendo wakwasa kukwata chiyulo chipema.
4 Mumu liaka chili chilemu kunyingika yize akulingila usendo? Ndumbu wa pwo hanji wa lunga twamishi yoze uli ni nyonga lialita, kechi kuputuka usendo ni mutu yoze iye keshi ni nyonga lia kulimbata nenyi. Alioze hi twamishi wika ko atamba kupwa ni nyonga lino, yetu eswe twatamba kwiwuluka yize akulingila usendo. Ngwe chilweza, amwe hanji mahasa kunyonga ngwo, nyi ndumbu wa lunga ni wa pwo kanalingi usendo, katamba lume kulimbata. Mba kuchi chino chakukwata hali mandumbu waze achili twamishi? Melissa, umwe ndumbu wa pwo mu Estados Unidos yamba ngwenyi: “Muze ndumbu wa pwo ni wa lunga analingi usendo, mandumbu akwo mu chikungulwila kakushimbwila hanga ayo alimbate lume. Hachino, mandumbu waze analingi usendo, kakwecha kuhwisa usendo wo chipwe ngwe kuushi kwenda kanawa. Chino chakutwala mandumbu akwo waze achili twamishi, ahone kuputuka usendo. Yuma ya mutapu au muyihasa kusakalalisa chinji mandumbu.”
(Yishima 20:18) Kuhala cheswe chakukola ni yiyulo, kashika asa jita ni yiyulo ya mana.
Kuchi Muhasa Kuwana Ndumbu Walita Yoze Mulimbata Nenyi?
8 Kuchi muhasa kwendeleza ndumbu yoze mulimbata nenyi mba umunyingike kanawa? Muze nuli ha kukunguluka mu chikungulwila ni ha yiwanyino yize nwakulinga, muhasa kumona ufulielo wa ndumbu wacho, yitanga yenyi ni ndako jize akwete. Muchilita kulihula ngwe, masepa jenyi aya? Yika akuhanjika chinji? (Luka 6:45) Shina yuma yize anatese kulinga ku mwono wenyi yinalite ni ya yami? Muhasa kuhanjika ni makulwana a mu chikungulwila chenyi, hanji mandumbu akwo ajama ku ufulielo waze anamunyingika kanawa. (Yishi. 20:18) Muhasa kwahula hakutwala ku lufuma yoze ndumbu wacho akwete ni yitanga yenyi. (Rute 2:11) Muze unafupu kunyingika kanawa ndumbu wacho, sako tachi hanga uhone kulinga yuma yize muyimupinjisa. Muze unalingi chocho, lemesa manyonga jenyi; kanda ufupa kupwa nenyi hamuwika mashimbu eswe, hanji kufupa kunyingika yuma yeswe ku mwono wenyi.
(Yishima 20:5) Yiyulo mu mbunge ya mutu kuyapwa ngwe meya asuku, alioze mukwa malinjekela mayiswita.
Kuchi Munuhasa Kulinga Usendo Uze Muuhalisa Yehova?
7 Mba kuchi muhasa kunyingika kanawa mutu yoze unalingi nenyi usendo? Jila yipema ya kuchilingila yili kuhula mutu wacho, ni kupanjika kanawa makumbululo jenyi. (Yishi. 20:5; Tia. 1:19) Mba nuchilinge, hanji munuhasa kulinga yimwe hamuwika yize muyinukwasa hanga nuhanjike, ngwe kulia hamuwika, kuya ni kwolola molu ku chihela kuze kuli atu anji, hanji kwambujola hamuwika. Yenu nawa munuhasa kulinyingika kanawa ha kupalikisa mashimbu hamuwika ni asoko ni masepa jenu. Chikwo nawa, linga yuma yize muyihana uhashi kuli mutu yoze unambe kulimbata nenyi, hanga asolole yitanga yenyi mu majila alisa ni kuli atu alisa. Talenu yize alingile Aschwin, yoze watwama ku Holanda. Iye kanasolola yize alingile mu usendo wo ni Alicia: “Twasakwile kulinga milimo yimwe hamuwika hanga yitukwase kulinyingika kanawa. Ha mashimbu amwe, twapwile ni kulinga yuma yikehe-yihehe, ngwe kuteleka hamuwika hanji kulinga milimo yikwo ya ku zuwo. Kulinga chino, chatukwashile kumona yitanga yipema ni tupalia a umwe ni mukwo.”
8 Yenu nawa munulinyingika kanawa nyi munulilongesa Mbimbiliya hamuwika. Nyi munukeza kalimbata, muchilita kusakula tangwa limwe hanga nulinge uwayilo wa mu usoko, mumu Zambi katamba kupwa ha chihela chitangu mu ulo wenu. (Chilu. 4:12) Kashika, muchilita nulinge katalilo wa kulilongesa hamuwika haliapwila muze nunalingi usendo. Amu atu waze analingi usendo kanda achitunga usoko, ndumbu wa lunga keshi mutwe wa ndumbu wa pwo. Chipwe chocho, nyi mashimbu eswe nwalilongesa hamuwika, munuhasa kunyingika yize hita mutu akunyonga hali Yehova. Max ni Laysa, lunga ni pwo waze atwama mu Estados Unidos, kamwene chiwape chikwo. Max yamba ngwenyi: “Chize ku uputukilo wa usendo wetu, twalilongesele mikanda yize te yakuhanjika hakutwala ku usendo, ulo ni mwono wa mu usoko. Kulilongesa yuma yino, chatukwashile kuhanjika ha yikuma yilemu yize kanji-kanji hi yashi ko kuhanjika.”
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yishima 20:5) Yiyulo mu mbunge ya mutu kuyapwa ngwe meya asuku, alioze mukwa malinjekela mayiswita.
Zachisa Yitangiwa Hanga Ulongese Ana je Hakutwala kuli Yehova
Ha mashimbu amwe, chakupwa chikalu kuli ana kulweza yisemi jo yize anapalika. Kashika, yisemi katamba kufupa uhashi hanga ano aalweze chize anevu. (Tanga Yishima 20:5.) Yisemi amwe hananyingika ngwo, kulilongesa ni ana jo hakutwala ku yitangiwa muchihasa kwakwasa. Mumu liaka? Mumu wano kakupwa mashimbu waze yisemi ni ana akulihumikiza chakuhona kunyonga ha yuma yize muyaapiangula. Umwe tata mu Taiwan avuluka ngwo Masahiko, yamba ngwenyi: “Muze yami ni mukwetu-pwo twakuya ni ana jetu ku milundu hanji ku kalunga-lwiji, chakwakwasa kulivwa kanawa. Hachino, chakupwa chashi kuhanjika no ni kunyingika yize ananyongo.” Katya yoze hitwatongola, yamba ngwenyi: “Kanji-kanji, muze te nakukatuka ku shikola, mama te kakungutwala mu parque yize yapwile hakamwihi. Amu parque yacho yapwile yipema, chapwile chashi kulweza mama yize napalika ku shikola ni yize yinangupinjisa.
(Yishima 20:1-15) Vinyu yinapu yikwa kulenya, kunwa chisasu chinapu chikwa kuzwelesa; mweswawo mapiasukilamo keshi mana. 2 Mwongo mavwila mwanangana unapu ngwe ha kuhiohia cha ndumba; mweswe mamwihia atenuke kanavulumuna mwono wenyi. 3 Kulihandununa ni ndombo chapwa ulemu kuli mutu; alioze chihepuke mweswe mazanga kuzwela. 4 Chileya kechi kuzanga kuchipa mumu ha chishika; kashika ha mwaka wa kucha makawunjila alioze mahona. 5 Yiyulo mu mbunge ya mutu kuyapwa ngwe meya asuku, alioze mukwa malinjekela mayiswita. 6 Mutu mweswe mambulula utu wenyi mwene; alioze mukwa jika iya mahasa kumuwana? 7 Mukwa ululi yoze unende ni kutuwika cha mbunge yenyi, ana jenyi mamukaula mawaha. 8 Mwanangana ha ngunja ya upatwilo kakuhuma yipi yeswe ni meso jenyi. 9 Iya mahasa kwamba ngwenyi, Hinapemesa mbunge yami; ngunatomo ku shili yami? 10 Pezu jeka ni jeka, ni njongo jeka ni jeka, jeswe jiali japwa chizelwokeso kuli Yehova. 11 Chipwe mwana kakulisolola ku yitanga yenyi, nyi yilinga yenyi yapwa yitoma hanji ya ululi. 12 Ni twitwi lia kupanjika ni liso lia kumona, yeswe yiali Yehova wayitangile. 13 Kanda uzanga tulo kuchina uswale muukuwana. Laula meso ukayuke ni kulia. 14 Mukwa kulanda mamba ngwenyi, Chinapiha! Chinapiha! Alioze muze haya mu jila malisamba. 15 Oru ni rubi kuyili tuhu; alioze mivumbo ya yinyingi yapwa ngwe diamante.