UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET wa Watchtower
Watchtower
UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET
Chokwe
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • lff longeso 39
  • Chize Zambi Akumona Manyinga

Kukushi nichimwe chinema.

Lisesa, kwasoloka kapalia ha kwazulula chinema.

  • Chize Zambi Akumona Manyinga
  • Wahilila ku Mwono ku Miaka Yeswe!—Longeso Lia Mbimbiliya
  • Mitwe ya Yikuma
  • Yikuma Yalifwa
  • NYINGIKA NAWA
  • YIZE WALILONGESA
  • HENGWOLA NAWA
  • Yuma Yiwana Yize Yili mu Manyinga ni Kupasula
    “Lifungenu mu Zango Lia Zambi”
  • Yihula Ya Waze Akutanga Mikanda Yetu
    Kaposhi wa Kutalila Kanambujola Wanangana (Wakulilongesa)—2004
  • Lemesa Mwono Ngwe Chize Zambi Akuulemesa
    “Lifungenu mu Zango Lia Zambi”
  • Shina Wakulemesa Mwono Ngwe Chize Zambi Akuulemesa?
    Nunga mu Zango lia Zambi
Tala Nawa Yikwo
Wahilila ku Mwono ku Miaka Yeswe!—Longeso Lia Mbimbiliya
lff longeso 39
Longeso 39. Manyinga kanaasolola mu microscópio.

LONGESO 39

Chize Zambi Akumona Manyinga

Mikanda ya ha mafwo
Mikanda ya ha mafwo
Mikanda ya ha mafwo

Manyinga kali alemu chinji. Nyi mutu mahona manyinga kechi kupwa ni mwono. Amu Zambi ali Sakatanga wetu, kashika kali ni ulite wa kutulweza chize mutuhasa kuzachisa manyinga. Yika Yehova akwamba hakutwala ku manyinga? Shina mutuhasa kulia manyinga hanji kutusawo mu mujimba? Chikwo nawa, kuchi muhasa kukwata chiyulo chipema ha chikuma chino?

1. Kuchi Yehova akunyonga hakutwala ku manyinga?

Yehova kalwezele tuvumbi twenyi ku mashimbu a kunyima ngwenyi: “Mwono wa mukwa mwono mweswe watwama mu manyinga.” (Ulevi 17:14) Kuli Yehova, manyinga we mwono. Amu mwono wapwa chawana chisandu cha Zambi, manyinga no kali asandu.

2. Jila yika yakuzachishilamo manyinga yize Zambi akukanjisa?

Yehova kalwezele tuvumbi twenyi atangu ngwenyi te katambile kulia manyinga. (Tanga Uputukilo 9:4 ni Ulevi 17:10.) Yehova kahilukilile shimbi yacho muze chizavu cha tusongo ahanyine usongwelo kuli akwa-Kristu ngwo “kanda nulia . . . manyinga.”—Tanga Yilinga 15:28, 29, MW 1991.

Kuhona kulia manyinga yika chinalumbunuka? Muze ndotolo akukanjisa mutu kunwa walwa, mutu wacho kakwononokena ndotolo. Shina mutu wacho matayiza kulia kulia chize chakunjila walwa hanji kumusawo mu mijipa? Ka! Chizechene nawa, shimbi ya Zambi ya kwecha kulia manyinga, yinalumbunuka ngwo, kutwatambile kwaanwa hanji kulia yifwo yize kayichijile manyinga. Chikwo nawa, kutwatambile kulia kulia chize chakusa manyinga.

Mba yika mutwamba ha yitumbo yize yakunjila manyinga? Yitumbo yimwe yakulimika ni shimbi ja Zambi. Yitumbo yacho muyihasa kupwa e manyinga ene hanji yihanda ya manyinga—glóbulos vermelhos, glóbulos brancos, plaquetas ni plasma. Yitumbo yimwe kuyishi kusolola zwalala ngwo yakulimika ni shimbi ja Zambi. Chakutalilaho, ku yitumbo yimwe kakusako tumwe tuma tukehe-tukehe tuze twakukatuka mu manyinga. Jila yikwo yili kuzachisa manyinga a mutu mwene. Ha yuma yeswe yino, mutu mweswe katamba kukwata chiyulo chenyi mwene.a—A-Ngalashia 6:5.

NYINGIKA NAWA

Hengwola hanga unyingike chize muhasa kukwata chiyulo chipema hakutwala ku yitumbo yize muhasa kutayiza.

3. Kwata yiyulo yize muyivwisa Yehova kuwaha hakutwala ku uwukiso

Kuchi muhasa kukwata yiyulo yize yinalite ni nyonga lia Zambi hakutwala ku uwukiso? Tala CHINEMA, mba nushimutwine hakutwala ku ulemu wa kulinga yuma ayi yili mushi.

CHINEMA: Chize Muhasa Kukwata Yiyulo ya Uwukiso-Yinatale ha Manyinga (5:47)

  • Lemba ni kwita mana.—Tiangu 1:5.

  • Hengwola shimbi ja mu Mbimbiliya ni chize watamba kujikaula.—Yishima 13:16.

  • Nyingika uwukiso uze wakusoloka ku chihela kuze watwama.

  • Nyingika yitumbo yize kuwatambile kutayiza.

  • Pwako ni shindakenyo ngwe, chiyulo che muchikukwasa kupwa ni mbunge yitoma.—Yilinga 24:16.b

  • Nyingika ngwe, niumwe mutu—chipwe yoze walimbata nenyi, makulwana a mu chikungulwila hanji longeshi we wa Mbimbiliya—katambile kukukwachila chiyulo ha chikuma chino.—A-Roma 14:12.

  • Soneka chiyulo chize mukwata ha umwe mukanda hanga akwenu ahase kuchinyingika.

Yizulie: Umwe lunga kanakwata chiyulo hakutwala ku uwukiso. 1. Kanalembe. 2. Kanazachisa Mbimbiliya, mikanda ya mu ululikiso wetu ni tablet hanga ahengwole. 3. Kanahanjika ni ndotolo wenyi.

4. Yela ja Yehova kakufupa uwukiso upema

Mutuhasa kwononokena shimbi ja Zambi hakutwala ku manyinga ni kupwa ni uwukiso upema uze kuushi kunjila manyinga. Tala CHINEMA.

CHINEMA: Kwihujola Longeshi Massimo P. Franchi, M.D. (1:36)

Tanga Titu 3:2, mba nushimutwine chihula chino:

  • Mumu liaka twatamba kuvumbika mandotolo muze tunahanjika no?

Chimwe chikwachilo cha manyinga chinasolola manyinga mu yihanda yiwana. A, B, C, ni D.

Yuma yize kuwatambile kutayiza

Yuma yize mukwa-Kristu atamba kukwata mwene chiyulo

A. Plasma de sangue

Tuma tukehe-tukehe tuze twatwama mu plasma

B. Glóbulos brancos

Tuma tukehe-tukehe tuze twatwama mu Glóbulos brancos

C. Plaquetas

Tuma tukehe-tukehe tuze twatwama mu plaquetas

D. Glóbulos vermelhos

Tuma tukehe-tukehe tuze twatwama mu Glóbulos vermelhos

5. Muze uwukiso muufupiwa yihanda ya manyinga

Manyinga kakwete yuma yiwana yilemu, ngwe: Glóbulos vermelhos, glóbulos brancos, plaquetas ni plasma. Mu yuma yino yiwana mwe mwatwama tuma tukehe-tukehe, avuluka ngwo, frações de sangue.c Yuma yacho yimwe hanji ngwetu frações yakukwasa kuwuka misongo yimwe hanji kukwasa kumanyisa manyinga muze mutu mahita manyinga anji.

Hakutwala ku yuma yino yiwana, hita mukwa-Kristu katamba kulikwachila mwene chiyulo kulita ni shimbi ya mbunge yenyi yakufumba ni Mbimbiliya. Atu amwe mahasa kulituna uwukiso hanji yitumbo yize yakunjila manyinga hanji ngwetu frações de sangue. Eka nawa, shimbi ya mbunge yo muyihasa kutayiza yuma yacho.

Shimbu kanda uchikwata chimwe chiyulo, nyonga ha chihula chino:

  • Kuchi munguhasa kulumbununa kuli ndotolo yize ngunalitunyina hanji ngunatayijila tuma tukehe-tukehe twatwama mu manyinga?

ATU AMWE KAKULIHULA NGWO: “Mulonga uka uliho wa kutambula manyinga?”

  • Kuchi ena wakunyonga?

YIZE WALILONGESA

Yehova kanazange hanga tuchine kuzachisa manyinga mu jila yipi.

Kuhitulula

  • Mumu liaka Yehova akumona manyinga ngwenyi kali asandu?

  • Kuchi tunanyingika ngwetu, shimbi ya Zambi hakutwala ku kulituna kulia manyinga yinatale nawa ha kutayiza manyinga ku shipitali?

  • Kuchi muhasa kukwata yiyulo yalita hakutwala ku yitumbo yize yakunjila manyinga?

Yize mulinga

HENGWOLA NAWA

Yuma yika watamba kunyonga shimbu kanda utayiza uwukiso uze muhasa kuzachisa?

“Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu” (Kaposhi wa Kutalila 15 wa Outubro, 2000)

Yika watamba kunyonga shimbu kanda utayiza uwukiso uze akuzachisa tuma tukehe-tukehe twa mu manyinga hanji ngwetu frações de sangue?

“Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu” (Kaposhi wa Kutalila 15 wa Junho, 2004)

Yika yakwashile umwe ndotolo kumona ngwenyi, nyonga lia Yehova hakutwala ku manyinga lialita?

“Nakutayiza Nyonga Lia Yehova Hakutwala ku Manyinga” (Laulenu!, 8 wa Dezembro, 2003)

Nyingika chize makulwana a mu yikungulwila waze akukalakala mu Komite ya Akwa-kutala Yuma ya Shipitali akukwasa mandumbu jo.

Yehova Kakukwasa Waze Anayiji (10:23)

a Tala Longeso 35, linambe ngwo, “Chize Mutuhasa Kukwata Yiyulo Yipema.”

b Tala ha chikuma 5, chinahanjika ha yimwe ya ku “Yihanda ya Manyinga” ni Maliji Akusongo 3 akwamba ngwo, “Uwukiso Uze Wakufupiwa Manyinga”.

c Mandotolo amwe kakumona yuma yino yiwana ngwe, tuma tukehe-tukehe twatwama mu manyinga. Kashika, watamba kulumbununa nyonga lie lia kulituna kutambula manyinga hanji yuma yino yiwana, glóbulos vermelhos, glóbulos brancos, plaquetas ni plasma.

    Mikanda ya Chokwe (2008-2025)
    Fwambuka
    Njila
    • Chokwe
    • Tuma
    • Kululieka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Shimbi Yakuyizachisa
    • Shimbi ja Kufunga Sango ja Mutu
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Njila
    Tuma