Nunning le Rianṭuannak Tuahchunhnak Cauk caah Cherhchanmi

AUGUST 7-13

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | EZEKIEL 28-31

“Jehovah Nih Amah A Bia Lomi Miphun Kha Laksawng A Pek Hna”

(Ezekiel 29:18) A ka thawh i, “Mipa, Babilon siangpahrang Nebukhadnezzar nih Tair dohnak ah a ralkap hna cu raltuknak hmun ah saupi a chiah hna i cucaah an lu zong a kolh dih i an liang zong a kok dih. Sihmanhsehlaw amah nih siseh, a ralkap hna nih si hna seh, cu ti i Tair saupi an dohnak thawng in zeihmanh a miak an hmuhmi a um lo.

it-2-E 1136 ¶4

Tair

Khua Cu Hrawh A Si. Nebukhadnezzar nih Tair khua kha caan saupi a kulh caah a ralkap hna cu an luchin ruangah ‘an lu a kolh dih’ i raltuknak chuntlung ngan pipi saknak ah hmanmi thilri hna an cawi caah “an liang zong a kok dih.” Jehovah nih Tair khua biaceih awkah Nebukhadnezzar kha a hman ko nain zei a miak hmanh a hmuh lo caah Izipt ‘chawva’ vialte kha kaan pek lai tiah bia a kamh. (Eze. 29:17-20) Judah tuanbialei mifim a simi Josephus nih Tair khua kum 13 chung a kulh lioah Babilon mi hna cu thil tampi an rak sung. Nebukhadnezzar nih Tair khua zeitluk tiang in dah a hrawh ti cu tuanbia ah langhter a si lo. Asinain Tair khuami hna nunnak le chawva tampi an rak sung ko lai.—Eze 26:7-12.

(Ezekiel 29:19) Cucaah hihi Bawipa PATHIAN bia cu a si: Izipt ram cu Babilon siangpahrang Nebukhadnezzar ka pek lai. A chaw vialte kha a kalpi dih lai i a hrawh lai i a ramh lai i cu cun a ralkap cu lahkhah a pek hna lai.

it-1-E 698 ¶5

Izipt, Izipt Miphun

Nebukhadnezzar, Babilon a uk kum 37nak (BC 588) timi nithla aa khenhmi Babilon lungtlap pakhat cungah Izipt a dohnak kong aa ṭial. A voikhatnak a dohmi maw a si asiloah ahnu ah a dohmi dah a si ti cu aa ṭial lo. Zeiti a si hmanhah Nebukhadnezzar nih Pathian caah Pathian miphun hna ral a simi Tair khua kha a dohpiak caah a ṭuanman ah Izipt thilri chawva tampi kha a rak hmuh.—Eze. 29:18-20; 30:10-12.

(Ezekiel 29:20) Tair a doh man ah khan Izipt ram cu ka pek lai, zeicahtiah amah nih ka rian kha a ṭuan. Mah hihi Bawipa PATHIAN bia hrimhrim a si.

g86-E 11/8 27 ¶4-5

Ngunkhuai Dihlak Kan Pe Lai Maw?

Vawlei cozah nih a kan tuahpiakmi thil caah man peknak kong le Sertu i a tuahsernak kong kha tahchunh khawh a si. Hlanlio Tair khua cungah Jehovah a thin a hun caah ka hrawh lai tiah bia a rak khiah. Babilon siangpahrang Nebukhadnezzar kha hmangin a rak hrawh. Babilon nih a rak tei ko nain thil tampi a rak sung ti kha Jehovah nih a hngalh caah an ṭuan man kha a rak pek. Jehovah nih Ezekiel 29:18, 19 ah hitin a ti: “A ka thawh i, ‘Mipa, Babilon siangpahrang Nebukhadnezzar nih Tair dohnak ah a ralkap hna cu raltuknak hmun ah saupi a chiah hna i cucaah an lu zong a kolh dih i an liang zong a kok dih. Sihmanhsehlaw amah nih siseh, a ralkap hna nih si hna seh, cu ti i Tair saupi an dohnak thawng in zeihmanh a miak an hmuhmi a um lo. Cucaah hihi Bawipa PATHIAN bia cu a si: Izipt ram cu Babilon siangpahrang Nebukhadnezzar ka pek lai. A chaw vialte kha a kalpi dih lai i a hrawh lai i a ramh lai i cu cun a ralkap cu lahkhah a pek hna lai..’”

Nebukhadnezzar cu aa porhlawmi, amah lawng biapi ah aa chiami le Pathian a bia lomi a si kha Baibal siangngakchia hna nih an hngalh. Babilon ralkap hna nih sal ah a tangmi hna kha puarhrang ngaiin an pehtlaih tawn hna. An ziaza kha Jehovah nih a duh lo nain an ṭuan man tu cu tling tein a pek hna.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Ezekiel 28:12-19) “Mah hihi BAWIPA nih ka sinah a chimmi bia an si. A ka thawh i, “Mipa, Tair siangpahrang cu hi mithi hla hi lawh law, amah cu hihi Bawipa PATHIAN bia a si, tiah chim tuah: Nangmah cu tlinnak leiah zohchun awk tlak na rak si, Na fimnak cu a tlingmi a si i naa dawhnak zong a tling. ¹³ Pathian dum Eden dum chungah khan na rak um i Lungvar a phunphun in naa ṭamh: Naa ṭamhnak lungvar hna cu sardin le khrisolaih le lunghring le topaz le karnelian le jasper a hringmi le lapis lazuli le safaiar le karbankal le emeral an si. A ring cherhmarhmi na ṭhi cu sui an si i Naa menhmi na hniar hna cu hrin na si ni i an in serpiakmi kha an si. ¹⁴ Nangmah cu an cawngtu dingah a sangmi cherub kan chiahpiak; Pathian tlang thiang cungah khan na um i Mei bantukin sen himhiam in a linmi lung lakah khan porhlaw ngaiin naa chawk. ¹⁵ Na chuah ri in na ṭhat lonak a langh ni tiang, Nang cu thil na tuahmi paoh ah soisel awk zeihmanh na um lo. ¹⁶ Na chawlehnak kha a ngan tuk cang i phung zulh duh lonak kha na lung chungah a khat i a pingah na kal, Cucaah ningzahnak in Pathian tlang cung khan kan ṭhumh i Nangmah cawngtu cherub nih khan an dawi i, Mei bantukin sen himhiam in a linmi lunglak khan an ṭhawl. ¹⁷ Naa dawhnak nih khan na lung an puamter i Upatnak na hmuhmi karhter chinnak caah na fimnak kha a ping in na hman. Vawlei ah khan kan hlonh i siangpahrang dang zohchun awkah khika ah khan kan kaltak. ¹⁸ Chawlehnak ṭhalo na tuahnak ah khan na sualnak cu a ngan tuk caah Na hmunthiang kha na thurhhnawmh hna. Cucaah na chungah mei kha ka kau i an kangh. Mi vialte hmuh awk caah vawlei ah cun vutcam bangin kan kaltak. ¹⁹ Miphun hna lak i nangmah an hngaltu hna kha an khuaruah a har: Ṭih a nungmi donghnak kha na phan i a zungzal in na lo lan ko lai,” a ti.’”

it-2 604 ¶4-5

Tlinnak

A sual hmasa bikmi le Tair siangpahrang. Johan 8:44 i Jesuh bia le Genesis dal 3 ningin minung sualnak an tuah hlan le tlinlonak aa thawk hlan in vancungah sualnak le tlinlonak a rak um cang. Ezekiel 28:12-19 ah aa telmi mithi hla nih “Tair siangpahrang” kong kha a chim duhmi a si ko nain Pathian cungah a sual hmasa bikmi vancungmi he zong aa tlakmi a si. “Tair siangpahrang” cu aa porhlawmi a si, amahle amah pathian ah aa ser i “cherubim” tiah aa auhter hna. “Pathian dum, Eden dum” chungah na rak um timi langhternak cu Satan Khuachia he zong aa pehtlaimi a si. Satan cu aa porhlawmi, Eden dum i rul le “hi vawlei khuazing ṭha lo” a si.—2 Kor. 4:4; Gen. 3:1-5, 14, 15; 1 Tim. 3:6; Biat. 12:9.

“Kei cu dawhnak ah ka tling” tiah aa timi Tair khua ah a ummi, a min langhter lomi siangpahrang cu a ding lomi lungput a ngeih hlan tiang ‘a fimnak a tling i aa dawhnak zong a tlingmi’ le “soisel awk zeihmanh” a um lomi a rak si. (Eze. 27:3; 28:12, 15) Mah mithi hla nih Tair siangpahrang pakhatkhat kha si loin Tair siangpahrang chungkhar hna kha a chim duhmi a si. (Isa. 14:4-20 ah aa ṭialmi a min langhter lomi “Babilon siangpahrang” kong chimchungbia he tahchunh.) Cuti a si ahcun mah cherhchanhmi nih Siangpahrang David le Solomon uktu an ṭuan lio i Tair siangpahrang hna kha a chim duhmi a si men lai. Annih nih Moriah Tlang cung ah Jehovah biakinn sak dingin an thilri hna hmanh kha an rak pek. Cucaah a hmasa ahcun Jehovah miphun cungah Tair lungput cu soisel awk a um lo. (1 Siang. 5:1-18; 9:10, 11, 14; 2 Chan. 2:3-16) Asinain a hnuah Tair siangpahrang hna cu ‘soisel awk a um lomi’ lam kha an zulh ti lo caah Pathian profet a simi Joel, Amos le Ezekiel nih sual an rak phawt hna. (Joel 3:4-8; Amos 1:9, 10) Chimchungbia ah “Tair siangpahrang” le Pathian Ral ngan bik i an lam cu aa khat ti a langhter lengah “tlinnak” le “soisel awk um lo” timi biafang kha ri a ngeimi in hman khawh ning kong zong kha a langhter.

(Ezekiel 30:13, 14) “Mah hihi Bawipa PATHIAN bia cu a si: Nof khua bawi hna le siangpahrang hna cu an donghnak ka phakter hna lai i Izipt ram chungah siangpahrang pakhat hmanh a chuak ṭhan ti lai lo. Khi tikah khi ram chungah ṭihnak kha ka chiah lai i ¹⁴ Pathros ram cu ka hrawh lai i Zoan khua cu mei in ka khangh lai i No khua cungah biaceihnak ka tuah lai.

w03-BU 7/1 32 ¶1-3

Zeiahdah An Can?

NOF le No khua cu hlan lio Izipt ram i minthang a simi Memfis le Thebes i Baibal min hna an si. Nof (Memfis) cu Nile Tiva thlanglei Cairo khua nitlaklei in meng 14 hrawng aa hlatnak ah a um. Asinain Memfis khua cu duhsah tein Izipt khuapi a si kho ti lo. BC 15 kum thawklei ah Memfis khua in meng 300 hrawng aa hlatnak ah a ummi No (Thebes) cu Izipt ram i khuapi a hung si. Thebes khua ah a ummi a rawk cangmi biakinn hna lakah Karnak biakinn zong aa tel. Tung nganpi in sakmi hna lakah Karnak biakinn cu a ngan bikmi biakinn a si kho men. Izipt mi hna nih a bik in an biakmi khuachia pathian Amon kha biak awkah Thebes le Karnak biakinn hna kha an sakmi a si.

Memfis le Thebes kong he aa tlaiin Baibal nih zeitindah a chimchung? Izipt singpahrang Faraoh le a pathian hna a hleiin khuachia pathian a simi “No khua pathian Amon” kong he aa tlaiin bia a khiah. (Jeremiah 46:25, 26) Mahka hmun ah kal in aa pummi hna kha ka “hrawh” hna lai tiah a ti. (Ezekiel 30:14, 15) Cutin a rak tuah taktak. Amon biaknak in a tangmi cu a rawkmi biakinn lawng kha a si. Atu chan ah Luxor khua cu Thebes khua a umnak hmun ah a um i mah a rawkmi khua kar ah a dang khuate hna zong an um.

Memfis khua cu a rawk dih i thlaan lawng a tang. Baibal lei mifim a simi Louis Golding nih hitin a ti: “Kum zabu tampi chung Izipt a teitu Arab miphun hna nih tiva ral ah an khuapi [Cairo] an sak tikah Memfis khua i a rawkmi thilri hna kha an rak hman. Nile Tiva le Arab inn satu hna i an rianṭuan ning cu zeitlukin dah an fel ti ahcun hlanlio khua in meng tampi aa hlatnak tiang vawlei nak cungah a langmi lung pakhat hmanh a um lo.” Baibal nih a chimchung bantukin Memfis khua cu “a chungah ahohmanh um loin a ṭiao lai” a ti bantukin a si taktak.—Jeremiah 46:19.

Baibal Relnak

(Ezekiel 29:1-12) Kum hra kum, thla hra thla, ni hleihnih ni ah, BAWIPA nih ka sinah a chimmi bia cu hihi an si: ² A ka thawh i, “Mipa, Izipt siangpahrang Faro lei khi zoh law amah cung le a ram dihlak cungah a tlung ding hi chim tuah. ³ Hihi Bawipa PATHIAN bia an si tiah chim: Izipt siangpahrang Faro, Nail tiva chung i aa bualmi tisartlam, Nangmah cu kan doh. Naa thawh i, ‘Ka Nail tiva cu keimah ta a si, a sertu kha keimah ka si,’ na ti. ⁴ Na kha le na kha karah sio ka chiah lai i Na phokphawher ah an i benh lai. Tiva chung khan kan sio vurmar lai i Na phokphawher ah nga i benh lulhmalh in kan hnuh lai. ⁵ Na tiva hna chung nga hna he cun thetse ram ah khan kan thlak hna lai; Ahohmanh chartu um lo le vuitu um loin vawlei ro ah khan na tla lai. Nangmah cu saram rawl le va rawl caah kan ser lai. ⁶ Cucaah Izipt ram i a ummi vialte nih BAWIPA ka si kha an hngalh lai, Zeicahtiah Israel mi na bawmh hnanak cu phaikung nakin a ṭha hlei lo i ⁷ An in tlaih tikah an kut chungah na pertak hna i an zaktang ah khan na chunh hna; An in hngauh tikah na kiahtak hna i an kutke kha an ther dih. ⁸ Cucaah hihi Bawipa PATHIAN bia cu an si: Na cungah mi he saram he thah awkah vainam ka tlunter lai. ⁹ Nangmah nih naa thawh i, ‘Nail tiva cu keimah ta a si, a sertu cu keimah ka si,’ na ti caah, Izipt ram cu ram pakpalawng ah a cang lai i annih nih BAWIPA ka si kha an hngalh lai. ¹⁰ Cucaah nangmah le na Nail tiva cu kan ralchanh hna i Izipt cu chuahtakmi ram, khuakheng nih a hrawhmi ram ah, Migdol in Sai-en tiang, cun Kush ramri tiang hrimhrim in ka ser lai. ¹¹ Mi ke zeihmanh nih a pal lai lo i saram zeihmanh nih an pal fawn lai lo; a chungah mi um loin kum sawm li chung a um lai. ¹² Izipt ram cu chuahtakmi ramlak i ramking bik ah ka ser lai; a khua hna cu a rawkmi khua hna lakah kum sawm li chung an ṭiaotakmi khua an si lai. Cun Izipt mi cu miphun hna lakah ka ṭhek hna lai i ram kip ah ka ṭhio hna lai,” a ka ti.

AUGUST 14-20

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | EZEKIEL 32-34

“Ralvengtu caah A Biapimi Rian”

(Ezekiel 33:7) Mipa, nangmah cu Israel mi hna caah ralvengtu ah kan ser. Ka sinin bia kha na lak hna lai i annih sinah ralrinnak kha na pek hna lai.

it-2-E 1172 ¶2

Ralvengtu

Langhternak Bia. Jehovah nih Israel miphun caah profet hna kha langhternak in ralvengtu in a rak hman hna. (Jer. 6:17) Profet hna zong nih ralvengtu he aa tlaiin langhternak bia an rak hman tawn. (Isa. 21:6, 8; 52:8; 62:6; Hos. 9:8) Profet zong a si i ralvengtu zong a simi hna nih miṭha pawl kha hrawh nan si cang lai tiah ralrin an pek hna. An rian kha ṭha tein an ṭuan lo ahcun anmah kha dantat an si lai. Cun ralrinnak a cohlang duh lomi hna zong an thi lai. (Eze. 3:17-21; 33:1-9) Zumhawk a tlak lomi profet pakhat cu a mit a cawmi ralvengtu asiloah a bao lomi uico bantuk a si i san a tlai lo.—Isa. 56:10.

(Ezekiel 33:8, 9) Mi pakhatkhat cu a ṭhat lo ruangah a cungah thihnak biakhiahnak ka tlunter ko lai; nangmah nih amah kha a ziaza ṭhinh awkah ralrinnak na pek lo zongah a sualnak cu amah ta a si ko i a ṭhatlonak ruangah a thi ko lai, asinain a thihnak caah cun kan mawhchiat lai. ⁹ Sihmanhsehlaw a ziaza ṭhinh awkah ralrinnak na pe nain a ṭhinh lo ahcun, a ṭhatlonak ruangah a thi lai, sihmanhsehlaw nang cu na luat lai.

w89-BU 1/1 22 ¶13

Pennak Kong Thawngṭha kha Chim Zungzal

Thisen Chuah Mawhnak kha Hrial

¹³ Jehovah sinah aa pumpe cangmi Jehovah Tehte Hna nih an ṭuanmi a rauh hlanah Pathian nih bia a ceih cang lai timi ralrin peknak rian kha Ezekiel nih a chan lioah a ṭuanmi rian he tahchunh khawh a si. Ezekiel cu Israel mi hna caah ralvengtu in rian pek a si. A rian cu mi nih an sualnak an i ngaichih lo ahcun biaceih an si lai timi kong Israel mi hna sinah ralrin pek kha a si. Ralvengtu pakhat nih ralrin a pek hna lo ahcun miṭhalo pawl cu biaceih an si lai. Asinain an thisen chuah mawhnak cu a rian ṭha tein a ṭuan lomi ralvengtu cungah a um lai. Cucaah biaceihnak kong he aa tlaiin Jehovah lungput kha hitin a langhter: “‘Ka nun bangin ka chim, miṭhalo mi an thih cu ka duhmi a si lo. Miṭhalo mi nih an ziaza kha an ṭhinh i an nun kha ka duh deuh. Nan ziaza ṭhalo kha hlaw hna u, hlaw hna u; maw Israel mi hna, zeicahdah nan thih lai?”—Ezekiel 33:1-11.

(Ezekiel 33:11) Cucaah annih cu, ‘Ka nun bangin ka chim, miṭhalo mi an thih cu ka duhmi a si lo. Miṭhalo mi nih an ziaza kha an ṭhinh i an nun kha ka duh deuh. Nan ziaza ṭhalo kha hlaw hna u, hlaw hna u; maw Israel mi hna, zeicahdah nan thih lai?’ a ti, tiah chim hna, tiah a ti.

(Ezekiel 33:14-16) Cun miṭhalo mi cu a cungah thihnak bia ka hei ceih ko hnga, sihmanhsehlaw anih nih a ziaza kha aa remh hnga i a ding le a ṭha kha a tuah ko hnga: ¹⁵ khi tikah biakamnak a rak tuahmi kha a pek ṭhan hna i a firmi kha a cham ṭhan hna i palhnak kha a tuah ti lo i nunnak lam phunglam kha a zulh ahcun, a nung lai, a thi lai lo. ¹⁶ Sualnak a tuahmi kha pakhat hmanh amah dawnkhantu ah hngalhpiak a si lai lo i dinnak le ṭhatnak kha a tuah caah a nung lai.

w12-HK 3/15 15 ¶3

A Biapimi Lungput Ngei Peng

PHUNGCHIM RIAN ZEICAH A BIAPIT

³ Phungchimnak nih mi nunnak zeitindah a khamh khawh ti kan ruah ahcun mi sin phung chim a biapi tuk timi ruahnak kan ngei lai. (Rom 10:13, 14) Baibal nih hitin a ti: “‘Miṭhalo mi cu a cungah thihnak bia ka hei ceih ko hnga,’ sihmanhsehlaw anih nih a ziaza kha aa remh hnga i a ding le a ṭha kha a tuah . . . ahcun a nung lai, a thi lai lo. Sualnak a tuahmi kha pakhat hmanh amah dawnkhantu ah hngalhpiak a si lai lo.” (Ezek. 33:14-16) Baibal nih thawngṭha chimtu kha hitin a ti hna: “Nangmah naa khamh hlei ah na bia a theimi kha na khamh khawh hna.”—1 Tim. 4:16; Eze. 3:17-21.

Thlarualei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Ezekiel 33:32, 33) Annih caah cun aw ṭha ngai, hla dawh sak a thiam ngaimi, tingtang tum a thiammi ceo na si ko; na chimmi cu an ngaih lai, sihmanhsehlaw an tuah hrimhrim lai lo. ³³ Sihmanhsehlaw a caan a phak tikah cun—cu caan cu a phan te ṭheo lai va si kaw!—an lakah profet pakhat a rak um kha an vun hngalh te lai,” tiah a ti.

w91-BU 3/15 22 ¶16-17

Jehovah i Vancung Leng Kekual He Aa Ruang in Kalṭinak

Zeirel Lonak Kha Dawntu Siter Hlah

¹⁶ Ezekiel nih nawlngaihnak le zeirel lonak asiloah nehsawhnak kha dawntu aa siter lonak thawngin zohchunh awk ṭha a rak langhter. Cu bantukin, a thiangmi holh ṭhanchoternak he aa ruang in kalṭinak thawng zongin siangpahrang Leng Kekual Aa Citmi a kalnak ah a kal vemi kan si kho lai. Cu ticun Pathian nawlpekmi kha cohlan awkah timhcia kan si lai i Jehovah biaceihnak kong kan chimmi zei a rel lomi (asiloah) a nehsawhmi hna kha i dawnhter lo awkah thazaang kan ngei lai. Mi cheukhat nih fakpi in a kan ralchanh lai i an lung a khong lai tiah Pathian nih Ezekiel bantukin a hlankan i ralrin a kan pek cang. Mi cheukhat nih cun Jehovah timi min kha theih an duh lo caah an ngai duh lo. (Ezekiel 3:7-9) Mi cheukhat cu Ezekiel 33:31, 32 ah a langhter bantukin aa titermi an si. Hitin a ti: “Cucaah ka mi hna cu, mi nih an tuah tawn cio bantukin, an ra hungmang lai i na hmaiah an ṭhu lai. Chimh awk na ngeihmi hna bia cu an theih lai, sihmanhsehlaw an tuah lai lo. ‘Bia ṭha an si,’ an ti lai, sihmanhsehlaw an lung cu mah pumpak miaknak cio lawngah khan fek tein an bunh cang. Annih caah cun aw ṭha ngai, hla dawh sak a thiam ngaimi, tingtang tum a thiammi ceo na si ko; na chimmi cu an ngaih lai, sihmanhsehlaw an tuah hrimhrim lai lo.”

¹⁷ A phichuak cu zeidah a si? Cang 33 ah hitin a ti rih: “Sihmanhsehlaw a caan a phak tikah cun—cu caan cu a phan te ṭheo lai va si kaw!—an lakah profet pakhat a rak um kha an vun hngalh te lai,” tiah a ti.” Mah bia hna nih Ezekiel cu mi pawl lehrulhnak a um lo hmanhah a lung a dong lo ti kha a kan hngalhter. Midang nih zeirel lonak kha a caah dawntu aa siter lo. Mi nih an ngaih zong, ngaih lo zongah Pathian nawl kha a ngaih i a rian kha ṭha tein a ṭuan.

(Ezekiel 34:23) Cun annih zohkhenhtu dingah tuukhal pakhat kha an cungah ka chiahpiak hna lai i cucu ka sal David kha a si lai.

w07-BU 4/1 26 ¶3

Dawtnak in a Khatmi Tuukhal Pawl kha Toidor tein An Nawl Ngai Hna U

³ Isaiah 40:10, 11 ah aa telmi profet chimchungbia nih Jehovah nih a miphun kha zaangfahnak he a zohkhenh hna ti kha a hleiin a langhter. (Salm 23:1-6) Jesuh zong nih vawleicung i phungchim rian a ṭuan lioah a zultu hna le mi pawl cungah zaangfahnak a rak langhter. (Matthai 11:28-30; Mar. 6:34) A tuurun ṭha tein a zohkhenh lo i mahca ṭhatnak lawng a kawlmi zangfahnak a ngei lomi Israel tuukhal hna asiloah hruaitu hna kha Jehovah le Jesuh nih sual an phawt hna. (Ezekiel 34:2-10; Matthai 23:3, 4, 15) Jehovah nih hitin bia a kamh hna: “Ka tuurun cu keimah nih ka khamh lai i hrawh an si ti lai lo; tuu pakhat le pakhat kha keimah nih bia ka ceih cang hna lai. Cun annih zohkhenhtu dingah tuukhal pakhat kha an cungah ka chiahpiak hna lai i cucu ka sal David kha a si lai;” (Ezekiel 34:22, 23) Hi donghnak caan ah Jehovah nih thlarau chiti thuhmi a salle le “tuudang” pawl zohkhenh awkah a liannganmi David, Jesuh Khrih kha “tuukhal” pakhat in rian a pek.—Johan 10:16.

Baibal Relnak

(Ezekiel 32:1-16) Kum hleihnih kum, thla hleihnih thla, ni khatnak ni ah BAWIPA bia cu ka sin a phan. ² A ka thawh i, “Mipa, Izipt siangpahrang Faro kha mithi hla lawh tuah law amah cu hi bangin chim: Miphun hna chiandeih tum no, na lo cang ai! Nangmah cu Nail tiva i tisartlam, A thaw a phit tik i ti a ṭhen dih i A ke in ti a let hluahmah i Tiva tete hna zong a nawiter dihtu bantuk na si, a ti,” tiah a ti. ³ Mah hihi Bawipa PATHIAN bia an si: Miphun tampi kha an i pumh tikah ka sur in kan khuh lai i a awng ah khan naa foih lai. ⁴ Vawlei ah khan kan hlonh lai i lei car ah khan kan tengh lai. Van i a zuangmi va vialte kha na cungah ka futter hna lai i ram sa nih na sa cu an i serh lai. ⁵ Na sa cu tlang cungah ka chiah hna lai i nelrawn cu a tholung khan ka khahter hna lai. ⁶ Na chungin a chuakmi thi khan ram cu ka ciah lai i na thisen in tlangpar tiang hrimhrim in ka ciah lai; cun ti luannak kahcham hna cu nangmah thisen in an khat lai. ⁷ Na ceunak kha ka hmih tikah van kha ka phenh lai i a arfi hna kha ka muihter hna lai; ni cu minmei in ka phenh lai i thlapa nih a ceunak a chuah lai lo. ⁸ Na cung van i ceunak a ummi hna cu ka muihter hna lai i na ram cungah muihnak ka tlunter lai. Mah hihi Bawipa PATHIAN bia hrimhrim a si. ⁹ A rawkmi na ralkapbu kha miphun dang hna sinah, na hngalh bal lomi ram ah ka kalpi hna tikah mi tampi cu an lungre ka theihter hna lai. ¹⁰ Nan cung i a tlungmi thil hin mi tampi kha an khuaruah ka harter hna lai; an siangpahrang hna hmaika ah ka vainam kha ka lek tikah an hmulthi a ling dih lai. Na tluk ni ah cun an cung i a tlung ding ciomi thil ruangah khan an ther lengmang ko lai. ¹¹ Zeicahtiah hihi Bawipa PATHIAN bia cu a si: Babilon siangpahrang vainam cu na cungah a tlung lai. ¹² Na ralkapbu cu an ning piin mi lak i thlachiat a ruat lo bikmi ralkap hna kut khan ka thihter hna lai. Izipt porhlawtnak cu an hrawh cikcek lai i a mi vialte cu hloh an si dih lai. ¹³ An saṭil vialte cu tiva kamah ka thah dih hna lai. Minung ke nih siseh, saram ke nih siseh, a lam ti hna lai lo. ¹⁴ Khi tikah an ti kha cang loin ka umter lai i an tiva tete hna cu chiti bangin nal ziahmah tein an luang lai. Mah hihi Bawipa PATHIAN bia hrimhrim a si. ¹⁵ Izipt cu ka hrawh dih i ram cu a ning piin a rawh cikcek tikah, cun cuka i a ummi hna cu ka tuk hna tikah, annih nih BAWIPA ka si kha an hngalh lai. ¹⁶ Mah hihi mithi hla a si i miphun hna nu hna nih mithi hla bantukin an sak lai. Mithi hla bantukin, Izipt le a mi hna kha an lawh hna lai. Mah hihi Bawipa PATHIAN bia hrimhrim a si.

AUGUST 21-27

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | EZEKIEL 35-38

“Magog Ram i Gog cu Hrawh A Si Cang Lai”

(Ezekiel 38:2) A ka thawh i, “Mipa, Magog ram i a ummi Rosh, Meshek le Tubal hna siangpahrang Gog cu hei merhnawh law a cungah hi bantukin bia chim tuah.

w15-HK 5/15 27-28

Ca Reltu Hna Sinin Biahalnak

Cu a si ah Magog ram i Gog timi cu ahodah a si? Mah kha hngalh awkah Pathian miphun a dotu cu ahodah a si ti kha Baibal in kan kawl a hau. Baibal ah ‘Magog ram i Gog’ dohnak, ‘chaklei siangpahrang’ dohnak le “vawleicung siangpahrang hna” dohnak tiah a ti. (Ezek. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, NW, 44, 45; Biat. 17:14; 19:19) Mah dohnak hna cu an i dang maw? An i dang men lai lo. Baibal ah dohnak pakhat kha min dangdang in a hman tawn. Zeicah cutin kan chim khawh? Armagedon aa thawk hlante i hmanung bik dohnak ah vawleicung miphun vialte an i tel tiah Baibal nih a ti caah a si.—Biat. 16:14, 16.

Pathian miphun hmanung bik doh an si lainak kong Baibal chimmi hna kan tahchunh tikah Magog ram i Gog nih Satan kha a chimduhmi a si lo ti a fiang. Magog ram i Gog nih miphun vialte aa telmi phu pakhat kha a chimduhmi a si. Mah phu kha ‘chaklei siangpahrang’ nih a hruai lai maw? Fiang tein cu kan chim kho lo. Asinain mah fianternak cu Jehovah nih Gog he aa tlaiin a chimmi mah bia he tlak dawh a si: “Nangmah le na sinah a ummi miphun tampi, rel cawk a ti lomi ralkapbu nganpi, rangcung ralkap lawngte nih, chakleipi i a ummi nan inn cu kaltak nan timh.”—Ezek. 38:6, 15.

(Ezekiel 38:14-16) Cucaah mipa, Gog cu thawh law, hihi Bawipa PATHIAN bia an si, tiah chim tuah: Ka mi Israel mi hna cu ahohmanh nih hnahnawh lo tein khua an sak lioah annih doh awkah caan pakhat na tim lo mei? ¹⁵ Nangmah le na sinah a ummi miphun tampi, rel cawk a ti lomi ralkapbu nganpi, rangcung ralkap lawng te nih, chakleipi i a ummi nan inn cu kaltak nan timh i ¹⁶ ka mi Israel mi cu chim nan timh hna. (BSI Baibal ah—Thlichia nih ram kha a hrawh bantukin ka mi Israel mi cu na hrawh hna lai.) Nannih cu vawlei a khuhtu khuadawm bantuk nan si lai. Ka ram doh awkah cun keimah hrimhrim nih hmailei caan ah nangmah cu kan kalpi lai i miphun hna nih cun ka thiannak langhternak caah, nang Gog, an hmangtu cu Keimah ka si kha an hngalh lai,” a ti.

w12-HK 9/15 5-6 ¶8-9

Zeitindah Caan A Dongh Lai

⁸ A hmaan lomi biaknak hrawh a si hnu ah Pathian miphun cu ‘ralhruang a ngei lomi’ khua ah ‘daite le ahohmanh nih hnahnawh loin’ an um rih lai. (Ezek. 38:11, 14) Huhphenhnak zeihmanh a ngei lomi a lomi, Jehovah a biami hna cu zei-dah an ton lai? “Miphun tampi” nih an doh men hna lai. Mah kha ‘Magog ram i Gog’ dohnak tiah Baibal nih a ti. (Ezekiel 38:2, 15, 16 rel.) Mah dohnak kha zeitindah kan hmuh awk a si?

⁹ Pathian miphun cu doh kan si lai ti kan hngalh ko nain kan lungre a thei tuk lo. Khamh kan si lai le si lai lo nakin Jehovah min thianternak le cungnung bik a sinak langhternak hi a biapi deuh. Jehovah nih “BAWIPA ka si kha nan ka hngalh lai” tiah a ti. Mah bia le cu bantuk phun bia cu Ezekiel cauk chung ah voi 60 leng a um. (Ezek. 6:7) Mah chimchungbia zeitindah a tlin lai kha hmuh kan i ngaih tuk. “Pathian nih harnak an inmi chungin Pathian a tihmi hna khamh cu a thiam” ti kan zumh. (2 Pit. 2:9) Mah caan chung ah kan zumhnak a feh nakhnga kan tuah khawhmi zei thil paoh tuah kan duh. Mah lawngah zei thil kan ton hmanh ah Jehovah cung ah zumhfek tein kan um kho lai. Zeidah tuah a herh? Thlacam, Baibal hlathlai, mah kha tbha tein ruah le Pennak kong thawngṭha mi sin chim a hau. Mah nih zungzal nunnak kan i ruahchannak kha “thircangai” bantukin a ṭhawnter lai.—Heb. 6:19; Salm 25:21.

(Ezekiel 38:21-23) Isaiah nih siangpahrang cu theipi in sibang ser law na hma khan i thuh law na dam lai, a ti. ²² Cun Hezekiah Siangpahrang nih cun, “Biakinn ah ka kal kho ṭhan lai tinak ah zei hmelchunhnak dah a um lai?” tiah a ti.

w14-HK 11/15 ¶16

‘Atu cu Pathian Miphun Nan Si cang’

¹⁶ A Liannganmi Babilon hrawh a si hnuah Pathian miphun cu fakpi in doh kan si lai. Jehovah nih a khiahmi caan ah vawleicung i thil sining hna kha a tlangtlak lai i mah nih a miphun dohnak kha a chuahter lai. Mah tikah Jehovah huhphenhnak kan herh lai. Mah dohnak nih “harnak” nganpi i a donghnak a simi Armageddon a chuahter lai. (Matt. 24:21; Ezek. 38:2-4) Gog nih “miphun hna lakin chuahpimi” hna kha a doh hna lai. (Ezek. 38:10-12) Mah tikah Jehovah nih a miphun khamh awkah rian a tbuan colh lai i Gog le a ralkap kha a doh hna lai. Jehovah nih cungnung bik a sinak kha a langhter lai i a min kha a thianter lai. Hitin a ti: “Ka lianhngannak le ka thiannak kha ka langhter lai i miphun tampi sinah khan keimah cu kaa hngalhter lai; annih nih BAWIPA ka si kha an ka hngalh lai.”—Ezek. 38:18-23.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Ezekiel 36:20, 21) Hi ram pathian vialte hna nih hin an ram cu zeitik tal ah dah kan bawipa kut chungin an khamh khawh? Cu ti a si ko ṭung ahcun, zei nih dah, BAWIPA nih Jerusalem khua cu a khamh lai, tiah an ruahter hna?” a ti. ²¹ Hezekiah Siangpahrang nih a chimh hna bantukin mi cu dai tein an um i bia kaa khat hmanh an let lo.

w02-HK 6/15 22 ¶12

Khrihfa Ziaza kha Cawng Law Cawnpiak

¹² Lamkaltu nih cawnnak caah a hrampi a kong kha le cun Baibal ah na hmuhmi ziaza zulhnak kong kha a rak langhter. Judahmi hna an ziaza a ṭhatlonak nih Jehovah kha a thang a rak chiatter: “Pathian nawlbia a chor in aa chormi hna, zeicahdah a nawlbia cu nan buar i Pathian cungah ningzahnak nan tlunter kun? . . . Nanmah Judahmi ruangah Jentailmi nih Pathian kha an thangchiat.” (Rom 2:23, 24) Khrihfa ziaza kha zei kan rel lo a si ahcun, mah a Hrampi kha kan upat lo tinak a si. Khattelei incun, Pathian nunphung kha fek tein kan i tlaih ahcun, mah nih khan amah cungah thangṭhatnak, upatnak a chuahter. (Isaiah 52:5; Ezekiel 36:20) Mah khakha naa ralring ahcun Khrihfa ziaza zei i rel lonak cu a fawibikmi le aa rem bikmi tukforhnak asiloah thil sining phun in na ton tikah na rikhiahnak kha na tha an ṭhawnter lai. Cu lengah, Paul a bia nih adang kong zong kha a kan cawnpiak. Na ziaza nih Pathian kha a hnorsuan ti pumpak hngalhnak na ngeih lengah, midang na cawnpiak tik hna ah, an cawn liomi ziaza nunphung an zulhning nih Jehovah a hnorsuan lai ti kha hngalhthiam awkah bawm hna. Khrihfa ziaza nih lung hnangamnak kha a chuahter i ngandamnak a kilven lawnglawng kha a si lo. Mah ziaza phung a dirhtu Pakhat zong kha a hnorsuan i tha a pek.—Salm 74:10; Jeim 3:17.

(Ezekiel 36:33-36) Mah hihi Bawipa PATHIAN bia cu an si: Nannih cu nan ṭhat lonak vialte in kan thianh hna tikah khua chungah cun mi ka umter ṭhan hna lai i siangpahrang inn hna cu remh ṭhan an si lai. ³⁴ Atu i ṭiaotak a simi ram, aa chawkmi paoh hmuh awk i pakpalawng in a um komi ram hi, thlawh an si ṭhan lai. ³⁵ Mi nih an i thawh lai i hi ram ṭiaotak cangmi ram hi, Eden dum bantuk ah a cang ṭhan cang an ti lai. Hlan i a rak rawk i an rak bauh i an rak chimhmi khua, atu i ṭha tein kulh a si ṭhanmi hna chungah hin, mi khua an sa ṭhan lai. ³⁶ Nan velchum i a tangmi miphun hna nih, hrawhmi khua hna a remh ṭhan i ṭiaotakmi ram ah thlaici a cing ṭhantu cu BAWIPA ka si hi an hngalh lai; BAWIPA nih ka chim i ka tuah lai, tiah a ti.

w89-BU 9/15 20 ¶11

‘Jehovah Ka Si hi An Hngalh Lai’

¹¹ Judah ram ah a tang rihmi hna an phanh ṭhan tikah mi um lonak hmun, hmunking cu “Eden dum bantuk” ah a cang ṭhan. (Ezekiel 36:33-36 rel.) Cu bantukin 1919 thawk in a tang rihmi chiti thuhmi hna i hmunking bantuk a simi an hmunhma kha Jehovah nih a nuam tukmi thlaraulei paradis ah a canter ṭhan. Mah thlaraulei paradis in “mibu nganpi” zong nih atu ah ṭhatnak an hmu ve. Mah thlaraulei paradis ah cun a thiangmi minung lawng an um caah zumhawktlakmi Khrihfa pakhat cio nih thlaraulei paradis kha thianter zungzal awkah i zuam hna u sih.—Ezekiel 36:37, 38.

Baibal Relnak

(Ezekiel 35:1-15) Mah hihi Bawipa PATHIAN nih ka sinah a chimmi bia an si: ² A ka thawh i, “Mipa, Seir ram lei khi zoh law hi bia hi chimhnawh tuah. ³ I thawh law, hihi Bawipa PATHIAN bia an si, tiah chim: Maw Seir tlangram, nangmah cu kan doh: Na cungah ka kut ka samh lai i pakpalawng ram ah kan ser lai. ⁴ Na khua cu ka hrawh dih hna lai i nangmah cu ṭiaotakmi na si lai; Cuticun BAWIPA ka si kha na hngalh lai. ⁵ Israel mi cu na lungchung tein na huat zungzal hna caah, Rawhralnak an ton ni ah le a hmanung bik dantatnak an hmuh ni ah Annih cu vainam sinah na pek hna. ⁶ Cucaah ka nun bangin ka chim, Thisen chuahnak cu na donghnak ah ka ser lai i Thisen chuahnak in na sual caah Thisen chuahnak nih cun an dawi lai. ⁷ Seir tlangram cu ṭiaotakmi ram, ramchiahru ah ka ser lai i A chung i a ummi vialte, aa chawk aa let lengmangmi hna kha an donghnak ka phakter hna lai; ⁸ Na tlang hna le na nelrawn hna cu miruak in ka khahter hna lai i Vainam nih a thahmi hna kha na tiva chungah an tla lai. ⁹ Nangmah cu ṭiaotakmi ram ah a zungzal in kan ser lai i Na khua chungah mi an um lai lo; Cuticun BAWIPA ka si kha na hngalh lai, a ti. ¹⁰ Na thawh i, Miphun pahnih hna le an ram pahnih hna cu, khika ah BAWIPA ka um ko nain, keimah ta an si lai i ka co hna lai, na ti. ¹¹ Cucaah ka nun bangin ka chim, na thinhunnak le na nahchuahnak cu lehrulh na si lai i na huat hna ruangah an cungah na tuahmi kha na cungah ka tuah ve lai, tiah BAWIPA nih a ti. Nannih cu bia kan ceih tik hna ah nannih nih nan ka hngalh lai; ¹² BAWIPA ka si kha nan hngalh lai. Israel ram tlang nan thangchiat hnanak vialte i nan i thawh i, ‘Israel ram tlang hna cu ṭiaotakmi an si cang i kanmah ei awkah pek an si cang,’ nan timi kha ka theih dih ko. ¹³ Cun keimah kong zongah khan zeirello ngaiin bia nan chim i nannih nih atu le atu nan ka thangchiat, hihi ka theih dih ko. ¹⁴ Cucaah hihi Bawipa PATHIAN bia an si: Nangmah cu kan ṭhumh kan ṭhumh lai i vawlei cung cu a dihlak in an di a riamh tiang thetse ram ah kan ser lai. ¹⁵ Ka rothil a simi Israel cungah na diriam tein na tuah bantuk khan na cungah ka tuah ve lai. Maw Seir tlangram, na ṭiao dih lai, cucu Edom vialte donghnak a si lai. Cuticun mi nih BAWIPA ka si kha an hngalh lai,” a ti.

AUGUST 28–SEPTEMBER 3

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | EZEKIEL 39-41

“Ezekiel Hmuhmi Biakinn Kong Langhnak Cu Nangmah He Aa Pehtlai”

(Ezekiel 40:2) Langhnak kha ka hmuh i cu langhnak chungah cun Pathian nih Israel ram ah khan a ka kalpi i a sang ngaingaimi tlang cungah khan a ka chiah i cuka ah cun keimah lei a hoihmi khuapi chung i a ummi inn bantuk inn pakhat kha ka hmuh.

w99-BU 3/1 13 ¶16

Pathian Biakinn kha “Ṭha tein i Chingchiah!”

¹⁶ A phi hmuh khawh awkah Ezekiel nih a hmuhmi langhnak kong kha zoh ṭhan hna hmanh u sih. Hitin a ṭial: “Langhnak kha ka hmuh i cu langhnak chungah cun Pathian nih Israel ram ah khan a ka kalpi i a sang ngaingaimi tlang cungah khan a ka chiah i cuka ah cun keimah lei a hoihmi khuapi chung i a ummi inn bantuk inn pakhat kha ka hmuh.” (Ezekiel 40:2) “A sang ngaingaimi tlang” timi nih Mikah 4:1 kha a kan theihter ṭhan: “Hmailei caan ah cun BAWIPA inn a umnak tlang cu tlang vialte lakah a sang bik a si lai; Cu tlang ah cun mi tampi kha an ra lai, phun tampi kha an ra lai.” Mah chimchungbia hi zeitikah dah a tlin te lai? Miphun hna nih a hmaan lomi pathian an biak lioah a tling lai tiah Mikah 4:5 ah a langhter. A taktak ti ahcun kanmah atu kan chan “nihmanung bik” ni ah a hmaanmi biaknak cu hlorh a si i Pathian salle hna i an nunning cu dirh a si cang.

(Ezekiel 40:3) Khuapi leiah cun a hei ka kalpi i dar in an sermi mipum a lomi mipa kha ka hmuh i la hmangṭhia le tahnak fung kha aa put i kutka ah cun a dir.

(Ezekiel 40:5) Cun biakinn a lenglei velchum cu vampang pakhat nih a kulh. Mipa nih aa putmi tahnak fung cu dong ruk a sau, cu dong cu dong sau phun a si i dong khat cu dong khat le zabok lengmang a si. Vampang cu a chahlei kha a tah i cu fung khat cu a si, a sanlei zong cu fung khat ṭhiamṭhiam cu a si.

w07-BU 8/1 15 ¶10

Ezekiel Baibal Chungin Langhternak—II

40:3–43:17—Biakinn tahnak timi cu a hleiin zei sullam dah a ngeih? Biakinn tahnak timi cu a hmaanmi biaknak he aa tlaimi Pathian tinhnak a tling taktak lai timi hmelchunhnak a si.

(Ezekiel 40:10) Nichuahlei kutka a kam veve ah cun khaan pathum an um, an hmetngan cu an i tia dih; cun an karlak i vampang hna cu an chahlei kha an i khat dih fawn.

(Ezekiel 40:14) Innleng cu a tah i khattelei kam in khattelei kam tiangah dong kul a si, kutka innleng cu a tah dih hnuah lenglei tual kha a tah.

(Ezekiel 40:16) A khaan hna le tung hna nih cun a chunglei cio ah kutka lam lei hoih cio ah cun, thlalangawng an ngei i innleng a chunglei zongah cun thlalangawng an um i tung ah cun tumkung kha an suai cio hna.

w07-BU 8/1 16 ¶5

Ezekiel Baibal Chungin Langhternak—II

40:14, 16, 22, 26. Biakinn luhnak lam hna ah a ummi tung ah aa suaimi tum kung hna nih ziazalei ah a thiangmi lawng luhnak nawl an hmuh kha a langhter. (Salm 92:12) Mah nih a dingmi kan si lawngah Jehovah nih kan biaknak a cohlan lai ti kha a langhter.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Ezekiel 39:7) Ka min thiang cu ka mi Israel mi hna lakah khan hngalh ka siter lai i ka thurter ti lai lo; miphun dang hna nih khan BAWIPA cu Israel mi hna lakah ka thian kha an hngalh lai, a ti.

w12-BU 9/1 21 ¶2

‘Jehovah Ka Si kha Miphun Hna nih an Hngalh Lai’

Jehovah nih ‘ka min thiang cu ka thurter ti lai lo’ tiah a ti. Dinlonak ruangah Pathian sual kan phawt ahcun Pathian min kan thang chiattermi a si. Zeitindah kan hngalh khawh? Baibal chungah “min” timi nih a caancaan ah minṭhatnak kha a cherhchanh tawn. Pathian min nih “Pathian cu zeibantuk Pathian dah a si ti kha a langhter. Cun Pathian minṭhatnak zong kha a aiawh” tiah cherhchanhmi cauk pakhat ah a langhter. Cucaah Jehovah min kan chim tikah a minṭhatnak zong aa tel. Dinlonak kong he aa tlaiin Pathian nih zeibantuk minṭhatnak dah a hmuh? Pathian nih dinlonak kha a huat. A ding loin pehtlaih a simi hna cung zongah zaangfahnak a ngei. (Exodus 22:22-24) Cucaah Pathian nih a huatmi thil cungah rian a ngei tiah mi nih sual an puhmi cu a min an thang chiatmi a si. Pathian min kha “an nihsawh” —Salm 74:10.

(Ezekiel 39:9) Israel ram khuami hna nih khan an chuak lai i hi hriamnam hna cu mei tih awk thing ah an hman hna lai: phawpi he phawte he; li le thal, thingtan le fei — kum sarih chung hi thil hna hi mei tih awkah an hman hna lai.

w90-BU 8/15 14 ¶20

Paradis Ah Kirnak Lam Hunnak

²⁰ Asinain miphun hna nih an kaltakmi raltuknak hriamnam hna tah? Mei nih a kangh khawhmi thil hna hrawh caan a langhtermi ningin cun hriamnam pawl cu tampi a si lai i fim cawk a si lai lo. (Ezekiel 39:8-10) Miphun hna nih an kaltakmi raltuknak hriamnam hna cu Armageddon in a luatmi hna nih san a tlaimi thil ah an canter lai.—Isaiah 2:2-4.

Baibal Relnak

(Ezekiel 40:32-47) Cun chungchin tual, nichuahlei kam i a ummi ah cun, a ka luhpi i a kutka cu a tah i a hawidang bantuk ṭhiamṭhiam kha a hmetngan ah a si. ³³ A khaan hna le a tung hna le a innleng zong cu a hawidang bantuk ṭhiamṭhiam kha an si ve ko; chungchin tual cu le a innleng nih cun an velchum in thlalangawng an ngei i a tung cu dong sawm nga a si i a vang cu dong kul le dong nga a si. ³⁴ A innleng cu lenglei tual kha a hoih i a tung kip ah cun tum kung kha an suai hna; hung kainak ah cun lamhbak pariat a um. ³⁵ Cun chaklei kutka ah khan a ka kalpi i a tah i a hmetngan cu hawidang bantuk ṭhiamṭhiam kha a si. ³⁶ A khaan hna le tung le innleng zong cu cu bantuk ṭhiamṭhiam cu an si ve i a velchum in thlalangawng an um; a tung cu dong sawm nga a si i a vang cu dong kul le dong nga a si. ³⁷ A innleng cu lenglei tual kha a hoih i a tung cungah cun a kam kip khan tumkung an suai hna; hungkainak ah cun lamhbak pariat a um. ³⁸ Kutka innleng in vung luhnak ah khin khaan pakhat a um i cu khaan ah cun pumpek thawinak kha an ṭawl hna. ³⁹ Kutka innleng ah cun a kam veve ah cabuai pahnih an um i cuka ah cun pumpek thawinak le sual thawinak le phungbuar thawinak kha an thah hna. ⁴⁰ Chaklei kutka lei i hung kainak a lenglei ken ah khan cabuai pahnih an um, cun kutka innleng a kil ah khan a dang pahnih zong an um ṭhan. ⁴¹ Kutka lam a kil pali ah khan, kil khat ah pakhat cio an um ṭhan; an dihlak in sa thahnak ca i hmanmi cabuai cu pariat an si. ⁴² Pumpek thawinak ca i hmanmi pali hna cu lung in sermi an si, an saulei dong khat le a cheu, an kauhlei dong khat le a cheu, an sanlei dong khat cio an si; cu hna cungah cun pumpek thawinak ca le raithawinak dangdang hna ca i hmanmi thilri kha an chiah hna. ⁴³ Pekchanhmi sa cu cabuai cungah cun an chiah hna, cabuai cu a tlang zabok in a velchum in an kamh, a tlang kamhnak cu a chunglei a hoih. ⁴⁴ Cun chungchin tual chungah khan a ka luhpi i a chungah cun khaan pahnih ka hmuh hna, pakhat cu chaklei kutka kil ah khan a si i thlanglei a hoih, pakhat cu thlanglei kutka kil ah khan a si i chaklei a hoih. ⁴⁵ Thlanglei a hoihmi khaan hi biakinn a zohkhenhtu hna tlangbawi hna caah a si tiah a ka chimh. ⁴⁶ Chaklei a hoihmi khaan hi biakṭheng a zohkhenhtu hna tlangbawi hna caah a si; hi tlangbawi hna cu Zadok fapale kha an si i Levi miphun chungah khan anmah lawnglawng hi BAWIPA rian ṭuan awkah a pawngah a ra ding cu an si. ⁴⁷ Tual cu a tah i tungvangpalh a si; a tung dong za khat a vang dong za khat a si i biakinn hmaiah cun biakṭheng kha a um.