A Ṭhami Rian Caah Miphun Pakhat In Thianhnak
“Pum siseh, thlarau siseh, a thurhnomh tertu paohpaoh kha i thenh u sih law Pathian ṭih bu tein um u sih.”—2 KORIN 7:1.
1. Amah a biami hna kha Jehovah nih zeidah a hal hna?
“BAWIPA tlangah ahodah a kai kho lai? A biakinn thiang chungah ahodah a lut kho lai?” Hlanlio Israelmi hna Siangpahrang David nih Jehovah cohlanmi biaknak kong he aa tlai in lungthawhnak a pemi biahalnak a rak tuah. Cun amah nih hitin a rak leh ṭhan: “Tuahnak le lungthin in a thiang i siasal kha a bia lo i hlennak biakam a tuah lomi kha an kai kho lai i an lut kho lai.” (Salm 24:3, 4) Thiannak langhtertu a simi Jehovah i cohlanmi si awkah, a thiangmi le a thianghlimmi a si lai. Hmasa deuh ah, Jehovah nih Israel mibu hna kha ralrin a rak pek hna: “I thianter u law, thianghlim u, keimah ka thian caah.”—Levitikas 11:44, 45; 19:2.
2. Paul le Jeim nih a hmaanmi biaknak ah thiannak a biapitning kha zeitindah an rak fianter?
2 Kum zabu tampi hnu ah, lamkaltu Paul nih ziaza a rawk ngaimi Korin khua chung i a ummi a Khrihfa hawi hna sinah hitin a rak ṭial: “Ka dawtmi ka hawile hna, hi biakamnak vialte hi kanmah pei pek kan si cu. Cucaah pum siseh, thlarau siseh, a thurhnomh tertu paohpaoh kha i thenh u sih law Pathian ṭih bu tein um u sih.” (2 Korin 7:1) Mah nih hin Pathian he pehtlaihnak a ngei i bia a kan kamhmi laksawng kha hmuh awkah thianghlim tein um le pumsa lei le thlarau lei thurhnawmhnak le rawhralnak in a luatmi si a hau ti a langhter. Cu bantuk in, Pathian nih a cohlanmi biaknak kong kha zultu Jeim nih hitin a rak ṭial: “Sihmanhsehlaw nuhmei ngakṭah ṭha tein zohkhenh le vawlei cung ah thurhnawm lo tein um tu hi Pathian kan Pa nih biaknak thiang le biaknak taktak i a ruahmi cu a si.”—Jeim 1:27.
3. Kan biaknak kha Pathian nih a cohlan nakhnga zeidah fakpi in kan ruah a herh?
3 Thiannak le i thurhnawmh lonak hna cu a hmaanmi biaknak i a biapimi a kong hna an si caah, Pathian lung ton a duhmi paoh nih hi hna hi tlinh awkah fakpi in a ruah awk a si. Zeitintiah nihin mi tampi hna nih thiannak kong he aa tlai in aa thleidang tukmi nunphung le ruahnak an ngei, asinain, Jehovah nih thiannak kong ah a ruahning le a cohlanmi kha hngalhthiam in mah ning tein kan zulh a herh. Hi kongah amah a biatu hna kha Pathian nih zeidah a hal hna, cu tin si khawh awk, thian peng awkah le amah nih a cohlanmi si awkah zeidah a rak tuah piakhna ti kha hngalhthiam kan herh.—Salm 119:9; Daniel 12:10.
A Hmaanmi Biaknak caah Thiannak
4. Thiannak kong Baibal hmuhning kha fianter.
4 Mi tampi caah, thiannak cu hnawm asilole a thurmi in i thianhnak menmen khi a si. A sinain, Baibal ah, thiannak tiah a timi cu Hebru le Krik biafang ah pumsa lei thiannak menmen kha a chim duhmi si loin ziaza lei le thlarau lei zong kha a chim duhmi a si. Cu a si caah, Baibal encyclopedia pakhat nih hitin a chim: “ ‘Thiannak le thianlonak’ timi hna cu thiannak kongkau menmen he cun a chelchel te lawngah aa pehtlaih, asinain a biapi in biaknak lei i ruahnak hna he aa pehtlaimi a si. Cu a si caah “thiannak” timi phunglam nih nunnak a kakip dengmang kha a hnorsuan.
5. Moses Nawlbia nih Israelmi hna nunnak ah thiannak kong he aa pehtlai in zei tluk tiang indah nawl a rak pek hna?
5 A ngai tein, Moses Nawlbia ah Israelmi hna an nunnak a kakip caah phung hna le nawlbia hna kha aa tel. Tahchunhnak ah, Levitikas 11 in 15 ah, thiannak le thianlonak kong he aa tlai in a dikhlir in cawnpiaknak kha kan hmuh. Saram cheukhat hna cu an thiang lo i Israelmi hna nih mah hna kha an ei lo. Fa a hringmi nu cu khiahmi caan chung a thiang lo. Cuar zawtnak cheukhat hna, a hlei in thinghmui le, cun nu he pa he an pum chungin a chuakmi thilhna nih mi thianglo ah a canter khawh. Nawlbia nih a thianglomi thil sining hna ah zeidah tuah awk a si ti zong kha a fianter. Tahchunhnak ah, Number 5:2 ah hitin kan rel: “Riahhmun lengah thinghmui zawtnak a ngei paoh le, thil chuak a ngei paoh le mi ruak he i tonghnak in a thianglomi vialte cu an chuah hna nakhnga nawl pe hna.”
6. Thiannak nawlbia hna cu zei bantuk timhnak caah dah pek an si?
6 Zumh lonak zeihmanh um loin, si lei fimthiamnak nih an hngalh hlanpi in hi hna hi le Jehovah sin in a rami a dang nawlbia hna cu a rak um cang i, mah hna kha an rak zulh tikah mi cu ṭhathnemnak an rak hmu. Asinain, hi nawlbia hna cu ngandamnak caah zulh ding phung asiloah si lei lamhruainak ca lawnglawng ah pekmi an si lo. Hi hna cu a hmaanmi biaknak chung i aa telmi a si. Hi hna cu minung nifa nunnak a simi—eidinnak, fahrinnak, nu le va i pehtlaihnak, le a dangdang hna he aa peh tlai i, Jehovah sinah zeihmanh ngan lomi pumpeknak a tuahmi hna i an nunnak a kakip ah zeidah aa tlak i zeidah aa tlak lo timi kha an caah rikhiah piak awkah an Pathian, Jehovah cu nawl a ngeimi a si ti kha a fianter.—Deuteronomi 7:6; Salm 135:4.
7. Nawlbia an zulhnak thawngin, Israel miphun hna nih zei thluachuahnak dah an hmuh lai?
7 Biakammi nawlbia nih Israelmi hna kha an pawngkam mi hna i a thurhnawmmi tuahsernak hna zong in a rak huhphenh hna. Jehovah a mit ah a thiangmi an si nakhnga halmi dihlak zong i tel in, nawlbia kha zumh awk tlak tein zulhnak thawngin Israelmi hna cu Pathian a rian ṭuan awkah le a thluachuahnak hna kha hmuh awkah aa tlakmi an si lai. Mah kong he aa tlai in, Jehovah nih a miphun hna kha hitin a rak ti hna: “Ka nawlbia kha nan ngaih i ka biakamnak kha nan zulh ahcun, ka mi hrimhrim nan si lai. Vawlei hi a dihlak in ka ta a si, asinain, ka thimmi miphun cu nanmah hi nan si lai. Nannih cu tlangbawi bantuk in ka rian a ṭuanmi miphun nan si lai i keimah sin i pekchanhmi nan si lai.”—Exodus 19:5, 6; Deuteronomi 26:19.
8. Nihin Khrihfa hna nih Nawlbia ah a chimmi thiannak kong kha zeiruang ahdah ṭha tein kan ruah awk a si?
8 Jehovah nih Israelmi hna cu zeitindah an thiang lai i amah nih a cohlanmi an si lai ti kha cawnpiak awkah Nawlbia ah a dikhlir tiangin a rak pek hna, mah khakha nihin Khrihfa hna nihzeitindah an tlinh khawh hnga ti kha fakpi in ruah awk aa tlak ngai lo maw? Khrihfa hna cu Nawlbia tang ah cun an um ti lo nain, Paul nih a rak fianter bantuk in, Nawlbia chung i a ummi dihlak hna cu “hmailei thil a ra lai ding an muithlam men kha an rak si, a taktak cu Khrih hi a si,” ti kha an lung chungah an i chiah awk a si. (Kolose 2:17; Hebru 10:1) “Keimah cu i thleng loin BAWIPA ka si,” a titu Jehovah Pathian nih thiannak le thurhnawmh lo tein um kha mah lio caan i a hmaanmi biaknak ah a biapi ngaimi a kong a si tiah a hmuh a si ahcun, nihin ah a lung ton kan duh i a thluachuahnak hmuh kan duh a si ahcun pumsa lei, ziaza lei, le thlarau lei thiannak kong hna ah fak pi in kan ruah ve a hau.—Malakhi 3:6; Rom 15:4; 1 Korin 10:11, 31.
Pumsa Lei Thiannak Nih Kan Sining A Langhter
9, 10. (a) Pumsa lei thianhhlimhnak cu Khrihfa pakhat caah zeiruang ahdah biapi a si? (b) Jehovah Hngaltu hna an civui kong he aa tlai in zeibantuk in dah an ti tawn hna?
9 Pumsa lei thiannak cu a hmaanmi biaknak i a biapimi cheubang a si rih ko maw? Pumsa lei thiannak lawnglawng nih mi pakhat kha Pathian a hmaan tein a biatu a siter lo nain, a sining nih a awnh chung paoh a hmaanmi Pathian biatu pakhat in a pumsa lei a thianmi cu aa tlakmi a si. A hlei in nihin ah, mi tampi cu anmah le anmah, an thilthuam, asiloah an pawngkam thianhhlimhnak kha zei ah an rel lo tikah aa thianhhlimhmi hna cu an pawngkam mi hna nih an hngalh khun tawn hna. Hi nih hin Korin Khrihfami hna sinah Paul nih a rak chim bantuk in, a ṭhami thil kha a chuahter khawh: “Kan rian ṭuannak ah ahohmanh nih an kan soi nakhnga lo, ahohmanh an lam ah dawntu chiah kan duh lo. Kan i zuammi tu cu zei kan tuahnak hmanh ah Pathian sal kan si ti langhter kha a si.”—2 Korin 6:3, 4.
10 A bikin, Jehovah Hngaltu hna cu a ngan ngaimi an civuipi hna ah hmuh a simi an i thianhhlimhnak, an i repning le upat awk a tlakmi an umtu an ziaza hna kha mi tampi hngalh in uktu upa hna nih atu le atu an thangṭhat hna. Tahchunhnak ah, Italy, Savona peng ah an tuahmi civuipi kong he aa tlai in, La Stampa tadinca nih hitin a rak ti: “Inn chung i vun luh le cangka a lang colhmi cu mah kha a hmangmi hna i an i thianhhlimhning le an i rep ning kha a si.” Brazil, São Paulo i cerhmun nganpi ah Hngaltu hna nih civuipi an tuah dih hnu ah, cerhmun uktu bawi nih thianhhlimhnak rian haotu pa kha hitin a rak ti: “Jehovah Hngaltu hna nih an tuahmi ning tein atu thawk in kan cerhmun a thian lai kha kan duh.” Mah cerhmun i a dang bawi pakhat nih hitin a rak ti: “Jehovah Hngaltu hna nih cerhmun hlan an duh tikah, a nithla kong lawngah kan thin a phang. Adang zeiruang hmanh ah kan thin a phang lo.”
11, 12. (a) Pumpak thianhhlimhnak kong he aa tlai in zei bantuk Baibal phunglam khadah kan lung chungah kan i chiah awk a si? (b) Kan pumpak ziaza le kan nunning kongah zeibantuk biahalnak hna kha dah hal khawh a si?
11 Kan biaknak hmun aa thianhhlimhnak le aa repnak nih kan biakmi Pathian kha thangṭhatnak a hrampi a siter khawh ahcun, kan pumpak nunnak ah hi ziaza hna langhternak cu a biapi tuk vemi a si. Asinain, mi hmuh lonak kan inn ah, kanmah duhning paoh in tuahnak nawl kan ngei tiah kan ruah sual ko lai. Thil hruk ning le i ṭamhning hna he aa tlai in, kan sia a remning le kan lung a duhning in i thimnak nawl kan ngei taktak ko! Asinain, mah zalawnnak cu ri khiahnak chung ah a um. Rawl cheukhat ei awk i thimnak kong he aa tlai in Paul nih a Khrihfa hawi hna kha hitin ralrin a rak pek hna kha philh hlah: “Ralring te tu in um u law nan luatnak kha zumhnak a dermi sualnak chung i a tlak tertu si ter sual hlah u.” Cun man a ngei ngaimi phunglam pakhat kha a chim: “ ‘Zeipaoh kan tuah khawh ko,’ an ti. A si, an tuah khawh ko, sihmanhsehlaw zeipaoh hi an ṭha dih lo. ‘Zeipaoh kan tuah khawh ko,’ asinain zeipaoh hi kan caah an ṭhathnem dih lo.” (1 Korin 8:9; 10:23) Paul ruahnak cheuhnak cu thiannak kong ah kan mah he zeitindah aa pehtlai?
12 Pathian a sal cu a thian i a nunnak lam kip ah aa repmi a si awk a si ti kha mi nih an i ruahchanmi cu aa tlak ngaimi a si. Cucaah, kan inn a langhning le a pawngkam hna nih kan thanhmi, Pathian Bia sal kan si nak kha a ṭhumh awk a si hrimhrim lo. Kan inn nih kanmah kong le kan zumhnak kong kha zeitindah a chim? Mah nih hin midang sinah fakpi in kan langhtermi a thiang i aa repmi, dinnak a umnak hmun vawlei thar ah kan nung duh taktak ti kha a langhter maw? (2 Piter 3:13) Cu bantuk in, kan i manh caan ah siseh kan phungchim rianṭuannak ah siseh—kan pumpak langhning nih, kan chimmi thawngṭha kha duh a nunter khawh i a ṭhumh khawh. Tahchunhnak ah, Mexico ram i tadinca ah ṭial awk thawngpang a khawmtu nih hitin a chimmi hi zoh hmanh: “Jehovah Hngaltu hna lakah mino tampi an um i, an sam meh ning, an i thianhhlimhning le zohdawh tein an i hruk ning cu aa hngalthiam tuk.” Kanmah lakah cu bantuk mino kan ngeihmi hna cu lunglawmh awk a va si dah!
13. Ni fate kan nunnak i a kakip cu a thian i aa repmi a si nakhnga zeidah kan tuah khawh?
13 Kan pumpak sining, kan ngeihmi thilri hna le kan inn kan lo hna a zungzal in thiang te le aa rep tein chiah cu chim tluk in a fawi lo. A herhmi cu, a buai ngaimi le a man a fak ngaimi thilri hna asiloah thilthuamhna kha an si lo, a herh taktakmi cu a ṭhami sersiam ning le thazang chuah in i zuam pengnak kha a si. Kan pum, kan thilthuam, kan inn, kan mawṭaw le a dangdang hna thianhhlimhnak caah a caan pek a hau lai. Phungchim rianṭuannak, pumhnak kainak, le pumpak Baibal cawnnak hna he rian a tam—cu lengah ni fate nunnak ah midang an ṭuanvo hna zoh piaknak—nih thian awkah le Pathian hmai le minung hmai ah cohlan awk tlak si awkah a herhnak in khan a kan luatter hlei lo. Hngalh ciomi phunglam cu “zeizong vialte caah hin caan a um cio i vanrang tang i a ummi thil vialte nih hin caan an ngei dih.”—Phungchimtu 3:1.
A Thurhnawm Lomi Lungthin
14. Zeiruang ahdah ziaza lei le thlarau lei thiannak cu pumsa lei thiannnak nakin a biapi deuhmi a si tiah kan ti khawh?
14 Pumsa lei thianhhlimhnak kha ṭha tein ruah a biapit bantuk in, ziaza lei le thlarau lei thianhhlimhnak biapi i ruah cu a herh chinchin. Israel miphun kha pumsa lei an thian lo caah Jehovah nih a cohlan lomi hna a si lo, ziaza lei le thlarau lei in an rawh caah a si ti kha khi nih khan a kan hngalhter. Profet Isaiah hmangin, Jehovah nih “sualnak a tuahmi miphun, ṭhatlonak a tuahmi hna,” an si caah, an raithawinak, an thla thar le sabbath an ulhnak, an thlacamnak hmanh kha a caah thilrit an hung si tiah a rak ti hna. Pathian a mithmai ṭha hmuh ṭhan awkah zeidah an tuah awk a si? Jehovah nih hitin a rak ti: “Thiang tein i kholh u. Nan tuah lengmang ka hmuh mi ṭhatlonak hi ngol hna u. Ṭhatlonak cu tuah ti hna hlah u.”—Isaiah 1:4, 11-16.
15, 16. Minung a thurtermi cu zeidah a si tiah Jesuh nih a ti i, Jesuh a bia in zeitindah ṭhathnemnak kan hmuh khawh lai?
15 Ziaza lei le thlarau lei thiannak a biapitnak kong hngalhthiam deuh awkah, Farasi hna le phungbia cawnpiaktu hna nih Jesuh a zultu hna kha rawl an ei hlan ah an kut an i ṭawl lo ruangah an thianglo tiah an rak ti hna lio i Jesuh nih a rak chimmi hi ruat hmanh. Jesuh nih hitin a rak chimnak thawngin thil sining kha a rak remh hna: “Mi cu a kaa chung i a lutmi nih hin a thurter lo, sihmanhsehlaw a kaa chungin a chuakmi tu nih hin a thurter.” Cun Jesuh nih hitin a rak fianter: “Kaa chungin a chuakmi thil cu lung chung in a chuakmi thil an si i cu hna nih cun mi cu an thurter. Zeicahtiah lai a nawn tertu, nu le pa sualnak a tuahtertu, thil ṭhalo dangdang a tuah tertu, a fir tertu, lih a chim tertu, mi a congoih tertu ruahnak ṭhalo vialte cu a lung chungin a ra chuakmi an si. Hihi mi a thur tertu an si. Sihmanhsehlaw rawl ei lai kut ṭawl lo nih cun mi a thurter lo.”—Matthai 15:11, 18-20.
16 Jesuh a bia in zeidah kan cawn khawh? Jesuh nih ṭhatlonak, nu le pa sualnak le a thiang lomi tuahsernak hna cu a ṭha lomi, a ziaza a ṭhalomi, a thiang lomi duhnak lungthin hna in aa thawkmi an si tiah a rak ti. Zultu Jeim nih a rak chim bantuk in, “mi nih tukforhnak kan in cu, kan duhnak a ṭha lomi khan a kan pialpi i rap ah a kan foih caah a si tawn.” (Jeim 1:14, 15) Cu a si caah, Jesuh nih a rak fiantermi sualnak nganpi ah tlak kan duh lo a si ahcun, cu bantuk thil hna duhnak kha kan lungthin ah kan umter awk a si lo. Mah cu kan relmi, kan zohmi, kan ngaihmi hna kha kan i ralring a hau tinak a si. Nihin ah, zalawng tein holhnak le hla lei laam lei le hmuhsaknak a phunphun thiamnak hna, lawmhternak le thawngthanhnak seh thilri a phunphun hna nih a sualmi taksa duhnak a pemi awthawng le hmanthlak tawr le cheng kha an chuah. Cu bantuk ruahnak paoh paoh kan lungthin ah a hram a tlak nakhnga lo rikhiahnak kan tuah awk a si. A biapimi a kong cu Pathian lunglawmhter awkah le Pathian cohlannak hmuh awkah a si i, a thiangmi le a thurhnawm lomi lungthin kan ngeih peng nakhnga kan i hliphlau zungzal awk a si.—Phungthlukbia 4:23.
A Ṭhami Rian caah Thianhhlimhnak
17. Zeiruang ahdah Jehovah nih a miphun hna kha a thiangmi ah a siter hna?
17 Jehovah bawmhnak thawngin amah hmai ah kan thian khawhmi cu thluachuahnak taktak le huhphenhnak a si. (2 Korin 6:14-18) Asinain, Jehovah nih a mi hna hi a fiangmi a timhnak pakhat caah a thiangmi a si termi hna a si ti zong kha kan hngalhthiam. Khrih Jesuh nih “ṭhatlonak chungin chanh awkah le amah ta a simi mithiang si awkah le ṭhatnak tuah a duhmi [“teimak in a aa zuam mi,” NW] siter awkah, kan caah nunnak kha a pek,” tiah Paul nih Ṭitas kha a rak ti. (Titas 2:14) A thiangmi miphun in, zei rian caah dah teimak in kan i zuam awk a si?
18. A ṭhami rian caah teimak in aa zuammi kan si ti kha zeitindah kan langhter khawh?
18 A hmasabik le a hrampi bik in, Pathian Pennak kong thawngṭha kha zapi sin thanhnak ah thazang chuah in kan i zuam awk a si. (Matthai 24:14) Cutin tuahnak thawngin, zeibantuk filhhnawmhnak hmanh a um lomi vawlei thar ah zungzal nunnak ruahchannak kha hmunkip ah mi kha kan pek hna. (2 Piter 3:13) A ṭhami kan rian ah ni fate kan nunnak ah Pathian thiang thlarau theitlai langhternak zong aa tel i, mah nih cun vancung kan Pa a thang kan ṭhatter. (Galati 5:22, 23; 1 Piter 2:12) Kokek tein a chuakmi harnak asiloah minung lungretheihnak hna nih a tlun hnawhmi hna biatak chung i a um lomi hna kha kan philh hna lo. Paul ruahnak cheuhnak kha kan lung chungah kan chiah: “Cucaah a caan kan ngeih fate, mi [“vialte, “ NW] cungah ṭhatnak tuah kha i zuam u si law zumhnak lei i kan rualchan a simi hna cungah khan i zuam khun u sih.” (Galati 6:10) Cu bantuk rian kip ah, a thiangmi lungthin le a thiangmi duhnak kan langhternak nih Pathian a lung a lawmhter.—1 Timote 1:5.
19. Pumsa lei, ziaza lei le thlarau lei— thiannak a sangmi nunphung kha kan i tlaih peng a si ahcun zei thluachuahnak hna nih dah a kan hngah?
19 Cungnung bik i a salle in, Paul a bia hi kan ngaih awk a si: “Ka u le ka nau hna, Pathian nih a kan zangfahnak nganmi ruangah hin, Pathian sinah a nungin pekchanhmi raithawinak bantuk in i pe tuah u; a rian ah aa pumpemi le cohlan awk tlakmi si tuah u; cucu biaknak taktak Pathian nan pek awk biaknak cu a si.” (Rom 12:1) Jehovah thianhnak tinvo ṭha kan hmuhmi kha a man sunter u si law pumsa lei, ziaza lei le thlarau lei thiannak i a sangmi nunphung kha kan si khawh chung in i tlaih peng ko u sih. Cutin tuahnak nih mah le mah i upatnak le lung hnangamnak kha atu ah a kan pek lawng si lo in Pathian nih zeizong vialte a thar in a tuah tikah “thil hlun”—atu lio i ṭhatlonak le a thurhnawmmi ningcang—hna an liam dihning kha hmuh awkah ruahchannak zong a kan ngeih ter lai.—Biathlam 21:4, 5.
Na Cinken Maw?
• Zeiruang ahdah Israelmi hna kha thiannak nawlbia tampi pek an rak si?
• Pumsa lei thiannak nih kan chimmi thawngṭha kha zeitindah duh a nunter deuh?
• Zeiruang ahdah ziaza lei le thlarau lei thiannak cu pumsa lei thiannak nakin a biapi deuh?
• ‘A ṭhami rian caah teimak tein aa zuammi’ kan si ti kha zeitindah kan langhter khawh?
[Cahmai 12nak i Hmanthlak]
Pumsa lei thiannak nih kan chimmi thawngṭha kha duh a nun ter deuh
Jesuh nih a ṭha lomi ruahnak nih a ṭha lomi tuahsernak ah a hruai ti kha ralrin a kan pek
A thiangmi miphun in, Jehovah Hngaltu hna nih a ṭhami rian caah teimak tein an i zuam