Vennak Innsang ONLINE LIBRARY
Vennak Innsang
ONLINE LIBRARY
Chin (Hakha)
  • BAIBAL
  • CAUK
  • PUMHNAK
  • w02 10/15 cc. 14-19
  • “Khuachia Kha Doh U”

Video a um lo.

Sorry, video awn khawh a si lo.

  • “Khuachia Kha Doh U”
  • Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak—2002
  • Biatlangte
  • A Konglam Aa Lomi
  • Hmasa Khrihfa Hna Caah Chiahmi Rap Hna
  • Tuchan Satan i Rap Hna
  • Khuachia Kha Jesuh Nih A Rak Doh
  • Khuachia Doh Awkah Ralthuam Vialte Kha I Hruk
  • Jesuh Bantuk In ‘Khuachia Kha Do U’
    Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak—2008
  • Satan Kha Doh U Law An Zamtak Ko Hna Lai!
    Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak—2006
  • Ralring tein Um​—⁠Satan nih Seh Aan Duh
    Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak—2015
  • Nan Ral Kha Hngal U
    Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak (Cawn Awk Cauk)—2018
Zoh Chap
Vennak Innsang Jehovah Pennak Thanhnak—2002
w02 10/15 cc. 14-19

“Khuachia Kha Doh U”

“Khuachia kha doh u law an zamtak ko hna lai.”​—⁠JEIM 4:⁠7.

1. Atu vawlei kong hi zeitindah kan chim khawh i, zeiruangah chiti ṭhuhmi le an hawi le cu an i ralrin awk a si?

“PATHIAN a lo cang, sihmanhsehlaw Khuachia cu a um peng.” French caṭialtupa Andre Malraux i mah bia hna cu kannih kan nunnak vawlei he aa pehtlai. Minung tuahmi ṭhil hna nih Pathian duhnak nakin Khuachia i zernak hna kha a langhter deuhmi a lo. Satan cu “khuaruahharnak a phunphun le hlennak hmelchunhnak a phunphun” tauh awkah minung hna kha a pingah lam a hruai hna. (2 Thesalon 2:​9, 10) Sihmanhsehlaw, hi “ni hmanungbik” caan ah Satan nih Pathian sinah pum aa pemi sal hna, “Pathian nawlbia a ngai i Jesuh nih a phuanmi biatak, zumhawktlak tein aa tlaihmi” chiti ṭhuhmi Khrihfa hna kha a doh hna. (2 Timote 3:1; Biathlam 12:​9, 17) Hi chiti thuhmi Pathian sal hna le an hawi le cu ralrin ngaiin an um awk a herh.

2. Evi kha Satan nih zeitindah a hlen i, zeibantuk ṭihphannak dah Paul nih a langhter?

2 Satan cu mi hlengtu taktak a si ko. Amah nihcun rul kha hmangin Pathian bochan loin i nuamdeuh khawh a si tiah Evi kha a rak hlen. (Genesis 3:​1-6) Kum thawngli hrawng a ruah hnu ah, Korin khua i chiti ṭhuhmi Khrihfa hna nih Satan hlennak an zumh sual lai ti kha lamkaltu Paul nih a phanpi hna. Paul nih hitin a ṭial: “Evi cu rul nih a zernak le a lih in a hlen bantuk khan nannih zong nan lungthin kha a thu sual lai i thiangte in Khrih nan tlaihchannak kha nan ngol sual lai ti ka phang.” (2 Korin 11:⁠3) Satan nih minung lungthin kha a thurter i an ruahnak kha a rawhralter. Evi kha a hlen bantukin Khrihfa hna zong kha a si lopiin a ruahter khawh hna, an i nuamnak cu Jehovah le a Fapa lungthin tonlonak cungah aa ngat tiah a ruahter khawh hna.

3. Khuachia dohnak caah zeibantuk huhphenhnak dah Jehovah nih a kan timhpiak?

3 Satan cu lung hrinh loin a ummi saram hna tlaih awkah rap a sermi ramvaitu pakhat he tahchun khawh a si. Satan i rap hna kha hrial awkah, an tuahsernak kipah Jehovah i universe nawlngeihnak a cohlangmi pawl caah Pathian timhpiakmi himnak hmun, ‘Cung Nung Bik kilvennak hmun ah a ummi’ kan si awk a herh. (Salm 91:​1-3, NW) ‘Khuachia hlennak kha kan doh khawh nak hnga’ Pathia Bia, a thlarau le a bupi sinin a kan timhpiakmi huhphenhnak vialte kha kan herh dih. (Efesa 6:11) Krik holh in “hlennak” timi kha “zernak” tiin zong leh khawh a si. Jehovah i sal hna kha rap in tlaih awkah hlennak le zernak phunphun kha Satan nih a hman lai ticu a fiang ko.

Hmasa Khrihfa Hna Caah Chiahmi Rap Hna

4. Hmasa Khrihfa hna cu zeibantuk pawngkam ahdah an rak nun?

4 C.E. kum zabu pakhatnak le pahnihnak i Khrihfa hna cu Rom Empire a ṭhawnnakbik caan lioah an rak nung. Pax Romana an timi (Rom daihnak) nih rumnak a chuahter. Hibantuk rumnak nih uktu bawi hna kha an i manh caan tampi a umter i ramchungmi hna nih an doh lonak hnga puai tehna an tuah piak tawn. Acaancaan ah, an i dinnak ni cu rian an ṭuanmi ni tlukin a tam tawn. Ram hruaitu hna nih ramchungmi hna kha eidin an dangh i puai hna in an thinlung kha nuamter awkah zapi tangka kha an hman tawn.

5, 6. (a) Rom puaituahnak inn hna ah kal lengmang cu Khrihfa hna caah zeiruagah aa tlak lo? (b)  Zeibantuk hlennak dah Satan nih a hman i, mahkha kha Khrihfa hna nih zeitindah an hrial khawh?

5 Hi sining nih hmasa Khrihfa hna caah ṭihnungmi thil a chuahter maw? Lamkaltu hna chan donghnak caan ah a nungmi Tertullian tibantuk hmasa i caṭialtu hna nih an ṭialmi ralrinnak hna kha kan zoh ahcun, mah chan lio i minung hna nuamhngaihnak tampi cu Khrihfa hna i thlarau lei le ziaza lei caah ṭih a nungmi thil hna lawnglawng a si. Pakhat chim ahcun, puai hna le lentelcelhnak tamdeuh cu a hmaan lomi pathian hna thangṭhatnak caah a si. (2 Korin 6:​14-18) Puai tuahnak inn hna ah an zohmi drama hna ah hmanh ziaza ṭhatlonak, asiloah, thichuahmi zaangennak te hna aa tel tawn. Acaan a rak laun i rammi hna nih klassik (classics) hna nakin pum cawlcang ningin langhtermi hurnak le nihchuah caposainak hna kha an rak duh deuh. Tuanbia ṭialtu Jerome Kakopino nih Hlanlio Rom i Nifa Nuncan timi cauk ah hitin a ṭial: “Mah drama hna ah baisakup ngaknu hna cu an angki phoih dih khawh a si . . . Thi tampi an chuahter . . . [Pum cawlcanghnak in langhtermi] nih ramchungmi hna i ningcang loin an umnak kha a langhter. Cu bantuk puai hna kha an fih lo, zeicahtiah, puaituahnak hmun i an zohmi ṭih a nungmi zaangennak hna nih an thinlung kha a ṭhumh i an chuahkehpimi hngalhnak kha a rawhralternak cu a rak sau cang.”​—⁠Matthai 5:​27-30.

6 Puaituahnak inn hna ah gladiator hna cu anmah le anmah siseh, saram hna siseh an thah, asiloah anmah cu thah an si. Dantatmi misual hna le Khrihfa hna kha ṭih a nungmi saram rawl ah an canter. Mah caan lio hmanhah, Satan i hlennak cu ziaza ṭhatlonak le zaangennak kha thil sawhsawh in ruahter le fih a nungmi thil hna kha minung tampi nih an duh tiangin tauh awkah a si. Satan i rap kha hrial awkah pakhat lawngmi lam cu puaituahnak inn hna ah kal lonak a si.​—⁠1 Korin 15:​32, 33.

7, 8. (a) Khrihfa pakhat nih rangleng in i zuamnak puai hna ah kal cu zeiruangah fimnak a si lo?(b) Satan nih Rom ti khawlhnak hmun hna kha hmangin Khrihfa hna kha zeitindah rap in a tlaih khawk hna?

7 Lentelcelhnak hmun hna ah rangleng in i zuamnak cu lungtho awk ngai a si, sihmanhsehlaw, a zohtu hna ah zaangennak a chuak tawn caah cu hmun cu Khrihfa hna caah cohlan awk tlak a si lo. Kum zabu pathumnak i caṭialtu pakhat nih a zohtu cheukhat cu anmah le anmah an i velh tawn tiah a ti, cun Kakopino nih mah lentelcelhnak hmun ah “kutṭial zohthiammi hna le hlawhhlannu hna an um” tiah a ti. Rom lentelcelhnak hmun hna cu Khrihfa hna caah hmun a si hrimhrim lo ticu a fiang ko.​—⁠1 Korin 6:​9, 10.

8 Minthang ngaimi Rom ti khawlhnak hmun hna tah? Thiannak caah tikhawlh cu palh a si lo. Sihmanhsehlaw, Rom ti khawlhnak hmun tampi cu namhhmehnak, lentelcelhnak, phekahnak, eidinnak khaan te hna aa telmi inn nganpipi an si. Hi ti khawlhnak hmun hna ah nu le pa caah a caan an khiah ko nain tamdeuh cu hmunkhat in khawlh khawh a si. Alekzandria khua i Klement nih hitin a ṭial: “Ti khawlhnak hmun kha nu le pa hna hmunkhat in khawlh awk an hun piak; mah hmun ah nu le pa sualnak duhpaoh in tuah awkah hnipuan hruk loin an um tawn.” Cucaah, upadi ningin an hunmi inn pakhat hmanh nih Khrihfa hna caah Satan nih a hmanmi rap pakhat a si khawh. Afimmi hna nih cu bantuk hmun hna kha an hrial.

9. Hmasa Khrihfa hna nih zeibantuk rap hna dah an hrial?

9 Rom Empire a ṭhawnbik lio caanah minung nih an duhbikmi cu phekahnak a si. Hmasa Khrihfa hna nih mah hmun hna ah kal lonak thawngin rangleng zuam i kamhnak te hna kha an hrial khawh. Khualbuk hna le rawlzuarnak hmun ah phekah te hna an tuah tawn. Phe a kahmi hna nih midang kut chungah a ummi lungtekep asiloah tuu kecang ruh cu a paak maw phawt khawhmi nambar maw a si ti in an i kah tawn. Phekahnak in tangka fawi tein hmuh khawh a si caah minung lung a thawhter. (Efesa 5:⁠5) Cu lengah, zudinnak hmun hna ah zu a pemi nu hna cu hlawhhlangnu hna an si caah nu le pa sualnak caah ṭihphang a si. Mah hna cu Rom Empire khuapi hna ah a ummi Khrihfa hna caah Satan nih a chiahmi rap hna an si. Nihin tah aa thleidang maw?

Tuchan Satan i Rap Hna

10. Tuchan thli umtuning cu Rom Empire i sining hna he zeitindah an i khat?

10 Kum tampi chungah Satan i hlennak hna cu aa thleng lo. Lamkaltu Paul nih ziaza ṭhatlonak in a khatmi Korin khua i a ummi Khrihfa hna sinah ‘Satan nih a tei sualnak’ hnga lo fakpi in a chimhhrin hna. “Satan thil ti ning cu fiangte in kan hngalh ko” tiah a ti. (2 Korin 2:11) A ṭhangchomi ram hna i a tuchan thil umtuning cu Rom Empire a ṭawnbik lio caan i sining he aa khat. Minung tampi i an i manh caan cu a tam deuh chinchin. Awngbali hna nih mi sifak hna caah hmanh ruahchannak a pek. Minung thinlung a leemmi nuamhngaihnak tampi a um. Tahchunhnak ah, lentelcelhnak hmun ah minung a khat tawn, tangka te hna an i kamh, a zohtu hna lakah zaangennak a chuak tawn, a celhtu hna zong an i velh pah tawn. Fih a nungmi music tampi kha an ngai, puai tuahnak hmun hna ah lawng siloin baisakup le TV te hna ah hurnak hna an langhter tawn. Ram cheukhat ah, tilum in ti khawlhnak le a lummi cerhtiput hna a um i nu le pa hmun khat in khawlh ṭi khawh a si, rili kam hna ah hnipuan hruk loin ti an i khawlh. Khrihfa biaknak i a hmasa chan hna bantukin tuchan ah Satan nih nuamhngaihnak a phunphun in Pathian sal le hna kha a leem hna.

11. Hrimhnak kong ah zeibantuk rap hna dah a um?

11 Hneknak a tamtukmi hi vawlei ah, hrimhnak a herh tiah an ruah tawn. Rom ti khawlhnak hmun hna ah hmasa Khrihfa hna caah ṭihphang a simi thil sining hna a um bantukin, hrimhnak inn le hmun cheukhat cu nihin Khrihfa cheukhat caah ziaza rawhralter awk le a tamtukin din awkah Satan nih a hmanmi rap a si. Paul nih Korin khua i Khrihfa hna sinah hitin a ṭial: “Ahohmanh i hlenter hna hlah u. Hawi ṭhalo nih ziaza ṭhalo a hrawh, ti pei a si kha. Nan lung i fim ṭhan u law nan sualnak kha ngol hna u. A cheu cu Pathian nan hngal lo.”​—⁠1 Korin 15:​33, 34.

12. Nihin Pathian sal le hna tlaih awkah Satan nih a hmanmi rap cheukhat cu zeidah an si?

12 Satan a zernak kha Evi kong ah kan hngalh cang. (2 Korin 11:⁠3) Nihin Satan nih a hmanmi rap pakhat cu Jehovah Hngalhtu hna nih midang bantuk an si ve ko ti an langhter ahcun mi chuekhat kha Khrihfa biatak ah an hruai khawh lai tiin Khrihfa hna kha ruahternak thawngin a si. Acaancaan ah, cutin an langhter tikah a luan sual i ruah lomi thil hna a chuak tawn. (Haggai 2:​12-14) Satan i hlennak dang pakhat cu pumpe ciami Khrihfa tar le no kha ‘Pathian thiang thlarau kha ngiahchiahter’ awk le phunhnih in nun awk forhnak thawngin a si. (Efesa 4:30) Khrihfa cheukhat cu Internet kha ningcang loin hmannak thawngin rap ah an tla cang.

13. Zeibantuk thuhmi rap cu Khuachia i a zernak pakhat a si i, hi kong ah Phungthlukbia i zeibantuk chimhrimhnak hi dah aa tlak?

13 Satan i rap dang pakhat cu khuachia thiamnak a si. A hmaanmi Khrihfa hna nih Satan thiamnak asiloah khauchia thiamnak kha hramhram in cun an zulh lai lo. Sihmanhsehlaw mi cheukhat nih zaangennak le khuaruahar a simi thil hna kha a biapi in langhtermi baisakup, TV, video celhnak, ngakchia relmi cauk hna hmanhah zei rel loin an um cang. Khuachiathiamnak tlawmte aa telmi thil paohpaoh cu hrial awk a si. Phungthluk bia nih hi tin a ti: “Miṭhalomi hna lam ahcun hling le rap an um; Aa ralring mi nih cun a hrial in a hrial hna.” (Phungthluk bia 22:⁠5) Satan cu “vawlei khuazing ṭhalo” a si caah mi zapi nih an duh ngaimi thil paohpaoh cu a lang lomi rap pakhat a si khawh.​—⁠2 Korin 4:4; 1 Johan 2:​15, 16.

Khuachia Kha Jesuh Nih A Rak Doh

14. Jesuh nih Khuachia i a voikhatnak tukfornnak kha zeitindah a rak al?

14 Satan doh le zamternak ah Jesuh cu zohchunh awk ṭha pakhat a si. Tipil a ing i ni 40 chung rawl ei loin a um hnu ah Jesuh kha Satan nih a rak tukforh. (Matthai 4:​1-11) Rawl ei loin a um caah Jesuh a rawl a ṭam kha a hngalh i voikhatnak a rak tukforh. Jesuh nih Deuteronomi 8:3 kha a rak cerhchan i a ṭhawnnak kha pumpak duhnak caah hman awkah a rak al i rawl taktak nakin thlarau rawl kha a biapi deuh in a rak chiah.

15. (a) Jesuh kha tukforh awkah zeibantuk kokek duhnak dah Satan nih a hman? (b) Nihin Pathian sal le hna doh awkah Khuachia nih a bikin a hmanmi zernak tuahsernak pakhat cu zeidah a si i, zeitin dah kan doh khawh lai?

15 Hi tukforhnak he pehtlaihin hngalhduh awk a simi cu Jesuh kha nu le pa sualnak tuah awkah Khuachia nih a rak tukforh lo ti kha a si. Mah caan lioah, a rawlṭamnak kha hmang in Jesuh kha forh awk a fawideuh mi a lo. Nihin ah Pathian miphun hna kha Satan nih zeitindah a tukforh hna? Tukforhnak tampi a um ko nain Jehovah miphun hna i an zumhfehnak kha hrawh awkah Satan nih abiapi in a hmanmi cu nu le pa sualnak tuah kha a si. Jesuh kha i zohchunhnak thawngin, Khuachia kha kan doh khawh i a tukforhnak hna zong kan tei khawh. Jesuh nih aa tlakmi Baibal cang hna a rak ruahṭhannak thawngin Satan i forhnak hna kha a rawhter khawh bantukin kannih zong tukforh kan si tikah 1 Korin 6:18 le Genesis 39:9 tibantuk Baibal cang hna kha kan ruahṭhan khawh.

16. (a) Satan nih Jesuh kha a voihnihnak ah zeitindah a leem? (b) Jehovah kha hneksak awkah Satan nih zeitindah a kan tukforh khawh?

16 Cun, Khuachia nih Jesuh kha biakinn parpahlek in vung zuang in vancungmi hna thawngin Pathian i khamhkhawhnak kha hnek awkah a rak tukforh. Jesuh nih Deuteronomi 6:16 kha a cherhchan i a Pa kha a rak hneksak lo. Biakinn in zuang awkah Satan nih a kan forh lai lo, sihmanhsehlaw Jehovah kha hneksak awk a kan forh khawh. Chimhrimh loin vawleimi hna bantukin zeitluk tiang dah kan i hruk, kan i ṭamh khawh ti kha hneksak awkah tukforh kan si maw? Aa tlak lomi nuamngaihnak hna in tukforh kan si maw? Asi ahcun, Jehovah kha kan hneksak ti a si kho men. Cubantuk lungputning hna kan ngeih ahcun Satan nih a kan zamtak lai lo i amah kha ṭanh awkah a kan leem zungzal ko lai.

17. (a) Khuachia nih Jesuh kha a voithumnak ah zeitindah a tukforh? (b) Jeim 4:7 cu kannih caah a hman taktak ti kha zeitindah a lang khawh?

17 Voikhat lawng na ka biak ahcun vawlei ram vialte kan pek lai tiah Satan nih a ti tik ah, Jesuh nih Baibal cang hmangin a doh ṭhannak thawngin a Pa lawnglawng zeihmanh ngan loin biak awkah fek tein a ṭanh. (Deuteronomi 5:9; 6:13; 10:20) Satan nih hi vawlei hi kan pek lai tiah a kan ti lai lo, sihmanhsehlaw pumpak ram pakhat kong ruahnak tiangin chawva rumnak lei in a kan leem khawh. Jesuh bangin kan leh maw, Jehovah kha zeihmanh ngan loin kan biak maw? Asi ahcun, Jesuh bantukin kan ton ve lai. Matthai nih “cun Khuachia nih cun a kaltak” tiah a ṭial. (Matthai 4:11) Aa tlakmi Baibal phunglam hna kha i cinkennak in le kan hmannak thawngin fek tein kan doh ahcun Satan nih a kan kal tak ko lai. Lamkaltu Jeim nih hitin a ṭial: “Khuachia kha doh u law an zamtak ko hna lai.” (Jeim 4:⁠7) Khrihfa pakhat nih Franch i Jehovah Hngalhtu hna Branch zung ah hitin ca a ṭial: “Satan cu a zer taktak ko. Asi khawh chungin kaa zuam ko nain ka ruahning, ka duhning hna kha i sum awk a har taktak ko. Sihmanhsehlaw, ralṭhatnak, lungsaunak le abiapibik cu Jehovah i bawmhnak thawngin ka tei khawh i biatak lei ah fek tein ka dir khawh cang.”

Khuachia Doh Awkah Ralthuam Vialte Kha I Hruk

18. Khuachia doh awkah zeibantuk thlarau ralthuam dah timhpiak kan si?

18 ‘Khuachia hlennak kha kan doh khawh nak hnga’ thlarau ralthuam vialte kha Jehovah nih a kan timhpiak cang. (Efesa 6:​11-18) Biatak kan dawtnak nih taisawm kha a kan sawmpiak, asiloah Khrihfa rianṭuannak ah timhcia in a kan umter lai. Jehovah i a dingmi nunphung hna i tlaih awkah biakhiahnak kan tuah cang caah mahcu cu kan ṭangphaw bantuk a si khawh. Thawngṭha kedan kan i danh ahcun, phungchimnak ah hmaanhmaan a kan hruai lai, mah nih thlarau lei thazang a kan pek i a kan huhphenh lai. A fekmi kan zumhnak cu phaw bantuk a si i “Khuachia nih mei bantuk a simi thal,” a hlennak le a tukforhnak hna in a kan khamh lai. Jehovah i biakamnak hna a tling lai ti kan zumh caah kan ruahnak kha a kan kilvenpiak i daihnak a pemi luchin bantuk a si lai. (Filipi 4:⁠7) Pathian Bia kha thiam ngai in kan hman khawh a si ahcun mahcu cu Satan i thlarau sal sinak in a kan luattermi vainam bantuk a si ko lai. Jesuh cu tukforh a si tikah mah kha a hman bantukin kanmah le kanmah kan i khamhnak caah hman khawh a si ve.

19. “Khuachia kha doh” lengah zeidah tuah awk a si rih?

19 Satan nih a kan doh tikah ‘Pathian nih a kan pekmi ralthuam vialte hna kha i hruk’ in thlacamnak thawngin Jehovah i khamhnak kan hmu lai ti kan zumh khawh. (Johan 17:15; 1 Korin 10:13) Sihmanhsehlaw, ‘Khuachia kha doh’ lawngin a za lo ti kha Jeim nih a langhter. Abiapibik cu a kan zohkhenhtu “Pathian nawl kan ngai” awk kha a si. (Jeim 4:​7, 8) Zeitindah cu ti cun kan tuah khawh tikha a hun changmi capar ah kan ruah te lai.

Zeitindah Na Leh Lai?

• Satan i zeibantuk rap hna dah hmasa Khrihfa hna nih an rak hrial?

• Nihin ah Jehovah i sal le hna kha rap in tlaih awkah Satan nih a hmanmi hlennak hna cu zeidah an si?

• Khuachia i tukforhnak hna kha Jesuh nih zeitindah a rak doh?

• Zeibantuk thlarau ralthuam nih dah Khuachia kha a kan dohter khawh?

[Cahmai 18nak i Hmanthlak]

    Hakha Vennakinnsang Cauk Hna (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chin (Hakha)
    • Share
    • Duhmi Kha Thim
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zulh Awk Phunglam Hna
    • Pumpak Kong Policy
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Log In
    Share