Ralṭha Tein Pathian Bia Chim

“Va kal law ka mi Israel mi kha va chim [“hmailei thil kong va chimchung,” NW] hna.”​—⁠AMOS 7:⁠15.

1, 2. Amos  cu aho dah asi, i a kong Baibal nih zeidah a chim?

JEHOVAH hngaltu pakhat cu phungchim rian  a  ṭuan lioah, tlawngbawi pakhat he hmaitonh in an rak i tong. Tlangbawi nih cun ‘chim ti hlah! Hi hmun hin kal cang’ tiah a rak ti. Kha hngaltu nih khan zeidah a rak tuah? Mah pa nawl peknak bangin a rak kal maw, asiloah ralṭha ngaiin dah Pathian bia cu a rak chim ṭheo ko? A hmuhtonmi kha a mah min in ṭialmi cauk pakhat ah a rak khumh caah a phi na hmuh khawh ko. Mah cauk cu Amos Baibal cauk asi. Tlawngbawi he an i tonnak kong kan zoh hlanah, Amos a hnulei sining kong cheukhat kha i ruah hmasa u sih.

² Amos cu aho dah asi? Zeitik ah dah a rak nun i, khoika ah dah a rak um? Amos 1:1 ah mah biahalnak a phi kha kan hmuh, i hitin kan rel: “Hi bia hi Amos bia an si, amah cu Tekoa khua i a ummi tuu zuatu pakhat asi . . . Judah siangpahrang Uzziah a bawi lio le Israel siangpahrang Jehoash fapa Jeroboam a bawi ve lio [asi.]” Amos cu Judah ram chungmi pakhat asi. A chuahkehnak khua cu Jerusalem thlanglei meng hra hlaah a ummi Tekoa khua asi. Judah ah Uzziah siangpahrang a bawi lio le Jeroboam II nak nih Israel phun-hra pennak a uk lio B.C.E. kum zabu pakuanak donghnak ah a rak nung. Amos cu tuu zuatu pakhat a rak si. A ngaite ti ahcun, amah cu “saiṭil khal” lawng si loin “saikumur thing thei [theipi phun khat] a cingmi [“a sawhmi,” NW] zong asi tiah Amos 7:14 nih a ti. Cucaah khuacaan he aa tlakin rian ṭuanmi a rak si. Saikumur thei kha a rak sawh. Saikumur thei a hmin zau nakhnga cutin tuahpiak a rak si. Cu rian cu mi a nor ngaimi rian asi.

‘Va Kal Law Hmailei Thil Kong Va Chimchung’

3. Phung chim ding ka tlinh lo tiah kan ruah asi ahcun Amos kong kan hngalhmi nih zeitindah a kan bawmh lai?

³ Amos nih “Kei cu profet ka si lo, profet fa zong ka si lo” tiah phehthuh lo tein a rak chim. (Amos 7:14) Amah cu profet fa in hrin a rak si lo, profet ṭuan ding zong in cawnpiak a rak si lo. Asinain, Jehovah nih Judah rammi hna vialte lakah Amos cu A rianṭuan dingah a rak thim. Kha lio i nawlngeimi siangpahrang, fimnak tampi a ngeimi tlangbawi asiloah a rummi hruaitu kha Pathian nih a rak thim lo. Mah cu kan caah thazang petu cawnnak pakhat asi. Kannih cu vawlei lei thil a ngei theng lomi asiloah fimnak a cawng theng lomi kan si men lai. Sihmanhsehlaw cucaah Pathian bia chim dingah ka fimnak nih a phan lo tiah kan ruah awk asi hnga maw? Ruah awk asi lo! A thawngpang kha hmun har lak i va thanh ding hmanhah Jehovah nih thuamtling a kan thuamh khawh. Cuti cun Jehovah nih Amos cu a rak thuamh taktak, cucaah Pathian bia ralṭha ngaiin chim a duhmi vialte hna nih mah a ral ṭhami profet chiah takmi zohchunh awk kha ruah ahcun i lak awk a tam lai.

4. Irsael ram i hmailei thil kong va chimchung cu zeicah Amos caah zuamcawhnak pakhat a rak si?

⁴ Jehovah nih “va kal law kami Israel mi kha va chim [“hmailei thil kong va chimchung,” NW] hna” tiah Amos kha a rak ti. (Amos 7:15) Mah rianpekmi cu zuamcawhnak pakhat asi. Mah lioah cun, Israel phun-hra pennak cu a dai, a him i an rum. Mi tampi nih tlakrawh sawhsawh in sakmi si loin a manfakmi “lung remhmi” in sakmi “khualum caan ca inn” he “khuasik caan ca inn” he an rak ngei. A cheu cu rumra a ummi vuiho in ṭamhmi ṭhutdan cabuai le zu din awk mitsur zu a chuahtertu “mitsur dum ṭhaṭha” hna an ngei. (Amos 3:15; 5:11) Cucaah, mi tampi cu mahle sining ah an lung asi ngaingai. Angaitein, Amos rian pek a rak sinak hmun cu nihin kannih phungchimnak rian kan ṭuannak hmun a cheu he aa lo men lai.

5. Cheukhat Israel mi hna nih zei a ding lomi thil dah an tuah?

⁵ Israel mi hna thilri an ngeihmi kha a palh lo. Asinain, Israel mi a tamdeuh cu lihchim in an ngei chin luaimai. Mi rum pawl nih ‘si fakmi kha an hrem hna i zeihmanh a ngei lomi kha an rial hna.’ (Amos 4:⁠1) Nawlngeitu chawdawr pawl, biaceihtu le tlangbawi hna nih ṭangṭi in mi sifak kha hramhram in an thil an chuh hna. Atu ah mah hna nih zeidah an rak tuah ti kha mah lio chan kha kir in zoh ta u sih.

Pathian Nawlbia An Buar

6. Israel mi chawdawr pawl nih midang kha zeitindah an miak hna?

⁶ Chawdawrnak hmun kha zoh hmasa cem u sih. A ding lomi chawdawr pawl nih khan ‘ephah kha an hmetter,’ ‘shekel kha an nganter’ i ‘duh lomi’ fangcang hmanh kha an zuar. (Amos 8:​5, 6, NW) Chawdawr pawl nih cun an thil a rak cawmi hna kha cuai deu in phun chia phun kha man fakpi hauh in an zuarh hna. Si fakmi kha zeihmanh an ngeih lo tiang an miak hna i a ton a chiami hna nih anmah le anmah sal ah an i zuar. Cu tikah chawdawr pawl nih ‘kedan tuah khat caah’ an tlaih hna. (Amos 8:⁠6) Vun ruat tuah hmanh! Hak a kaumi mah chawdawr pawl nih an phun hawi Israel mi hna kha kedan tuah khat man nak sang deuh in an ruat hna lo! Sifak kha ningzak in an rial cikcek hna i, Pathian nawlbia kha langhngan in an hei buar dah! Asinain cu chawdawr pawl nih cun “Sabbath” cu an hei ulh ṭung. (Amos 8:⁠5) Asi, annih cu lenglei lawngin biaknak a ṭanhmi an si.

7. Chawdawr pawl Pathian nawlbia buar-tu si dingah zei thil dah a um?

⁷ Chawdawr pawl nih “na innpa cu nangmah naa dawt bantuk in na dawt lai” timi Pathian nawlbia a buarmi hna dantatnak kha  in loin zeitindah an luat? (Levitikas 19:18) Nawlbia ningin tuah awk ati tu ding Biaceihtu hna nih thil ṭha lo an rak tuahpi hna ruangah an rak luat. Bia an ceih tawnnak, khua kutka ah, Baiceihtu hna nih ‘ziknawh an ei i sifak pawl kha zung khan an ṭhawl hna.’ Biaceihtu hna nih sifak pawl huhphenh canah ziknawh an ei i an rawi hna. (Amos 5:​10, 12) Cucaah biaceihtu hna zong nih nawlbia kha zei te ah an rak rel lo.

8. Zei nuncan ziaza kha dah a ṭhalomi tlangbawi pawl nih an i hmuhter lo?

⁸ Mah caan lioah, Israel tlangbawi pawl cu zei rian dah an rak ṭuan? Khakha theih awkah, hmun dang pakhat ah kan lung kan pek ṭhan a hau lai. “Pathian inn chungah” biaceihtu pawl nih zei sualnak dah an onh ti kha zohhmanh! Amos hmangin Pathian nih hitin a rak chim: “Pa le fa nih nu pakhat kha an pahnih in an fuh tawn i cuticun ka min kha an thurhhnawmhter.” (Amos 2:​7, 8) Ruat tuah hmanh! Israel mi pa le a fa nih biakinn hlawhhlangnu pakhat he nu pa sualnak an tuahṭi. Mah tlangbawi ṭhalo pawl nih khan cu bantuk nu pa sualnak kha an i hmuhter lo!​—⁠Levitikas 19:29; Deuteronomi 5:18; 23:⁠17.

9, 10. Israel mi hna nih Pathian nawlbia kha zeitindah an buar, i nihin kan chan he zei aa lawhnak dah a um?

⁹ An sualnak ziaza dang kha sawh in Jehovah nih hitin a rak chim: “Biahrennak ca i an lak mi puan cungah khan biakṭheng pawngkip ah an it i an Pathian inn chungah khan dantatnak in an lakmi zureu kha an din.” (Amos 2:⁠8) Asi, biakamnak caah nan lakmi puan kha nitlak hlanah pek ṭhan ding timi Exodus 22:​26, 27 i ṭialmi nawlbia kha tlangbawi hna le mi hna nih an i hngalhter lo. Mah canah a hmaan lomi pathian hna pawngah zau in an ei din lioah an i phah hna. Sifak mi sin i dan an tatmi hna khan a hmaan lomi biaknak puai i din awk caah zu an cawk. Annih cu a thiangmi biaknak khan an va tlau hringhran dah!

¹⁰ Jehovah le an minung hawi dawt ding timi a ngan bikmi nawlbia pahnih kha Israel mi hna nih zah hngalh loin an rak buar. Cucaah zumhawktlak lo an simi kha sual va phawt awkah Pathian nih Amos kha a rak thlah. Nihin Khrihfaram zong telin hi vawlei rammi hna cu hlanlio Israel mi hna bantukin an rawkral. Sipuazi pawl, nainganzi pawl le biaknak hmaan lo pawl i a zermi hruaitu cheukhat ruangah cheukhat cu an hlawh a tling ko nain, adang mi tampi tu cu an har i an lung a rawk. Sihmanhsehlaw harnak a tongmi hna le amah kawl awk forhfial asimi hna cu Jehovah nih a siaherh hna. Cucaah, Amos bantukin ralṭha tein A bia chim dingah nihin a salle kha rian a pek hna.

11. Amos nunning in zei cawnnak dah kan hmuh khawh?

¹¹ Kan rian le Amos rian aa khah caah, amah nunning kan ruahnak in ṭhathnemnak tampi kan hmu lai. Amos nih (1) zeidah chim awk asi, (2) zeitindah chim ding asi ti le (3) zeicah ralchantu hna nih kan phungchimnak rian an donh khawh lo tikha a langhter. Mah kong kha pakhat tete in i ruah u sih.

Amos Nawl I Cawn Khawh Ning

12, 13. Israel mi a duh hna lonak kha Jehovah nih zeitindah a rak langhter i, zeitindah an rak leh?

¹² Jehovah Hngaltu hna in, kan Khrihfa rian asimi Pennak phungchimnak le zultu siternak ah lungthin kan pek. (Matthai 28:​19, 20; Marka 13:10) Sihmanhsehlaw, Amos bantukin Pathian ralrin peknak, mi ṭhalo cung i Jehovah bia a ceih cang lai nak kong zong kha kan thanh. Tahchunhnak ah, Amos 4:​6-11 ah Jehovah nih Israelmi hna a duh hna lo nak kha fiangrao in atu le atu te a langhter. An cungah “mangṭam,” a tlunter i “ruah sur loin a kham,” “a kangh in a kangmi thli le bangbuar in a hrem hna” i an lakah “rai” a rak tlunter. Mah thil nih khan Israel mi hna kha a ngaihchihter hna maw? “Ka sinah nan kir hlei lo” tiah Pathian nih a rak ti. Angaingai ti ahcun, Israel mi hna nih Jehovah kha atu le atu te an hlawt.

¹³ Aa ngaichih lomi Israel mi hna kha Jehovah nih dan a rak tat hna. Asinain, profet ralrin peknak kha an rak hmu hmasa. Mah ningin, Pathian nih ‘kaa tinhmi kha, ka sal profet hna theihter hmasa loin zeihmanh ka tuah bal lo’ tiah a rak thanh. (Amos 3:⁠7) Pathian nih Noah kha Buanchukcho a tlung lai tiah a rak chimh i mi kha ralrinnak a va pekter. Cubantuk cun, Jehovah nih Amos kha hmanungbik ralrinnak a pekter. Ngaihchiat awk ngai cu, Israel mi hna nih mah Pathian bia kha an i hngalhter lo i tuah ding kha an rak tuah lo.

14. Amos chan le kan chan ah zei aa khatmi dah a um?

¹⁴ Amos chan le kan chan ah cinken awk tlak aa khatnak hna a um tiah na hna a tla lai ti cu a fiang ko. Donghnak caan ahcun chiatnak tampi a tlung tiah Jesuh nih a rak chimgchung. Cun vawlei pumpi phungchimnak rian kong zong a rak chimchung. (Matthai 24:​3-14) Asinain Amos chan bantukin, tuchan mi tampi hna cu caan hmelchunhnak le Pennak thawngpang kha an i theihter lo. Mah bantuk mi hna cu, aa ngaichih lomi Israel mi hna tonmi bantuk kha an tong ve lai. Annih kha Jehovah nih ‘nan Pathian ton awk ah i tim tuah u’ tiah ralrin a pek hna. (Amos 4:12) Assiria mi hna nih an rak tei tik hna ah khan Pathian he an rak i tong. Nihin Pathian zei i a rel lomi vawlei zong Armageddon ah ‘Pathian he an i tong’ ve lai. (Biathlam 16:​14, 16) Asinain, Jehovah a lung a sau chung paohpaoh, ‘nun nan duh ahcun Pathian sinah ra u’ tiah mi a tam khawh chung tam kha kan forh hna.​—⁠Amos 5:⁠6.

Amos Bantukin Ralchannak Tonnak

15-17. (a) Amaziah cu aho dah asi i, Amos thawngthanhmi kha zeitindah a rak leh? (b) Amaziah nih Amos cu zeibantuk indah sual a rak puh?

¹⁵ Zeidah ka chim lai timi lawngah si loin zeitindah kan chim lai timi zongah Amos kha kan i cawn khawh. Hi capar a hramthawk i chimmi tlangbawi kong kha angan 7 ah fakkhunin fianter asi. Amah cu “Bethel khua i tlangbawi Amaziah” asi. (Amos 7:10) Bethel khua cu cawfa biaknak telin, zumhnak in a pialmi Israel mi hna hmun laicer asi. Cucaah Amaziah cu mah Ram biaknak i tlangbawi cu asi. Ralṭha ngaiin Amos nih a rak thanhmi kha zeitindah a leh?

¹⁶ Amaziah nih Amos cu “hmuh thiampa, kal cang! Judah ram ahcun vung kal ko. Khika ahcun vung kawl law na pawcawmnak zong na hmuh khawh deuh lai. Sihmanhsehlaw Bethel ahcun zeitik hmanhah bia chim ṭhan ti hlah, zeicahtiah Bethel cu siangpahrang hmunthiang, siangpahrang inn pei asi cu” tiah a rak ti. (Amos 7:​12, 13) A tak le a ngai ah, Amaziah nih ‘Inn ah va ṭin! Biaknak kan ngei cang’ tiah a rak ti duhmi asi. Amos tuahsernak kha thlauh siseh tiah cozah kha a tukforh hna i Siangpahrang Jeroboam II nak kha “nangmah doh awkah Amos nih khua a khan lengmang ko” tiah a ti. (Amos 7:10) Asi, Amaziah nih Amos cu rawitu tiah sual a rak puh! “Amah [“Amos,” NW] nih cun aa thawh i, ‘Jeroboam cu vainam in a thi lai i Israel mi hna cu an ram in lam hlapi ah sal ah kalpi an si lai’ a ti” tiah Siangpahrang kha a rak chimh.​—⁠Amos 7:⁠11.

¹⁷ Mah bia ahkhan, Amaziah nih a ping in mi a ruahtermi bia pathum a hman. ‘Amos nih cun aa thawh i’ tiah a rak ti. Asinain, Amos nih mah chimchungbia kha ka bia asi a ti bal lo. Mahnak cha cun, “Hihi Bawipa [“Jehovah,” NW] bia an si” tiah a rak ti zungzal. (Amos 1:⁠3) “Siangpahrang cu vainam in a thi lai” tiah Amos nih a ti ti zongin sual a rak puh fawn. Sihmanhsehlaw, Amos 7:9 i ṭialmi ningin, Amos nih “[Jehovah nih ] vainam i put in ka tho lai i Jeroboam innchungkhar cu ka tuk lai” a ti tiah a rak chimchung. Mah bantuk chiatnak cu Jeroboam “innchungkhar” asimi a tefa hna cungah a tlung lai tiah Pathian nih a rak chimchung. Cupinah, Amos nih ‘Israel mi hna cu ram hlapi ah kalpi an si lai’ a ti tiah Amaziah nih sual a rak puh rih ṭhan. Sihmanhsehlaw Amos nih a rak kir ṭhanmi Israel mi tlawmpal cu Pathian thluachuah an hmu lai ti zong kha a rak chimchung. Amaziah nih bia a merhmi a cheuchum lawng a hmaanmi bia hmangin Amos phungchimnak rian kha nawlbia chuah in donh asi nakhnga aa zuam ti cu a fiang cu.

18. Amaziah le tuchan biaknak lei rian tlaitu hna tuahning zei aa khahnak dah a um?

¹⁸ Amaziah tuahning le tuchan Jehovah mi hna a dohtu pawl tuahning aa khatmi na hmu maw? Amaziah nih Amos daihter aa zuam bantukin tuchan cheukhat tlangbawi hna, biaknaklei upa le haotu hna nih Jehovah salle pawl phungchimnak rian kha donh an i zuam. Ram rawitu tiah Amaziah nih Amos kha sual a rak puh. Cubantuk cun nihin a cheu biaknaklei rian tlaitu hna nih Jehovah Hngaltu pawl hi ram himnak caah thinphang an si tiah a hmaan lo piin sual an puh ve hna. Amos doh awkah Amaziah nih siangpahrang bawmhnak a hal bantukin, Jehovah Hngaltu pawl kha hrem awkah biaknaklei rian tlaitu hna nih ṭangṭi khat ram hna sinah bawmhnak an va hal tawn hna.

Ralchantu Hna Nih Kan Phungchimnak Rian An Kham Kho Lo

19, 20. Amaziah ralchannak kha Amos nih zeitindah a rak leh?

¹⁹ Amaziah ralchannak kha Amos nih zeitindah a rak leh? Amos nih tlangbawi kha “ ‘Israel mi hna ralchanh in chimchungbia chim hlah,’ na ka ti maw?” tiah a rak hal hmasa bik. I cawngor loin, Pathian i a ralṭhami a profet nih Amaziah nih theih a duh hrimhrim lai lomi bia kha a rak chim. (Amos 7:​16, 17, NW) Amos cu ṭihphang in a rak um lo. Cucu kan caah zohchunh awk ṭha a hei si dah! Tuchan Amaziah pawl nih puarhrang ngaiin hremnak an chuahternak ram hmanhah, Pathian nawl ngaih loin kan um lai lo. Amos bantukin, ‘hihi Jehovah bia an si’ tiah kan thanh peng lai. “Bawipa ṭhawnnak [“Jehovah kut,” NW]” kan sinah a um caah kan phungchimnak rian kha ralchantu hna nih an don kho bal lai lo.​—⁠Lamkaltu 11:​19-21.

²⁰ A mi hrocernak santlai lo asi kha Amaziah nih a rak theih awk asi. Amos nihcun vawlei cung mi zeihmanh nih a phung chimnak an don kho lai lo ti kha a rak fianter cang, mah cu kan ruah awk a pathumnak asi. Amos 3:​3-8 ningin, Amos nih a chuakmi thil paohpaoh hi a ruang a um ti langhternak caah biahalnak le bianabia hna a rak hman. Cun mah bia hi a rak chim: “Chiandeih a huk: ahodah ningṭi loin a um? Bawipa Pathian nih bia a chim: ahodah chim loin a um kho lai?” Phundang in chim ahcun, a bia a ngaimi hna kha Amos nih hitin a ti hna: ‘Chiandeih a huk tikah nan ṭih asi lo mei, cucaah Jehovah nih ka bia chim tiah a ka fial tikah chim loin ka um kho lo.’ Amos cu Pathian a ṭihnak asiloah Jehovah a upatnak nih ralṭha tein phungchim dingah a rak forhfial.

21. Thawngṭha chimding Pathian nawlpeknak kha zeitindah kan lehrulh?

²¹ Kannih zong phungchim u timi Jehovah fialmi thawng kan theih. Zeitindah kan leh lai? Amos le Jesuh i hmasa zultu hna bantuk khan Jehovah bawmhnak he ralṭha tein A bia kan chim. (Lamkaltu 4:​23-31) Ralchanhtu hna hremnak le kan chimhmi hna nih zei poi loin a kan um piaknak nih an kan don kho lo. Amos bantuk lungthawhnak a langhtermi, vawlei pumpi Jehovah Hngaltu hna cu ralṭha tein thawng-​ṭha chim peng dingah forh an si. Kannih cu mi sinah a ra laimi Jehovah biaceihnak kong ralrin pek ding rian kan ngei. Mah biaceihnak ah zeidah aa tel? Hi biahalnak a phi cu a hnu capar ah leh asi lai.

Zeitindah Na Leh Lai?

• Amos nih Pathian pekmi rian kha zei bantuk thil umtuning lakah dah a rak ṭuan?

• Amos bantukin zeidah kan chim awk asi?

• Zei lungput he dah phung kan chim awk asi?

• Zeicah ralchantu hna nih kan tehte khannak rian kha an donh khawh lo?

[Cahmai 16nak i Hmanthlak]