Nu Le Va Hna Caah A Fimmi Lamhruainak
“Nupi hna, Bawipa tang i nan i dor bantukin nan va le tangah i dor u. Vale hna, . . . nan nupi le kha nan dawt hna awk a si.”—EFESA 5:22, 25.
1. Innchungkhar i a hmanmi hmuhning cu zeidah a si?
JESUH nih innchungkhar cu pa pakhat le nu pakhat “pum khat” an si nakhnga Pathian nih a fonh hna i hngawngkual a khinh mi an si tiah a chim. (Matthai 19:5, 6) Cu chungah aa khatmi hunchonak rian dirh ding le aa khatmi kawltung caah hmunkhat tein ṭuan ṭi ding ah aa lo lomi sining ziaza a ngeimi mi pahnih an i tel. Innchungkhar cu fawi tein i ṭhen ṭhan khawhmi chikkhat hnatlaknak si lo in nun-chung caah tuahmi biakamnak pakhat a si. Ram tampi ah i mak cu a har lo nain Khrihfa pakhat i hmuhnak ahcun innchungkhar pehtlaihnak cu a sunglawi tuk. A ngantukmi thil sining pakhat ruang lawngah donghter khawh a si.—Matthai 19:9.
2. (a) Nu le va hna nih zei bawmhnak dah an hmuh khawh? (b) Innchungkhar hlawhtlinnak ding caah i zuamnak cu zeicah a biapit?
2 Innchungkhar ruahnak cheutu pakhat nih hitin a chim: “Hlawhtlingmi innchungkhar cu dongcat loin aa thlengmi sining pakhat a si i thil sining thar hna a chuah tikah, a chuak mi buaibainak hna kha a tonghtham hna i nunnak lam ṭe kakip ah hmuhkhawh a simi bawmhnak kha a hman hna.” Khrihfa nu le va hna caah mah bawmhnak cu Baibal ca chungin a fimmi cawnpiaknak bia, Khrihfa hawi hna sinin bawmhnak le thlacamnak in Jehovah he pehtlaihnak ṭha hna an i tel. Hlawhtlingmi innchungkhar cu harnak hna lak ah a hmun i kum caan saupi chung nu le va hna kha lawmhnak le lungsinak a ngeihter hna. A hlei in a biapi khunmi cu innchungkhar a hram a thawk tu Jehovah Pathian kha upatnak a ngeihter.—Genesis 2:18, 21-24; 1 Korin 10:31; Efesa 3:15; 1 Thesalon 5:17.
Jesuh le A Khrihfabu kha i Zohchunh
3. (a) Nu le va hna caah Paul cawnpiaknak kha a tawinak in chim? (b) Zeibantuk a ṭhami zoh-chunhawk dah Jesuh nih a chiah tak?
3 A luan ciami kum thonghnih lio ah lamkaltu Paul nih Khrihfa nu le va hna sinah a fimmi cawnpiaknak bia kha hitin a rak ṭial: “Cucaah Khrihfabu nih Khrih tangah a dor bantuk in nupi le zong nih nan va le tangah tling tein nan i dor awk a si. Vale hna, Khrih nih Khrihfabu cu a dawt i a nunnak a pek bantuk in nannih zong nih nan nupi le kha nan dawt hna awk a si.” (Efesa 5:24, 25) Hika ah hin ṭha tukin a tahchunhmi kha a langhter! Khrihfa nupile hna nih an vale tangah tawidor tein an um tikah lu sinak phunglam kha a hngalthiam i a zulmi khrihfabu kha an i zohchunh. Caan aa relrem ah siseh, a harmi caan hna hmanh ah siseh an nupi le kha a daw pengmi zumtu vale hna cu khrihfabu kha a daw i a zohkhenhtu Khrih kha an i zohchunh a si.
4. Vale hna nih Jesuh i zohchunhawk a chiahmi kha zeitindah an zulh khawh lai?
4 Khrihfa va le hna cu innchungkhar ah lu an si, asinain anmah zong an lu a simi Jesuh a um rih. (1 Korin 11:3) Cucaah, Jesuh nih a Khrihfabu kha a zohkhenh bantukin va le zong nih an pumpak ṭhatnak hmanh sung ko hna seh an innchungkhar kha thlarau lei le pumsa lei in an zohkhenh hna awk a si. Annih cu anmah duhnak le an duh deuhmi thil nakin an innchungkhar ca ṭhatnak tu kha a biapi deuh in an chiah. Jesuh nih “mi nih kan cungah tuah hna seh ti nan duh bantuk khan mi dang cung zong ah va tuah ve u” tiah a ti. (Matthai 7:12) Cu phunglam cu innchungkhar he zong a hleiin aa pehtlai. Paul nih mah kha hi tin a langhter: “Pa nih an nupile cu anmah pum an i dawt bantukin an dawt hna awk a si. . . . Ahohmanh nih mah pum kha an hua bal lo; ahohmanh nih a pum cu a zohkhenh i a cawm ve.” (Efesa 5:28, 29) Pa pakhat nih amah le amah kha aa zohkhenh aa cawm bantukin a nupi kha a zohkhenh i a cawm ve ding a si.
5. Nupi le hna nih Khrihfabu kha zeitindah an i zohchunh khawh lai?
5 Pathian a bia mi Khrihfa nupile nih khrihfabu kha an i zohchunh. Jesuh vawlei cung a rak um lio ah a hnu zultu pawl nih a hlanah an tuahmi rian hna kha lunglawm tein an kaltak i a hnu an rak zulh. A thih hnu zongah, ngawl loin a nawl an ngeih, a luan cia kum 2,000 tluk hrawng in a hmaanmi Khrihfabu cu Jesuh kut tangah a um ṭheu ko i zeizong kong ah amah lamhruainak kha an rak zulh. Cu bantukin Khrihfa nupile hna nih an vale kha zeirello in an pehtlai hna lo, innchungkhar chung i lu sinak Baibal khuakhannak zong kha a biapi lo tiin an ruat lo. Mahcanah, annih nih an va le kha an bawmh hna i an tangah an i dor, anmah he hmunkhat ah an ṭuan ṭi i tha an pek hna. Nu le va an pahnih in hitluk dawtnak aa telmi lam in an tuahṭuan tikah an innchungkhar cu hlawh a tling lai i cuti i pehtlaihnak in lunglawmhnak an hmuh lai.
Anmah He Hmumkhat Teah Um Peng
6. Piter nih vale hna kha zei cawnpiaknak dah a pek hna i mah cu zeiruangah a biapit?
6 Lamkaltu Piter zong nih chungkhar nu le va hna caah ruahnak cheuhnak a ngei ve, vale sin a chimmi bia cu a bik in a hmual a fak. Hitihin a chim: “Nannih patung hna zong, nan nupile he nan um ṭi tikah, annih cu a der deuh mi an si kha philh hlah u. Cucaah bia nan chimh hna tikah hmaizahnakte in nan chimh hna lai i Pathian pek mi laksawng nunnak cu annih zong nih an co khawh ve lai. Hi bantuk hin [“hngalhthaimnak he aa tlak in,” NW] um u law zeihmanh nih nan thlacamnak kha hna a hnawh kho lai lo.” (1 Peter 3:7) Piter ruahnak cheuhmi a biapitnak kha mah Baibal cang i a donghnak bia hna nih a langh ter. Va a simi pakhat nih a nupi kha hmaizahnak pek a tlolh a si ah cun Jehovah he an i pehtlaihnak kha a khenkham khawh.
7. Va pakhat nih a nupi kha zeitindah a hmaizah awk a si?
7 Cu a si caah, vale nih an nupile kha zeitindah an hmaizah khawh hna? Nupi hmaizah timi cu nupi kha dawtnak, ṭihzahnak le upatnak in pehtlaih khi a chim duhmi a si. Nupi pakhat cungah cubantuk zangfahnak in pehtlaih cu mi tampi caah aa thleidang ngai mi zong a si ko lai. Grik mifimpa pakhat nih hitin a ṭial: “Rom upadi tangah a ummi nu pakhat caah zeibantuk tuahnak nawl hmanh a um lo. Upadi ningin amah cu ngakchia pakhat he a ruangin chiah a si. . . . Amah cu a va kut tangah a dihumnak in aa dor i a va nih a cungah a tuahning paoh khan a um.” Khrihfa cawnpiaknak he aa va thleidang thiam dah! Khrihfa va a simi nih cun a nupi kha a hmaizah. Amah le a innchung-hawi an i pehtlaihning cu mah duhpaoh in si loin Khrihfa phunglam hna ning in a si. Culengah, nupi le cu tha a dermi an si ti kha a ruahthiam i “hngalhthaimnak he aa tlak in” anih kha zawn a ruah.
Zeitilam Indah “A Der Deuh Mi” An Si?
8, 9. Nu hna cu zeitilam indah pa hna he an i ruannak a si?
8 Nu cu “a der deuhmi” a si tiah a ti tikah nu hna cu pa hna nak in fimnak lei ah siseh, thlarau lei ah siseh a tha der deuhmi an si tiah Piter nih a chim duhmi a si lo. Khrihfa pa tampi hna cu khrihfabu ah nu pawl nih an i ruah chan khawh lomi caanṭha an hmu ko lai nain an innchungkhar ah nu hna nih an vale tangah an i dor. (1 Korin 14:35; 1 Timote 2:12) Asinain, nu zong pa zong aa khatmi zumhnak, inkhawhnak le a sangmi nunphung hna an ngeih awk a herh. Piter nih a chim bantukin nu le va an pahnih tein ‘nunnak laksawng a co ve mi’ an si. Khamhnak he aa tlaiin annih cu Jehovah Pathian hmaiah aa khatmi an si. (Galati 3:28) Piter nih kum zabu pakhatnak i Khrihfa hna sinah a rak ṭialmi a si. A bia hna nih Khrihfa vale kha an nupi le cu anmah he “Khrih roco-hawi” le vancung ruahchannak a ngeimi an si tikha a rak theihter ṭhan hna. (Rom 8:17) Nikhat cu, an pahnih in Pathian vancung Pennak ah tlangbawi le siangpahrang an ṭuan lai!—Biathlam 5:10
9 Thlarau-chiti thuhmi Khrihfa nu hna cu thlarau-chiti thuhmi an vale nakin an niam deuh hlei lo. Vawlei ruahchannak a ngeimi zong phunglam ningin aa khat ve ko. “Mibu nganpi” chung i pa hna le nu hna cu an puan kha tufa thi chungah an suk i an var ter cang. Pa hna le nu hna cu “chun zan” in vawlei pumpi Jehovah thangṭhatnak ah an i tel. (Biathlam 7:9, 10, 14, 15) “Nunnak taktak” ah i nuamh lai nak caan “Pathian fale hna luatnak a sunglawi mi” kha hmuh awkah pa zong nu zong nih an hngah. (Rom 8:21; 1 Timote 6:19) Thlarau-chiti thuhmi an siah, tuu-dang an siah Khrihfa vialte nih “tukhal pakhat” tangah “turun run-khat” in hmunkhat ah a rian an ṭuan. (Johan 10:16) Khrihfa vale le nupile hna nih pakhat le pakhat aa tlakmi upatnak langhter awkah a fek tukmi a konglam an si!
10. Nu hna cu zeitilam indah “a der deuh mi” an si?
10 Cuti a si ahcun, nu hna cu zeitilam indah “a der deuhmi” an si kun? Buaktlakin, nu pawl cu pa pawl nakin an pum a hme deuh i an thazang a tlawm deuhmi kha Piter nih a sawh duhmi a si rua. Culengah, a tlinglomi kan sining ah, khuaruahhar a simi fahrinnak tinvo nih nu hna i an takpum thazaang kha a hnorsuan khawh. Fa hrin khawhnak kumkhua a ngei rih mi nu hna cu pumsa lei fahnak an ing kho men. Cuti fahnak an in lio caan, fa an pawi caan le nau an ngeih i an tha a bat lio caan ah annih cu a hlei in zohkhenh le zawnruah an herh. A nupi a hmaizah mi va pakhat nih amah i a herhmi thinlung lei bawmhnak kha a hngalhthiam piaknak nih innchungkhar hlawh a tlinter khawh.
Biaknak Aa Dangmi Innchungkhar ah
11. Nu le va hna cu biaknak dang an si hmanhah zeitilam indah innchungkhar cu hlawh a tlin khawh?
11 Innchung-hawi le nih aa dangmi biaknak hmuhning an ngei lai, i ṭhitum hnu in a rauhhlan ah innchung-hawi pakhat nih Khrihfa a hmaanmi biatak kha a cohlan i a dang pakhat nih a cohlan lo tikah zeitindah a si lai? Cubantuk innchungkhar cu hlawh a tling kho lai maw? Hmuhtonnak tampi nih hlawh a tling kho a ti. Aa dangmi biaknak hmuhning a ngeimi vale le nupile hna cu a nuam zungzal i hlawh a tlingmi innchungkhar an ngei kho rih ko. Cu-lengah, mah innchungkhar cu Jehovah mithmuh ah ṭazavun a si rih; annih cu “pumkhat” an si rih. Cucaah, zumlotu innchung-hawi nih umṭi a duh ko a si ahcun amah he umṭi awkah Khrihfa nu le va hna kha ruahnak cheuh an si. Fale hna an ngeih a si ahcun cu ngakchia le hna nih Khrihfa nu le pa i zumhawktlak an si nak in ṭhatnak an hmuh khawh.—1 Korin 7:12-14.
12, 13. Piter ruahnak cheuhnak kha zul in Khrihfa nupile nih an vale kha zeitindah an bawmh khawh hna?
12 Piter nih biaknak aa dangmi innchungkhar ah a ummi Khrihfa nu hna kha zaangfahnak he a rak cawnpiak hna. An dirhmun aa khatmi Khrihfa vale zong nih phunglam ningin a bia hna kha an zulh khawh. Piter nih hitin a ṭial: “Cubantuk ṭhiamṭhiam in nu nih nan vale kha an nawl nan ngaih hna awk a si. Cu ti nan tuah ah cun, nan vale pawl lak i Pathian bia a zum lo mi hna nih khan, nan ziaza a ṭhami thawng cun Pathian bia cu an zumh lai. Nan caah bia ka khat chim zong a herh lai lo, zeicahtiah zeitluk nun thiang in dah nan nun ti le zeitluk in dah nan upat hna kha anmah nih an hmuh ko lai.”—1 Piter 3:1, 2.
13 Nupi pakhat nih a va kha a zumhnak kong fimkhur ngai in a fianter khawh a si ahcun thangṭhat awktlak ngai a si. Asinain, a ngaih duh lo a si ah tah? Amah aa thim dingmi a si ko. Asinain, Khrihfa ziaza zong cu ṭhawnnak a ngeimi tehte pakhat a si caah ruahchannak a um rih ko. Vale tampi cu a hmasa ah duhnak lungthin an ngei lo asilole an nupile zumhnak kha an ralchanh hna nain an nupile i a ṭhami an ziaza kha an hmuh tikah “zungzal nunnak a duhmi” hna an hung si. (Lamkaltu 13:48) Innchung-pa nih Khrihfa a hmaanmi biatak cu a cohlan lo hmanhah a nupi i a ziaza ṭha nih a lung a suk khawh i mah nih khan innchungkhar caah ṭhatnak a chuahter khawh. Jehovah Hngaltu a simi nu pakhat i a va nih Hngaltu hna i a sangmi nunphung kha ka zul kho bal lo tiah a rak chim. Asinain, amah nih “duhnung mi nupi ka ṭhit caah kaa nuam” tiah a chim i a nupi le a Khrihfa Hngaltu hawi pawl kha lungtak tein thangṭhatnak ca pakhat kha tadinca ah a rak ṭial.
14. Vale nih zumlotu an nupile kha zeitindah an bawmh khawh hna?
14 Cubantukin Khrihfa vale hna nih Piter bia hna i phunglam kha an nunnak ah an hman i an ziaza ah an langhternak thawngin an nupi le kha anmah lei ah an hruai khawh hna. An vale nih an ṭuanvo an hngalhthiam, kuak zuknak, zu dinnak le tangka in lente celhnak hna in phaisa hlohnak kha an ngol i puarhrang ngaiin bia an chim ti lomi kha zumlotu an nupile nih an hun hmuh. An lak i a cheukhat cu Khrihfabu chung i unau dang hna he an hun i theihngal. Annih cu dawtnak in a khatmi Khrihfa unau hna nih an lung a suk hna i unau pawl lakah an hmuhmi nih khan Jehovah sinah a naihter hna.—Johan 13:34, 35.
“Thinlung I Chunglei Minung”
15, 16. Khrihfa nupi i zeibantuk a ziaza nih dah zumlotu a va kha amah lei ah a hruai khawh men lai?
15 Zeibantuk umtu ziaza nih dah vale kha anmah lei i rat awkah a hruaikhawh hna? Khrihfa nu hna nih titernak um lomi sining in tuahmi ziaza phun a si. Piter nih hi tin a chim: “Lenglei i ṭamhnak, nan sam phiar ning te hna, nan ṭhi nan hlawn te hna, nan thil nan thuam te hna ah khan nan i dawhnah cu a um awk a si lo, nan i dawhnak cu nan chung muru [“thinlung i chunglei minung,” NW] ah a um awk tu a si i cu nan i dawhnak cu a tar kho lo mi nemnak le daihnak lungthin, Pathian mit-hmuh i a sungbik mi thil a si mi kha a si. Pathian a rak i bochan mi nu hna cu, cubantukin an i dawhnak a si mi an si, an vale nawl an ngaihnak ah khan an i dawhnak cu a si. Sarah kha cubantuk cu a si; Abraham kha a nawl a ngaih i, “Ka Bawipa,” tiah a auh. Ṭhatnak nan tuah i zeihmanh ṭihnak nan ngeih lo ahcun, a fanule cu nanmah hi nan si.”—1 Piter 3:3-6.
16 Piter nih Khrihfa nu pakhat kha lenglei muisam i bochan lo ding in ruahnak a cheuh. Cunakin, a chung lei minung sining cungah Baibal cawnpiaknak hna kha hmual a ngei maw ngei lo tikha a va a hngalhter lai. A mihring thar cu a va kha fiang tein a hmuhter lai. A nupi nih a ngeihmi mihringhlun le thar kha a thleidan lai. (Efesa 4:22-24) A nupi i “nemnak le daihnak lungthin” cu mi a hrimhtermi le mi lung a lami a si kha fiang tein a hmuh lai. Chunglei minung cu a va lung a hmuihter tu lawng si loin “Pathian mithmuh i a sung” mi zong a si.—Kolose 3:12.
17. Khrihfa nupile caah Sarah cu i zohchunhawk ṭha zeitindah a si?
17 Sarah cu an i zohchunh dingmi a si, amah cu Khrihfa nupile caah an vale zumtu an si ah siseh, an si lo ah siseh zohchunh awktlakmi a si. Sarah nih Abraham kha a lu in a hmuh ti cu zumh-loawk a um lo. A lungchung hmanh in “ka bawipa” tiah a rak auh. (Genesis 18:12, NW) Asinain, cuti a auh nak nih cun a sining kha a ṭumter hlei lo. Jehovah kha amah theng nih a zumhnak thawngin thlarau lei in a ṭhawngmi nu a sinak kha a fianter. Angaitein, amah cu “kan hmai i chiah mi tlikzuamnak ah khan i zuam” dingin a kan forhfialtu zumhnak i tehte a si mi “a ngan mi tehte bu” hna lakah a telmi a si. (Hebru 11:11; 12:1) Khrihfa nu pakhat nih Sarah bantuk si cu thlakchuk a si lo.
18. Biaknak aa khat lomi innchungkhar ah zei phunglam hna kha dah zulh awk a si?
18 Biaknak aa khat lomi innchungkhar ah va cu lu a si ṭhiamṭhiam ko rih. Amah cu zumtu pakhat a si ahcun amah zumhnak kha a ṭhum lai lo i a nupi zumhnak kha a ruahpiak chih lai. Cun a nupi cu zumtu a si ah cun a zumhnak kha a ṭhum ve lai lo. (Lamkaltu 5:29) Asinain, a va lu sinak kha a ralchanh lai lo. A va dirhmun kha a upat lai i “a va sin i a ṭem chihtu phung” tangah a um lai.—Rom 7:2.
Baibal I A Fimmi Lamhruainak
19. Innchungkhar pehtlaihnak-hri kha a cahter khomi hneknak cheukhat cu zeidah a si, asinain cubantuk hneknak cu zeitindah tei khawh a si?
19 Nihin innchungkhar pehtlaihnak-hri harnak a chuahtermi thil tampi a um. A cheukhat pa hna nih an ṭuanvo tuah ding an tlolh. Nu cheukhat hna zong nih an vale lamhruainak kha an al. Innchungkhar cheukhat ah nupi asiloah vale cu an innchung hawi dang i ningcang loin tuahtonak an tong. Khrihfa hna cu nuncan-khuasak harnak, minung tlinlonak, ziaza rawhralnak le phunglam hna kha a ningcang loin a hmuhtermi vawlei ruahnak hna nih an zumhawktlak si nak kha a hneksak khawh. Asinain, Baibal phunglam a zulmi Khrihfa pa le nu hna cu an sining zeiti a um zongah Jehovah thlachuahnak an hmu. Innchung-hawi pakhat lawng nih Baibal phung a zulh a si hmanhah pahnih nih zulh lo nak cun a ṭha deuh. Culengah, a harmi caan sining hna lak hmanhin innchungkhar biakamnak hna cungah zumhawktlak tein a um pengmi a salle kha Jehovah nih an cungah dawtnak a langhter i a bawmh hna. Zumh-awktlak an si nak kha a philh lo.—Salm 18:25; Hebru 6:10; 1 Piter 3:12.
20. Khrihfa dihlak caah Piter nih zei cawnpiaknak bia dah a pek?
20 Lamkaltu Piter nih innchung a ngeimi nu le pa hna kha ruahnak a cheuh hna hnuah tha a pemi lunghmuih awk bia hna in hitin a bia a donghter: “A donghnak ah ka chim duh mi cu, ruahnak khat le lungthin khat in um u, u le nau bantuk in i daw u law pakhat le pakhat i zangfah u law toidorte in um u. Ṭhatlonak kha ṭhatlonak in lehrulh hlah u, volhpamhnak kha volhpamhnak in lehrul fawn hlah u; thlachuah peknak tu in lehrul hna u, zeicahtiah Pathian nih an kawh hna tikah bia an kamh mi hna cu, thlachuahnak kan pek hna lai, ti a si.”
(1 Peter 3:8, 9) Mah a fimmi ruahnak cheuhnak cu zapi caah a si nain a hlei in chungkhar nu le va hna caah a si khun.
[Cahmai 14nak i Hmanthlak]
Naa Cinken Maw?
• Khrihfa vale nih Jesuh kha zeitindah an i zohchunh?
• Khrihfa nupile nih khrihfabu kha zeitindah an i zohchunh?
• Vale nih zeitindah an nupile kha an hmaizah khawh hna?
• Zumlotu vale hna i Khrihfa a simi nupi pakhat caah a ṭhabikmi lam cu zeidah a si?